Tíminn - 14.02.1958, Page 5

ÍT í MIN N, föstudaginn 14. febrúar 1958.
Páll Hermannsson, fyrrv. alþingism.
Þegar óg frétti háit Páls Her-
' tmaniissonar, varð ég snortinn sárri
og djúpri saknaðarkennd, og svo
! miun ffliestum hafa farið, sem til
faans þekktu, og vitanlega hefir
. íiöknuðurinn þó verið sárastur
Jþeian, séim nœstir honum stóðu.
’ílffil var um margt sérstæður
. pérsónuleiki, meðal annars fyrir
þáð, að hann hafði lika unnið eér
veðiviidar- og virðinigarsæti í huga
þeirra^.sem voru annarrar skoðun-
aif en hann. Én tíðast eru menn
im'eitn.ir mjcig svo eftir þekn.
Báil Henma.nn.s9on var mikill á
‘ ividÍH, friður og kari'mannlegur,
., sviphreinn og einbeittur og svo
virðufegur í fasi og framkomu, að
hreif mann strax við fyrstu sýn.
Hanh hatfði hlioftið í vöggugjöíf
margar . góðar gijalfír, svio sem
sniM’iigátfur, drengiyndi, góðviid bg
bijartáihflýju, oig þessár náðargáfror
'Jiágu bkiki faídar undir harðri stoei
ýfinborðsinis, þær geisluðu úr aúg
uim hans og af áísjónu áfllri og
giérðu’ s.yiþinn. svö heiðan ög ■ hflýj-
an, að uhuim var að vera með lion-
iuml og njóta návistar hans.
'Þær Itomu og fram í störtfum
bans oiflum, hverju nafni, sem þær
' ECtfn du st.
'Það er sívo uml hiinn andflega
grióður som og gróður jarðarinnar,
að nrtkiu veldur, hver á heldur,
ulhi árð og uppskeru.
'Andilagar gátfur erú einistaMimg-
uiitu>m getfmar í uþphaifi vega i mis-
munahd’i ri'kúm mæfli, og ráða þeir
þar er.gu ram, en hvernig svo er
að iþeiirh ibúið, hvernig þær eru hag
Euýttar, er imahh’sihs. eigið dags-
vthk.
•Báfll' Herihannisson 'lá’gði rækt
við sihar góðu giálfur, efldi þær oig
. þFOskaði á ýmsa vegiu og vildi aflfls
srtaðar fl’áta gott atf sér leiða. Géng
utr það éins og rauður þráður í
gegnuan ölfl háns margþættu störf.
Ekiki mun ég í þessum fáu lín-
um reflvja ætt hans og uppruna að
'nioGrkru ráði, þáð munu aðrir gera,
eða segja starfssogu hans nema að
■ m’jðg liitliu leyti.
Stiftrf hans voru svo margþætt oig
1 yfirgripsmilkil, og vinnubrögð hans
evio einstæð, áð þar munu einnig
margir viflj'a leggja hönd að. —
Seinna: mun saga hans verða ræki-
íega sikritfuð.
Saga háns er fyrs-t og fremst
snar þáttur í sögu Austuriands um
hiáflifrar aldar skeið, svo anikil á-
hiritf hetfix-hann ha’ft hér á aiflan
gamg rniáfla á þessu tó’mabili.
pátfll f*æddi»t að l>orgerðarst öðum
í Ffljótsdiail 28. apríi' 1880; Forefldr-
ar hans voru Herimann Jónsson
bóndi þar og fyrri kona hans Soff-
ía Guðbrandsdóttir.
Hann laúik gagnfræðaprófi á Ak-
oreyri 1903 með lofsamlegum vitn
isburði. Að því búnu sneri hann
aí’tur beim til Austurlandsins, sem
hann hetfir starfað fyrir síðan sem
bónidij aillþingiismaður og stjórnar-
metfnd’arm’aður í ölfluim heflztu fé-
laigsmáfl a s amtftkum f j ór ðun gs ins,
aiuík "f jftlmargra annarra trúnaðar-
étarfa fyrir sveit sína og hérað.
iÞað er þjóðargæfa að eiga slíka
rnenn sem Páilfl Hermannsson var,
og ómeta.nflegur gróði fyrir viðkom
ertdii byggðarla'g að fá að njóta
slartfskrafta þvílíks manms fram á
eliiár, því áð tvímælalaust verður
hann talinn með glæ’SÍIegustu gáfu
mönnum samtíðarinnar.
