Tíminn - 15.10.1957, Síða 8

8
TÍMINN, þriðjudaginn 15. október 19S&
MINNINGARORÐ:
Steínimn Eiríksdóttir Stephensen
Víðar en í siklingssölum
svanna fas er prýði glæst.
Mörg í vorum djúpu dölum
drottning hefur bónda fæðst.
Matth. Jochumsson.
LÍÍ'I MANNA hefir löngum verið
líkt við blóm og gróður jarðar, sem
lifnar á vori, blómgast, sölnar og
fölnar, er svifur að hausti. Sú saga
endurtekur sig í sífellu, að einum
flutt er árdagskveðja, öðrum sung-
ið dánarlag.
STEINUNN Eiríksdóttir frá Karls-
skála var fædd 1. febrúar 1870 á
Karlsskála við Reyðarfjörð og dó
21. marz 1957 á Breiðabliki, Sel-
tjarnarnesi, fullra 87 ára að aldri.
Faðir hennar var Eiríkur bóndi
Karlsskála í 30 ár Bjarnason bónda
Kirkjubóli Vöðlavík Jónssonar
bónda Teigagerði 1816 og síðast
Stóru-Breiðuvík, Ásmundarsonar
bónda Gunnarsstöðum Skógum
1748 Péturssonar. Kona Jóns og
móðir Bjarnar var Þórdís Bjarnar-
dóttir bónda Rangá Árnasonar og
Guðbjargar Sigurðardó-ttur „tuggu“
bónda Hauksstöðum Jökuldal 1762
Sveinssonar. Móðir Sigurðar
„tuggu“ var Arnleif Bessadóttir
bónda Brekku Tungu 1703 Eiríks-
sonar bónda Hallfreðarstöðum
Árnasonar prests Skorrastað á önd
verðri 17. öld Sigurðarsonar prests
þar Árnasonar. Móðir Árna prests
var Þórdís Árnadóttir sýslumanns
á Bustarfelli Brandssonar prests
Hofi Vopnafirði Hrafnssonar eldra
lögmanns Brandssonar og Úlfheið-
ar Þorsteinsdóttur sýslumanns
Hafrafellstungu Finnbogasonar
lögm. Jónssonar prests Grenjaðar-
stöðum „Maríuskálds" Pálssonar.
Er sú ættkvísl auðrakin til forn
ætta og landnámsmanna. Kona
Bjarnar á Kirkjubóli og móðir Ei-
ríks á Karlssk’ála var Guðlaug Pét-
ursdóttir bónda Karlsskála 1816
Péturssonar bónda Svínaskála
Bessasonar bónda þar Magnússon-
ar og Meehínar Bjarnadóttur
ibónda Sandvík Guðmundssonar
rika Jónssonar.
Móðir Steinunnar Eiríksdóttur,
kona Eiríks á Karlsskála, var Sig-
ríður Pálsdóttir bónda Karlsskála
Jónssonar bónda Víðilæk síðast Sig
mundarsonar Jónssonar. Kona
Jóns og móðir Páls var Sigríður
Gunnlaugsdóttir bónda Þorgríms-
stöðum Breiðdal Ögmundarsonar
b. Streiti (Sfræti) Eiríkssonar.
Kona Ögmundar var Guðný Eiríks
dóttir bónda Krossi Berufjarðar-
strönd Halldórssonar prests Hey-
dölum Eiríkssonar lögréttum. Bú-
landi Skaftártungu af Langalífs-
ætt og Skarðverja. Kona Eiríks lög
réttum. og móðir Halldórs prests
var Þórunn eldri Sigurðardóttir
prófasts Breiðabólstað Fljótshlíð
Einarssonar prófasts og skálds Hey
dölum Sigurðarsonar (Heydala-
ætt). Kona Páls á Karlsskála og
móðir Sigríðar var Helga Árna-
dóttir bónda Gvendarnesi Jónsson-
ar og Steinunnar Guðnadóttur
Daðasonar prests til Reynisþinga
Guðmundarsonar. En móðir Daða
prests var Ingibjörg Daðadóttir
prests Steinsholti, þess er rataði í
ástarraunir með Ragnheiði Bryn-
úlfsdóttur biskups, Halldórssonar
prófasts Hruna Daðasonar.
í þessa ættkvísl var Steinunn
Eiríksdóttir 14. ættliður frá Ólöfu
ríku á Skarði, 26. frá Þorkatli Ey-
úlfssyni á Helgafelli og Guðrúnu
Ósvífursdóttur og 31. frá Ólafi
hvíta herkonungi og Auði (Unni)
djúpúðgu landnámskonu Hvammi
í Dölum vestur.
