Tíminn - 22.02.1958, Blaðsíða 5

Tíminn - 22.02.1958, Blaðsíða 5
T í MIN N, laugardaginn 22. febrúar 1958. 5 Fríverzlunarmálið, saga þess og viðhorfið í dag: Glögg gögn um aðstöðu og hag okkar sjálfra þurfa að liggja fyrir þegar segja skal já eða nei við fríverzlunartiliögunum Þá er rétt að fara nokkr- um orðum um áhrif aðildar að fríverzlunarsvæðinu á fjár mál ríkisins. Svo sem kunn- Skýrsia dr. Gylfa Þ. Gíslasonar, iðnaðarmálaráðherra, er hann flutti á Alþingi síðastliðinn þriðjudag ugt er, eru tolltekjur nú megintekjusfofn ríkissjóðs. En það er einmitt kjarni frí- verzlunarhugmyndarinnar að ingi frá ríkjum fríverzlunar- svæðisins. Ég gat þess áðan, að vegna jaín- virojskaupaviðskipianna yrðu Is- lendinigar að dáta þær tollaiækk- enix, sem nauðsynlegar eru gagn vart fríveralunarlöndunum, einn ig giflda 'gagnvar.t öilum öðrum Ittndum. Eir undirstrika verður í þessu s&mbandi, að það eru einvörð- ungu verndartollar, sem fella verður niður á umræddu ára- bili. Ek'kert virðist því til fyrirstöðu að ihægt verði að halda fjáröfiunar itoJIium eða söiuskatti á mnfiiuttum vönum, ef samskonar tollur eða gjald er innheimt af framieiðslu BÖmu vöru innanlands. Eg gat þess áðan að lum 25% af tolitekj- ium íársins 1956 hefðu mátt teijast verndartollar en 75% fjáröflunar- itittllar. í stað þessara verndartoila yrði að koma önnur tekjuöflun, annað hvort hækkun fjáröflunar- toiiiainnia eða nýir söluskaltar eða ac-rir 'skattar. Virðist siík endur- fckipulagning é tekjuöflunarkerfi ríkjssjióðs engan veginn ófram- kvæmanílieg. Fiskmarkaður í frí- yerzlunarlöndunum Bg gat þeas áðan, að meginhag- ur okkar aí því, að gera&t aðilar að friverziunarsvæðinu, ef frí- yerziunin tæki til sjávarafurða, ýæri fóiginn í því, að þá mundum við eiiga aðgang að fiskmarkaðin- um í friverzíliunarlöndunum. Ég jg>at þess einnig, að söiuskiiyrði okk ár á þessum markaði þyrf'tu að vaxa til þess að við gætuin gert irniautning iðnaðarvöru frá frí- verziunanlöndiunum frjá'lsari en nú á sér stað eða þá að við þyrftum að geta byggt upp hér á landi stóriðnað, sem gæti fiutt afurðir tfnar tii frdverzilunarlandanna. Er rétt að fara um þessi atiriði fáein- um orðuan. ísiendingar eru fixnmta mesta fiskí rami ei ðsi uþj óði n í Vestur- Évnópu. Eif rniðað er við fiskfram leiðciuna 1955, framleiddu Norð- miernn mest, eða 1868 þús. tonn. Bnetar næstmest eða 1100 þús. tionn, þá komu Þjóðverjar með 777 þús. tann og Firakkar meg 523 þús. fionn, en síðan Íslendingar með 480 þús. tonn. Þýðtag fiskveiðanna er hins vegar hlutfallslega meiri fyrir ís- lendinga en nokkra hinna þjóð- anna, þar eð söluverðmæti fisk- framleiðslunnar er um 25% þjóð arframleiðslunnar og meira en 90% útflutningsins, en fiskur og sjávarafurðir eru hins vegar t. d. ekki nema um 20% af heildar- útfiutníngi Norðmanna. Fiskneyzla hefir á síðari árum íiukizt mijöig lítið í Vestur-Evrópu eða nokkurn veginn samsvarandi fáiikisfjölguninni. Neyzla á mann hiefir verið nokfcuð stöðug eða tum 15—16 kg. á ári. En mikill rounur er á fis'kneyzlunni í ein- etJÖkum löndum. Hún er t.d. um 3Vz 'kig. í lyrklandi, en 47 kg. í