Tíminn - 10.03.1956, Blaðsíða 5

Tíminn - 10.03.1956, Blaðsíða 5
TÍMINN, íáugardagmm 10: marz 1956. Benedlkt Glslason frá Hofteigi: Orðið er frjálst Bréf til Halldórs á Kirkjubóli ÉG VIL EKKI láta þig tala við sjálfan þig þegar þú ferð að spyrja vísindin. Það eru ekki svo margir baíndur í landinu, sem taka upp á því að halda það, að til séu vísindi. Þú spyrð um vís- indin í heyverkun. Ég hefi ástæðu til að ætla að ég hafi óbeint kom- ið því á stað, að þú fórst að „grufla út í þetta.“ Ég skal ganga fram hjá því, sem þú beinir, að vísu frekar óbeint, að atvinnudeild Háskólans, en get þó elcki látið hjá líða, að benda þér á það, að frá þeirri deild, okkar að sumu leyti lélegá háskóla, hafa komið merkileg rit, sem varða landbún- aðinn og sjúkdómadeildin ef til vill unnið'stórvirki. Auk þess vil ég benda á merkilega greinargerð um jarðvegsrannsóknir eftir dr. Björn Jóhannesson, en það mál mætti ekki öllu lengur vera latína fyrir bændum, og jafnvel allri þjóðinni. Góða og fljóta fyrir- greiðslu og upplýsingar hefi ég fengið í fóðurfræðideildinni og mikla skemmtun, og heldur eigi meira, af fimmlembdu ánum á Hesti. Þetta er náttúrlega ekki nóg til þess að þér finnst svarað ollum vandamálsspurningum ís- lenzku bændastéttarinnar og ertu ekki einn um það, enda virðist þessum spurningum fara fjölg- andi, sem .vonlegt er, með vax- andi þekkingu og þörf á að spyrja. Og í beinu framhaldi af þessu kemur þú að því, að segja það, að það vanti ekki að margt sé tal- að um að leita úrræða og finna aðferðir, sem að gagni mættu koma, og þær hugmyndir, sumar, ef til vill meira auðkenndar af fjörugu ímyndunarafli, og glæsi- legu hugarflugi en raunsæi. Þetta þykist ég nú skilja að meint sé til mín, því varla ert þú að gera grín að þeim, sem manni finnst að mættu láta sér detta fleira í hug, pn raun er á, og sannast sagna þá er ég næsta ókunnugur þessu glæsilega hugarflugi, og get ekki einu sinni tekið það til mín, þótt ég hafi nýlega búið til skrúfu, sem ekki á að standa kyrr. Og þá segir þú að baráttan við óþurrkana sé eitt af stærstu málum landbúnað- arins; eitt af stórmálum íslenzkrar framleiðslu og bjargræðisvega. þetta er rétt og vel mælt og þess- vegna vil ég ekki að umræður falli niður um þetta, er þú hefur máls á því, þar sem líka er svo mál með vexti, að glæsilegt hugarflug hefir ekki sést í kringum það að þessu, enda er það í raun sinni of dapur- legt til þess að búast megi við því, að það sé á ferðinni með loftsins englum. Eftir þetta verður grein þín ekki um hugarflug, né útreikninga á stórtapi bænda af óþurrkum, heldur að einhliða vörn og áróðri fyrir votheysverkun, þar sem þú ætlast þó'til' að vísindin úr há- skólanum komi þér til hjálpar. MÁLIÐ ER í huld sinni, og á fyrsta stigi um það hvernig hægt sé að bjai'ga verðmætunum í gras- inu á jörðinni, án þess að stór hluti þeirra tapizt í meðferðinni af þeim háttuih, sem hafðir eru á því að gera grás á jörð að heyi í hlöðu. Stærsta atriðið í þessum háttum hafa verið veðurfarshætt- irnir, en yfir þeim ræður enginn mannlegur máttur og þess vegna er málið á því stigi, að reyna að komast fram hjá öllum þeirra á- hrifum á heyverkun. Þetta hefir verið hægra ort en gert, en mikið úrræði hefir sumum fundizt það, að flýja með grasið blautt ofan í gryfjur, og fá þar í það „gerð“, sem varnar rotnun, og gerir það þó ætilegt fyrir húsdýrin. Það má segja það, sem örugg vísindi að öll heyverkun með ,,gerð“ veldur stórrýrnun á efnainnihaldi grass- ins og hollustu þess til næringar búfénaði, auk þess sem stór hluti af heymagninu sjálfu verður gjör- ónýtur, en annar hluti varasamur heilsufari búfjárins. Þó skal það tekið fram að hér veldur nokkru hver á heldur, svo misjafnlega tekst til um votheysverkun, og