Tíminn - 07.09.1957, Blaðsíða 3

t í MIN N, laugardaginn 7. september 1957.
Afkomendur frumbyggja í Amerík
ro»liiiiiiiiiimanmmiiiiinanmni«!iniiiimm»miiiiiiiiniiniiii>imi|||.«
Afkomendur frumbyggjanna í Ameríku, Eskimóarnir og Indíánarnir lifa enn góSu lifi á slóðum forfe'Sranna,
þrárt fyrir vaxandi sókn hvíta mannsins á norðurslóSum. Myndin sýnir tvo Indíána í hátíðaskrúða.
Sjá grein á bls. 7.
Jón Dúason
Orðið er frjálst:
Gereyðing fiskistofnsins við Island
Skemmtilegt
Fróðfegt — Fjölbreytt — ódýrt
Fylgizt með Butterick-tízkusniðunum í
kvennaþáttum okkar.
Tímaritið SAMTÍÐIN
flytur fjöibreytta kvennaþætti (tízkunýjungar, tízku-
myndir og hollráð), ástasögur, framhaldssögur, skopsög-
ur, vísnaþætti, viðtöl, bridgeþætti, skákþætti, nýjustu
dægurlagatexta, verðiaunagetraunir, krossgátur, gaman-
þætti, ævLsögur frægra raanna, þýddar úrvalsgreinar —
auk bréfanámskeiðs í íslenzkri stafsetningu og málfræði.
10 heftl áríega fyrir aðeins 45 kr.
og nýir áskrifendur fá seinasta árgang í kaupbæti, ef
þeir senda árgjaldið 1957 (45 kr.) með pöntun:
Póstsendið í dag meðfylgjandi pöntun:
Ég undirrit.. .. óska að gerast áskrifandi að SAMTÍÐ-
INNI og sendi hér með árgjaldið fyrir 1957, 45 kr.

Nafn
Heimili
Vart mun þjóð vorri stafa ægi-
legri ógn og voði af nokkru, en
liinni hraðfara eyðingu fiskistofns
ins við ísland. Síðan lun aldamót
hefir sjósóknin á íslandsmið auk-
ist svo, að vart er sambærilegt
við nokkuð annað. Árabátarnir,
skúturnar, innlendar og erlendar,
og hinir fyrstu, kolakynntu litlu
togarar, er ekki gátu veitt annan
fisk sér til gagns, en flatfisk,
virðast sem alveg meinlaus tæki
hjá þeim drápsvélum, sem undan-
farna áratugi hafa urið íslands-
mið. Og afleiðingin af þessari of-
veiði hefir heldur ekki látið á sér
standa. Fyrir 10 árum síðan lýsti
Pétur Ottesen þessari hraðfara
eyðing fiskimiðanna svo í þing-
ræðu 1947:
„ . . . Selvogsbankiim svonefndi
var lengi talið eittlivert víðáttu-
mesta og þýðingarmesta lirygning
arsvæði við strendur þessa lands.
Var þetta augljóslega markað
meðal annars með því, hvílíka
óskapa fiskimergð var ávallt á
þessum slóðum á hrygningartíma
þorsksins. Meðau skútuútgerðin
var rekin hér á landi, var aðal-
vértíðaraflinn sóttur á þessar slóð
ir og brást aldrei. Eftir að togara-
útgerð hófst hér, var hér hið sama
uppi á teningnum. Botnvörpung-
arnir sóttu vetrarafla sinn á þessi
sömu mið, og voru veiðiuppgrip-
in svo mikil þarna stundum í
apríimánuði, að undrum sætti. Nú
er sú breyting á orðin á síðustu
tveimur áratugum eða rúmlega
það, að heita má, að fiskilaust sé
með öllu á þessu svæði um hrygn-
ingartímann og eudranær . . . .
