Tíminn - 07.01.1958, Blaðsíða 6

6
T f MIN N, þriðjudaginn 7. janúair 1958.
Útgefandl: Framióknarflekkvrlas
Kltatjórar: Haukur Snorrason, Þórarinn ÞóraitUM» itít),
Skrifstofur f Edduhúsinu við Lindargito
Símar: 18300, 18301, 18302, 18303, ÍSSM
(ritstjórn og blaðamenn)
Auglýsingasími 19523. Afgreiðslusfml ÍBS
Prentsmiðjan Edda hf.
Aramótaræðan og efnahagsmálin
NOKKRAR umræður hafa
orð'ið um áramótaræðu for-
sætisráðherra í tilefni af því
sem hann iét þar ummælt
um efnaihiagsmálin. Af hálfu
sumra hetfur verið reynt að
túLka þessi ummæli þannig,
að ráðherra hatfi verið að
boða gengislæKkun, en aðrir
hafa haldið þvi fram, að
hann haíi ekfcert um það
fullyrt, heldur aðeins sagt,
að efinahagsmálin væru nú
til séiKfeakrar athugunar og
yrði á þessu stígi efckert full-
yrt um framtíðina. Vegna
þefssa ágreinings, þykir rétt
að rifja það upp hér, sem
ráðherrann sagði um þessi
mál.
Eftir að hafa rætt um kosti
og galla núv. fjárhagskerfis,
fórust ráðherranum þannig
orð:
„EINS OG kunnugt er,
hafa nú fjárlög verið af-
greidd á Alþingi og samn-
ingar virðast vera að nást
við útgerðarmenn og sjó-
menn, þannig aö ekki þarf
að veröa töf á, að vertíð
hefjist að þessu sinni.
Meiri hiuti fjárveitinga-
nefndar Alþingls segir í á-
liti sínu, að mikill hl-uti
þeirrar fjártfúlgu, sem ætl-
uð er til dýrtíðarráðstafana
innanlands, hafi verið tek-
inn út úr fjárlagafrumvarp-
inu. Og bendir meiri hlut-
inn ennfremur á, að sá þátt-
ur efnaha^smálannak sam
þessi fúlga er ætluð til, verði
leystur ásamt öðrum þátt-
um þeirra mála, m.a. þeirra
er útflutninginn varða, á
framJhaldsþmginu eftir ára-
mótin, að lokinni þeirri at-
hugun framleiðslu- og efna-
hagsmálanna, er nú standi
yfir á vegum ríkisstjórnar-
innar.
Þegar fjárlög voru af-
greidd, lá efcki fyrir samn-
ingurinn viö sjávarútveginn
og þvl efcki vitað, hverra
fjármuna var þörf til að
halda uppi því kerfi, sem
nú er i gildi. Nú er samn-
ingunum lokið og allt um
þetta Ijósara en áður. Það
verkefni, sem fyrir fram-
haldsþánginu liggur, er auð-
vitað að tryggja halialausan
ríkisbúsfcap osc örugglega
rekstur framleiöslunnar.
Rannsókn efnahagsmál-
anna er nú framkvæmd
af nokkrum þekktum hag-
fræðingum ásamt fimm
manna nefnd, sem er skip-
uð einum fulltrúa frá bænda
samtökunum, einum frá Al-
þýðusambandi íslands og
einum fuíHtrúa frá hverj-
um stjórnarflokki.
Niðurstöður af þessum at-
hugunum á framleiðslu- og
efnahagskerfinu liggja ekki
fyrir fyrr en nokkru eftir ára
mót. Um þær er því efckert
hægt að segja enn sem kom-
ið er, og þá ekki heldur um
væntanlegar tillögur ríkis-
stjómarinnar í þessum mál-
um. En hver sem niðurstað-
an verður, hvort sem hún
verður að halda núverandi
hagkerfi með öflun tekna
eftir þörfum, eða breyta um
hagkerfi meö einhverjum
hætti, er þaö víst, aö það
verður ekki gert nema í sam-
ráði við fulltrúa bænda,
fiskimanna og annarra
vinnustétta, enda árangur,
vægast sagt ótryggur án
þess. — Og þeir, sem grætt
hafa á breytingum fjárhags-
kerfisins til þessa, þurfa til
einskis að hlakka.
Núverandi ríkisstjórn tók
við efnahagskerfinu í
strandi. Það þarf mikla dóm
greind, mikinn stjórnmála-
þroska hjá vinnustéttunum,
sem að ríkisstjórninni
standa, til þess að taka við
fallandi hagkerfi og breyta
þ(ví í samstaríU viö ríkis-
stjórn í það horf, sem þörf
kann að krefjast. Slíkt sam-
starf milli ríkisstjórnar og
stétta kostar mikla vinnu og
þolinmæði. En það er óbif-
anleg sannfæring mín, svo
sem verið hefur, að hún sé
eina sæmilega færa leiðin
til lausnar þessara miklu
vandamála þjóðfélagsins.
