Tíminn - 27.01.1957, Blaðsíða 8

8
T í M l N N, sunnudaginn 27. janúar 1957.
Viðskipti Tékkóslóvakíu og íslands
- grein í tékknesku tímariti
Fiskiníjöl er notai) til áburSar og er eítirsóit
í nóvemberhefti ritsins Czecho-
slovak Economic , Bulletin birtist
grein um verzlunarviðskipti Tékkó
slóvaluu'og íslands.-
Bfaðadeild Verzlunarráðs Tékkó
slóvakíu gefur ril þetta út mánað-
arlega á ensku.
í greininni um viðskiptin við
ísland er skýrt frá vöruskiptasamn
ingnum, „som undirritaður var í
Eeykjaviíc í haust. Bent er á, að
síðai viðskiptasamningur Tékkó-
slóvakíu og -íslands .frá 1954 gekk
í gildi hafa viðskipti landanna auk
izt um 11-2% fró því sem áður var.
í nýja vöruskiptasamningnum er
gert ráð fyrir 9% aukningu miðað
við árið á undan.
Eisenhower
Fiskimjcl til áburðar
Af 50.000 tonna framleiðslu ís-
lands á fiskflökum á ári kaupir
Tékkóslóvakía um 7000 tonn, seg-
ir Czechoslovak Economic Bulletin.
Fiskvinnsluiðnaður Tékkóslóvakíu
tekur frysta síld írá íslandi fram
yfir saltaða. Sú íslenzka vöruteg-
und, sem mesta þýðingu hefir fyr-
ir atvinnulíf Tékkóslóvakíu, er
fiskimjöl til áburðar. í nýja vöru-
skiptasamningnum er gert ráð fyr
ir að útflutningsmagn fiskimjöls
frá íslandi til Tékkóslóvakíu tvö-
faldist. Vakin er athygli á, að fislci
mjclið sé einhver eftirsóttasta út-
flutningsvara íslendinga. Þess er
getið, að sala á þorskalýsi frá ís-
landi til Tékkóslóvakíu sé hafin á
ný eftir nokkurra ára hlé.
Ræít um aukin vitískipti
Erfitt að finna Sig-
rúmi á Sunniihvoli
Hinn 10. ágúst í sumar verða
liðin rétt 100 ár síðan sagan Sig
rún á Sunuhvoli eftir Björnstjene
Björnson lcom út. í tilefni af þessu
afmæli verður efnt til mikilla há
tíöahalda í sveitum þeim, sem tal
:.ð er að sagan gerist í. en það
er í Romsdal og nágrenni Molde.
Þá munu áhugaleikarar úr Roms
dal og Molde leika söguna á Roms
dælsku, og verður það í fyrsta sinn
sem verk eftir Björnson er sett
á svið eða í bók á mállýzku.
Þá hefir Sandrew-kvikmynda
félagið í Svíþjóð ákveðið að gera
nikla mynd af Sigrúnu á Sunnu-
hvoii í litum og Agascope (sænsk
ar breiðmyndir) og verður Gunn
ar Hellström leikstjóri ,en sagt er
að hann eigi í miklum erfiðleikum
með að finna hæfilega leikkonu til
að leika Sigrúnu. — Hana getur
ekki hvað leikkona sem er Ieikið.
Gerð er grein fyrir helztu vöru-
tegundunum, sem íslendingar
kaupa frá Tékkóslóvakíu, og eink-
útlendum1 um rætt um smíði véla til ís-
(Framhald af 6. síðu).
EÍsenhower, Dulles og Republik-
anaflokkurinn skýtu
þjóðum skelk í bringu með talinu lenzkra rafvirkjana í Tékkósló
um að „þrýsta kommúnismanum {vakíu. Rætt er um möguleika á að
til baka í Evrópu, sleppa Chiang
Eai-shek lausum og undirbúa
gagnráðstafanir á hernaðarsviði“.
í dag voru orð forsetans á öðru
pláhi, nájrri því í anda Wiisons.
Eisenhower talar af háum tindi,
hann er óumdeildur leiðtogi þjóðar
sínnar, stendur nærri því ofar
flbkknum nú orðið. Hann dvelur
í ræðunni aðeins stuttlega við
hættuna, sem mannkyn býr við,
sem er þannig vaxin „að friðurinn {
er líklega eina loftslagið sem mann
kynið þolir'1, en leggur meginá
hérslu á, að Bandaríkín hafi sem
stórveldi þunga ábyrgð, að gæta
friðar og stuðla að auknu réttlæti
í 'marmheimi. Hann bauð fram að-
stoð Bandaríkjanna við þær þjóð-
ir, sem aðstoðar þurfa og full-
vissaði þær um, að það væri óeigin
gjarnt og ekki miðað 'við neins-
lconar yfirráð. Hann fullvissaði
rússnesku þjóðina um að Banda-
ríkjamenn fögnuðu framför í landi
hennar, því að með framför og
aukinni upplýsingu væri stefnt að
bættum samskiptum. „Nútíminn
er hvorki tími austurs óg vesturs“
sagði forsetinn.
