Tíminn - 02.03.1956, Blaðsíða 5

Tíminn - 02.03.1956, Blaðsíða 5
T í MI N N, föstudaginn 2. marz 1956. 5 Esra Pétursson læknir skrifar um heilbrigíismál: Tennur og tannskemmdir Cape Hill, N.C., í febrúar. KENNA ÆTTI börnum að hirða vel tennur sínar þegar þau eru orðin þriggja til fjögurra ára. Ef byrjað er fyrr, er hætta á því, að tannburstinn geti sært hið fíngerða og viðkvæma tann- hold. Oftast er lítið um tann- skemmdir hjá börnum á þeim aldri og þess vegna er þörfin ekki eins brýn eins og seinna á góðri tannhirðu. o—O—o Á SKÓLAALDRI eru flest hörn hér á landi með 1 til 3 tenn ur skemmdar strax í byrjun skóla göngunnar, og aukast svo tann- skemmdirnar eftir því, sem þau eldast. Til svei^ liafa þau börn, heilar tennur, sem búa lengst frá verzlunum og sælgæti og sykri og því sem þar er á boðstólum. Þau hafa helmingi og jafnvel þrisvar sinnum færri skemmdar tennur heldur en börnin, sem búa næst verzlunum. Sætir gos- drykkir eru einnig skaðlegir í þessum efnum. o—0—o NOKKRUM MÍNUTUM eftir það að matar hefir verið neytt, fer fram efnabreyting á sykur- tegundunum í fæðunni, og um- myndast þær með keðjuverkun í sýrur. Með tilstuðlan þessara sýra vinna síðan tannsýklarnir á glerj- ungnum sem ver tennurnrar að utan, grafa smáholur og göng inn í hann og þegar inn úr honum kemur, víkka þeir síðan göngin og geta jafnvel holað alla tönn- ina að innan þannig, að hún molnar niður við lítið átak, þó að hún virðist heilleg að utan. Þessi áhrif sykursýranna og sýklanna voru sönnuð í Lobund- tilraunastöðinni í Notre Dame háskólanum í Bandaríkjunum. Tilraunastöðin er öll vandlega sótthreinsuð og gerilsneydd og engir sýklar eiga að geta þrifizt þar. Það sýndi sig, að ekki var nokkurt viðlit að framkalla tann- skemmdir, hvorki með mataræði né með öðrum tilfæringum. Því að- eins að til kæmi áhrif bæði frá sýklum og sykursýrum tókst að mynda tannskemmdir, en með því móti reyndist það líka auð- velt. o—O—o HAFI EINU SINNI myndast hola eða skemmd í tönn, getur hún aldrei gróið aftur, því að tennurnar hafa ekkert þess kon- ar græðimagn. Úr þessu fæst að- eins bætt með aðstoð tannlæknis sem skefur upp og spólar burt tannskemmdina og fyllir síðan tönnina með málmblöndu eða annarri tannfyllingu. Sé þetta gert fljótt, strax og vart verður við fyrstu smáhættu í barnatönninni, er það sársauka- laust eða sársaukalítið. Ef ekkert er hirt um tannskemmdina breið- ist hún allört út, sýrustigið í munninum eykst og brátt kemur að því að jafnvel færustu tann- læknar fá ekki rönd við reist. Að lokum verður munnurinn, tann- holdið og gómarnir bæklaðir og úr skoröum gengnir vegna hinna skemmdu tanna. SUMIR FORELDRAR spyrja hvort nokkuð sé unnið með því að iáta fylla og reyna að bjarga barnatönnunum, úr því að þær eiga hvort eð er eftir að falla, þegar barnið verður 5—12 ára, og einstaka barnatönn, sem fell- ur á aldrinum 12—16 ára. Tannpína í barnatönn er alveg eins sársaukafull eins og tann- pína í fulloröins tönn, og jafn- Hugsað heim Fyrir stuttu sendi Húnvetninga- félagið á Akureyri hinum ný- byggða Héraðsspítala Húnvetninga á Blönduósi, er tók til starfa rétt fyrir síðustu áramót, 49 eintök af hinum ágætustu bókum, flestum í bandi, þar á meðal allt ritsafn Guðmundar Friðjónssonar