Tíminn - 31.03.1957, Blaðsíða 7

Tíminn - 31.03.1957, Blaðsíða 7
TÍMINN, sunnudaginn 31. mara 1957. z — SKRKi-AÐ OG SKRAFAÐ Sparnaðurinn er undirstaða (ramfaranna. - Erlendar lántökur og lánsíjárskortnrinn - Hvernig er hægt að anka sparnaSinn? - Skattamá! atvinnufyrirtækja. - NauSsyn gleggri upplýsinga og áætlana. - Tvær ólíkar stefnur í byggingamálunum. - Gömu! reynsla rifjuð upp. - Bjarna Bene- diktsson skiptir við B jarna Benedikísson með gáðum hagnaði - Frjálsíyndi flokkurinn f Bret- landi hefir nýlega kosið sér nvjan formann, J. Grimond, sem er þing- maður fyrir Orkneyjar. Flestum enskum blöðum kemur saman um, að hann sé í röð mestu gáfumanna í brezka þinginu og því megi telja miður farið, að hann skuli ekki hafa skipað sér í annan hvorn aðal flokkinn, þar sem hann sé sjálf- sagt ráðherraefni. Grimond svarar þessu með því, að þótt frjálslyndi flokkurinn sé lítill á þingi, hafi hann mikil áhrif á stjórnmálaþró- unina, þar sem báðir aðalflokkarn ir verði mjög að taka tillit til þeirrar stefnu, sem hann berst fyr | ir. Á vissan hátt er þetta vafa-j laust rétt, því að meðan lítill mun' ur er á aðalflokkunum, velta úr-, slitin í kosningunum mjög á þeiml kjósendum, er aðhyllast svipaðar j skoðanir og frjálslyndi flokkurinn er fulltrúi fyrir. Nokkru eftir að Grimond tók við flokksforustunni spurði eitt blaðið hann um afstöðu hans til efna- hagsmála. Svar hans var í megin- atriðum á þessa leið: Framtíð okkar sem áhrifaþjóðar, er býr við batnandi lífskjör, mun velta á því, hve vel okkur tekst að afla okkur meiri orku og hag- nýta nýja véltækni. En það er ekki BÓg að hafa þekkingu til þess að geta gert þetta eða vinnuafl til þess að framkvæma það. Við verð- um líka að hafa fjármagn. Þess vegna verður við að gera okkur Ijóst, að nægileg sparifjársöfnun er undirstaða framfaranna. Þess vegna er okkur lífsnauðsyn að fáj almenning til að spara meira. Ef ég ætti að marka fjármálastefn- una, myndi ég því m. a. gera þetta: Treysta verðgeldi peninganna eins og framast væri hægt. Leitast við eftir megni að draga úr og halda \ niðri öllum útgjöldum ríkisins, er ekki fara til að efla framleiðsluna. Lækka skatta á atvinnufyrirtækj- um, svo að þau geti varið meiru fé til afskrifta og endurnýjunar á vélakosti. Lækka skatta á hluta- bréfum og arði, sem fæst af þeim. Leggja allt kapp á, að framleiðslu^ vörur okkar séu samkeppnisfærar; á erlendum markaði. Ef okkur heppnast að spara meira, segir Grimond, munum við eiga það víst, að okkur tekst að; halda stöðu okkar sem áhrifaþjóð- ar og bæta lífskjör almennings. Um hæfni verkfræðinga okkar og verkamanna til að fullnægja því verkefni óttast ég ekki. Mest veltur þess vegna á því, að okkur takist að spara nógu mikið og tryggja þannig nægilegt fjármagn til fram- kvæmdanna. Lánsfjárskorturinn og erlendu lánin Það sem haft er eftir J. Grimond hér að framan, er vissulega ekki neinn nýr sannleikur. Það er þó ekki úr vegi, að þetta sé rifjað upp, því að menn gera sér það ekki nærri oft ljóst, þegar verið er að gera kröfur um ýmsar verk- legar framkvæmdir, hver er megin undirstaða þeirra fyrst og fremst. Þessi meginundirstaða er sparnað urinn, því að