Islendingar lcaupi vélar í efna-
verksmiðjur og fiskreykhús frá
Tékkóslóvakíu.
Mikil góðvild
Hann lýsti því að Bandaríkin
mundu fúslega viljá aðstóða þjóð-
ir, sem væru hlutlausar, og vildu
vera það, og hann gaf í skyn að
þau mundu fús að hjálpa þjóðumi-
eins og pólsku þjóðinni, t.'d. með
•tilstilli Sameinuðu þjóðahna.
Manchester Guardian minnir k,
að stefna forsetans á þessu sviði
sæti andspyrnu á þingi, og e.t.v.
sé ekki undarlegt, að Bandaríkin
telji stefnu sína ekki eiga nægum
skilningi að fagna um víða veröld.
En samt sem áður, segir blaðið,
•eru leiðtogar þeirra færir um að
láta í ljós slíka góðvild og slíkan
viija til að hjálpa öðrum.' Ræða
Eisenhowers við embættistökuná
er yfirlýsing um einlægan vilja
þjóðarinnar til að ástunda þessa
góðu sambúðarhætti, segir Manc-
hester Guardian að lokum.
Juan Ramon Jimenez
(Fiamhald af 4. síðu)
Timabilið frá 1898 til 1918 var
starfsamt tímabil og afkastamikið.
Skrifaði hann fjölda verka og á
meðal þeirra voru: „Primeras
Poesias“, „La Solerad sonora",
„Poemas magicos ej dolientes“,
„Sonetas espirituales", „Diario de
un poeta recien casado“.
Dagbók nýgifts skálds er sú síð-
astnefnda. Örlagaríkur þálitur í
lífi skáldsins voru kynni hans við
Zenobia Camprubi, sem var leik-
kona. Gengu þau að eigast og var
hamingja þeirra mikil. Reyndist
Zenobia manni sínum þvílík hvöt
og styrkur, að óvíst er að Juan
hefði náð þangað, er hann hefir
náð, án hennar. Unnu þau sam-
an. Verk indverska Nóbelsverð-
launahöfundarins, Rabindranath
Tagore þýddu þau af frábærri
snilld. — Og skáldinu frá Moguer
,var hvarvetna fagnað. Þessi verk
hans og þau, er á eftir komu,
„Eternidades“ og „Piedra ej cielo“
brugðu yfir hann ljósi ódauðlegr
ar hylli.
AÐ VESTAN ...
CFramhald af 5. síðu).
slíku fram, því að fyrsta skilyrðl
til sjálfstæðis er vitanlega að
standa á eigin fótum og vinna fyr-
ir sér sjálfur.
ÞÓ AÐ SUMUM kunni að virðast
hlutur alþýðumannanna hér vest-
ur frá að ýmsu leyti smár, hygg
ég þó, að af dæmi þeirra mætti
mikið læra í þessu efni eins og
af öðrum samvinnumönnum lands
ins.
Það væri sannarlega merkilegt
viðfangsefni fyrir hagfræðinga og
þjóðmálaskörunga að finna -leiðir
til að virkja krafta þjóðarinnar
eins og kaupfélögin hafa • beint
dreifðum kröftum þeirra „sem
veikburða eru og smáir“ áð því
að leggja öruggan grundvöll at-
vinnu sinnar og sjálfstæðis: þjóð-
arinnar. — H. Kr,
Fyrir vestan haf
Er hér var komið sögu fluttist
skáldið vestur um haf og tók við
prófessorsembætti í spönskum bók
menntum við Háskólann í Marj7-
land. Síðan frá 1948 bjó hann
í Buenos Aires og flutti þá fyrir-
lestra um spánska ljóðagerð. Og nú
situr hinn andalúsiski heimsborg
ari, el Andaiuz universal, eins og
hann hefir verið nefndur, í Puerto
Rico einnig starfandi við háskól
ann þar.