í vönd- uðu bandi pg margar fleiri góðar bækur. Með þessari rausnarlegu gjöf sýndu Húnvetningar á Akureyri æskustöðvum sínum mikla ræktar- semi og vinarhug, með þessari hug kvæmni sinni. Héraðshælið á Blönduósi, cins og spítalinn er nefndur í daglegu tali, hefir notið mikillar vinsemdar og rausnar meðal Húnvetninga, nær og fjær, fjölda margir Húnvetningar er í fjarlægum landshlutum búa og einnig í öðrum löndum og heims- álfum, hafa sent Héraðshælinu gjafir, og í mörgum tilfellum tengt nafn sinna nánustu við Hér- aðshælið, með gjöfum, til minning Fyrsta veiðiferð frystiskipsins „Nor- thern Waveu - Brezkir togarar salta afla - Danir auka fiskveiðar f Fish Trades Gazette er nýlega var nýlega haldin sýning á bátum skýrt frá fyrstu veiðiferð brezka þessum og hæfni þeirra sem björg frystiskipsins „Northern Wave“, unarbáta, og sáu margir togaraeig- sem er nýr togari. Skipið er búið' endur sýninguna. öllum tækjum til að hraðfrysta' aflann glænýjan að kalla má. Enda . ®anir auka fiskvciðar. Danir eru orðnir mikil fiskveiði- vel ennþá sárari. Þar að auki er ar um Húnvetningar er heima nauðsynlegt fyrir barnið að hafa ðfia 0g stan(ja j hinni daglegu önn góðar barnatennur, þar til full- framtaks og starfa) við áhugamál sín eigin og héraðsins í heild, til full- orðins tennurnar koma, heilsunn ar vegna. finna það vel, að hinir burtfluttu Það þarf að geta tuggið mat-, Húnvetningar eru með hugann inn vel, tennurnar eru því nauð- synlegar til þess að geta talað skýrt, andlitið verður jafnara og lögulegra, og ekki eins mikil hætta á því að það verði skakk- mynnt. Barnatennurnar ryðja brautina fyrir fullorðins tenn- urnar, beina þeim í réttan farveg halda gómbogunum jöfnum og eðlilegum og hafa áhrif á heilsu- far barnanna almennt. heima, þótt fjarlægðin aðskilji þá þegar hrinda á í framkv. heilbrigð- um menningarmálum, almenningi til heilla og héraðinu til framdrátt ar. Alla slíka hugulsemi, vinsemd og rausn, er Héraðshælið hefir orð ið aðnjótandi, frá Húnvelningum, er í fjarlægð búa, þakka héraðsbú ar með hlýhug og góðum óskum. S. A. þótt vinnslan sé enn á byrjunar- stigi, er talið að skip og vélar hafi sannað, að hér sé um fram- tíðarskipan að ræða. Að lokinni fyrstu veiðiferð kom skipið með 5000 stone af hrað- frystum fiski og 18000 stone af ís- uðum fiski. „Northern Wave“ sigldi frá Grimsby og hélt til fiski- miða undan Norður-Noregi. Tók veiðiferðin alls 22 daga. Veiðitími á miðunum var samtals 8 sólar- hringar, og veiðin 2500 stone á dag. Hraðfryst var um borð 6 fyrstu veiðidagana. Bretarnir telja, að ekki henti að frysta fiskinn um leið og hann kemur á þilfarið. Strá þeir ís yfir hann og láta hann standa í 12 klst. áður en hann fer í hraðfrystinguna. Mest- ur hluti aflans var þorskur. Fisk- urinn, sem var frystur, var ýmist þjóð og var sjávarútvegur þeirra ábatasamur atvinnuvegur á sl. ári. í grein í Vestkysten er upplýst, að heildaraflamagnið á árinu 1955 hafi orðið 419.000 lestir, en verð- mætið hafi reynzt um 250 millj. danskra króna. Fiskmagnið jókst um 66000 lestir og verðmætið um 29 millj. króna. Þorskveiðar hafa aukizt mest, en eina fisktegundin, sem reynd- ist sjaldgæfari en undanfarin ár, er rauðsprettan. Danir fluttu út 106.000 lestir á árinu