Nú hefir verið gefið stutt yfir-
lit um föður- og móðurætt Stein-
unnar Eiríksdóttur. Af þessu er
Ijóst, að forfeður hennar á 17., 18.
og 19. öld voru allir að kalla bænd
ur og búþegnar góðir og undu
glaðir við sitt. Niðjar Sigurðar
„tuggu" voru margir atgervismenn
í bændastétt og svipmikill ættbogi,
svo sem Bustfellingar og Möðru-
dælir. Margir voru þeir frændur
miklir af sjálfum sér, afreksmenn
um afl og vöxt og alla karlmennsku
Þessu til sönnunar nægir að nefna
þá Metúsalem sterka og Sigurð í
Möðrudal Jónssonu, sonarsonu Sig
urðar „tuggu“.
STEINUNN Eiríksdóttir var fóstr-
uð i föðurgarði. Eiríkur Björnsson
var mikill búsýslumaður og merk-
ismaður héraðskunnur. Karlsskáli
var og er enn mikil kostajörð. Ei-
ríkur stundaði þar bæði lands og
sjávargagn og rak umsvifamikmn
búskap í 30 ár. Jafnan var þar
margt manna í heimili. Systkinin
voru átta. Þegar mest var sóttur
sjórinn, voru heimilismenn óft 30
að tölu. Þau Eiríkur og Sigríður á
Karlsskála voru vinsæl og mikils
metin. Sem sönnun þess má nefna,
að einn af mágum Eiríks kom í
fjarlægt byggðarlag og kynnti sig
þannig: Ég er mágur Eiríks á Karls
skála, þess kunna og nafntogaða
dugnaðar- og ágætismanns. Svo
hefir sagt mér kona, sem um skeið
var vinnukona á Karlsskála, að Sig
ríður húsfreyja hafi verið sérstæð
mannkostakona, mild og hlýlynd
og svo nærgætin og umhyggjusöm,
eins og hún hefði verið fóstruð við
þá sálarfræði, að aðgát skal höfð
í nærveru sálar. Fyrir þessar sak-
ir var Sigríður svo vinsæl og naut
slíkrar virðingar, að allir vildu
sitja og standa eins og hún óskaði.
Heimilisbragur var góður á
Karlsskála. Heimilishættir þar ein-
kenndust mjög af alvöru og önn,
reglusemi og stjórnsemi, mildi og
nærgætni. Hjónin áttu miklu
barnaláni að fagna. Börn þeirra
voru 8 eins og áður segir, 5 dæt-
ur og 3 synir. Tveir synir, Björn
og Guðni (höfu búskap á Karlsskála
eftir föður sinn en Helgi gjörðist
bakari í Reykjavík. Allir nýtir
menn og merkir. En heimasæturn-
ar 5 báru mjög af öðrum heimasæt
um austur þar sakir æskuþokka og
glæsibrags. Þegar þessi systkini
komust á legg, settu þau sinn æsiku
brag á heimilið. Niðjar þessarra
Karlsskála-systkina eru fjölmenn-
ir mjög og kallast Karlsskála-kyn-
slóð.
Steinunn naut mikils ástríkis af
hálfu móður sinnar, enda þóttu
þær skaplíkar. Hún undi sér vel í
glöðum hópi systkina og við það
þróttmikla og fjölbreytta líf, sem
dagsins önn skapar, á fjölmennu
heimili, þar sem sjómennska er
stunduð og landbúnaður jöfnum
höndum. Náttúrufegurðin í Reyð-
arfirði og fjörðunum austur þar
hafði og varanleg áhrif á við-
kvæma og auðhrifna unglingssál-
ina.
ÞEGAR STEINUNN var 13 ára fór
hún úr föðurgarði til Reykjavíkur.
Þar dvaldi hún á heimili Helgu
systur sinnar, er þá var fyrir 5 ár-
um gift Jóni ritstjóra Ölafssyni.
Gekk hún þar í barnaskóla og síð-
an Kvennaskóla Þóru Melsteðs. í
þessari Reykjavíkurdvöl voru ör-
lög Steinunnar ráðin. Þar kynntist
hún Ólafi Magnússyni Stephensen
af inni^ landskunnu ætt Stefán-
unga. Ólafur var prestlærður og
hafði verið veitt Mosfell í Mosfells
sveit 29. maí 1890. Þau giftu sig í
Viðeyjarkirkju 29. ágúst sama ár,
en í Viðey var síra Ólafur fæddur
1863. Hann var prestur. Mosfelli í
14 ár og sat á Lágafelli, en síðast
prestur og prófastur Bjarnanesi
Hornafirði.
Þeim hjónum Steinunni og Ólafi
Stephensen, varð 11 barna auðið.