gæti líka verið landshlutalegt og gróðurfarslegt atriði, að hey verk- ast vel sem vothey. Má einu gilda hvernig slíku máli er velt fyrir sér, niðurstaðan verður alltaf sú, að ekki sé hægt að ná grasinu lítt eða ekki skemmdu í hlöðu, nema með því að þurrka það, eins fljótt og nokkur kostur er á, eftir að það er losað af jörðinni. Mætti fara löngu máli um það, hvaö skeður, þegar lifandi gras er num- ið af sinni lífsrót og það hlýtur að deyja, eða hætta lífsstarfsemi. En þess gefst ekki kostur í þessu máli. Nú standa sakir þannig að vísindin eru búin að komast að niðurstöðu um það hversu mikið tapast af upprunalegum gæðum heysins, eða frá því það var lif- miklu mest í lilutfalli í þínum hreppi og hinum næsta við að sunnan, en þó eftir skýrslum að dæma innan við helming af íöð- unni, allt til síðasta árs, sem enn eru ekki kunnar, eða gerðar. Það sést af skýrslum að afföll á sauðfé eru fremur lítil á Vesturlandi, en þó verða þau ögn meiri í áminnst- um hreppum, en hinum, sem næst liggja, en á því er engar reyður að henda um hollustu, eða óholl- ustu, votheys til fóðrunar, og verð ur þessu þvi alls ekki svarað, nema með ákveðnum tilraunum í þessu skyni. Hins vegar er það staðreynd að votheyið veldur á- kveðnum sjúkdómi í sauðfé, og « i ■ • u i verður af þeim sokum að teljast andi gras,.með þeirri heyverkun, . „„ . . , * „■ . _ varasamt foður. Og nu skal eg sem orðið hefir að hlita um alla . , , nota hugarflugið og vera viss um sogu, þar til nu a siðustu timum * , * , , S ,,, “ „ . , ... ,. , . i að það se utan við allt raunsæi, að þetta efm er konnð undir hmn I r _____ rannsakandi mannsheila og úrræði j sem 1 eyrir hans. Niðurstaðan er dapurleg, ! þótt það beri langt í frá er hey ið hrekst um lengri eða skenunri tíma, svo sem jafnaðarlegast verð- ur á Islandi í einhverjum lands- hluta, og á einhverju skeiði hey- skapartímans, sem jafnaðarlegast hefir verið langur á íslandi. Og niðurstöður vísindanna segja þetta: Það fara forgörðum ca. 20 —40% af verðmæti grassins sem fóður við þær aðferðir sem notað- ar eru við heyverkunina. Og þó allt leiki í lyndi með sól og sunn- an vind, eins og þegar Sörli reið í garð, verður tapið tæpast undir 8—10%. Þetta er sú niðurstaða, sem hagfræði komandi tíma ekki þolir, og hár garður vana og van- þekkingar verður brotinn niður á fáum árum. Á ÍSLANDI er þetta dæmi auð- reiknað. Eitt þúsund hestar af heyi, með beztu verkun munu reynast upp undir 60.000 fóður- einingar, en munu ekki revnast með vanalegri verkun nema um 45—48 þúsund fóðureiningar. Mis- munurinn 12—15 þús. fóðurein- ingar með 2.50 kr. verði, sem nú er lægst verð á fóðureiningu, gera 30—37,5 þús. krónur. Það er þess vegna ekki út í hött þar sem þú segir að hér sé um milljónatugi að ræða á fáum árum í tapi. ís- lendingar rækta undanfarin ár, 1955 og 1954 yfir 2000 sinnum 1000 hesta af töðu, svo það kem- ur fljótt í milljónatuginn, sem hér fer forgörðum. Þá er komið að þeim atriðum í grein þinni, sem þú spyrð um vissa hluti og ég skal leitast við að svara. Þú virðist gera ráð fyrir því að til séu bænd- ur í landinu sem eingöngu fóðri á votheyi og talar um samanburð á fjárhöldum þeirra, og hinna, sem fóðri á þurrheyi. Það er ekki að sjá af þeim skýrslum, sem þú bendir á í þessu efni, að um slíkt sé að ræða í landinu. Flestir bændur verka aðeins lítinn hluta fóðurs í vothey, og er þetta þó okkar tilveru, og segja þér, að um miðja næstu öld dettur engum manni í hug að . verka vothey: Af því að það er varasamt fóður fyrir heilsu búfjárins. Af því að það er óþrifalegt fóð- ur og gerir heimilin oft að þef- dýrabælum Af því að það tapast mikil verð- mæti við slíka heyverkun. Smjörbirgðirnar voru 5 lestir 1. marz Nokkrar umræður hafa