Svíþjóð, iog hér á iandi er hún e.tv. ekiki fjarri 100 fcg. Ýarnsar ástæður iiggja til hinnar l'águ fisk neyzilu í hinum ýmsu iöndum Vestur-Evrópu. Viða heífa toll- ar og viðskiptahömiiur innflutn- ing á fiski. Drieifingalkerfi er ófui'l það ibiil he'iiming'ur þiess fisfcs, siem boðinn ier sem nýr fiskur, sé meira en tveggja vikna gamali, þegar hann kemist í hendur neytendans. tijiánuist’U dreifendanna, einfcum smása'ianna, er mjög ábótavant. Af fiisiki þeim, sem landað var í 10 V'estur-Evriópíulöndum 1953, var 40% nýr fiskur, 26% saltaður fisk ur, þurrkaður og reyktur, 22% rnjöi og iýsi en aðeins 6% frystur fiskur og 4% niðursoðinn fiskur. Af þeissiu séat, að frystur fiskur er lítið þekfct vara í Vestur- | Evrópu. Hins vegar er 35—40% af útflutningi íslands frystur fisk ur oig um 10% af útflutningi Noregs. FreðfiskmarkaSur í Vestur-Eviópu sertti því að vera mifciil framitíðannarkaður fyrir frystan fisk. íslendimgar framieiða mest Eivrópuþjöða ' af frys'tum fis'kfiökum, <um 55.000 tonn ári'ega, en framleiðsla Breta og Norð- manna er önt vaxandi. Freðfisk- framieiðslan, sem er til'töiuiiega ný, hefur vaxig anjöig á sáðustu áruan. Neyzia fneðfiisks hefir hins vegar ekki vaxið önt í Vestur- Nýtt leynivopn BOBBY FISCHER heitir hann þessi 14 ára piitur, sem um dáginn bar sigur úr býtum í hinu árlega meistaramóti Bandaríkjanna og hiaut þar með titilinn „Skákmeistari Bandarikjanna 1958." Það er ekki ofsögum sagt, að Bobby er eitthvert mesta skákmanns- efni, sem komið hefir fram í heiminum á undanförnum ár- um og verður að leita langt alt ur í skáksöguna til að finna jafningja hanis. (Sambæriiegir eru t.d. Capablanca, Reshevsky og Pomar.) Hann er m.ö.o. nýj- asta leynivopn Bandarikjanna í kapphlaupi þeirra við Rússa, að vísu ekki beint gegn her- veldi þeirra, heldur skákveidi. ÞETTA SÍÐASTA meistara- mót Bandarikjanna, sem háð var í New York núna skömmu eftir áramótin var að venju skipað mjög sterkum einstak- lingum. Má þar m.a. nefna þá Reshevsky og BÍBguier, sem báðir eru stórmeistarar og við- frægir skákmenn, Lombardy, Mednis og Feuerstein, sem tefldu hér heima á stúdenta- mótinu s.i. sumar og allir eru í röð fremstu skákmanna Bandaríkjanna, Denker, sem um og eftir seinni heimsstyrj- öldina var einn sterkasti skák- rnaður í Bandaríkjunum (að- eins Reshevsky og Fine gátu talizt betri) og svo loksins undrabarnið sjálft, Bobby Fischer. Fyrir mótið var al- mennt álitið, að Reshevsky myndii hreppa 1. verðlaun, bæði Gyifi Þ. Gísiason Evrópu. Áætlað hefir verið, að hún hafi érið 1955 verið um 100 þús. tenn eða t'æpl. 0,4 (k@. á mann. í Norður-Amerífcu naim hún hins vegar á saana éiri mieira en 300 þús. tonnum eða 1,7. kig. á mann. Ein af skýringtunum á :því, að neyzla freðíiskis í yssbur-Evrópu iskuli efcki vera mieiri en raun ber vitni vegina þess. að hann hafði þá nýiega unnið mótið í Dailas, auk þess sem hann var flest- um hnútum jkunnugur, þegar við bandanska skákmenn var að etja. Ef r,ofckur átti að verðá til að ógna bonum, voru það þeir .Bisguier og Lombardy, en aðirir kornu ekki til greina, Bobby var svo spáð sæti í miðj um hópi. Ég