Eitt. barn, Helgu, misstu þau í
bernsku og Sigríður dóttir þeirra
dó 32 ára ógift og niðjalaus. Hin 9
giftust og gátu börn og buru. Þau
eru: Áslaug gift Jóni Pálssyni dýra
lækni Hlöðum Selfossi. Eiga 4
sonu. Elín gift Pétri Jónssyni
bónda Egilsstöðum Völlum. Eign-
uðust 2 sonu og 2 dætur. Annar
sonurinn er dáinn. Helga gift Ste-
fáni Árnasyni forstjóra Akureyri.
Eiga 1 son og eina dóttur. Ingi-
björg g. Birni Jónssyni vélstjóra
til heimilis Breiðabliki Seltjarnar-
nesi. Eiga 3 sonu. Ragnheiður g.
Þorsteini rafvirkjameistara kjör-
syni Guðmundar prests Mosfelli
Einarssonar. Eru börn hennar 4,
2 synir og 2 dætur. Björn járn-
smiður Reykjavík kvongaður Sig-
unborgu Sigjónsdóttur bónda
Fornustekkum Péturssonar. Eiga 3
dætur. Eiríkur forstjóri Reykjavík
kvæntur Gyðu <Finnsdóttur Thord-
arsens. Eiga 2 sonu og 2 dætur.
Magnús skrifstofumaður Reykja-
vík kvongaður Sigurborgu Björns-
dóttur bóndaKarlsskála - systkina-
börn -. Eiga 3 dætur. Stephan
verzlunarstjóri Reykjavík kvæntur
Ingibjörgu Guðmundsdóttur Böðv-
arssonar og Kristínar Magnúsdótt-
ur Stephensens — systkinabörn.
Eiga 1 son. — Nú við andlát frú
Steinunnar Stephensen er ætt-
kvísl hennar af Karlsskála-kynslóð-
inni 54 að tölu á lífi og skiptist
þannig: 1. ættliður 9, 2. ættliður
('barnabörn) 27 og 3ji ættliður 18.
Auk barna sinna fóstruðu þau
frú Steinunn og Ólafur Stephen-
sen 2 drengi, þá Hörð Gestsson bíl-
stjóra Reykjavík og Magnús Þor-
leifsson viðskiptafræðing Reykja
vík. Nutu þeir í hvívetna sömu um
hyggju og börnin, enda bera þeir
sama hug til fósturforeldra sinna
og góð börn til ástríkra foreldra.
Ævistarf góðrar húsfreyju og
mjúklyndrar móður hefir ekki æ-
tíð verið metið að verðleikum.
Verkefni móður á barnmörgu heim
ili er mikið og vandasamt. Ann-
ríki miikið og óþrotlegt. Reynir þá
jafnan til þráutar á manndóm og
mannkosti. Uppeldisstörfin eru
mikilvægust. Þau varða heill ein-1
staklings og alþjóðar. Takist þau
vel, verða þau aldrei fullþökkuð
og aldrei metin til fjár. Sú kona,
sem hefir auðnast að rækja upp-
eldisstörfin með ágætum að vitni
beztu manna, hefir í raun og veru
unnið afreksverk í sínum verka-
hring. Börn slíkrar konu og aðrir,
sem notið hafa mannkosta hennar
og göfgandi áhrifa, munu ætíð varð
veita ljúfar minningar um slíka
f óstru. Ég er þess f ullviss, að börn j
og fósturbörn frú Steinunnar Step-
hensen, svo og raunar allir, sem ■
kynntust henni til hlítar, muni ’
geyma góðar endurminningar umj
þau kynni. Þeir hinir sömu munu,
og hafa fundið sannindin í þessum
vísuorðum Mattlhíasar Jochums-
sonar:
„hvað er ástar- og hróðrardfs,
hvað er engill úr Paradís
ihjá góðri og göfugri móður“.
ÉG, SEM ÞETTA greinarkorn rita,
kynntist ekki frú Steinunni Step-
hensen fyrr en hún var hnigin að
aldri og orðin ekkja, og að því er
ætla má fótsár nokkuð af ævinnar
eyðimörk. En í fasi hennar og
framkomu var mildi og tíginborin
ró. Létt var hún í máli og gaman-
söm. Eigi var hún dómgjörn eða
dómhörð. Engin beiskja eða lífs-
leiði, ekkert, sem benti á að hún
kæmi kalin á hjarta úr harðviðrum
lífsins. Mótlæti hefir hún hlotið
að þola en það hafði ekki beygt j
hana, heldur gjört hana sterka ogj
milda.