og er það meira en nokkru sinni fyrr. Vestur-Þjóðverjar keppinautar á fiskmarkaði. Dansk Fiskeritidende ræðir um það fyrir skömmu, að Þjóðverjar séu í vaxandi mæli keppinautar á með haus eða afhausaður, en ekki sölumarkaði fiskafurða, ekki sízt flakaður. bjóði þeir hraðfryst fiskflök. Þá skýrir blaðið einnig frá því, að VIÐ HEIMKOMUNA benti skip- ilollenzka stiormn hafi lagt fram stjórinn á, að aflamagn skipsins ,■f'3 “ styrktar u flutnmgi fiskaf- hefði ekki verið mikið í reynslu-1 urða, og séu Hollendingar hættu- Góður félagsskapur. EINHVER, sem kallar sig Ferða- lang, sendir eftirfarandi bréf: „Ferðafélag íslands er einn hinn merkilegasti félagsskapur á þessu landi, og á að baki starf, sem seint verður fullþakkað. Braut- ryðjandastarf félagsins við að beina ferðum fólks inn á óbyggð- ir landsins og efla þekkingu fólks á landinu öllu, og ást þess á því, er meira menningarafrek en hægt er að gera sér fullljóst í einum áfanga. í Þórsmörk á góunni. FÉLAGIÐ á myndarlega ferða- mannaskála á hinum ákjósanleg- ustu stöðum. Hinn nýjasti og myndarlegasti þessara skála er í Þórsmörk. Þangað hefi ég farið nokkrum sinnum að sumri með Ferðafélaginu, ætíð mér til mestu ánægju. Þórsmörk er kyn- legur staður. Ég veit ekki, hvort nokkur ferðamannastaður á land inu býr yfir eins miklu aðdrátt- Tónleikar Rögnvalds Sigurjónssonar Á þriðju tónleikum Tónlistarfél agsius í Reykjavík lék Rögnvaldur Sigurjónsson verlc eftir Bach, Liszt Niels Viggo Bentzon og Schumann. Húsið var fullskipað áheyrendum, sem fögnuðu listamanninum vel og slepptu honum ekki af sviðinu fyrr en hann hafði leikið 2 aukalög. Honum bárust fagrir blómvendir. Rögnvaldur Sigurjónsson er ein- liver hinn mesti tæknimeistari í íslenzku tónlistarlífi. Hann hefur mikið vald yfir hljóðfærinu og verkið var sónata nr. 3 óp. 44 eft- ir Bentzon, sérkennilegt verk í frjálsum stíl nýrri tíma. Rögnvaldi lætur vel að túlka abstraktlist tón- anna Jjar sem skjótt og óvænt skiptir um liti og blæ. Sónata Bent zons vakti verðskuldaða athygli á- heyrenda. Toccata óp .7 eftir Schu- mann var síðasta verlyS á efnis- skránni, en að lokum varð hann að leika aukalög. Voru þau valin og flutt af smekkvísi. Rögnvaldur hrífur með kunnáttu, snillings- fæst gjarna við verkefni, sem ekki | höndum, djarfmannlegri fram- komu. „Tónanna slagur” er fagur, er hann setzt við hljóðfærið, en töfr- ar ekki ætíð né dregur. Hann hef- ir tæknina á valdi sínu, en má ekki láta hana koma á sig fang- bragði. Rögnvaldur er ungur mað ur og á það skilið, fyrir hæfileika og ósérhlífni, að ná áfanga á lista- brautinni, sem er sýnilegur þótt hann sé í meira en í seilingsfjar- lægð. Áheyrendur á tónleikum hans í Austurbæjarbíói óska honum góðr ar ferðar að því marki, og hafa trú á því, að hann muni ná á leið- arenda. Það sýndu móttökurnar, er hann fékk. — Ac. eru á færi annarra en virtóusanna. Efnisskrá hans að þessu sinni bar nokkurn keim af því. Fyrst var krómatísk fantasía og fúga eftir J. S. Bach, en síðan sónata í h-moll eftir Franz Liszt. Þessi sónata er fremur sjaldséð á hljómleikaskrám, og vafalaust ekki merkasta verk hins ungverska meistara, en þó stórbrotin í byggingu og gerð af tæknisnillings höndum. Rögnvald- ur flutti þess verk af mikilli