Áihrdf fflpstra hvería, um leið og
þeir falila fná, og fyrr en varir eru
störf þeirra og lífsbaráfta gfleymd.
•Undanteflcmngar eru þó jafnan
n.okkrar, og sv-o mun verða um lítf
og startf Pál’s Hermannssonar. Það
mun ekiki gleymast, o-g áhrifa hans
miun gaeta lamgt fram í ókominn
lúaa,
ÍHann var óvenjulega flifandi mað
iur, ef svo mæitti að orði kveða.
llar.n iifði í reynslu og sögu hins
liðna tíma o>g framwindu og fram-
k'viæimdum 'hins umibrotasa’ma nú-
tima oig drayimdi sfóra clrauma um
frámitóðiria.
Vegna þessara heilsteyptu hæfi-
ieiika. gengdL hann fjölmörgum
trúnaðarstör'fum, sat í stjórn
heiztu félagssamtaka okkar um ára
tuigi, svo sem í stjórn Búnaðar-
sambands Austurland’S og Kaupfé*
íags Héraðsibúa.og síðari árin for-
m/aður þeggja, og gátu þeir, sem
þezt þekktu til, ekki hugsað sér, að
Sjötugsafmæli:
Vilhelmína Sigurðardóttir Þór
hann Jeti af þeim sttörtfum þrátft
| fyrir háa.n aflidur.
I Hann átti sæti á 25 löiggjafax-
þfnigum sem fulitrúi Norðmýlinga.
Þar -sem arinars staðar naut
hann- álits cg virðingar. Hann var
.gláesiflegur ræðu.maður, raktfimur
• og máilsnjáifll;,. én jafnan driengi’Iég-
-ur í garð án'distæðiuiganna og vildi
það eifit þar sem annars staðar, er
hann sjiáltfur tafldi sannast og rétt-
ast. ■
Eg er þess tfuM-viss, að er sá þátt
ur sögu hans verður skrifaður,
mun hann þykja um margt mierki-
liegur og bera manniinum flofisam-
legt vitni.
En nú hefir sól brugðið sumri.
i DaigsverOdnu er liokið. Æðri m'áitt
arvöfld hatfa tekið toiér í táiumana.
Báflll Hermannsson er ffluítfur fourtfu
og minninigarnaf margþætf’tar fýflla
huga vorn. Einn minnist þessa
hieidt, annar hins o. s. fnv.
Bg vil að lokum sveigja þe.ssi orð
mtfn að samstarfinu við hann í
sitj'órn Kaupfélags Héraðsfoúa. Það
á h’onum mikið að þakka. Hann
hefir fylgzt.ni'eð þróun þessa fé-
flaigs frá upþhaifii Lengst af setfið í
'stfrjórn þess ög þar með stfutft að
vexti þess- og viðgangi..
FóSkið á féfliagssvæðinu á hor.um
l'íika sérstaka skiulid að gjaflda fyrir
’gflöigigskyggni lians og dren'gfliun'd í
garð einistaflíflingsins, ekki hváð sázt
þeigar ó móti hefir bláisið og orð-
ið heíir að meta getu ein.staMir.ig3-
inis og haig félagsins og þannflg
siigla milli stoers og báru.
Þeir 'ti’.m'ar hatfa gengið-yiíir Kaup
tfélaig Héraðishúa otftar en einu
sinni, að ilfla hefði getað tífl tekizt,
etf ógaetiflega. hefði verið að farið.
jStjórn féiagsins á houuim sömu-
fl’eiðis mákið að þakka. fyrir fleið-
andi starf hanis oig viturleg ráð.
