Tíminn - 31.12.1957, Blaðsíða 2

T í M IN N, þriðjudaginn 31. desember 1957,
Árnað heilla
■
'Jm G. Nikullásgon. læíknir í
Reyícjavik varð 60 ára í gær, 30.
desertiber. Hann er bóndasonur
friá Hrafnabjörgum í Jökulsárhlíð,
laúlk sbúdentsprófi 1922 og kandi-
daitspriótfi í læknisfræði 1929. —
Stundaði framhaldsnám erlendis,
starfáði m.a. á sjúfcrahfei í Vínar
horg árin 1932—1934, og varð
sérfræðingur í kvensjúkdómum
og fæðingarhjálp. Hann hefur nú
'úm langt skeið verið starfandi
ræikntr í Rej-kjavík og notið
trausts og vinsælda. Jón NifcuJllás-
son ér kvæntur Helgu Gísladótit-
ur' 'landasímaistjóra 1 Reykjavík
Jónssanar.
Láratakan
(Fraimhald af 1. síðu).
Þefcta eru samaniagt stórfelldar
lántökur, og þær mestu, sem við
höfutn haft af að segja. Lártsfé
þ.etta gengur fyrst og fremgt til
]>esB að greiða vcilar cg efn;
eriendis frá vegna þeirra fram-
kvæmda, sem féð rennur til, en
þó fer fcalsvert af fjárhæðinni til
þass að greiða innlendan stofn-
kostnað. Á það einkum við um
Sogsvirkjunina og Sementsverk-
smiðjuna.
í fyíra tókst að fá lán fyrir er-
lenda kostnaðinum við Sogsvirkj-
unina og talsvert upp í innlenda
kositnaðinn, en fyrir liggur á næst-
unni að vinna að útvegun meira
erlends lánsfjár í Sogið.
Þá er framundan að vinna að
látisfjáröfiun vegna togarakaupa.
Eígi mún það fé, sem fæst úr
þeásu Iáni, nægja til þess að lúka
Sementsverksmiðjunni. Raforku-
áætiun dreifbýlisins verður mjög
þung á fjárhagslega enn á næsta
ári, vegma orkuveranna, sem ætl-
unin er að lúka. Ennþá er fram
undan ný fjárþörf Ræktunarsjóðs
og Fiskv’eiðasjóðs. Loks eni uppi
ráðagerðir um lántöku til hafnar-
geríte, ef mögulegt væri að koma
sMku við.
Aliar opinberar erlendar skuld-
ir, þ. e. a. s. skuldir rtkisins og
skuldir með ríkisábyrgð, munu
hafa numið álíka hárri fjárhæð
fyrir IV2 ári eins_ og við hefir
verið bætt síðan. Á einu og hálfu
ári hefir sem sé verið samið um
lán til framkvæmda, sem saman-
lagt nema riflega þeim sfculduim,
sem fyrir voru.
Þegar það er svo hiaft í huga
jafnfranit þessu, að enn stendur
fyrir dyrum að útvega erlent láns-
fé 'til. Sogsvirkjunarinnar til við-
bótar og lán til togarakaupa, þá
verður augljóst að leita verður að
nýjum úrræðum innanlands, til
þess að tryggja meira innlent fjár-
magn tit þeirra stórframkvæmda,
sem nú er verið að taka erlend
lán trl, en áður hefir verið út-
vegað til þeirra.
Við Verðum að gera okkur grein
fyrlr, að takmörk eru fyrir því,
hve mifcið fjármagn hægt er að
fá að láni erlendis og hve mik-
inn hluta af gjaldeyristekjunum
fært er að binda í vexti og afborg-
anir af lánum.
Þjóðin verður að afchuga sinn
gang vandlega í þessum efnum og
augijósít er að finna verður leiðir
til þess að afla tiltölulega meira
fjármagns innanlands til fram-
kvæmda en tekizt hefir á undan-
f-örnum árum.
Krustjofí er sérkennilegasti einræSis
herra, sem nppi hefir veriS
Bandaríska tímaritíð Time heíir kjönS hann
mann ársins 1957
NTB—New York, 30. des. — Bandaríska tímaritið Time
hefir kjörið Nikita Krustjoff framkvæmdastjóra rússneska
Kommúnistaflokksins mann ársins 1957. Um leið birtir tíma
ritið alllanga grein um Krustjoff ásamt teikningu, þar sem
Krustjoff er sýndur með Kreml sem kórónu á höfði sér og
Sputnik í útréttri hendinni.
