Tíminn - 15.10.1957, Page 7

’ í MIN N, þriSjudaginn 15. októbcr 1957.
Sextugur í gær
Dr. Kristinn Guðmimdsson
sendiherra

sO
Fingralangi flokkurinn
SKOLABJALLAN glymúr,
kennslustundin er úti. Það er
mannkyn-ssögutími í I. bekk.
Kennslubókin er opin við pún-
versku stríðin, en kennarinn er að
tala um orrustuna við Marengo,
Honum kemur það vist ekki :-íður
á óvart en nemendunum, að tím-
inn er búinn. Þó er Hannibal dauð-
ur og Ivarþagó brennd, Kristur og
Múhammeð liðnir urn sviðið, Serk-
ir komnir norður á Spán. og Napó-
leon búinn að þræða slóð fílanna
í Bernharðsskurði. Nú svigna fylk-
ingar hans fyrir sveitum Austur-
ríkismanna, er Desaix þeysir með
riddara sína íil bjargar.
— Við verðum vist að líta yfir
púnversku stríðin aftur í næsta
tíma, segir kennarinn, og 1. bekk-
ingar eru síðastir allra út á gang
í frímínútunum.
Þessa litiu minningu á ég úr
Menntasbólanum á Akureyri frá
því cg var nemandi dr. Kristins
Guðmundssonar þar fyrir m-örg-
um árum. Allir nemendur hans
munu eiga einhverjar slíkar minn-
ingar. Kennsla hans var frjálsleg,
sprengdi óðara af sér þröngan
ramma kennslubókarinnar. Bók-
haldstími gat endað með skemniti-
legri frásögn af hruni gjaldmiðiis
í Þýzkalandi eftir heimsstrið; í
sögu var stundum ekki nema snerti
spölur í milli Sókratesar og Schop-
enhauers. í fyrsta bekk var margt
spjallað, sem ekki stóð í kennslu-
bókuni í'yrir busa. Samt stóðust
allir sitt próf að lokum, vissu nokk
urn veginn það, sem um var spurt.
í veganesti að auki áttu þeir svo
nasasjón af hinu og þessu, því að
kennarinn var hinn mesti fróðleiks
sjór. Og nú þegar bókstafslærdóm-
urinn er að mestu gleymdur, lifir
sumt af því enn í endurminning-
unni.
EINHVERS STAÐAR er skrif
að, að menntun sé það, sem eftir
situr, þegar skólabækurnar eru
gleymdar. Það er víst öfgakennd
lýsing, en sannarlega er það þroska
vænlegt fyrir unga menn að fyrir-
hitta kennara, sem opnar þeim
nýjan heim, eykur víðsýni þeirra
og örvar hugarflug. En slik áhrif
hafði dr. Kristinn á nemendur
sína. Auk þess var hann svo á-
gætur félagi. Hann var jafnan
glaður og hlýr í viðmóti, og tók
mildum höndum á yfirsjónum. .
Samt vissu það allir, að kraftar!
voru í kögglum og geð heitt, ef
því var að skipta. Hann var glæsi-
menni í sjón, drenglundaður í
raun og varð því strax ástsæll
kennari, og var það alla sína skóia-
tíð á Akureyri.
Dr. Kristinn gerðist kennari
við Menntaskólann á Akureyri ár
ið 1929. Aðalkennslitgrein hans
var þýzka, en margt fJeira kenndi
hann, því hann er óvenjulega vel
að sér um marga hluti og jafna
fús að leggja fram krafta sina,
hvar sem hann getur orðið að
liði. Hann kom norður vestan frá
Króki á Rauðasandi, með við-1
koinu hér syðra og í Þýzkalandi.
Ilann varð stúdent í Reykjavík,
las hagvísindi i Berlín og varð
doktor í Kiel. Á þeim tíma voru
eínahagsmálin hér heima víst ein-
faldari í sniðum en er í dag; a.