Hún miinni’st þesis, hversu hann
jaifnan gjftrihiugsaði hvertf mái, áð-
ur en það var tifl lykita leitt, og
a!f hve iri'ikcílli lægni og rökvísi
hánn flieiddi o*Bt hin vandaisömustu
og viðkvæimu'.stu miáfl tifl farsæflfla
lyflota á funduim félagsins, 'og það
.hyigg ég, að lengst. aif hafi það
fyilgit .toor.aiim. í þeirri stjórn, að
það hafi þótlt sjlifltfsaigður hflutfur,
að fela btonum viðkrvæmustu oig
vamdamestu verkin.
Við mirmumst þess lí'ka, atf hve
heilum huiga hann unni KaupféJ’agi
Hér'aðsbúa. Þessum eanntökum
föflksins í .H'éraði, sem hiann bar.
mest fyrir forjósti.
Hann efliskaði Ffljótsdaflshérað og
A'úistu.rlend aflflit cg vi'ldi heiJI þess
og sóma. í öllra.
Eg .er þeirrar skoðunar, að það
háfi eklki verið nein tiivifljun, að
BáCi Herm.annssion settisit að á
Reyðanfirði,'. er hann .Iót atf þing-
mennisku. oig tför frá Eiðútn.
Hann hatfði foundið einlæga vin-
iittu við Þorstein Jónssoh kaup-
félagsstjóra. Fur.dið hve mikils
virði. hann var bonuim vegna glað
værðar hans, dugnaðar og ikarl-
menniíiku. — Me.ð hionurn oig í fé-
laigi við hann vildi bann i lengstu
■ lög vinna að tframfaraimiáflum þessa
Iianidlitfjórðurigis;
Stjórn Kauptféflags Héraðsfoúa
kiveffur hann með djúpri virðingu
og- þökk fyrir samstarfið, vinátftu
og dremgsk2p og þiður honum,
.kio.nu hanis og börnum foflessunar
guðs.
FriBrik Jónsson.
Hún er fædd á Akureyri 14.
flebrúar 1888. Voru foreldrar henn
ar hjónin Sigurður Sigurðsson
Jónssonar frá Hæringsstöðum í
Svai-faðardal og Soffía Þorvalds-
dó'tóir á Kroissuim Gunnl'augs'sonar
og Snjólaugar Baldvinsdóttur
prests að Upsum Þorsteinssonar.
Er írú Vilheflmína því kvistur á
sterkum stfofni.
Foreldrar frú Viflhelmmu voru
hin mestu sæmdarhjón. Þau
bjuggu íram undir báflfa öld suð-
ur í Fj’örunni á Akureyri í húsi,
sem Borgen sýB’lum’aður reisti þar
•á sinni tóð, en síðar var kennt. við
Indriða guflflsmið á Víðivöflflum, en
af honum keypti bærinn húsið og
nótaði fyrir barnaskóla uan 4 ára
•skejð. Þetta gamia og virðulega
húiSt. stendur enn, að vísu nokkuð
foreytt og endurhætt af þeim hjón-
um, og er n.ú a. m. k. 115 ára.
En þama bjó „Sigurður smiður“,
er svo var jafnan netfndur. Og
smiðijan 'hans stóð þar rétt sunnan
við húsið, en þar var starfað af
kappj flangan vLnnudag. Var Sig-
urður smiður mikiil aitorkumaður
■og einn kunnasti járnSmiður við
Eyjatfjörð um langt skeið. Kenndi
hann einnig.mörgum ungum mönn
urn járn'smíði, og þótti þar góður
skóli, sem Sigurður var kennariTin,
því að orð fór atf dugnaði hans og
vandvirkni. Var Si'gurður smiður
einn’ af mætusitu borgurum Akur
eyrar um áratugi.