I greinargerð tímaritsins fyrir
kjöri Krustjoffs kennir ýmsra
grasa. Þar er meðal annars sagt,
að Krustjoff sé tvímælalaust frum
legasti og sérkennitegasti einræð-
isherra, sem nokkru sinni hafi uppi
verið í heiminum.
Alexander drakk Hka.
Þá segir, að Krustjoff — „þessi
kubbslegi, bersiköllófcti, málugi og
glansandi einræðisherra“ — hafi
án efa átt beztu letkina í valda-
refsskák austurs og vesturs á ár-
inu, sem er að enda. Og allt hátta-
lag þessa einræðisherra sé harla
óvenjulegt.
Það verði að leita allt til Al-
exanders mikla til að fimia ein-
ræðisherra, sem sé jafn öruggur
um sig og Krustjoff og þar á
ofan drekki sig eins oft og opin-
berlega ofurölvi.
Gortari á borð við Hitíer.
Þá sé bann slíkur gortari,
að
heimurinn hafi efcki heyrt annan
slíkan síðan Hitler sálugi var upp
á sitt bezta. Þar á ofan standi
hann við digurmæli sín.
Þá segir, að Krustjoff hafi
fleira gert á árinu 1957 en seiida
tvo Sputuika út í geiminn. Hann
liafi á árinu náð yfirtökunum í
valdabaráttunui í Kreml og sé
nú óumdeilanlega leiðtogi og
stjórnandi Sovétrikjanna.
Tákn-myndir ársins.
Tímaritið segir, að táknmyndir
ársins 1957 megi vel vera tveir
fölir Ijósgeislar, sem rjúfa myrk-
ur himingeimsins og Vanguard-
flugskeytið, s-em splundraðist í eld
haf á jörðu niðri í Florída. Án
tillits til þess sem á eftir kynni
að fara, hafi Sovétríkin skorað
Bandaríkin á hólm og sigrað þau
einmitt á því sviði, þar sem hin
síðarnefndu voru fyrir skömmu
lan.gt á undan öl’l'um stórveldun-
um.
Skýrsla Slysavarnafélags íslands:
Drukknanir og dauSaslys aí völdum
bifreiða mun færri árið 1957 en áður
Á árinu 1957 hefir verið minna um dauðaslys en á mörg-
um undanförnum árum. Drukknanir á íslenzkum mönnum
hafa verið samtals 15 á árinu, borið saman við 23 í fyrra,
banaslys af umíerð urðu 9, en 12 í fyrra, en dauðaslys af
ýmsum orsökum hafa orðið nokkru fleiri eða 17 í stað 11
í fyrra. banaslys alls á árinu voru 41 á móti 46 í fyrra, sem
einnig var minna slysaár en mörg undanfarin ár.
Skrifstoifa Slysavarnafélagsins
hefur fldkikað slys'in þannig:
Dinikknanir:
Með skipum sem fónust 1
féllu útbyrðis af sfcipuim 7
dmknanir við land 7
Samtals 15
Eru þá þarna meðtaldir 2 Fær-
eyingar er vorn skipverjar á sikip-
um og fédlu útby.rðiis sina á hvoru
s'kipi.
Bauaslys af umferð:
E.r' bifreið valt 1
Urðu fyrtr bífreið 8
Uimifierðaslyí samitals 9
Þá varð 1 íisfendinjgur fyrir bif-
reið erlendis og beið hann bana.
Af þesisuim -umíferðaisdysuim urðu
4 dauðaslys í Reykjavílk en 9 í
fyrra.
Dauðaslys af ýrnscm orsökum:
Af voðaiákoti 1
Af bruna 1
Urðu úti eða funduisit
látnir á víðavamgi 4
Hrapað í björguim 1
FéM í hver 1
Hilutu höfuðhögg 2
Við landbúnaðarstörf, 5
Við atvinnu 2
Samtalis 17
155 sjúkraflutningar:
Björn Pálsson .fiugmaður Slysa-
varnafólagsinis hsfur fifufct á tveim
ur sjúkraflu'gvélum 155 sj-úMmga
á árinu, frá 55 sfcöðum á landinu.
