Tíminn - 13.01.1957, Side 3

TÍMINN, sunnudaginn 13. janúar 1957.
3
Sviðsmynd úr 3. þœtti. — Gísli Halldórsson sem Vasílí Vasílíjevitsj Soljonij, Þorsteinn Ö. Stephensen sem
Alexsnder Ignatjevitsj Vérsjínin, Kristín Anna Þórarinsdóttir sem Írína, Birgir Brynjólfsson sem Alexej
Pétrovitsj Fédctík, Helga Valtýsdóttir sem Masja og Guðmundur PáUson sem Níkolaj Lvovitsj Túsenbach.
LEIKFÉLÁG REYKJAVÍKUR:
ÞRJÁR SYSTUR
Sj
jonleiknr eftir Anton Tsékov
Leikstjóri Gunnar R. Hansen
Leikfélag Reykjavíkur frum-
sýndi á föstudagskyöldið sjón-
leikinn Þrjár systur eftir rúss-
neska höfundinn Anton Tsékov.
Þrjár systur voru sýndar í fyrsta
sinn í Moskvu 1901, fjórum ár-
um eííir að Leikfélag Reykja-
víkur var stofeað, og nú er leik-
urinn sýndu.r hér í tilefni af sex-
tugs afinæli Leikíélagsins.
Leikurinn hefst þar sem syst-
urnar þrjár sitja á heimili sínu í
lítilli borg í Rússlandi. Þar er líf-
ið dauft og viðburðasnautt að
þeirra mati. Handan sléttunnar
miklu er Moskva, fæðingarbær
þeirra og draumaland. Þeirra lífs-
von er tengd því að komast þang
að brott frá grámyglu hvcrsdags-
leikans í smábænum.
Hin elzta þeirra er gift mcnnta-
skólakennara, latínugráum og nær
sýnum. Hann er hamingjusamur í
einfaldleik hins óbrotna lífs. Sú
manngerð, sem gleður sál sína við
smávegtyllur í starfi sínu, breiðir
sig út yfir smámuni af kostgæi'ni
hins trúverðuga manns. Hann
æskir einskis umfram þess, er
hann hefir öðlazt. Hann er glað-
ur í góðri trú.
Konu hans, sem og hinar syst-
urnar, tærir hins vegar taumlaus
þrá eftir hinu óhöndlanlega.
Mottó leiksins mælir hún fram,
er hún í fyrsta þætti lyftir glasi
sínu með þeim ummælum, að líf-; lítið erindi til okkar á atómöld.
slokkna ein af annarri. Aðeins
eitt er þeiin eftir skilið í lokin:
Vonin um betra líf — jafnvel í
auðn smáþorpsins.
VAFALAUST mætti ætla, að leik-
rit, sem hefir að uppistöðu við-
burðaleysi hins daglega lífs um
síðustu aldamót, . þar sem allar
vonir kafna í aðgerðaleysi, ætti
ið sé grátt og því fái hún sér
„einn gráan“.
Bróðir systranna á sér hinn
Nú eru allir ofþandir, síspenntir,
lifa í griðlausum heimi véla,
hraða og hávaða. Sú er þó ekki
sama dratim, þann að komast til|faunin að mínum dómi. Enn mun
Moskvu, þar sem hann ætlar að! dapurleikur hins daglega lífs liggja
verða prófessor. Hann og yngrijá mönnum með svipuðum hætti.
systurnar bíða þess eins að geta
flúið lífið í smábænum, losazt und
an doðakuflinum. Elzta systirin
er hins vegar frá upphafi dæmd
til þess að lifa í smábænum gráa.
Hennar draumur verður fullnæg-
ing þeirrar ástar, sem löngu er
kulnuð gagnvart menntaskóla-
kennaranum. Eini bjarminn, sem
ber á líf hennar, er ást yfirliðs-
foringjans bjartsýna, sem enda-
laust prédikar um bjartara líf, er
bíði í framtíðinni.