ætla nú til gam- ans að birta hér smá glefsu úr grein, sem Bisguier skrif- aði skörnmu fjmir mótið. Hann ræðir þar um Boihby: BOBBY FJSCHER, þessi nýj- asfia von okkar á sviði skáklist- arinn'ar, ætti að verða rétt fyrir ofan miiðju í mótinu. Hann er að öllum iíkindum sá kepp- andinn, sem bezt er að sér í skákbyrjunum og tilheyrandi nýjungum ag meðfæddir hæfi- lejfcar hans eru ef til vill meiri en nokkurs okkar hinna. Hins vegar hefir hann eniga reynslu af mótum, þar sem þátttakend- ur eru svo jafnsterkir sem hér er raunin á. Hvorki hann ne aðdáendur hans ættu þvi að láta þuigtfa'iláist, þó að frammi- staða hans hér verð: eittlivað lakari en i undanföinum mót- um. gér-er yið erfiða andstæð- ihga að eiga. en drengurinn heíir tím&nn fyrir sér og hann mun haida áfram að sækja á brattann. EKKI HEFIR Bobby litii gert sig ánægðan með þessa spá- dóma, 'þvi að frá upphafi móts- ins tefídi h-ann af mikilli hörku og lét fátt eitt trufia sig. Ár- argurinn var undraverður, 8 síkákir uninar og 5 jafntefli, eða 10V2 vinningux, sem nægði til eru yfirieitt háir og _ hærri en á öðrum fiskafúrðum. í FrakMandi er t.d. 35% innfflutningstoll'ur á frystuan fiiski, oig í viðbót við það koma síðan ýimis önnur gjöld, sem jafngilda toiium, og geta aðflutn ingsgjöidin þannig komizt upp í rúiml. 45%. Töilurinn er 18% í Ítalíu, 17% í Svíþjpð og 15% í Þýzkalandi. Þetta hiefir valldið því, að freðfisfcur hefir orðið dýr ó- hófsvara í ýmisum iöndum. Þá er geymsiu og dreifingarkerfi fyrir frosinn fisk mjög ófuilljkomið eða jafnvel aMs ekki til. Kæliskápar og fiskverzlun Talið er að tala ísskápa í smá- söluverzlunum sé ekki hæiTi en 70 þúsund, þ.-e. að einn sfcápur I komi á meira en 4 þús. manms, Til i samanburðar má geta þess, að í j Bandaríkjunum (kemur einn skáp ur ú hverja 400 mienn. í fáeinum j löndum aðeins, þ.e. í Noregi, Sví- þjóð, Sviss og sumparit í Bretiandi, má segja, að til sé s\'o fulikomið frystikerfi, að meiri Muti neytend anna eigi fcöst á því að kaupa , frystan fiak. í 'öiMum hinum iönd- ' unum. þar sam búa meira en 3/4 hluitar íbúanna, eiga neytendurnir yfirJeitt ekfci kiMt á því að kaupa þessa vöru. Hinis vegar eru að verða mifclar framfarir í þessum efnuíin, t.d. í Þýzkalandi, Da-n- mörku og Hoiiandi, en í öðrum lönd'Um, svo öeon Frakfclandi og Ítalíu, gerist enn ilítið á þessu fyrsta sætis, þar sem Resh- evsky, síkæðasti keppinautur hans, tapaði í síðustu umferð. Að sigra í þessu erfiða móti hafði reynzt „barnaleikur" að þessu sinni. Þegar Boibby sfcömmu seinna var spurður af biaðamanni, hvort hann áliti sjáifan siig bezfan sfcákmann í Bandarifcjunum, svaraði hann því neitandi. Eitt mót sannar ekkert í því sambandi, sagði hann. Síðan hætti hann við eftir nánari íhugun: „Það kann að vera, að Reshevsky sé betri!“ Hér birtist svo skák Bobbys við spádómahöfundinn Bis- guier. Hv: Bobby Fischer Sv: Bisguier Frönsk vörn. 1. e4—e6 2. d4—d5 3. Rc3— Rb4 4. e5—b6 (Ei-tt af sjald- gæfari aíhrigðum þessarar varnar. Pachmann gefur hér upp 5. Dg4—g6 6. h4, en Bobby er á annarri skoðun.) 