Því ber að reyna hana til
þrautar.“
ÞESSI ummæli forsæt-
isráðherrjans eru vissui ega
svo glögg, að þau ættu ekki
að þurfa að valda neinum
misskilningi. Það mun fara
eftir áliti sérfræðinga og við-
horfi vinnustéttanna, hvern-
ig ríkisstjórnin reynir að
leysa vanda efnahagsmál-
anna. Á þann hátt veröur
reynt aö finna þá lausn, sem
þykir vænlegust til að
trygg'ja bezt hag almenn-
ings og atvinnuMfs.
Bjarni og Bandaríkm
BJARNI Benediktsson
fullyrðir í Reykjavikurbréfi
Mbl. á sunnudaginn, að
Bandaríkin hefðu ekki veitt
íslanxli lánið, sem þau veittu
því á dögunum, nema íslend.
ingar heföu áður lofað að
segja ekfci herverndarsamn-
ingnum upp að svo stöddu.
Verða þessi ummæli Bjarna
ekki sfcilin öðru vísi en að
Bandaríkin veiti ekki lán
nemia með pólitiskum skil-
yrðum.
Tál þess að hnekkja þess-
ari f.ullyrðmgu Bjarna, næg-
ir alveg að benda á það, að
Bandaríkin hafa lánað mörg
um svokölluðum hlutlausum
ríkjum úr sömu stofnun og-
veitti íslandi umrætt lán,
m.a. Indlandi, Indónesíu og
Finnlandi. Fer því þó fjarri
að Bandaríkin hafi her-
stöðvar í þessum löndum.
Þessi ummæli Bjarna eru
því ekfci annað en rógur um
Bandarikin, hliðstæður þeim
sem reynt er aö halda uppi
gegn þeim, af verstu and-
stæðingum þeirra.
Það undrar engan, þótt
ERLENT YFIRLIT:
Byltingartilraunin í Venezuela
Simon Bolivar og olían gera gar^inn frægan í Venezuela
A NYARSDAG bárust þau tíð-
indi frá Caracas, höXuðborg Vene-
zúela, að gerð hefði verið upp-
reisnartilraun undir foringja liðs-
foringja úr flughernum. Uppreisn
þessi virðist hafa verið undirbú-
in um nokimrt skeið, en stjórnin
fengið fregnir af henni og var
því byrjuð að losa sig við tortryggi
lega herforingja. Uppreisnarmenn
munu því hafa talið nauðsynlegt
að láta til skarar skriða fyrr en
þeir höfðu upphaflega ráðgert, en
liafa því verið vanbúnir, svo
að stjórninni reyndist auðvelt að
bæla byltingartiíraun þeirra nið-
ur. Fjórtán helzlu liðsiforingjarnir
hafa leitað sér hælis í nágranna-
rikinu Go'lombia.
Þrátt fyrir þetta, er það talið
síður en svo, að einræðisherrann,
Mareos Perez Jimenes, sé traustur
í sessi. Meðal þjóðarinnar hefur
hann takmarkað fylgi og byltingar
tilraun þessi bendir til, að herinn
standi enganveginn óskiptur að
baki honum. Sumir hershöfðingj-
anna, sem studdu hann nú, eru
sagðir ótryggir honum. Einkum er
það þó flughcrinn, sem er sagður
andstæður honum. Athygl isvert
er það, að í flestum löndum Suður
Ameríku er flugherinn yfirleitt
sá hluti hersins, sem er einræðis-
herrunum ótryggastir. Þetta er
m. a. skýrt þannig, að margir flug-
mannanna hafa lænt í Bandaríkj
unum og kynnzt þar lýðræðisleg-
um stjórnarháttum.
Yfirieitt virðisit nú risin öflug
alda 1 'Suður-Ameriku, er beinist
gegn einræðisherranum. í Colom-
bia var einræðisherra steypt úr
j stóli á síðastiiðnu ári, og eru tald-
i ar góðar horfur á, að þar hafi ver-
i ið lagður grundvöllur að varan-
legri lýðræðisstjórn. Gefst senni-
lega tækifæri til að segja frá því
síðar.
VENEZUELA er vafalaust lang
þekktast fyrir þá sök, að það hef-
ur verið annað mesta olíufram-
leiðsluland heimsins iseinustu ár-
in, næst á eítir Bandaríkjunum.
Jafnvel Sovétrikin framleiða ekki
eitts mikla olíu og Vönezuela.