kunn- áttu. Þrumuraust Lizts hljómaði um salinn, og einhvern veginn finnst áheyranda hún fara betur í túlkun hans en hinn blíði blær í svipmyndum Schumanns, er voru j|. verkið á efnisskránnj. Þriðja >.t£ Uil?) -Höfcl 'Wfl'-ýO arafli. Eg hefi orðið þess var, að Þórsmerkurfararnir eru oft sama fólkið. Sá sem einu sinni hefir notið fegurðar þar í góðu veðri — og í Þórsmörk er oftar sólskin og blíða en annars stað- ar — hann fýsir þangað jafnan aftur, og svo bregður hann sér í Ferðafélagsbílinn næsta laugar- dag. Það hafa Þórsmerkurfarar sagt mér, og ég hefi orðið þess var sjálfur, að það er undarlega oft sama fólkið í þessum ferðum. Og þráin eftir Þórsmörk bloss- aði sannarlega upp í huga mér, er ég mætti Jóhannesi Itoibeins- syni, hinum alkunna Þórsmerkur- fararstjóra Ferðafélagsins, á götu í fyrradag. — Ég var að koma innan úr Þórsmörk, sagði liann og á þeim tíðindum átti ég sizt von. — Við skruppum þangað nokkrir um helgina, hélt hann á- fram, svona upp á gamlan kunn- ingsskap. Það var auðvitað autt í Mörkinni og mesta veðurblíða að venju. Leiðin upp yfir aurana var greiðfær, hvergi hvörf og ekið á klaka mestalla leið. Lítið var í Krossá, og var þetta sízt seinfarnara en á sumardegi. Nú líður að sumri, og þá ætla ég í Þórsmörk, og ég vil hvetja fólk til þess að slást í förina með Ferðafélaginu þangað ,og raunar í aðrar ferðir þess.“ Ég þakka Ferðalang fyrir þenn an pistil, og ég vil taka undir þau orð hans, að fólk ætti að fjölmenna í ferðir Ferðafélags- ins — og fyrst og fremst í Þórs- mörk. F.vrsta heimsókn í Þórs- mörk verður öllum minnisstæð. Fljúgandi konungur. MÉR ÞYKJA ÞAÐ nokkur tíð- indi, sem nú er skýrt frá eftir dönskum blöðum, að Danakon- ungur ætli í fyrstu flugferð sína í næsta mánuði og þá alla leið til íslands. Ég er viss um, að konungur bíður þessarar ferðar með eftirvæntingu, því að öllum mun þykja það nokkur nýlunda, þegar þeir fljúga í fyrsta sinn, jafnvel þótt þeir séu konungar. En þetta minnir á, að nú er mikið undir vilhylli _ veðurguð- anna komið, ef förin og móttök- ur eiga að takast vel. Segjum nú til dæmis, að allt sé ákveðið, flug vél konungs komin að landi, for- seti íslands, ráðherrar og allur mannfjöldinn kominn út á flug- völl, en þá lokist völlurinn og flugvélin snúi við. Þarna verði menn að standa í stórhríð eða halda heim í húðarigningu. Ann- að eins gæti nú gerzt einn dag í apríl. Og nú geta veðurfræðing- arnir farið að spreyta sig á því að spá hvernig viðra muni á kon- ungskomudaginn. — Hárbarður. i (ffl .8 s hlsdmeri; . legir keppinautar á Evrópumark- áhugffyrir að reyna véTar oTút-jlf’ einkum þar sem þeir geti boð- búnað að sinni en draga mikinn {ver<5. afla að landi. Reynslan sýndi, að' .. , „ , .. hraðfrystitæki þau, sem Bretar u a,aðbUf °g staiJ1 ““ borð i brezkum togurum? Bæjarstjórnin í Grimsby hefir í hyggju að fara þess á leit við rík- isstjórnina, að hún útnefni nefnd, er hafi heimild til að rannsaka aðbúð og öll starfsskilyrði í brezk- um togurum, er sækja á norðlæg mið. Flutningsmaður tillögunnar, einn bæjarfulltrúanna, sem er fyrrv. togaraskipstjóri, sagði í hafa smíðað sérstaklega í þessu augnamiði, duga vel. í förinni voru 2 vélfræðingar og 2 auka- menn til að starfa við frystinguna. En