Bn heimilinu stýrði kona hans,
hin glæsitega húsfreyja, er var hin
mesta mannkostfa kona og írábær
móðir. Er mér í minni, þá er ég
ungur heimisótti þessa frænku
mína, hvað mér þótti hún falleg
og góðmannfl’eg á svip. Og er ég
síðar kynntist heimiflinu betur,
varð mér þetta enn fljósara. Þar
var ’góður heimilisbragur, — starf-
semi húsraðenda og reglusemi réði
þar ríkjuim, cig gflaðiviær æskan ylj-
aði þar aridrúmsloftt heimilisins.
Þar var gott og gaman að koma.
Börn þeirra hjóna voru þrjú og
eru ’riú tVö þeirra látin. Hið eflzta
var'Snjiólauig, gitft Þórarni.Stefáns-
syní. Þau átftu sriö börn, og er eitt
i'þeirra dr. Sigurður jarðfræðingur.
Næstur' var Þorvaldun Hann
fékkst aflfla ævi við verzlunar- og
skrifstofustörf, kvænltfistf Elísabetu
Friðrik’Sd’ó'ítfur berinsIuilMmu, og
ei'ga þau 4 dælur á jtófi. En yngst
barna Sotffíu og Sigurðar er frú
j Vilhelniína.. Hún naut ágætrar
j merintunar í foeimáhúsum, lauk
j gagnfræðaprófi á Akureyri og afl-
| aði sér kíðan framhaildsmenntunar,
bæði hér héima og erflendis, gégndi
síðan kennsluistörfum á Akureyri
'um sflreið, u.nz hún giftist 1913
ÍPáli Jónssyni verzlunarstjóra frá
.1 Auðóflfs’Stöðum í Lan.gadal. En
'hjónaband þeirra varð skamm-
’ vinnt, því að Páil lézt 1919. Tók
jþá frú ViJhelmána við starfi hans
og stýrði verzlUninni um 20 ára
skeið af miklum dugnaði. Höfðu
þau Páll eignazt einn son, Sigurð
að naíni, hinn efnilegasta mann,
og stundaði hann iðnfræðinám
bæði hér heima og erlendis og
þótti ágætflega vel að sér í sinni
grein, enda var hann orðinn verk-
smiðjustjóri Gefjunnar, er hanu
lézt 1952, og var að honum mikill
mannskaði. Hann var kvæntur
Stefaniu Jónsdóttur, og eiga þau
3 börn.
Ário 1931 gifti'st Vilhelmína í
an.nað' sinn, Jóna'si Þór verksmiðju-
stjóra, og var það hjónaband barn-
flaust. En hjá þeim voru böm
Jónasar af íyrra hjónabandi og
ennfremur Snjólaug systir hennar
með sumt af börnum sínum, eftiir
að hún missti mann sinn, og þar
dó hún fyrir fáum árum.
Og nú stendur þetta yngsta og
eina íifandi barn Sigurðar smiðis
og Soffíu. á sjötugu. Þannig líður
tíminn með óstöðvandi afli. Ég
minnist í dag þessarar hnarreistu
og glæsiflegu heimasætu úr Fjör-
unni, sem ungu mennirnir dáðu.
Með henni kom jafnan gustur og
glæsibragur inn í samkomuhal'd
unga fóflksins á þeim árum. Og
síðsr þótti hún skörungskona, að
I liverju sem hún' gekk. mikil hús-
freyja, ráðdeifldarsöm, raungóð og
■ hjálpsom, ekflci við allra skap, en
| tryg'gflynd og vinföst, en vinavönd.
jHenni hafa aldrei nægt þessa
heims gæði, þótt liún liafi kunnað
að meta þau. Hún er gáfuð kona,
andflega sinnuð og leitandi og þrá-
ir þekkingu ó hinum andlegu og
.eiflitfu lögmálum. Og líklegt þykir
mér, að hún tefljd sig nú hafa
fundið það; sem hún leitaði að aí
mestri hjaritans einflægni og auð-
mýflct. Og í dag stendur hún enn
; furðu sterk á swllinu, þrátt fyrir
; allt inéaaáti, sem á dagana hefir
; drifið. Við viinir hennar og frænd-
ur, og þei'r eru margir, þökkum
henni góða samfylgd og segjum
einum rómi: Blessaður verði þér
dagurmn og íramtfíðin!