5. a3— BxeSt 6. bxc3—Dd7 7. Dg4— f5 8. Dg3—Ba6 (Á þennan hátf 'losnar svartur við hin-n lé- lega biskup sinn. Sta'ða hans er þó veikbyggðari en ætla mætti.) 9. BxB—RxB 10. Re2— 0-0-0 (Þarna virðist svarti kóng urinn öruggúr, en hvítur er fijótur að finna hina veifcu bietti. Aðaiiega er hin slæma staða riddaranis á a6 þyrnir í augnm svarts.) 11. a4!—Kb7 12. 0-0—Df7? (Svartur er ekfci nógu vel á verði. Rétt var 12. —Rb8 með það fyrir augum að leika Rb8—c6—a5, sem ger- ir hvítum stórum erfitt fyrir með sókn sína.) 13. c4!—Re7 (Eða 13. —dxc 14. Dc3.) 14. á 12—15 árum skuli létfa verndartollum af innflutn- komið eða jafnvel ekki til í ýms- um iöndum og mikið af fiskinum, ■sem verziað er með, er slæm vara. Eg hef séð áætianir um, að um um, er sú, að tcilar á freðfiski Ritsljóri: FRIÐRIK ÖLAFSSON sviði. Af þesisum sökum hefir það gerzt, að verzto innan efnahags- samvinnuianda þar með frosinn fiisfc hefir að því er virðist ekki aukizt á síðustu árurn. Hún virðst ekiki hafa verið meiri 1955 en hún var 1951. Útflutningur aðalfram- 1 eiSsliiþi'óð&nn a, Norðmanna og ísiendinga, til hinna efnahagssam vinnulandanna hefir beinilínis minnkað. Öii viðbótarframleiðsla þessara þjóða hefir verið seld til annarra landa, einkum Austur- Evrópu. Ýmislegt bendir þó til þess, að markaður fyrir freðfisk í Vestur KuiiiimmiiiiiEiiiiiiimiimmiimiiiiiiummiimiiiiiui Þriðji og síðasti kafli lllllllllllilllllllllll|l|llllll||IIIIIII[||ll(!|lllllllll>[||||lllllll! Evrópu vaxi á næstu árum. Skiln ingur er hvarvetna í efnahags- samvinnulöndunum að vaxa á því, að ástandi fiskverzlunarinn- ar sé mjög ábótavant og að skyn samlegasta leiðin til þess að tryggja Vestur-Evrópu gott fisk meti sé að koma upp geymslu- og dreifingai'kerfi fyrir freðfisk og síórauka þannig freðfiskmark aðinn í Evrópu. Það -er aðgangur að þessum imarkaði, sem ísltendingar væru að trj’ggja sér, ef þeir gerðust að- ilar að fríverziunarsvæ'ðinu. Hægfara þrdun að traustum márkaði Það tiitöiul'ega litla magn af freðfiski, sem við höfum undan- ■farið ealt til efnahagssamvinnu- iandanna, hiefir fyrst og fremst íarið til Bretlands, Frakkiands, (Framhald á 8. síðu). Bg5—dxc 15. Dc3—Rd5 16. Bxc4J—Ha8 (Hrókurinn verður að vera til taks, ef a-línan opn- ast.) 17. Bd2—f4 18. Ha3—g5 (Svartux hefir nú hafið gagn- sókn sína, en hún er dæmd til að misheppnast, því að hún er í fyrsta lagi of seinvirk og í öðru lagi máttlaus.) 19. a5— c6 20. axb—axb 21. Db3—Rac7 22. c4—HxH 23. DxH—Ha8 24. Db3—Re7 (Nú kemur hvíti riddarinn til skjalanna á all- óþægiiegan hátt.) 25. Rc3— D£5 26. Db4? (Hví ekki 26. Ra4 • strax?) 26. —Rc8 27. Ra4— 13 28. Re5t—Kb8 29. Rd7t— Kb7 30. Db3—Dg4! (Hvítur verður nú að tefla gætilega til að halda frumkvæði sínu. Hann fórnar peði í áframhaldinu og opnar þannig stöðuna.) 31. Rc 5f—Kb8 32. g3—Dxd4 33. Be3 —Dal! (Snjall vamarleikur, sem dugar þó skammt.) 34. Hbl!—Ha3 35. Rd7t—Kb7 36. Ddl—Da2 37. Rxb6 (Endalök- in eru skammt framundan.) 37. —Rxb6 38. Hxb6t—Kc8 39. Dxf3—Dxc4 (Örvænting.) 40. Df8t—Kd7 41. Dxa3 gefið. Bis- guier hugsar sig sennileg* bet- ur um næst, þegar hann semur spádóma. FrÓL

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.