skipsmenn voru annars mjög fljótir að setja sig inn í hin nýju störf og að lokum gekk vinnslan mjög vel. Frystitækin höfðu ekki undan að frysta aflann og vantaði mikið á, eins og tölurnar hér að ofan gefa til kynna. En „Northern I framsðguræBu, að afdrif nokkurra Wave“ er í upphafi ekki byggt sem frystiskip, heldur er aðeins stór togari. En það er álit skip- stjórans, að hentugra væri að nota mun stærra skip, með meiri af- kastamöguleika í frystingu, og með meira geymslurúm fyrir fros- inn fisk. í Fish Trades Gazette er talið, að þessi veiðiför „Northern Wave“ geti orðið upphaf nýs kapítula í sögu togveiðanna. Brezkir togarar veiða til söltunar. í sama brezka fiskveiðablaðinu er greint frá því, að brezkir tog- arar muni í sumar veiða í salt. í fyrra gerðu Bretar tilraun með að senda nokkra togara sína til að veiða í salt, og var það nýjung. Voru það 10 togarar frá Hull, sem þennan veiðiskap stunduðu, og sóttu aðallega á Grænlandsmið. Þessi veiðiskapur um hásumarið er m. a. gerður með hliðsjón af því, að á þeim tíma berst meira en nægilegt magn af ísuðum fiski á markað, en hins vegar vandræði vegna atvinnuástands og kostnað- ar að leggja skipunum um sinn eins og áður var gert. FJÁRHAGSÚTKOMA á þessum veiðum í fyrra var heldur slæm, segir blaðið, en samt ætlunin að halda áfram, enda hafi togararnir, sem sóttu á Grænlandsmið, verið mjög óheppnir með veðurfar þar á tímabilinu júní—ágúst í fyrra. Bretar höfðu færeyska sjómenn á þessum togurum með brezkum sjómönnum til að kenna þeim vinnubrögð. Sumt af aflanum fór á land í Humberhöfnunum, en nokkuð var sett á land í Esbjerg, og þaðan selt til Miðjarðarhafs- lands. Skylda að hafa gúmmíbáta um borð? Samkvæmt frásögn Fishing News er brezka samgöngumála- ráðuneytið að íhuga að skylda togaraeigendur til að hafa gúmmí- báta um borð í skipum sínum, af þeirri gerð, er getur borið 10 menn. Að tilhlutan ráðpneytisins brezkra togara væru óupplýst, og hefðu spunnizt um þau sögur, t. d. að of mikið væri drukkið af áfengi um borð í skipunum, en slíkt varp- aði skugga á útgerðina alla. Sjálf- ur taldi hann, að of fáir menn væru um borð á stóru togurunum og þreyttir fiskimenn gættu þess ekki sem skyldi að hyggja að hin- um nýju öryggis- og siglingatækj- um. Brezkir togaraeigendur eru ekk- ert hrifnir af þessari tillögu, og allra sízt vilja þeir ljá máls á því, að of fáir menn séu á skipunum. Hafa talsmenn þeirra látið í það skína í blöðum, að tillagan sé eink- ar barnaleg. Norðmenn eiga 2450 skip yfir 100 lestir að stærð Norsk Veritas hefir birt skýrslu sína um skipaeign fjögurra Norð- urlanda. Samkvæmt henni eiga Norðmenn 2450 skip, sem eru stærri en 100 lestir. Osló er mesti útgerðarbærinn, með 551 skip, en frá Bergen eru gerð út 404 skip. Rösklega 60% af í'lotanum er yngri en 10 ára. Svíar eiga 1252 skip, Danir 645 skip og Finnar 411 skip. iiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniitiiiv 1 Jörð til ábúðar 1 Jörðin Lambhúshóll 1 | Vestur-Eyjafjallahreppi, i Rangárvallasýslu, er laus til fábúðar í næstu fardögum. f Jörðin er vel hýst, tún og i engjar véltækar. | Semja ber við ábúanda I jarðarinnar, Óskar Jónsson. iisjf. Aif liít'rd :5fi i md tiv

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.