Matthías Jochumsson hefir orkt
mörg erfiljóð, að vísu misjöfn að
gæðum. Eftirmæli hans um Krist-j
ínu Ingvarsdóttur, seinni konu Ei-j
ríks sýslumanns Sverrissonar, hafa j
vakið athygli rnína sakir kvenlýs-
ingarinnar. Þar eru þessi erindi:
„Fríð í sjón og horsk í hjarta,
höfðingslund af enni skein,
svipur, athöfn — allt nam skarta,
af því sálin var svo hrein.
mBmniminminmimiiimriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinninanitniiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiniininiiimiBtauiai
'UeILNÆMOfí
OSTUt? • •
41QAU5T
BÓUN
GRÁDAOSTUR rjómaostur
SMUROSTUR MYSUOSTUR
GÓDOSTUR mysingur
«
45% ostur • 40% ostur • 30% ostur
‘irfuréasalan
V ^ SÍMAB 7080 & 267*
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiii
iroiú'
VbCMStS.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiriiiiiiiiiiiiiii!iiiii(iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiHi
Innilegustu þakkir færum við öllum þeim, sem auðsýndu samúð
og veittu margvíslega hjálp, við andlát og jarðarför frænku
okkar,
Guðrúnar Árnadóttur,
frá Ölvisholtshjáleigu í Holtum.
Guð blessi ykkur og launi ríkulega. — Fyrir hönd ættingja:
Margrét Árnadóttir, Laugavegi 99.
Víðar en í siklingssölum
svanna fas er prýði glæst.
Mörg í vorum djúpu dölum
drottning hefir b'ónda fæðst.
Þessi erindi virðast mér viðeig-
andi að heimfæra til Steinunnar
Eiríksdóttur. Fleiri konum var
þannig farið í ætt hennar en he.nni
og systrum hennar. Má þar til
nefna Möðrudals-systur, dætur Sig
urðar bónda Möðrudal Jónssonar
Sigurðssonar „tuggu“. Björn bóndi
Kirkjubóli, afi Steinunnar, var
þremenningur við börn Sigurðar í
Möðrudal.
NIÐJAR ÞEIRRA Eiríks og Sigríð-
ar á Karlsskála, Karlsskála-kyn-
slóðin, tóku upp þann hátt 1942 að
stefna saman sem flestum niðjum
og skylduliði þeirra hjóna til þess
að efla og varðveita gömul og ný
kynni. Mun frú Steinunn hafa ver-
ið þessa mjög fýsandi. Þessar sam
komur kölluðu niðjarnir Karls-
skála-mót. Munu þau hafa verið
haldin síSan ár hvert að kalla og
löngum mjög fjölmenn. Þessi fé-
lagsskapur ber vott um ættrækni,
tryggð og virðingu fyrir forfeðrun-
um og er mjög til fyrirmyndar. í
upphafi greinar þessarar er þess
getið, að Steinunn Eiríksdóttir
væri 31. ættliður frá A.uði djúp-
úðgu, landnámskonu í Hvammi.
Auður var drottning landnem-
anna og ættmóðir, mild og mjúk-
lynd móðir, þróttmikil og tígin
höfðingskona. Umhyggjan fyrir
fylgdarliðinu og skylduliðinu var
, rík í fari hennar. Þannig var stein
i unni Eiriksdóttur farið. Er geð-
: fellt að hugleiða, hversu þessum
j konum svipar saman. Steinunn er
j ættmóðir fjölmennasta þáttarins
af Karlsskála-kynslóðinni að svo
komnu. Á Karlsskálamótum sýndi
hún, ’hversu umhyggjan fyrir
skylduliðinu var henni hjartfólgin.
Karlsskála-mótið 1957 var háð fá-
um dögum áður en frú Steinunn
dó. Hún var þar heiðursgestur,
glöð og geðfelld sem jafnan áður.
Þá ítrekaði hún þá ósk, sem hún
hafði oftlega áður borið þar fram,
að Karlsskála-mótin yrðu ekki lát-
i in niður falla, þó að hún færi til
feðra sinna. Svo myndi Auðar
mælt hafa við sMkt tækifæri.
í Laxdælu er Auði lýst þannig,
að hún hafi verið bæði há og þrek-
leg. Þegar hún gekk í hinzta sinni
út úr veizluskálanum í Hvammi,
þá „fundusk mönnum orð um at
konan var enn virðulig“. Svo mun
veizlugestum á síðasta Karlsskála-
móti hafa fundist, er frú Steinunn
Stephensen gekk frá því móti í
hinzta sinn.
Steinunn Eiriksdóttir var ein
þeirra kvenna íslenzkra, sem sam-
eina á geðfeíldan hátt yndisþokka,
þíðleik og þrótt. í eðli hennar fór
saman hlýleikur og unaður vordag-
anna í skjólsælum og skrúðgræn-
um brekkum vio Reyðarfjörð og
reisn sviptíginna fjalla, er lykja
um spegilskyggðan fjörðinn. Hún
var kona glæsileg og höfðingleg
bæði í sjón og raun. Þeim brag
hélt hún til aldurtilastundar.
Björn Sigurbjarnarson.