Áður hafa verið fluttir 656 sjúkl-
ingar síðan sjúkrafiugið hófst.
Samtals hefir verið flogið 300
flugstundir og 69 þúsund kílóm.
Auk þess var flogið leitarflug,
im-eð súreifnistæki og með blóð til
blóffigjafar, að ógleymdu því af-
reki Björns Páfssonar er hánn
flaug til Grænlands, eins og al-
þjóð er kunnugt um, til að sækja
sjúkling.
Bjarganir:
Á árinu var 66 mönnum bjargað
úr hættu hér við land, þar af
54 mönnuin fyrir tilsitilli Slysa-
varnafólags Íslandís eða með tæíkj-
um þess; síðasta björgunin á ár-
inu var 28 þ.m., þegar b/b GMi
J. Johnsen bjargaði m.b. Hrönn
RE 267, með þrem mönuih sem
var að reka á Iand innan við
Akurey í NV. brimi og mátti litlu
muna að báturiœn lenti þar á
grynningum, þar að auki var svo
bjargað við Færeyjar 23 mönn-
um af íslenzka togaranum Goða-
nesi.
Með þessu eru efcki taldar allar
þær bjarganir og aðsitoð sem bæði
björgunarskip og önnur -stkip hafa
veitt sjófarenduim, bæði m'eð oig
án ti'ls'tuðlan Slyisavarnafélagsins.
Þessi skýrsla miðast við hádeigi
mánudags 30. desember 1957. —
Einn merkasti atburffiur í þróun
S.V.F.Í. á liðna árinu var tilkxwna
b/s. Alberts og vígsla hans sem
björgunarsíkips fyrir Norðurlandi.
Stjórn og starfsífóLk Slysavarna-
fólagsins biður blaðið að flytja
cllum landslýð þakkiæiti sitt fyrir
velvild og stuðning á slðustu 30
árum, með ósk um gleðitegt og
gæfuríkt nýfct ár.
Á suíiiirpó!
(Framhald af 12. síðu).
hans hafa farið, hefir reynzt þeim
mj.ög torfær og hættuleg. Jökul-
sprungur eru við hvert fófcmál að
kalla. Sem dæmi nefnir hann í
einu skeyta sinna, að menn, sem
fóru fvrir aðalflokknum, hafi orð-
ið að setja upp 90 hættumerki á
nokkurra km leið.
í þessu sambandi er vert að
minna á, að enginn nmður hefir
farið landieiðina til Suðurpólsins
-síðan 18. jan. 1912. Það voru Eng-
lendingurinn Robert Scott og fé-
lagar hans. Þeir, sem síðan hafa
komið á skautið hafa komið í flug
vélum. Seott var lífca í kapphlaupi,
og fceppinautur hans var Roald
Amundsen, sem komst á pólinn 35
dögum á undian honum, en Scofit
og fólagar hans biðu ekki aðeins
ósigur, heldur týndu og lífinu.
KVIKMYNDiIR
Bardaginn við hvíta hvalinn.
Myndin um hvíta hvaliim, Moby Dick,
sýnd í Austurbæjarbió á nýárinu
Önnur kvikmyndahús í Reykjavík og Hafnar-
fir'Si halda sýningum áíram á þeim myndum, er
jbau frumsýndu á annan dag jóla
Á nýárinu verða sýndar áfram eftirtaldar myndir, er voru
frumsýndar hér annan jóladag: Gamla bíó: Alt Heidelberg,
Trípólíbíó: Á svifránhi, Bæjarbíó, Hafnarfirði: Ólympíu-
meistarinn, Nýja bíó: Anastasia, Hafnarfjarðarbíó: Sól og
syndir, Hafnarfjarðarbíó: Æskugleði, Laugarásbíó: Nýárs-
fagnaður.
