Tíminn - 26.02.1958, Síða 6

6
Útgefandi: Framsóknarflokkurlnn
Eitstjórar: Haukur Snorrason, Þórarinn Þórarinsson (áb.)
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu.
Símar: 18300, 18301, 18302, 18303, 18304
(ritstjórn og blaðamenn).
Auglýsingasimi 19523. Afgreiðslusimi 12323.
■ Prentsmiðjan Edda h.f.
Hin fyrsta pólitíska ganga
Bjarna Benediktssonar
Þ-ANN 20. janúar 1934 fóru
fra/m bæjarstjórnarkosning-
ax í R/eykjíwik. Daginn fyrir
kosningarnar, birtist í Morg
unMaðinu gréin eftir þáv.
farmann SjálfstæSisflokks-
ins og borgarstjóra í Reykja-
vtk, Jón Þorláksson, er hófst
á iþessa leiS:
,,f>ví hefir ekki verið hald-
ið nægilega á lofti í blöðum
Sjálfstæðisflokksins, að það
eru fleiri en félög Sjálfstæð-
ism-amia hér í bænum, sem
standa að C-listanum og
styð'ja hann. Listinn nýtur
einnig stuðnings félagsskap
arins „Þjóðemishreyfing ís-
lendinga." Aðalráð þess fé-
lagsskapar birti yfirlýsingu
um stuðning þennan um það
leyti, sem C-listinn var til-
búinn, og hefir síðan beitt
sér öflu'glega fyrir að afla
listanum fylgis i sinn hóp.
Sama hefir félag yngri
manna, sem þátt tekur í þess
ari hreyfingu, gjört og sömu-
leiðis blöð bjóðernishreyfing-
arinnar, íslenzk endurreisn
og Þórshamar. Tel ég mér og
okkur öllum Sjálfstæðis-
mönnjum ljúft og skylt að
þakka stuðning þennan, sem
sýnir það, að Þjóðernishreyf-
ingin hefir ekki misst sjónar
á því aðalmarki sínu að berj-
ast á móti rauðu flokkunum,
kommúnistum, krötum og
.Timabolsum“.
í framhaldi greinar Jóns,
er svo tekið fram, að sérstak-
ur listi, sem studdur sé af
vissum m-önnum úr félags-
skapnum Þjóðernishreyfing
íslendinga, sé aðeins sprengi
listi og eigi allir sannir þjóð
ernissinnar og Sjálfstæðis-
menn aö kjósa C-listann.
AÐ BAKI þessarar yfirlýs-
ingar Jóns Þoriákssonar ligg
ur forsaga. sem er í meginat-
riðum á þessa leið:
Þjóðemishrevfing íslend-
inga var stofnuð voriö 1Q33
og hóf þá að gefa út blaöið
íslenvk endurreisn. Stefna
hreyfine’arinnar var ómeng-
aður nazismi oo- bvi til sönn-
unar var hakakrossinn hafð
ur í bla.ðhausninm á f sienzkri
endurreisn. Þi óðernishrevf-
ingin fékk strax veruleet
fylgi. aðallega frá Siálfstæð
isflofcknum. op- óttnðust for
kólfar S i álf s isfl okk.si ns
þvl miöff um hag sinn í bæj
arstióm a jdrncn jn p;nnum 1934.
Nokkru áður en þetta gerð
ist þ.a.fði unofnr maðnr, sem
nvleoa var knminn frá nárni
í Þýzkaiandi. pie npið j fhúm-
dall. fóiao- nmora Sifllfsfmð-
isnra.-nna.. TTann perðist har
■strtav tiflicveri’fnr áhrifamað-
ur. /hrifn hans erflpt.ti ekki
SÍ’rt, í Há. áft. fl'A t.aka ætt' vin
.pflimílioo-fl flfci-nAii tii nazista-
hroyfi.np'flrinnqr. enda ætti
hún vm i i.'loot KflmeioinlfiD't
með Kifli'fct.flflðic.fink.knum. m.
a . h(flrQ+if iinQ D-oen r i nA’l]
flnkknnnm. tTflmr lapfði bví
eindroDiA fil qA rovnf. vrði að
semfa viiS híAAiornishrevfing
una um sameteinlegt fram-
boð við bæjarstjórnarkosning
arnar. Jón Þorláksson féllst
á þetta. Þjóðernishreyfing-
unni var boðið 6. og 9. sæti á
lista Sjálfstæðisflokksins og
féllst aðalráð hennar á hoðið.