EN DRAUMAR systkinanna ræt-
ast ekki. Hægt, ofurhægt og misk-
unnarlaust molna draumahallirnar
í rúst. Það skýjarof, sem ást yf-
irforingjans er elztu systurinni,
varir skarnma stund. Hún situr
eftir ein í ástlausu hjónabandi
með menntaskólakennaranum, sem
er þá glaðastur, er hann uppgötv-
ar framhjáhald konu sinnar og
sér um leið, að því er lokið.
Bróðirinn tónvísi, væntanlegur
Moskvuprófessor; kvænist pils-
skratta miklum, leggur árar í bát, Qg jlann verður mönnum sízt létt-
spilar burtu erfðagóssi systkin- kæpar.j fyi-íf þá sök, að hraði og
janna, ekur barnavagni um niður-, háva8i hafa aukizt. 0g þótt Tsékov
níddan garð hins gamla seturs, > kunni ; leikriti sínu að draga dár
meðan eiginkonan skemmtir elj- ng framtaksleysi persóna sinna,
líkt því umhverfi, sem við eigum
nú að venjast. Því er von, að í
slíku leikriti komi mönnum margt
jframandi fyrir sjónir. Á hitt ber
í einnig að líta, að dapurleikur mun
j öllu óbreytilegri meðal ýmissa ó-
jlíkra þjóða, alþjóðlcgri, ef svo
j mætti segja, en kýmni og gaman-
! semi. Það, sem Frökkum þykir
fyndið, kann að skoðast sem
klám í Englandi, og íslenzk
fyndni gelur hljómað sem kvik-
indisháttur í dönskum hlustum.
Þannig er meiri hætta á, að kýmni
og gáski glatist í þýðingum en það,
sem alvarlega orkar. Sú kann að
vera raunin um leikrit Tsékcvs.
ÞRJAR SYSTUR hefir sett á svið
Gunnar R. Ilansen, leikstjóri.
Þess er ekki að dyljast, að um
sviðsetningu þessa verks er við
mikla örðugleika að etja á litla
sviðinu í Iðnó. Sviðið skort.ir þá
dýpt, sem hæfi tveimur fyrstu
þáttunum. Hins vegar heíir leik-
stjórinn notað sviðið til hins ýtr-
asta og öll áferð leiksins er hin
fágaðasta. Hin þunga og hæg-
streyma atburðarás krefst mikili-
ar nákvæmni, svo að hvergi skap-
ist „dauðir punktar“. Þetta hefir
Gunnar leyst vel af liendi. Hins
vegar ríkir ekki í leikritinu sú
ytri spenna, sem reynist leikrit-
um vinsæl til langlífis. Hér þrum-
ar undir niðri í stiklunum, og nið
urstaðan kemur snögg og misk-
unnarlaus eftir hæggengan að-
draganda.
Systurnar þrjár leika Guðbjcrg
Þorb j arnardóttir (Olga), Helga
Valtýsdóttir (Masja) og Kristín
Anna Þórarinsdóttir' (írina). Sam
leikur þeirra þriggja er góður,
hinn bezti samleikur leikkvenna,
sem hér hefir lengi sézt.
Helga leikur þá systurina, sem
gift er. Hún túlkar vel innibyrgða,
hamslausa þrá vonsvikinnar eig-
inkonu eftir einhverri glætu í líf
sitt. Hún orkar þegar í uppliafi
dulúðugt á áhorfendur í hinum
svarta búningi, verður eins konar
tákn þess niðurdrepandi viðburða
leysis, sem hrjáir þetta fólk.
Guðbjörg leikur hlutverk þeirr-
ar systurinnar, sem styrkust
stendur. Ilún er mild, réttlát, góð-
söm og fórnfús. Göfug kona. Guð
Kristín Anna Þórarinsdóttir, Guðbjörg Þorbjarnardóttir og Helga Valtýs-
dótíir sem systurnar þrjár.
Ljósm: Þórarinn Sigurðsson.
Hér er kvenskass á ferðinni. Ofsa-
leg í skapi, eigingjörn og ósann-
gjörn, hreinasti heimilisdjöfull.