verið Til þess að taka af allan vafa uppi um að smjörframleiðendur í þessum efnum og forða frekari (mjólkursamlögin) héldu eftir getgátum fer hér á eftir yfirlit nokkru af smjörbrigðum símim í um framleitt smjör, smjörlíki og þeim tiígangi að njóta hækkana, smjörsölu frá 1. maí 1955 til s:l. sem ef til vill yrðu á smjörverð- mánaðamóta. Yfirlitið þarfnast inu. — Ég hefi látið hafa eftir naumast nokkurra skýringa við mér í blöðum, tölur sem;ég hélt Það :sýnir glöggt samhengið milli að afsönnuðu þessar tilgátur. Svo framleiðslu, neyzlu og minnkandi virðist því ekki vera, sbr. forsiðu- grein í Alþýðublaðinu í dag. birgða. Er hér vitanlega átt við smjör mjólkursamlaganna. Smjörbirgðir Framl. Birgðir Selt kg. MÁN. 1 dag mánaðar í mán. í mánaðarlok í mánuðl Maí 1955 70.021 84.172 95.504 58.689 Júní — 95.504 89.519 134.885 50.138 Júlí — 134.885 111.761 185.069 61.577 Ágúst — 185.069 89.600 213.591 61.078 Sept. — 213.591 57.261 204.078 66.774 Okt. — 204.078 20.834 173.200 ' 51.712 Nóv. — 173.200 17.606 126.629 64.177 Des. — 126.629 22.053 95.064 53.613 Jan. 1956 95.064 28.378 37.760 85.682 Febr. — 37.760 28.222 5.386 60,596 Timabilið alls: ágústmánaðar og að selt smjör er Birgðir 1.5. 1955 kg. 70.021 614 tonn en framleitt aðeins 549 Framleitt kg. 1.5.— -29.2. — 549.405 á þessu límabili. Þótt salán -sé dá- Birgðir 29.2. — 5.383 lítið misjöfn frá mánuði til mán- Selt 1.5,—29.2. — 614.041 aðar, sem mun eiga rót síria að rekja til flutninga á smjöri um OG AF ÞVÍ AÐ það mun enginn trúa því, ekki einu sinni nú á hug arflugslausum dögum, að ekki sé hægt að húsþurrka heyið, eins og blautan saltfiskinn á Islandi. Og að síðustu, af því að hvorki hug- arflug, vit né vísindi munu gefast upp á því, að leysa þetta vanda- mál með þeim árangri að ekki sé sóað tugmilljónum króna í ráða- leysi, né kristnum heimilum liðið það, að gerast þefdýrabæli fyrir ■ votheyóþverra. En þetta er næstu i aldar talsháttur, því í dag á vot-! heyið sögulegt gildi sem neyðar- úrræði og hefir nokkru bjargað. Kveð ég þig svo með virktum, og þykir það nýtt, sem sjaldan skeður, og góðs viti, ef þú hefir séð glæsilegt hugarflug í Morgun- blaðinu af litlum útdrætti lítils er- indis eftir mig. Benedikt Gíslason frá IJofteigi. Gegndi forsetastörf- um í Neðri deild Um s.l. helgi kom Sigurður Bjarna- son, forseti Neðri deildar Alþingis, heim úr ferð til Norðurlanda og Ítalíu. í fjarveru hans, um 6 vikr.a skeið, gegndi 1. varaforseti deild- arinnar, Halldór Ásgrímsson, þing- maður Norð-Mýlinga, forsetastörf- um og þótti í senn réttlátur og skörulegur forseti. Nú eftir heig- ina tók Sigurður við starfi sínu í deildinni á ný. Af þessu sést að þann 1. marz s. 1. voru til hjá mjólkursamlög- unum öllum aðeins rúmlega 5 smá lestir, að birgðirnar hafa farið minnkandi að staðaldri, síðan í lok mánaðamót frá samlögunum, er salan þó að jafnaði nokkuð jöfn eða um 61 tonn. Reykjavík, 8. marz 1956, Sveinn Tryggvason. Framræsluframkvæmdir í Mýrdal Bréf að norðan um útvarpsfréttir BAÐSTOFUNNI hefir borizt bréfkorn norðan úr landi þar sem rætt er um p.ersónusögu í útvarpsfréttum, og eftir hvaða reglum sé þar farið. Þykir bréf- ritara nokkuð handaliófskennt, hvað tekið er í fréttir, og hverju sleppt, og heldur því fram, að í því efni skipti nokkru máli, hvort maðurinn eigi heima I grennd við fréttastofuna eða ekki. Hér skal ekki dómur á það lagður, en vissulega þyrfti aö fylgja alveg föstum reglum um slík efni í út- varpsfregnum, og má auk heldur vera aö einhver slík reglugerð sé til þótt við hér í Baðstofunni þekkjum hana ekki. En hér kem- ur kafli úr bréfinu: Fréttum stungið undir stól „ ... FYRIR FÁUM dögum átti merkur borgari og kennari hér í bæ 70 ára afmæli og var þess maklega minnst af