m. k. fékk lærður hagfræðingur
þýzkar beygingar að fást við, í stað
þjóðhagskýrslna. En fyrir Akur-
eyri var það happ, a'ð eignast svo
fjölkunnugan borgara, enda leið
efeki á löngu unz dr. Kristinn var
kallaður til að gegna ýmsum trún-
aðarstörfum utan skólans. Iiann
varð einn af forsjármönnum Amt-
bókasafnsins og lét sér annt um
það allan tímann, sem hann dvaldi
á Akureyri, sat í niðurjöfnunar-
nefnd og skattanefnd, varð síðan
bæjarfulltrúi og trúnaðarmaður
kaupstaðarins við hinn margvísleg-
asta erindisrekstur. I-Iann varð á-
hrifamaður í fjölmörgum fram-
kvæmdamálum bæjarins, og yrði
of langt upp að telja, en nefna
má til dæmis, að hann var einn
þeirra, er öflugast studdu upphaf
togaraút.gerðar á Akureyri. Hann
gerðist sncrnma ágætur liðsmaður
í Framsóknarfélagi Akureyrar, var
formaður þess um skeið og síðan
lengi einn helzti baráttumaður :”é-
lagsins í bæjarmálum og landsmál-
um. Ilann var kjörinn til þess
mörgum sinnum að halda merki
flokksins uppi í alþingiskosning-
um, á Akureyri og í Eyjafirði. Að-
staða flckksins var þá ekki slík
að sigur ynnist þar sem dr. Iírist-
inn var í kjöri, en málflutningur
hans og álit hans og vinsæjdir
efldu flokkinn svo, að hann gekk
með sæmd frá hverjum fundi.
DR. KRISTINN Jét af kennslu
við Menntaskólann árið 1947, er
hann var skipaður skattstjóri á Ak-
ureyri. Því embætti gegndi hann,
unz hann var kallaður hingað suð-
ur til ábyrgðarmeiri starfa. Það
var haft á orði á Akureyri í skatt-
stjóratíð dr. Kristins, að honum
liefir tekizt að gegna svo starfi
skattheimtumannsins að hann hefði
notið meira álits og vinsæida er
hann lét af því, en er hann tók
við því. Varpar þetta nokkru ijósi
á mannkosti hans, sanngirni og
heiöarleika x starfi.
ÞEGAR FRAMSÓKNARflokk
urinn gekk til samstarfs við Sjálf-
stæðisflokkinn að laknum kosn-
ingunum 1953, ieitaði þingflokkur
Framsóknarmanna til dr. Kristins
um að taka að sér hið vandasama
embætti utanríkisráðherra. Því
fylgdi það.hlutverk, að koma nýrri
og betri skipan á samskipti lands-
manna og varnarliðsins og stofnun
nýrrar stjórnardeildar til að ann-
ast þau mál. Dr. Kristinn hafði að-
eins skamnia stund setið á Alþingi,
sem varamaður Bernharðs Stefáns?
sonar 1. þm. Eyfirðinga og því
ekki haft mikið íækifæri iil að
kynnast bingmönnum :í starfi. En
þessi kynni og orðstír sá, er hann
átti fyrir norðan, nægði til þess
að aliur þingflokkur Framsóknar-
manna var sammála um að íela
honum þetta mikia trúnaðarstarf.
Þyí gegndi hann, unz núverandi
ríkisstjórn tók við vöidum, að iokn
um kosningunum 1956, en var þá
um haustið skipaður sendiherra ís-
iands í London, og gegnir því virðu
lega embætti í dag. Saga utanríkis
mála íslands á þessu tímabili er
enn helzt til nærri og of samofin
póiitískri baráttu samtímans til
þess að hlutlaus dómur um þessi
ár verði upp kveðinn. Það mun
bíða síns tíma. En ég hygg að
allir sanngjarnir menn, hvar í
fiokki sem þeir standa, viðurkenni
fúslega, að dr. Kristinn hafi leyst
af Iiendi vandasamt og oft mjög
vanþakklátt starf við mikla sæmd.
Sú skipan, sem hann kom á í varn-
armálum og mikilvægum þætti ut-
anríkismála, gildir óbreytt í dag.
Á þessum árum var hann iðulega
fulltrúi íslands við ýmis tækifæri
á erlendri grund, og varð jafnan
landi sínu til sóma, sakir glæsi-
mennsku og yfirgripsmikillar þekk-
ingar á sögu og stjórnmálum.
KALDUR GUSTUR leikur
löngum um stjórnmáiamenn í há-
um embættum, og ekki átti dr.
Kristinn meira skjól en aðrir á
þeim berangri. Þeir, sem utar
standa, gera sér ekki ætíð grein
fyrir þvi, að reynsla Gríms skálds
Thomsen í höll Goðmundar á
Glæsivöllum er lifandi saga enn í
dag. Karlmennsku og æðruleysi
þarf til að menn sleppi betur en
skáldið, sem hvarf á braut „kal-
inn á hjarta". En hvort tveggja á
dr. Kristinn í ríkum mæli. Undir
mildu yfirbragði býr sterkur per-
sónuleiki hins góða drengs. Slíkir
menn eignast aö lokum vináttu og
traust langt út fyrir raðir sam-
herja sinna. Þann andblæ finnur
dr. Kristinn í dag, á tímamótum
ævinnar.