Helga stormar á hlutverkið. í logn
mollunni verður þessi pilsvargur
eins og vígahnöttur og vinnur ó-
sjálfrátt samúð . þ'vert ofan -í öll
lögmál. Hún heldur fram hjá
manni sínum af einskæru laus-
læti, ætlar allt að rífa og brjóta,
sem öðrum er heilagt. Það sópar
að Helgu í þessum fordæðuskap.
Menntaskólakennarann, mann
Masju, leikur Steindór Iíjörleifs-
son. Steindór nær vel spaugileg'-
um smásálarskap þessa lítilfjör-
lega manns, sem gengst upp í
barnakennaralegum bröndurum
og unir glaður við sitt. Gervi hans
er gott og limaburður við hæfi
hlutverksins.
Þorsteinn Ö. Stcphensen leikur
yfirliðsforingjann, ástmann Masju.
Þorsteini lætur einkar vel að leika
heimspekisinnaða drenglyndis-
menn. Rómur hans hefir göfug-
mannlegan blæ, og þarna fellur
hann vel í gervi hins rússneska
hermanns, þéttur og rekinn saman
Gamal herlækni leikur Brynj-
ólfur Jóhannesson. Mjög góður
leikur. Brjóstgóður, hreinhjartað-
ur læknir.. Drekkur sig blindfull-
an, þegar hann fyrir elli sakir
verður konu að bana. Veit margt
af blöðum, sem aðrir ganga duld-
ir. Brynjóifur nær vel þpssu elsku
lega gamalmenni, og »gervi hans
er prýðisgott.
Geggjaðan kaptein leikur Gísli
Haildórsson. Þetta er ekki mikið
hlutverk, en í höndum Gísla lyft-
ist þessi vankantapersóna upp vfir
hversdagsleikann. Gísli hefir áður
sýnt, hve vel honum lætur að
leika slík olnbogabörn lífsins.
Rödd hans er skerandi, sterk og
eintóna, og gefur hún leik hans
sterk áhrif einmitt í slíkum hlut-
verkum örvæntingar eða haturs.
Svipbrigði hans ein og tauga-
skjálfti, lýstu meira ógæfu þessa
geðbilaða manns en mörg orð.
Gu'ðmundur Pálsson leikur bar-
óninn, elskhuga yngstu systurinn-
ar. Iðjuleysingi, sem sífellt ætlar
að fara að vinna, en bíður fyrr
sinn bana.
Með smáhlutverk fara Birgir
Brynjólfsson, Knútur Magnússon,
Árni Tryggvason og Emelía Jón-
asdóttir.
Búningar og gervi eru góð og
sumt stórvel gert. Leiktjöld Magn
úsar Pálssonar virtust góð, og'
falla vel að efni leiksins.
Þýðing Geirs Kristjánssonar
virðist sæmileg, þó stakk mig í
eyrun að heyra yfirliðsforingjann
tala um að „stinga af“.
Með þessari sýningu á Þremur
systrum í tilefni af 60 ára afmæli
sínu hefir Leilcfélagið sýnt, að
það er óragt að kanna nýjar íeið-
ir, fylgir trúlega þeirri köllun að
veita nýju blóði inn í hlenzkt
leiklistarlíf. Þetta er nýstárlegt
leikrit hér, þar sem ekkert hefir
áður verið sýnt eftir Tsékov.
Að endingu vil ég svo leyfa
mér að taka undir þær fjölmörgu
árnaðaróskir, sem Leikfélagin'4
hafa borizt í töluðu máli og rit-
uðu á afmælinu, og óska því þess
velfarnaðar, sem mestur er, að
það megi hér eftir sem hingað
til vera vaxtarbroddur íslenzkrar
leikmenntar. — S. S.
persona
i liggur gildi skáldskaparins miklu
draumur yngri systranna rætist; fremur j hinni riku sam,vð hans
ara hans inni í húsinu. Moskvu-
ekki heldur. Önnur er að visu
firrt ástlausu hjónabandi með ó-
gerðarlegum barón, þar sem hann;
er drepinn, en beggja bíður
þeirra ekkert nema hið sama gráa
óbrotna líf í sama litla bænum.