En um leið og heiðurinn, sá
hinn mesti er skáldi hlotnast, var
honum veittur, átti Juan Ramón
við harm að stríða. „Ekkert getur
bifað sorg minni“. Hann sat við
banabeð Zenobia. Hún er honum
horfin og leitar hugurinn nú heim
til Moguer. „Jengo el alma Mena
de Espana, Spánn fyllir sál mína.“
Sjúkur hugur og heimþrá
hrjá hann. Á áttræðis-
aldri heldur Juan Ramón enn
áfram að skrifa og heldur áfram
meðan ævikvöldið endist. Hann
heldur fyrirlestra, gefur út, les,
skrifar, leiðréttir, endurbætir, fág
ar,

Þrjú stig
Ef litið er á þróunarsögu Juan
Ramon, getur að líta á mörg og
merkileg atriði. Hann hefir sagt,
að- ef upphafið er ástarvíma, er
næsta stig þrá eilífðar og ódauð-
leika og hið þriðja köllun innri
meðvitundar. Takmark köllunar
minar og lífs míns er að finna í
öllu fegurð, allt er eða getur ver-
ið fegurð og ljóðin, eru túlkun
hennar. Á öndverðum skáldskapar
ferli sínum stefndi Juan Ramon
inn á brautir „modernismans", en
sú stefna kom frá hinni spönsku
Ameríku með höfuðskáldi hennar
Ruben Dario frá Nicaragua. Gjor-
breytti hún spönskum skáldskap á
þeim tíma og byggði um leið
grundvöll fyrir þróun síðari tíma
ljóða. Er henni beint gegn smá-
borgaralegum ,,positurisma“ og er
um leið þrá frelsis, nýbreytni og
frumleika. Leit að fegurðinni, full
komnun formsins, litauðgi og tón
um. Skáldin flýja dægurmál og
hversdagsleika og leita hælis í nýj
um heimum, þar sem þau reyna
að fullnægja fegurðarþrá sinni.
Melancolia. Fegurðardýrkun. Átti
stefnan margt skylt við rómantík
ina.
Juan Ramon lýsir modernisman-
um sem endurfundi við fegurðina
er legið hafði í gröf aila 19. öld-
ina. Ljóð hans frá þessum tíma
eru með viðkvæmum en fáguðum
dapurleikatón. Setur skáldið
drauma sína inan um svipmyndir
fallinna trjáa og fölnaðra blóma.
(Arias tristes, Jardines lejanos)
Meira lífs, æskufjörs og nýrra
hátta gætir þó í næstu ijóðum
hans.
Segja má að Ruben Daris sé
upphafsmaður þessarar stefnu, en
Juan Ramon sé með síðustu tals-
mönnum hennar. ,
Harmljóí í óbundnu máli
Árið 1917 birtist ljóðabókin
„Diario de un poeta ricien casado"
og tekur þá að bera á nýrri og
persónulegri ijóðagerð. Hinir
skrúðkenndu eiginleikar modern-
ismans hverfa fyrir raunsærri og
opinberari túlkun. Hin þoku-
kennda og óljósa verður skýrara
og raunverulegra. Hinn föli litur
verður að ljósi, fjarlægur ómur
að skærum tónum reikandi þrár
fyrri tíma sömu ósk andlegrar fyll
ingar. Juan Ramon hefir fundið
sínar leiðir og öll hans síðari ljóð
eru stöðug viðleitni til fullkomn-
unnar eftir hinni nýju braut. Á
eina bók skáldsins verður ekki kom
izt hjá að minnast sérstaklega, eitt
hugnæmasta verk hans og dáð-
asta, jafnt af ungum sem gömlum.
Er það elegia eða harmljóð i ó-
bundnu máli, frábærlega fögur og
ljóðræn og heitir „Platero y ys“.
Segir það frá asnanum Platero
og skáldinu, er þeir ferðuðust um
Andalúsíu. Má vera að það sé
vegna þesarar bókar að honum
hlotnaðist Nóbelsverðlaunin. —
Sameiginlegt er það öllum skáld-
skap Juan Ramon, að hann er birt
ur sem árangur í leit hans að íeg-
urð og fullkomnun. Eru ljóð hans
meðal hreinustu og fáguð-
ustu ljóða 20. aldar og hafa haít
mikilvæg áhrif á síðustu ljóð-
skáldakynslóð, sem lítur á Juan
Ramon sem mikinn lænföður.
Hrefna Ilannesdóttir
TRICHLORHREINSUN
(ÞURRHREINSUN)
BJ0RG
S01VALLAG0TU 74 • SÍMI 3237
BARMAHLÍÐ G
Þáttur kirkjunnar:
í Jesu naíni
Flestar bænir enda með
þessum orðum. Þau eru orðin
svo algeng, að margir veita
þeim ekki einu sinni athygli.
Nýja árið hefst í Jesú nafni.