Ný mynd verður tekin til sýn-
ingar í Austurbæjarbíói. Er þar
um að ræða stórmyndina Moby
Dick, sem byggð er á samnefndri
skáMsög-u um hvíta hvalinn eftir
Herman Melville. Leikstjóri er
John Houston og samdi hann jafn-
framt kvikmyndahandritið í félagi
við Ray Bradbury. Aðalhlutverkin
leika Gregory Peck sem Ahab skip
stjóri, Richard Basehardt sem
Ishmael, Friedrich Ledebur sem
Bátaútgerfön
(Framhald af 12. síðu).
en ekki er að fullu lokið samn-
ingum um rekstur togaranna,- og
einnig standa yfir samningar við
fekkaupen-dur. Lagt er þó allt
kapp á, að þessum samningum
verði einnig lokið fyrir áramót.
Gjaldaaukning Utflutnings-
sjóðs 15 milijónir kr.
Áætlað hefir verið, að gjalda-
aukning Útflutningssjóðs vegna
samninganna við sjómenn verði
10—11 millj. kr. og vegna báia-
útgerðarinnar sjálfrar 4—5
millj. kr., og stafar þessi hækkun
bóta fyrst og fremst af aflabresti
á þessu ári. Vegna verðlagsbreyt-
ittga og þróunar verðlagsmála,
er rekstursgrundvöllur báta-
útgerðarinuar nú eins góður að
minnsta kosti og var fyrir ári,
miðað við sarna aflamagn og þá
var gert ráð fyrir.
Ríkisstjórnin hefir lagt á það
megináherzlu að ljúka þessum
samninguin fyrir áramótin, svo
að vertíð geti hafizt þegar með
eðliíegum liætti.
Leiksýningar á ann-
an í nýári
Á annan í nýári verða leiksýn-
ingar í Þjóðleikhúsinu og lðnó.
í Þjóðleikhúsinu verður sýning
á söngleiknum Ulla Winblad, en
í Iðnó sýnir Leikfélag Reykja-
víkur gamauleikinn Grátsöngvar
inn. Ulla Winblad var frumsýnd
í Þjóðleikliúsinu á annan dag
Queequeg, Leo Genn sem Starbuck
og Orson Welles sem séra Mapple.
Hetjusaga mannsins.
Það er eiginlega ekki fyrr en
á síðari árum, eftir þrálátan á-
róffur ýmissa mætra manna, a'ð
fólk almennt hefir gert sér grein
fyrir því, hve þessi skáldsaga Mel1-
ville er mikið listaverk. Áhrifa
þessarar sögu hefir gætt mjög
mikið hin síðari ár í vissri grein
bókmennta, þar sem einkum er
fjallað um viðbrögð mannsins
gegn örlögum sínum. Þótt óliklegt
sé, þá ber skáldsagan ý"ms ein-
kenni íslendinga-sagna og viðhorf
skipstjórans til hvitia. hvalsins ein-
kennist mjög af því siðgæði, ssm
garpar fornaldar tömdu sér og
gæti ha-nn þess vegna verið Egill
Skailagrímsson.
Ilouston og myndin.
John Houston er nú einna fræg-
astur leiks-tjóri vestan hafs. Hann
hafði longi haft í hyggju að gera
mynd eftir skáldsögu Melville, en
hóf ekki framkvæmdir fyrr en á
árinu 1953. Sagt er að hann hafi
vandað mjög til gerðar myndar-
innar og lét meðal annars smíða
hvítan hviail í fullri stærð tii að
nota við myndatökuna. En burtséð
frá því, þá hefir Houston rétti-
lega lagt megináherzluna á það
stríð, sem skipstjórinn heyr við
hvalinn og er þeirra einkastríð.
Jafnframt þessu rís hvalurinn
ógnum stærri upp í hugum skips-
manna og skapar þeim feigðargeig
er fer að vaka í hug þeirra Jöngu
áður en átökin hefjast.
Bogart í Stjörnubíói.
Nýársmyndin I Stjörnubíói nefn-
ist „Stálhnefinn“ (The harder they
fall) með Humphrey Bogart í að-
alhlutverki. Þessi dáði kvikmynda
leikari er nú látinn fyrir nokkru
(krabbamein í hálsi) og mun
þetta vera síðasta eða með síð-
usfiu myndum, sem hann lék í.
Mynd þessi fjallar um skipulgaða
glæpastarfsemi. Bogart lét löng-
um vel að leika harðsnúna menn,
enda sjálfur harður í horn að
taka, þegar því var að skipta. Má
búast við að mynd þessi sé bæði
spennandi og vel leiikin.