ELZTU NEMENDUR dr.
Kristins að norðan eru ráðsettir
borgarar á miðjum aldri; sjálfur
varð hann sextugur 14. október s.l.
Nemendum og kennara kemur enn
á óvart, hver.su stundin líður hratt.
Þegar klukkan glymur að lokum,
daga menn enn uppi í miðri sögu.
Það er alltaf eitthvað ósagt í góð-
um vinahóp. Ég sendi dr. Kristni
og frú Elsu, konu hans, einlæg-
ar kveðjur á þessum tímamótum
ævi hans og þakka honum órofa
vináttu, sem enzt hefir alla leið-
ina frá 1. bekk til þessa dags.
Haukur Snorrason
BÆJARstjórnaríhaldinu hefir
undanfarið liðið ósköp illa út
af útsvarshneykslinu. Það hefir
verið staðið að því að hafa far-
ið dýpra í vasa skattþegnanna
en lög leyfa, og það svo milljún
um skiptir.
Þessir menn hafa undanfarið
orðið þess varir, að skattborg-
urum Reykjavíkur þótti áður
nóg komið hvað útsvarsálögurn-
ar snerti, þó ekki væri ólög.ega
bætt á menn háum fjárhæðum.
Jafnvel tryggir Sjálfstæðismenn
hafa að undanförnu látið fiokks
forustuna vita, að þeir gætu
ekki lengur stutt til valda
menn, sem þannig leyfðu sér að
misnota vald sitt.
Nú voru góð ráð dýr. Einhver
úrræði varð að finna til þess að
dreifa huga 'kjósendanna frá
þessari ótætis yfirsjón með, út-
svörin, og það því fremur, sem
bæjarstjórnarkosningar eiga að
fara fram eftir nokkra mánuði.
Raupið hefir löngum verið
haldreipi lítilla karla, og nú
skyldi það notað. Skrökkarl
Morgunblaðsins hefir því haft
mikið að gera undanfarið.
HÉR í BLAÐINU hefir verið
bent á, hve ómerkilegt þetta
raup er. Hefir verið sagt frá
þeirri staðreynd, að forráða-
menn Reykjavíkurbæjar hafa
reynzt gersamlega ómegnugir
að útvega nauðsynlegt fjármagn
til þeirra framkvæmda, sem
bænum eru allra nauðsynlegast
ar, þ. e. a. s. nýrra raforkuvera,
sem óhjákvæmiiegt hefir verið
að byggja, til þess að atvinnu-
líf bæjarbúa færi ekki í rúst.
Þegar allt var komið á helj-
arþröm í raforkumálum Reykja
víkurbæjar, atvinnureksturinn
í bænum gekk með hálfum
krafti vegna rafmagnsskorts og
íbúarnir sátu í hálfrökkri á
heimilum sínum á vetrarkvöld-
um, hljóp ríkisstjórnin undir
bagga með bæjaryfirvöldum
Reykjavíkur og útvegaði nægi-
legt fjármagn til stórvirkjunar
Sogsins við írafoss.
Eysteinn Jónsson, fjármála-
ráðherra, bar hita og þunga
þess mikla starfs, sem unnið
var af hálfu ríkisstjórnarinnar
til þess að útvega erlent fjár-
magn til virkjunar Sogsins.
Þao hefir komið illa við bæj-
arstjórnaríhaldið að vera trufl-
að í raupinu með því að skýrt
hefir verið frá þeim einföldu
staðreyndum, að svo giftusam-
lega hafi til tekist, að unnt var
að virkja Sogið 1953 og að nú
sé verið að hefja þar aðra stór-
virkjun við Efra-Sog.
SANNLEIKURINN um útveg-
un fjármagns til írafossvirkjun-
arinnar 1950—1953, er sá, að
kostnaðarverð virkjunarinnar
var 166,5 milljónir kr. Spenni-
stöðvar og innanbæjarkerfi
Reykjavíkur, sem livort tveggja
var byggt á vegum Rafmagns-
veitu Reykjavíkur, kostaði 29,5
miilj. kr. Ríkisstjórnin útveg-
aði erlent fjármagn til þessara
framkvæmda 181 milljón kr.
eða talsvert nieira en sein svar-
aði öllum kostnaðinum við
sjálfa Sogsvirkjunina.