Brynjólfur Jóhannesson
fvan Romanitsj Tsjebútykín
herlæknir.
SAMT ER EIN VON óbuguð í lok-
in. Hin eilífa þrá eftir betra lífi
er jafnvakandi og áður. Ætíð er
í vændum nýtt líf, betra og
skemmtilegra en hið núverandi.
Ofar allri kröm — ofar ástarsorg-
um og dauðum draumum rís vonin
um það, að eitthvað nýtt og betra
sé í vændum.
Þannig er mikil bjartsýni í boð-
skap leiksins, þótt myndflöturinn
sé grátt og svart.
Atburðarásin er þung og streym
andi eins og lygnt fljót. Og eins
og fljótiö, eru örlögin óstöðvandi.
Seigdrepandi mala þau lífs-
drauma systranna. Vonir þeirra
; með lífsþrá mannanna. Lífið er
grátt og hart. Það er gott, að
menn geri sér þess grein. En
vonin um betra líf verður aldrei
af þeim tekin.
Yfirliðsforinginn bjartsýni hygg
ur þetta líf uppkast að öðru feg-
urra og betra lifi. En cr víst, að
sá sé tilgangurinn? Sú er spurn
leikslokanna. Til hvers er þetta
allt? Vissulega væri það léttbær-
ara, ef við aðeins vissum.
ÉG LAS ÞAÐ í einhverri merki-
legri bók, að það væri algengt, að í
þýðingum yrðu persónui' Tsékovs
að reikandi, veiklyndum aumingj
um, sem ekki hefði þó fyrir hon-
um vakað. Um réttmæti þessara
orða erú litlir möguleikar að
dæma. Ilitt má öllum vera ljóst,
að það andrúmsloft, sem rússneskt
leikrit er sprottið úr um síðustu
aldamót, muni hafa verið harla ó-
björg leikur hana af miklu lát-
leysi.
Yngstu systurina leikur Kristín
Anna. Hún er ung og létt og fal-
leg, lætur skjótt bugast. Er opin-
skáust og hispurslausust í þrá
sinni eftir borgarlífi Moskvu.
Kristín hopar hér hvergi úr því
sæti, sem hún ávann sér með leik
sínum í Það er aldrei að vita og
skapar hér eftirminnilega unga
stúlku.
Bróður þeirra leikur Karl Guð-
mundsson. Gervi Karls er ljóm-
andi. Raunar heimssögulegt gervi,
því að hann minnir á engan nema
félaga Lenin. Svona hefir bylting-
arhetjan verið. Þetta háa prófess-
orslega enni og settlega, bókmáls
kennda, fræðimannslega framsögn.
Leikur Karls er mjög góður, með-
an hann á í vændum prófessors-
stöðuna og er að spila ofan af sér
húsið, en síðri fannst mér, eftir
að vonleysið leggst yfir hann.
Konu hans leikur Ilelga Bach-
mann. Mjög góður leikur. Mér
finnst hinn bezti, sem ég hefi séð
til Helgu. Hér er liún líka í nýju
hlutverki. Ekki lengur brossæt
hispursmeyja, svo sem oft áður.
Fyrsti skíðasnjór
vetrarins í Siglnfirði
Frá fréttaritara Tímans S
SiglufirðL
Fyrsti vetrarsnjórinn, sem kall
ast getur er nú kominn í Siglu
firði og var snjórinn þó byrjaður að
hverfa í gær. Með þessari snjó
komu fengu Siglfirðingar fyrsta
skíðafæri vetrarins og er það voa
um seinna fyrir þá sem stunda
skíðaíþróttina, en Siglfirðingar
hafa lengi haft yndi af skíðafer®
um, enda margir góðir skíðamenn
og konur þar um slóðir.
Tító lánar Kadar dollara
LONDON 11. jan: Tilkynnt var S
Belgrad í dag, að stjórn Júgóslavíu
hefði ákveðið að veita Kadár-
stjórninni tveggja millj. dollara
lán samkvæmt beiðni hennar unj
lán erlendis frá.