Guðspjöll þess eru frásögnin
um nafngjöf hans annars veg-
ar og sjálf bænin „Faðir vor“
hins vegar.
Þeir, sem skipulögðu texta
kirkjuársins hafa valið þetta
í ákveðnum tilgangi. Nafnið
Jesús þýðir „sá sem frelsar"
eða frelsari. Og að gjöra eitt-
hvað í nafni einhvers merkir
að vinna í krafti hans.
ÞAÐ ER ÞVÍ í krafti frels-
isins og, kærleikans, sem við
hefjum líf og starf nýja ársins.
Og gjarnan mætti minna á það
lílca, að hann er konungur sann-
leikans. Og orðin sannleikur-
inn mun gjöra yður frjálsa
ættu að verða yfirskrift hins
ókomna og þess sjálfstæðis og
frelsis, sem helzt verður til
hamingju.
Sú trú var algeng allt fram
á þessa öld, að fyrir krossmarki
og nafni Jesús flýðu öll öfl
myrkursins. Börn 20. aldar líta
á slíkt sem gamlar hégiljur og
hindurvitni og hlæja að svo
barnalegri lífsskoðun.
En sé allt það, sem tengt er
nafni Jesú athugað vel, kemur
raunar í ljós, að þessi gamla
fullyrðing er fegri og vitur-
legri en hún virðist í fljótu
bragði.
Kraftur þess, sem bezt er og
göfugast í tilverunni og hjarta
mannsins breytist hvorki né
dvínar með árum og öldum.
mannraunir mæta, þá verður jj|
enginn annar kraftur heppi-
legri til sigurs.
í sundrungum, deilum og
styrjöldum verður enginn ann-
ar kraftur, ekkert annað nafh
fremur sem veitir öryggi og
frið.
Þegar áhyggjur og vonbngði
leggja þungar, já, lítt bærarj
byrðar, verður ekkert annað,
sem fremur veitir styrk' til aðl
standast. ,,
Og í sjúkleika og sorgum
veitir nafn Krists og kenning-
ar von um lausn og frelsun,
heilsu og starf að nýju. Hann
var hinn mikli lækíiir og braut
ryðjandi á sviði þess, sem bæg-
ir brott þjáningu og .örvæni, en.
veitir hjúkrun, huggun.pg líkn. |
Við komu dauðans verður |
frelsisljós lians að ljómandi ii!
stjörnu eilífðarlandsins, hins
fyrirheitna lands ofar öllum
skuggum.
Og við öll þín störf, listir,
uppgötvanir og vísindi jafnt
og hin hversdagslegustu, verð-
ur speki hans, göfgi óg sann-
leiksást, frjálslyndi hans og
víðsýni leiðarljós á öllUm veg-
um til menningar og fullkomn-
unar.
ÞAÐ ER því ekki út í blá-
inn mælt, að ekkert verður
betra valið til stuðnings á veg-
um nýja ársins, til leiðbeining-
ar, svölunar og huggunar, ekk-
ert fremur til sigurs í baráttu
og raunum, hvað sem mæta
kann í lífi og dauða.
„Haf daglega Jesúm í verki
með þér.“
Alit sé í hans nafni gjört.
Rvík, 3. jan. 1957.
ÞEGAR freistingar og Arelíus Níelsson
» «. _Æi. _____

OSÍnntriy .

Innilpgar þakkir til allra þeirra, sem sýndu okk'ur samúð vi3
andlát og útför
Eggerts Eggertssonar
stefnuvotts frá Bíidsey
og heiSruSu minningu hans.
Kristín Guðmundsdóttir,
börn, tengdabörn, barnabörn.
Útför mannsins míns
Hermanns Guðmundssonar,
Eyrarkoti, Kjós,
fer fram frá Fossvogskirkju þriðjudaginn 29. jan. kl. 1,30 e. h.
Blóm og kransar afþakkað. Þeim er vildu minnast hans, er bent
á líknarstofnanir. — Kirkjuathöfninni verður útvarpað.
Rannveig Jónsdóttir

TILKYNNING
frá fyrirgreiðsluskrifstofnnni
til einstaklinga og verzlana úti um land:
Tökum að oss alls konar erindrekstur og vöruútveg-
\\ anir fyrir stofnanir, einstaklinga og verzlanir.
H
|| FYRIRGREIÐSLUSKRIFSTOFAN
U Pósthólf 807 — Reykjavík.
Sími 2469 eftir kl. 5.

VA,.VAV.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.,.V.V.V.V.V.‘.-.V-V.Vi
jj Gerist áskrifendur
I að TÍMANUM
j Áskriftasími 2323