Ríkisstjórnin útvegaði til þess
ara framkvæmda:
Alþjóðabankalán 33 millj.
Lán úr Mótvirðissjóði 121 milij.
Lán hjá Export-Import
bankanum 27 milij.
Samtals 181 millj.
Af þessu sést, að ríkisstjórn-
in útvegaði sem svaraði öllum
kostnaði við sjálfa írafossvirkj
unina og miklum hluta af kostn
aði við innanbæjarkerfið í
Reykjavík.
Forráðamenn Reykjavíkurbæj-
ar og Morgunblaðið, vita vel
hverjar eru staðreyndir í fjár-
öflunarmálum til virkjunar
Sogsins. Einmitt þess vegna er
gripið til verstu ósanninda til
að reyna að skýla nekt sinni og
það vantar ekki æfinguna á því
heimili. Það er ekki lítil ó-
svífni að þakka amlóðunum
þau verk, sem aðrir hafa orð-
ið að hjálpa þeim með, en þeir
sem björguðu málinu fá ekkert
nema skammir, en auðvitað
hafa þeir aldrei við öðru bú-
ist úr þeirri átt.
ÍHALDINU er það ljóst, að öll-
um iandsmönnum er ofarlega í
huga, að núverandi ríkisstjórn
hefir með útvegun fjármagns
hleypt af stokkunum hinni
glæsilegu stórvirkjun við Efra-
'Sog. Þess vegna finnst þeim
hyggilegt að geyrna sér ósann-
indi um þá framkvæmd til síð-
ari tíma.
Þegar framangreindar stað-
reyndir um raforkumál Reykja-
víkur eru hafðar í huga er það
skemmtileg skrítla, að íhaldið
skuli æfla að hafa virk.iun Þjórs
ár, sem vissulega er mikið frarn
tíðarmál, fyrir kosningabeitu.
íslenzka þjóðin brosir, þegar
hinir litlu karlar íhaldsins tylla,
sér á tá og segja:
„Þegar við erum orðnir stór-
ir, ætlum við að virkja Þjórsá“.
Skrá um vinninga í Happdrætti
Háskóla íslands í 10. flokki
Kr. 100000. 5201 5237 5270 5277 5338 5428
24053 5437 5492 5510 5646 5782 5791
5800 5804 5837 6038 6090 6126
Kr. 50000. 6137 6139 6148 6167 6217 6375
12965 6380 6404 6443 6462 6479 6520
6597 6627 6882 6700 6756 6892
Kr. 10000. 6803 6903 6908 6938 6973 6990
1096 3795 18590 32670 7035 7038 7100 7105 7128 7206
7249 7350 7365 7394 7496 7531
Kr. 5000. 7543 7600 7643 7652 7668 7808
6850 9932 14599 19163 38334 7813 7816 7833 7914 7917 8005
8032 8050 8035 8136 8165 8166
Aukavinningar kr. 5000. 8216 8254 8348 8350 8356 8384
24052 24054 8420 8436 8471 8493 8525 8598
8605 8635 8786 8799 8842 8845
Kr. 1000. 8906 9017 9111 9182 9195 9212
83 186 201 239 247 348 9251 9256 9285 9300 9420 9421
472 473 477 517 542 624 9422 9456 9498 9560 9562 9650
677 714 726 732 790 825 9782 9857 9978 9983 10021 10086
829 1056 1135 1144 1182 1191 10190 10223 10286 10302 10323 10351
1281 1306 1310 1359 1390 1421 10402 10410 10489 10507 10517 10679
1425 1501 1511 1540 1548 1567 10705 1072Í5 10752 10867 11089 11181
1592 1684 1784 1864 1942 1993 11189 11244 11259 11260 11262 11265
2043 2087 2147 2156 2292 2356 11269 11273 11295 11424 11529 11536
2397 2532 2538 2550 2603 2789 11537 11552 11556 11571 11582 11593
2803 2844 2867 3058 3172 3244 11601 11619 11621 11668 11703 11779
3261 3324 3364 3457 3556 3606 11831 11898 11926. 12029 12131 12140
3609 3707 3748 3824 3852 3859 12156 12165 12169 12237 12266 12366
3867 3912 4018 4135 4150 4252 12402 12439 12465 12503 12516 12528
4300 4338 4359 4371 4406 4421 !12557 12577 12608 12651 12701 12705
4477 4530 4595 4643 4683 4712 i12729 12748 12808 12812 12842 12894
4802 4817 4918 4937 4999 5030 1 (Fiamhald 6 11. siðu.»