þekking og vinnuafl koma að takmörkuðum notum, ef fjármagnið vantar. Hér á Inndi er nú þannig ástatt að fjármagn skortir til nauðsyn- legustu framkvæmda. Því er á vissan hátt réttilega um kennt, að fjárfestingin liafi verið of mik iL En það er ekki eina ástæðan. Hvers konar eyðsla hefir verið úr hófi fram. Sparif jársöfnun hef ir því orðið miklu minni en ella. Eigum við í framtíðinni að geta tryggt nægar framfarir, þarf að stcfna að því að draga úr marg- irt Fjölbýlishúsið, sem byggingaflokkur ungra Framsóknarmanna hefir komið upp við Bogahlíð. Nánar er um það rætt í Skrifað og skrafað i dag. háttaðri eyðslu og auka sparifjár- um mönnum að athuga, t. d. fyrlr söfnun tilsvarandi. Það er áreið- næsta þing, hvaða leiðir séu væn- anlega ekki fjarri lagi, að þetta legastar til aukinnar sparifjársöfn sé nú mesta stórmál þjóðarinnar. unar og fjármagnsmyndunar. Ef ekki tekst að tryggja hæfileg- an sparnað, munu framfarirnar J stöðvast meira og minna. J Skattamál atvínitU- Nokkuð er rætt um það, að fyrírtækja hægt sé að bæta úr lánsfjárskort- Einhverjir kunna að telja það inum með erlendum lantokum. spor aftur á bak, ef skatthlunn- Það er rett að vissu marki. En, indj atvinnufyrirtækja yrðu auk. gæta verður þess, að lansfjármogu | in f því sambandi er vert að leikar okkar eru takmarkaðir er-lgera sér grejn f ir tveinnu Þær lendis, svo fair og fatækir sem við breytingar á þjóðfélagsháttum, erum. Varast verður líka að lenda í óeðlilegum skuldafjötrum. M. a. af þeim ástæðum getur verið heppilegt að dreifa lánum milli sem skeð hafa seinustu tvo ára- tugina, hafa m. a. stuðlað að þeirri samræmingu í lífskjörum og þeim endurbótum á skiptingu fleiri landa, ef þess er kostur, og þjóðarteknanna. að það hlýtur að gerast þanmg ekki haður a einn lei8a af sér stórar breytingar á ve®‘ því, hvernig tekna þess opinbera ... , ., , , ,,, ____ Sjálfsagt er að reyna að hagnýta'er aflað. Þetta hlítur að stuðla aðl"13,1111 a mlklu fullkomnara og við leiðslu, hlutfallslega fjárfestingu j af þjóðartekjunum í framleiðslu-! auknin.gunni og ekki síst um | framleiðnina og aukningu henn- ar. Mér virtist sem aukning fram! leiðninnar skipaði stöðugt þýð- ingarmeiri sess sem mælikvarði | á efnahagsþróun landanna al- J mennt.“ I Hér er áreiðanlega vakin athygli á staðreynd, sem við höfum ekki gefið nægan gaum. Ef vel á að fara, þurfum við að gera okkur lióst fyrirfram, hvað miklar fram kvæmdir við getum ráðizt í og hverjum beri forgangsréttur, en hafa ekki ofmargt og ofmikið und ir í einu og lenda svo í fjárhraki og stöðvun. Slíkt verður hins veg- ar ekki gert, nema við komum skýrslusöfnun okkar um efjjahags linga til að eignast eigin íbúðir, því að lífsskoðun þeirra er sú, að holl þjóðmenning og heilbrigt þjóðfélag verði bezt tryggt á þann hátt, að sem allra flestir einstak- lingar verði eínahagslega sjálf- bjarga og andlega sjálfstæðir. Það má segja, að þessa tvær lífsstefnur hafi reist sér minnis- varða við Bogahlíð. Þar rísa stór hýsi fjáraflamannsins, sem fékk lánin 24 hjá Sparisjóði Iteykja- víkur og nágrennis. Beint á méti þeir rís annað stórhýsi með 24 íbúðum, er byggt var um svipaff leyti. Það var reist af