Olían hefur ger.t Venezuela að
langsamiega auðugasta landi Suð-
ur-Ameríku og má nokkuð marka
það á því, að seinustu árin hefur
verðmæti útfiutnings þaðan verið
helmingi meiri. en verðmæti inn-
flutningsins. Þrátt fyrir miklar
verklegar framkvæmdir á flestum
sviðum, hefur inneign landsins í
erlenduim gjaldeyri vaxið að undan
förnu. Hagur landsins er nú svo
góður í þessum efnum, að stjórnin
hefur á prjónunum ráðagerðir um
að veita öðrum ríkjum Suður-
Ameríku lán á svipuðum grund-
velli og Bandaríkin veittu Mars-
halMánin á sínuim tíma.
Það eru nú 40 ár síðan að farið
var að framleiða olíu í Venezuela.
Síðan hefur framleiðslan stöðugt
aukizt, en þó mest seinasta ára-
tuginn. Fram til þess fkna, að olíu
vinnslan hofst, mátti landbúnað-
urinn heita eini atvinnuvegur
landsins og enn er hann sá at-
vinnuvegur, sem flestir landsmenn
stunda.
Venezuela er á norðurströnd
Suður-Ameriku og liggur því að-
eins norðan við miðbauginn. Lofts
lag er því heitt og óheilnæ-mt
þar á láglendi, en verulegur hluti
landsins er hiálendur, og er lofts-
lag þar betra. Á þessum svæðum
eru víða góð skilyrði til landhún-
aðar og má erm aúka hann stór-
lega. Þá eru miklir frumskógar
Marcos Perez Jimenes
í landinu, sem enn hafa ekki ver-
ið hagnýttir nema að litlu leyti.
Að flatarmáli er Venezuela um
910 þús. ferkm.
ÍBÚAR Venezuela eru taldir
um 6 miDjónir og hefur fólki fjölg
að þar ört seinustu árin. Um 20%
íbúanna eru hvítir, 65% eru bland
aðir, 8% eru svertingjar en 7%
Indíánar. Alþýðufræðsla hefur
verið léleg fram til seinustu ára,
en þó mun meirihluti landsmanna
enni ólæs. Auður iandsins er að
langmestu leyti í eigu fámiennrar
yfirstéttar, sem hefur ráðið lögum
og lofum fram að þessu. Þó iiafa
kjör alþýðu nokkuð batnað . í
seinni tíð.
Venezuela var ein fyrsta ný-
lenda Spánverja í Suður-Ameríku.
Þar fæddist þjóðhetja Suður-Ame-
ríkumanna, Simcn Bolivar, og und
ir forustu hans varð Venezuela
fyrsta nýlendan í Suður-Ameríku
er brauzt undan valdi Spánverja.
Venezuela varð síðan um skeið
hluti Stóru-Koloimbiu, sem náði
til Ecuadors, auk Colomhiu og
Venezuela. Síðan 1830 hefur
Venezuela verið sjalfstætt lýð-
veldi.
í þau 120 ár, sem Venezuela
hefur verið lýðveldi. heifur oltið
á ýmsu nm stjór.n þess. Kiikur
innan yfirstéttarinnar haífa barjz.t
um völdin, en almenningur ajlur
verið afskiptalaus. Byltingor voru
mjög tiðar framan af og munu
þær eklci hafa orðið færri en 50
íram til 1908, en þá hófst Juan
Gomes þar til vatda og stjórnaði
með harðri hendi í 27 ór. Stjörn
hans var talin mesta harðstjórn,
sem þekkt er í Suður-Ameríku.
Hann var á ýmsan hátt óvenju-
legur einvaldi, eins og.sézt á þyí,
að hann var bindindismaður ó vin
og tóbak, giftist aldrei, en átti
um 90 lausaleiksböm. Eignir hans
voru metnar á anarga tug'i millj.
dohara, er hann féll friá. Eftir
fráfall Gomesar skiptust ýmsir
herforingjar á um að íara -með
völdin, unz frjálslynd samtök, er
risu upp í stríðslokin, krtúðu fram
frjáisar þingkosningar og síðar
forsetakosningar, sem fóru íram.
í desember 1947. FonSeti var kj.örr
inn Romulo Gaiiegos, frægasta
skáld Venezuela. Hann hófst
handa um ýmsar frjálsiegar stj.úrþ
araðgerðir, sem yfmstóttin þoldi
ekki. í desemher 1948 nafc heB.ihn
hann £rá völdum og hofur -hann
dvalið síðan í Mexico. ■■
SÍÐA.N 1948 hetfur Marcos
Perez Jimenes verið hinn raunverú
ur og þri verður ekki n.eiitað
verður þó ekki 44 ára gamall fyrr
en í apríl næstk. og hetfrur því
hafizt ungur til valda. Hann gekk
kornungur í herinn og niáði þeirn
■frama 1945 að verða forseti her-
ráðsins eftir að herinn hatfði átt
þátt í byltingu, sem leiddi um
skeið til frjálslegri stjórnarhátta,
eins og áður segir. Jimíenos líka.ði
sú bylting hinsvegar ekiki og var
því ernn helzti hvatamaður þess,
að reka Gallegtís frá vtíldum. —
Eftir það varð hann aðalmaður í
herforingjanefnd, sem fór með
ríkisstjórnina. Árið 1952 lét hann
fara fram íorsetaktísninigar og
bauð sig fram sem fónsetaefni.