Það er augsýnilegt að fiskigengd
við strendur íslands hefir stór-
hrakað. Uppgripa-laflasvæBi tog-
veiða eins og við Hvalbak, út af
Evsfra-Horni, er nú gersamlega
úr sögunni sem fiskigrunn. Þang-
a'ð leita íslenzkir togarar nú ekki
nema endrum og' eins, og án ár-
angurs. Eina fiskigrunnið, sem
telja má, að íslenzkir togarar sæki
nú á að staðaldri með árangri, er
Halamiðin svoköiiuðu á strauma-
mótum á hafinu milli íslands og
Grænlands. Má með sanni segja,
að þessi mið séu nú, eins og kom-
ið er, haldreipi íslenzkrar togara-
útgerðar, hvað lengi sem það verð
ur. Aðstaðan til fiskveiða á vél-
bátaflotanum hér er ekki heldur,
eins og nú stendur, neitt sérstak-
lega glæsileg, hvað aflabrögð
snertir. Það er að vísu ekki bein-
línis hægt að segja það, að vetrar-
vertíðarafli á kátaflotann hafi
brugðist að undanförnu, en oft og
löngum hefir afli verið næsta treg
ur, miðað við það, sein áður var,
og þá geysilegu linuleiigd, sem
lögð er í sjó í liverjuin róðri. Á
öðriun tímum en á vetrarvertíð er
naumast um að ræða, svo teljandi
sé, nokkra fiskveiði á liina stærri
báta. Þá er ekki upp á neitt að
stóla, sem heitið getur, nenui síld-
veiðina. Þrjú síðastliðin sumur
hafa síldveiðar brugðist Iirapalega
og hafa afleiðingar þess . . . mark
að djúp spor í erfiðleikabraut út-
gerðai-innar . . . Eg tel það höfuð
nauðsyn, að liægt veröi að tryggja
fiskiskipaflota íslendinga að ein-
hverju leyti, aðstöðu til veiða á
Grænlandsmiðum að sumarlagL—
Þess vegna er spurningin um rétt
íslendinga til atvinnurekstrar á
Græulandi, ekki einvörðungu fram
tíðardraumur, heldur blátt áfram
a'ðkallandi úrlausnarefni, sem
ki-efur skjótra aðgerða.“
En síðan þetta var talað í sam-
einuðu þingi, eða síðastliðin 10 ár,
hefir gereyðing fiskistofnsins við
ísland siglt hraðbyri fram á við.
Haldreipi togveiða hérlendis eru
Halamiðin ekki lengur. Eldeyjar-
grunnið er nú orðið veiðileysa,
Vikurállinn, Vesturkanturinn og
Halamiðinn eru nú orðin upp urin
mið. Verði þar af og til vart við
fisk, er hann óðara upprættur á
svipstundu. Nú er heldur varla
um annað að ræða, en að vetrar-
vertíðir bregðist. f hlutfalli við
hinn gifurelga vígbúnað, sem þá
er beitt í sókninni á þann gula,
er árangurinn harla rýr. Og þó er
ó vetrarvertíðinni helzt einhvers
afla von á vérbátaflotann. En að
vetrarvertíð lokinni er nú um eng-
an arðbæran starfsgrundvöll að
ræða hér við land.
Haldreipi togveiðanna, er vetrar
vertíð sleppir, er nú orðið Græn-
landsmiðin. En við Grænland eru
íslenzku togararnir réttlaus skip.
Ekki mega þau koma þar nálægt
landi, og ekki leggja þar nokkurt
kóð á land. Togaramenn verða að
taka dýi-mætan tíma frá veiðun-
um, til að umstafla fiskinn úti á
regin hafi, hvernig sem á stendur,
því ekki mega þeir heldur leita
í landvar til slíkra hluta við Græn
land, sem þó er íslenzk eign. —
fyrir vestan Grænland, verða þeir
Til siglinga frá íslandi á miðin
að eyða 4—6 dögum hvora leið.
Þegar sigla verður til Esbjerg með
aflann, fer vissulega meiri tími í
siglingarnar fram og aftur og í
hina seinu afgreiðslu þar, en til
þess að fylla skipið af saltfiski.
Togarar hafa getað fyllt sig af
karfa við Grænland á 2—3 dögum,
en orðið að eyða 3—5 sinnum
lengri tíma í siglingar. Með því
að fá aðstöðu til að geta lagt afl-
ann upp á Grænlandi, mundi tog-
ararnir geta tvöfaldað aflaafköst
sín þar með óbreyttum starfsað-
ferðum, en með breyttum aðferð-
um í samræmi við breytta aðstöðu
líklega margfaldað aflann.
Réttleysi íslenzku þjóðarinnar á
Grænlandi hefir til þessa gert
vélbátaflotanum algerlega ókleyft
að stunda veiðar við Grænland.
Þar væri íslenzka bátaflotanum
þó auðvelt að moka upp alveg ó-
trúlega miklum afla frá því vetrar
vertíð endar (eða frá því á út-
mánuðum) og langt fram á haust,
eða ef menn vildu, alveg fram að
áramótum. Þetta er svo stórkost-
legt hagsmunamál fyrir útgerðina,
sjómennina, landið og þjóðina
alla, að því fá engin orð lýst. Á
þennan hátt má margfalda þann
afla, sem bátaflotinn flytur hér
að landi á vetrarvertíð.
Hin hraðfara eyðing fiskigrunn
anna við ísland hefir, ásamt fleiri
ástæðum, komið íslenzkri útgerð
í það öngþveiti, sem hún er ná
stödd í. Iíin hraðfara eyðing fiski-
grunnanna við ísland, er hin ægi-
legasta ógnun við pólitískt og efna
hagslegt sjálfstæði íslands, sem
íslenzka þjóðin nú verður að horf
ast í augu við. Allir vita, að það
eru hálfdanir og danskir íslend-
ingar, sem hafa fjötrað framgang
Grænlandsmálsins hér á meðal vor
til vansæmdar og stórtjóns fyrir
land og lýð, stórtjóns, sem ekki
verður talið í minna en tugum
milljarða króna. Er meining þeirra
einnig sú, að kengbeygja þjóð vora
svo efnahagslega, að þegar loks
að hún kemst af stað með Græn-
landsmálið, gangi hún örþrota með
betlistaf fyrir Dani, ekki sem
drottning norðurhafsins, er kref-
ur réttar síns í norðurljósaloga
sögunnar?