bygginga- flokki, sem ungir Framsóknar- menn stofnuðu innan vébanda Byggingasamvinnufélags Iteykja- víkur. Þeir unnu sjálfir að bygg- ingu eftir því, sem þeir gátu og höfðu alla umsjón mefí höndum. Árangurinn er sá, að> þarna eiga nú 24 ungir iiiena hver sína eigin íbúð. íbáðirnar eru frá 80—100 ferm. að flatar- máli og munu hafa kostað um 230 til 260 þús. kr. hver og mun. byggingakostnaðurinn mjög lágur miðað við algengt byggingarverð. Með samstarfi og samhjálp hafa 24 cfnalitir ungir menn eignasi þarna sínar eigin íbúðir á sama tima og 32 fjölskyldufeður era leigjendur hinum megin við göt una vegna þess, að lánstofnun, sem Sjálfstæðismenn réðu yfir beindi fjármagni sínu á þann hátt. Almenningur ætti áreiðanlega að geta gert sér grein fyrir því, hvor þessara tveggja stefna só heppilegri fyri'r þjóðarheildina. sér lánsmöguleika erlendis innan þvi að opinberar álögur verða þess ramma, sem hér er greindur. En jafnframt er rétt að gera sér ljóst, að þannig verður lánsfjár- þörfin aldrei leyst, nema að tak- meira óbeinar en beinar, eins og1 á sér stað í Sovétríkjunum. Hjá!! atvinnufyrirtækjum kemur það svo ,) til viðbótar, að aukin tækni gerirM tækara horf. Það er gott að láta gera skýrslur um hjónavígslur, fæðingar o. s. frv., en við þurfum þó enn frekar glögga'r skýrslur, sem gera okkur ljóst á hverjum mörkuðu leyti. Án verulega auk-;það óhjákvæmilegt, að tækin* séu | líma> hv:‘r vlð stondum_ efnahags innar fjársöfnunar innanlands endurnýjuð oftar en áður og ger lega og hvers vlð u Þ S verður nauðsynlegum framförum ir það meiri fjársöfnun fyrirtækj-.uglr,'„ þjóðarinnar ekki tryggð sú undir-'anna nauðsynlega. Siíkar skyrslur væru og ekki Jfr'nato ™lre'é"e»Sa„A”,Wdl < ->*-« •* ÍmÆÍ5“rtrt gete SS-teldfr eíki STr** '1 ÍÍ.ljd™ f5 á *«*-» “« í hpim skorðnm spm nanfisvnWt Þeirra 1 nagrannalondum fyrjr stéttirnar hver geta þjoðfe- i þe.m skorðum, sem nauðsynlegt okkar> sem einkum styðjast við yæri m þess ^ við verkalýð og launþega, er mjög um ðskum þeirra. það rætt að hverfa að mestu frá siíkri skýrslugerð þarf ekki að beinum sköttum, því að þeir legg fy]gja neitt stórfellt skrifstofu- ist alltaf þyngst á launafólk. Jafn hald; þegar búið er að koma , * i framl myndi sn breyting að hverfa henni i fast horf. Erlendis er slik Það er hins vegar ekki nog aðjí vaxtandi mæli frá beinum skött- j skýrs]ugerð nu unnin í vaxandi mæii með vélum og mannafl spar- Hvernig á atS auka sparnaíinn? tala um það, að sparnaðinn þurfi að auka. Höfuðmálið er, hvort nokkrar leiðir eru fyrir hendi til að auka hann. um til óbeinna, örfa fjársöfn- un þeirra, sem vilja spara. Að undanförnu hefir nokkuð verið rætt um þessar leiðir. All- ir eru sammála um, að ein örugg- asta leiðin sé að treysta stöðugt gengi verðmiðilsins. Slíkt hefir hins vegar reynst örðugt við- fangsefni og er hætta á, að svo geti orðið enn um sinn. Meðan svo háttar til, kemur mjög til greina að verðtryggja sparifé í einu eða öðru formi. Jafnhliða mætti skattleggja ýmsa miður þarfa eyðslu meira en nú er gert. Þá kemur til greina að auka skatt fríðindi atvinnufyrirtækja, ef þau nota féð til afborgana og eðlilegrar sjóðmyndunar. Skyldu- sparnaður