Snorri Sigfússon.
„Fríða og dýrið" - ævinlýraleikur við
barna hæfi sýndur í Þjóðleikhúsinu
FrumsýnÍEg fer fram 15. þ. m. LeikurÍEn er
eí<ir Nicholas Stuart Gray
Næ^t komandi laugardag, 15. þ.m. verSur frumsýning
í Þjóðleikhúsinu á barnaleikriti er néfnist ,,Fríða og dýrið“,
og er eftir enskan höfund, Nichólas Stuart Gray. Höfundur-
| inn hefir skrifað allmörg önnur barnaleikrit, og má þar
nefna „Stígvélaða köttinn“, „Næturgalann“, „Svínahirðinn'
! og nú á þessu ári „Nýju fötin keisarans“‘, og var það leik-
rit frumsýnt í London um siðustu jól.
Lei'kritið er byggt á gömflú æv-
jintýri og segir frá kóngssyni í á-
I lögum, sem verður að dýri. Þrjár
j dætur kaupmarins eru og í sög-
j unni og er það sú yngsta, Fríða,
jsem alltaf er kölluð B]iða, sem
verður til þess að reyna að bjarga
dýrinu úr álögunum. í sýningu
Þjóðl.eikhússins leikur Hefligi Skúflia
son kóngssoninn og Sigríðúr Þor-
valdsdótftir yngstu systurina, Fríðu.
Sigriður er nemandi í flieikskóla
Þjóðfléikhússins. Ása Jómsdóttir,
sem einnig er iremandi í leikskóla
ÞjóðLeikhússins, fleikur aðra systur
og. Sigriður Hagaflín þá þriðju. Þá
kemur þarna einnig við sögu faðir
þeirra, 'sem' Vafldimar Helgason
leikur, oig svolátill dreki, sem Ás-
geir Friðsteinsson fleikur. Leik-
tjöfld og búnirigateikningar gerði
Lárus Ingólísson og leikstjóri er
Hildur Kalman.
Líklegl, aS iórdanía og frak muni
lýsa yfir stofnun sambandsríkis
Hííssern og Feisal hyggjast stofna anna'S sam-
hanclsríki til mótvægis vi'5 samhandsríki Eg-
ypta og Sýrlendinga
NTB—4mman, 12. febr. — Hussein kommgur í Jórdan-
íu og Feisal konungur i írak hófu í dag viðræður í höfuðborg
Jórdaníu, Amman, um stofnun ríkjasambands Jórdaníu og
íraks til mótvægis við Arabiska sambandslýðveldið, sem
stofnað var af Egyptum og Sýrlendingum, og Jemen mun
einnig verða aðili að innan skamms.
muui haöda gifldi. írak muni halda
áifrám aðiid að Bagdad-banadiag-
inu, en Jórdanía muni ekki verða
aðili þeas- Sauöi-Arabía er talin
hilkándL við þátttöbu í ríkjasam-
þandinu, með þvi að erfitt muni
að saimræma hið gamia stjórnar-
kerifi laiidsins hinum evrópisku
háttum, sem hafðir eru í stjórnar-
fyririkomuflagi íraks og Jórdaníu.
Saud konunigur hefur látið í ljósi
istuðning við fyriræitiunina, en
hefir tilkynnt, að hann eigi engan
íiöiut að þes&umi samningum.
Með2fl þeirra miáfla, seim þassir
höíðingj.ar ræða, er einniig sam-
eining utanríikiéþjénuistfu land-
anria, saimiei'ginflieg uppbygging
efnahag-ilíf.s þeirra og samieigin-
leg flöggjft-f. Öflfl. dagbflöð í Jórdariíu
lýsa' stuðuingi við stofmm ríkja-
, sambandisinis oig g-era ráð fyrir, að
' fundi þj'óðhöfðingjanna fljúki með
yfirlýsingu þeirra uon væntanlega
! stofnun þess.
j Talið er, að saanninigar riikj-
arina hvors um siig við önnur flönd,