Fullvíst er talið, að keppinautur
hans ihafi fengið fleiri atkvæði,
en Jimenes lét samt úrskurða sig
siguivegara. í síðastiiðnuTa mán-
(Framhald á 8. síðu).
VAÐSTOTAN
Bjarni reyni að svívirða póli
tíska andstæðinga sín,a á ís-
lancli eftir beztu getu. .Það
sýnir hins vegar bezt, hve
Bjarna sézt lítið fyrir í iðju
sinni, þegar högg hans lenda
orðið fyrst og fremst á
Bandaríkjtmum, sem Bjarni
vill þó eiga vingott við.
Smekkleysa — eöa hvað?
,,Einn af hinum eldri" skrifar:
í þættinum „börnin fara í heim
sókn til merkra manna“ á þriðja
í jótum var farið með þau til
skáldkonunnar Selmu Lagerlöf.
Fyrst var skáldkonan kynnt að
nokkru með því að getið var
fæðingarárs hennar og sagðir
smáþættir úr lífi hennar, aðal-
lega frá æsku- og unglingsárun-
um. Síðan var flutt eitt af hin-
um ljójnandi æfintýrum skáldkon
unnar. Var ævintýrið um leik-
fangagerð og unnu þeir svein-
arnir Jesús Kristur og Júdas a3
leikfangagerðinni, voi'u þeir að'
mynda fugla úr leir. Þarna voru
þvi leiddir fram á sjónarsviðið
hinar mestu andstöður mann-
legra hneigða og eðlisþátta í
hæfileikum og hugsanagöfgi.
Auðvitað báru fuglarnir hjá
Kristi af að hýrleik og hagleik,
líka sameinuðust jörð og sól á
yfirnáttúrlegan hátt i að gera þá
ljómandi litadýrð. En hendur
Júdasar eru þó ekki gerðar
veri'i þar en sem svo oft má sjá
deili tU hjá okkur venjulegum
mönnum, svo sem lélegt hand-
bragð, meiniýsinn og öfundsjúk
-ur hugur til þeirra sem betur
mega, — en þó grátklökkur sárs
auki ytfir gæfuleysi sínu og getu
leysi og sárri og þjakandi iðran
yfir misgerðum sínum og það svo
að hami biður urn refsingu fyr-
ir það sem hann eyðilagði af
fuglunum hjá Kristi, finnst sem
honum væri fróun í þeirri af-
plánun, sem hún gæti veitt hon
um.
Mér firmst að fyrir þeim sem flutti
þe.tta æfintýri skáidfconunnar
hafi vakað, að -iieiða huga barn
anna, einmitt á þessari hátíð. að
hinum tigna og látlausa kærieika
og göfgi og þó jafnframt að
beina þeim til skilnings og sam
úðar með þeim sem ógæfa eða
ömurleiki hafa stjakað út á, eyði
hjarn lifsins; stundum ef til, vill
af þvi að veganestið sem þeim
var úthhitað í upphafi var svo
takmarkað og mannlegt að þeim
var um megn að yfirstóga eða ýta
til hiíðar þeim itonfærum sem á
lifsleiö þeirra varð.
Strax og „heimsókn" barnanna
til xkáidkonunnar Sau-k og þó
enn i barnatímanum, hótf útvarp-
ið upp raust sína með glýmj-
anda ag gauragangi á einhverri
„músikk" á útlendu máli. Þetta
hafði syipuð áhrif á iriig og
sagt væri: — Jæja börnin góð,
þetta var nú bara afgamalt og
hundteiðmlegt grafl og grautar-
gerð og ekkert gamau að því, við
bara hrækjum á það — tu. Nú
skulum við þá fara með eitt-
hvað skemmtilegt, tra, la, la, la.
Var ekki betur viðeigandi að
fara með jólalag og jólasálm? —
Annars finnst mér hið eldra í
lögum og ljóðum og öðru máli
vera i htíum metum hjá útvarp-
inu, þessum þjóðmenntaskóla
okkar, nema þá helzt á afmælis-
dögunv og „kynningardögum"
þegar hinir vísu menn þurfa.að
sanna með lestri sínum liugs-
anagang og hugsjónir þeifra sera
ljósimi er þá beint i.“ 1
Einn hinna élári.
4