heima- mönnum, m. a. héldu samkennar- ar afmælisbarninu veglegt hóf og tóku þátt í því skólastjórar ann- arra skóla og fleiri aðilar. Voru þar flutt ávörp af hálfu nokkurra stofnana og færðar gjafir frá sam starfsmönnum og nemendum. Þeir, sem að samsætinu stóðu, sendu útvarpinu frósögn af því, sem þar gerðist, og röktu um leið nokkur æviatriði viðkomandi lieiðursmanns, sem er víða kunn ur. En livernig var svo farið með þetta efni? Mestum hluta stungið undir stól. Örfá æviatriði nefnd, ekkert um fjölmenna samkomu, gjafir og svo framvegis. Og illa á haldið, því fréttaefni, sem tek- ið var. Þetta hefir vakið athygli fjölmenns hóps, og litla ánægju. Það er varla að útvarpið sýni kurteisi í slíkum efnum og er það langt gengið ....“ Hví ekki að birta almenningi reglurnar? Eðlilegt væri, að útvarpið birti landsfólkinu þær reglur, sem það segist fylgja í fréttaflutningi af þessu tagi. Ætti það að láta lesa þa?r í útvarpinu tvisvar á ári eða svo. Gætu menn þá glöggvaö sig á því, hversu sanngjarnar þær eru, og hvort þeim er samvizku- samlega og hlutdrægnislaust fylgt, hver sem í hlut á. Frosti. Með landþurrkuninni hafa á und ' Myndin cr úr hverfinu „með bæj- anförnum árum þúsundir hektara } urn í Mýrdal“ tekin af Rauðhálsi. flóa- og mýrlendis verið teknar til nytja í sveitum landsins. Mest af þessu landi hefir áður gefið lítinn arð af sér, en við framræsluna batna gróðurskilyröin og eftir þurrkunina er landið brotið til ræktunar eða nýtt til beitar. Skurðirnir, sem sjást á myndinni voru grafnir á s. 1. sumri. Bærinn, sem sést næst til vinstri á mynd- inni er Ás, nýbýli úr Brekkulandi (bóndi Óskar Jóhannesson), þá er bærinn Kaldrananes og til hægri sést bærinn Norðurgötur. KVIKMYNDIR Um daginn hóf Stjörnubíó sýn- ingar á kvikmyndinni „Fangaklefi nr. 2455“, en hún fjallar um ævi hins víðfræga bandaríska afbrota- manns Chessmann, sem nú bíður dauða síns í ríkisfangelsi Kaliforn- íu. Aftöku Chessmanns hefir verið frestað af hæstai'étti Bandaríkj- anna og var síðasti fresturinn 100 dagar, sem senn eru liðnir. Myndin er afburða vel tekin og leikin. Svo sannarlega hefir Chessmann drýgt nokkra gla:pina, svo að ef einhver á skilið dauðarefsingu hlýtur hann að eiga hana skilið — að minnsta kosti frá lagalegu sjónarmiði. Myndin er mjög hlutlaus — við | sjáum á tjaldinu alla sögu þessa j ógæfusama afbrotamanns, allt frá barnæsku, þegar móðir hans meiddist í bifreiðaslysi með þeim afleiðingum, að hún lamaðist og lá rúmföst til dauðadags. Þetta at- vik hafði djúptæk áhrif á Chess- mann og alltaf minntist þessi for- herti glæpamaður móður sinnar með söknuði. Lítið er gert af því að slá á strengi samúðar og tilfinn ingasemi í myndinni og er það kostur í máli sem þessu. — lir. The Pickwiek Papers í Tjarnarbíói. The Pickwick Papers er enn eichver vinsælasta bók Charles Dickens og er það eðlilegt. Myndir þær, sem hann dregur upp af persónum og atburðum eru í svipuðum dúr og skopteikningar úrvalsmanna, nú í, dag. Þar eru sterkir drættir, liöf- uðáherzla lögð á karríkatúr, en úndir niðri er myndin samt sönn, og fjallar um algilda eiginleika, brezka eða alþjóðlega. Myndin í Tjarnarbiói er brezk, eins og vera ber, og hefir tekist vel að finna leikara í hlutverkin. Einkum James Hayter í hlutverki Pickwicks og Nigel Patrick í hlut- verk Jingles. Margar minniháttar persónur eru og ágætar (fanga- vörður í skuldafangelsinu og ýms- ar týpur þar t. d.). Myndin er, eins og bókin, full af glettni og sér- vizku. En hér er aðeins um brot að ræða, öll ævintýri klúbbsins rúmast ekki í einni my.nd. — Allt urn það, þetta er góð mynd, vel gerð og vel leikin og veldur Pickwick-unnendum engum sérleg- um vonbrigðum.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.