kemur til greina inn- an vissra takmarka. Auknar trygg ingar geta einnig stuðlað að því, að meira fé safnist fyrir. Vissulega væri fyllsta ástæða til þess, að ríkisstjórnin fæli sérfróð- Skortur nauSsynlegra upplýsinga og áætlana I glöggri grein um nýlokið þing S. þ. eftir Steingrím Hermanns- son, sem nýlega birtist hér í blað- inu, gat hann þess m. a. hve marg ar þjóðir hefðu gert glögga grein fyrir áætlunum um iðnvæðingu þeirra og framvindu efnahagsmál- anna yfirleitt. Steingrímur segir síðan: „Einna athyglisverðust þótli mér sú áherzla, sem allir virtust leggja á það, að iðnvæðingin og þar með efnahagsþróunin væri skipulögð vandlega og það til margra ára fyrirfram. í liuga mér reyndist mér erfitt að finna nokkurn vott að slíku hjá okkur. Einnig virtust mér athyglisverðar þær nákvæmu tölur, sem flestar þroskaðar þjóðir virtust hafa um þjóðartekjur sínar, iðnaðarfram- að þannig i stórum stil. Tvær stefnur í byggingamálum í seinasta sunnudagsblaði Tím- ans var á þessum stað sagt nokkuð frá þeirri ráðstöfun Sparisjóðs Reykjavíkur og nágrennis að veita einum manni 24 lán af þeim 49, sem sjóðurinn hefir veitt til í- húða'ána carpkvæmt veðlánakerf- inu frá 1955. Tilgangurinn með að grema fra þessu var m. a. sá að sýna hin ólíku viðhorf Sjálfstæðis manna og Framsóknarmanna til þessara mála. Sjálfstæðismenn vilja nota þetta lánakerfi til að styrkja fáa einstaklinga til þess ‘að eignast sem mest húsnæði, því að lifsskoðun þeirra er sú, að fáir einstaklingar eigi að vera forsjón alls fjöldans og auðurinn eigi að vera þeirra en ekki hans. Fram- sóknarmenn vilja hins vegar styrkja sem allra flesta einstak- Reyusla, sem ekki má gleymast Þær lánveitingar Sparisjóða Reykjavíkur og nágrennis, sem gerðar eru að umtalsefni hér á und an, sýna það vissulega og sanna, hvernig lánastarfseminni yrði al- mennt háttað, ef forkólfar Sjálf- stæðisflokksins gætu einir ráðið en Sparisjóður Reykjavikur bg ná grennis er sú lánastofnun, þar sem þeir hafa einlitust yfirráð. Þá myndi aftur sækja í hið sama horf og var áður en Fram- sóknarflokkurinn og Alþýðuflokk urinn hófu baráttu sína. Lána- stofnanir yrðu lokaðar öllum al- menningi, landbúnaðurinn yrði alveg hafður útundan, cg láns- féð yrði látið renna til fárra fjáraflamanna, sem nytu velvild- ar flokksins, og ættu t. d. sæti í fjáröflunarráði hans, eins og vera mun tilfellið með Kelga EyJ ólfsson. Mönnum er farið að gleymast það alltof mikið, hvernig ástand- ið var í þessum efnum áður ei» umhótaflokkárnir komu til sög- unnar. Dæmið um Helga Eyjólfs son gerir m. a. gagn á þann hátt, að það hjálpar til að rifja þetta upp, og er jafnframt vísbending um það, sem koma myndi, c£ Sjálfstæðisflokkurinn fengi eina að ráða. Bjarni verzlar vi'S Bjarna ' Lánveitingar til Helga Eyjólfs- sonar vekja jafnframt athygli á fleiri fjármálabrögðum Sparisjóðs Reykjavikur og nágrennis i seinni tið. Það gerðist t. d. nýlega, að Sparisjóðurinn keypti lélega hús- eign við Skólavörðustíg fyrir hvorki meira né minna en 2,5 I milljónir króna. Fullyrða má a'S enginn annar aðili hefði viljaS (Framhald á 8. síðu). J

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.