Utanáskrift okkar er: SAMTÍÐIN, Pósthóif 472, Rvík.
Vinningar í 9. fiokki
Vöruhappdrættis SÍBS
Skrá um vinninga í Vöruhapp- 6245 6467 6566 6710 7488
drætti S. I. B. S. í 9. flokki 1957 7492 7693 7702 8287 8583
8746 8896 8973 9104 9145
200.000,00 kr. 9247 9350 9471 9825 9994
22168 10082 10228 10369 10390 10440
10693 10794 10981 11187 11211
50.000,00 kr. 11402 11458 11496 11646 11656
868 11780 11999 12007 12090 12278
12508 12522 12894 13443 13474
10.000,00 kr. 13539 14129 14144 14266 14323
21539 26587 29343 40955 45747 14452 14865 14900 14972 15586
47370 53577 57029 62671 15921 15978 16024 16055 16255
16317 16695 17182 17357 17362
17624 17856 18122 18183 18301
D.UOU.VU Kr. 18373 18539 18563 18895 18928
8140 13263 25116 32120 40053 19034 19150 19259 19323 19488
42231 46412 47505 50704 53426 19503 19706 19727 19762 19940
54297 56855 59991 60680 20042 20231 20403 20531 20611
20810 20816 20829 20835 21055
1.000,00 kr. 21291 21319 21350 21408 21586
4787 7822 12369 14691 20276 21620 21671 21774 21783 22347
22141 24494 25649 26438 27806 22627 22839 22883 23144 23362
31313 34344 34615 39221 41940 23596 23661 23829 24353 24430
46309 50047 50400 51417 53988 24438 24452 24551 24759 24884
54213 54442 54477 54524 57055 25195 25266 25564 25837 26004
57384 58714 59807 60621 61396 26025 26306 26459 26525 26642
61527 61754 63449 64474 84483 26751 26911 27057 27204 27471
27607 27729 27840 28055 28099
300,00 kr. 29085 29320 29337 29398 30538
116 252 335 482 492 30678 31302 31312 31635 31693
574 745 819 889 1389 31709 32204 32712 32720 32894
1465 1545 1643 1801 1879 33140 33155 33172 33264 33793
1993 2114 2320 2488 2603 33879 34655 34809 34813 34829
2886 3039 3042 3098 3188 34915 35060 35120 35157 35191
3574 3831 3952 3979 4214 35698 35803 36411 36438 36480
4320 4605 4640 4738 4913 36634 36688 36836 37140 37180
4949 5038 5794 5876 5970 37222 37869 37870 38034 38121
6055 6064 6069 6137 8148 38193 38358 38711 38831 38918
39151 39379 39694 39936 39962
.. . 40130 41224 40220 41238 40657 41280 40686 41397 41158 41462
Mikil málaferli sfanda yflr vestan hafs gegn sorprltinu „Confidential",
sem einkum hefur birt bersöglissögur af kvikmyndastjörnum. Eru skaða-
bótakröfur á hendur útgefendum nú orðnar 34 millj. dollara. Myndin er
frá réttarhöldunum, leikstjórinn Paul Gregory ber það, aö leikkonan
Marjoire Meade hafi reynt að hafa af sér fé með hófunum um að birta
greinar í „Confidential". Ýmsir þekktir menn keyptu sig lausa með miklum
kostnaði, en Gregory neitaði.
41583 41829
42139 42316
43015 43186
44179 44192
44515 44564
45517 45583
46062 40082
46656 46923
47322 47476
47850 47978
49041 49138
50368 50457
51070 51102
51441 51550
52807 52838
B3178 53188
53609 53838
54609 55151
55830 55940
56389 56395
56813 56925
57182 57207
58566 58579
59556 59729
59931 60237
60727 60760
61998 62152
62695 63266
41905
42376
43226
44212
44575
45829
46118
46951
47635
48011
49140
50511
51189
51661
52919
53458
54068
55236
56091
56414
56949
57736
58856
59843
60276
61049
62158
63567
41920 42113
42625 42676
43239 43732
44327 44409
45222 45363
45962 45970
46160 46257
47152 47226
47681 47709
48109 48131
49147 49205
50705 51060
51358 51422
51991 52699
52957 53073
53477 53518
54391 54501
55272 55487
56118 56367
56582 56708
57078 57175
58234 58524
59164 59506
59898 59916
60349 60529
61231 61518
62174 62309
63822 64487
(Birt án ábyrgðar).