Hinum unga manni, sem
átti upptök að þessari sam-
fylkingu, var launað með því
að hann fékk 2. sætið á list-
anum og kom hann þar fram
á stjórnmálasviðinu í fyrsta
sinn, studdur af nazistum og
Sj álfstæðismönnum. Máður
þessi var Bjarni Benedikts-
son.
TIL þess að kynna nokkuð
nánara afstöðu þjóðernis-
hreyfingarinnar, skulu hér
birt ummæli úr bíöðunum ís-
lenzk endurreisn og Þórsham
ar, er studdu að fyrstu kosn-
ingu Bjarna Benediktssonar
í Reykjavík. í íslenzk endur-
reisn sagði svo 10. ág. 1933:
„Og jafnlengi mun þýzka
þjóðin fagna og gleðjast yf-
ir því, að á mestu hörmung
ar- og neyðartímunum rís
upp maður, sem flutti þjóð-
inni boðskap um sameinaða
og sterka þýzka þjóð. Uim ó-
komnar aidir mun nafn hans
hljóma fagnandi af vörum
þýzkra manna.
Adolf Hitler hefir skráð
nafn sitt við hliðina á
fremstu mönnum hins ger-
mannska kynstofns. Hann
flutti þjóð sinni trúna á sann
leikann, á sinn eiginn mátt
og meginn.“
Nokkru síðar segir í ís-
lenzkri endurreisn á þessa
ieið:
„Adolf Hitler er sá maður,
sem þjóðin trúir fyrir málum
sínum, maðurinn, sem fátæk
ir og ríkh', ungir og gamlir
treysta og blessa.“
í janúar 1934 birtist stór
mynd af Hitler í blaðinu Þórs
hamar og sagði þar á þessa
leið:
„Hér birtist myndin af þess
um merka manni, sem hefir
leitt þýzku þjóðina út úr ó-
göngum kommúnisma og
marxisma. í eitt ár hefir Hitl
er verið kanzlari Þýzkalands
og unnið slíkt þrekvirki að
ekki þekkjast þess dæmi.
Bráðlega kemur út á ís-
lenzku fyrsta bókin urn Hitl-
er. Lesið hana og kynnist við-
reisnai'starfi mesta núlif-
andi stj órnmálamanns."
PLEIRI tilvitnanir eru ó-
þarfar í málaögnin, sem
studdu að fvrstu kosningu
Biarna Benediktssonar. Af
þi óðernishrevfingunni er það
að segja, að hún var smá-
saman innlimnð í Siálfstæð
isflokkinn jafnhhða os flokk
urinn tók upn vmsa starfs-
hætti hennar, lofið um Hitl-
er. málfundafélöp Riálfstæð-
isverkamanna. fiokksmerkið
o. s. frv. Forgöngumaður
bessa samruna var Bjarni
Benediktsson.
Var það því nokkuð undar-
leot. að ungur Þióðverii, sem
hafði fylgzt meo öllum þess-
' T í M I N N, miðvikudagiim 26. fdjrfœr1 1958,
HoUenzkir útflytjendur mundu kugsa
til Islands ef þeir þekktu aðstæður
HoIIenzkur blaíamaíur, sem gistir Island, ræ<Jir
málefni hollenzkra útflytjenda og bendir á, aí
þeir mundu reynast vel hér sem annars staftar
Hér á landi hefir að und-
anförnu dvalið hollenzkur
ferðamaður og blaðamaður,
E. Bergsma að nafni. Tíminn
bað hann að skrifa grein um
vandamál hollenzkra útflytj-
enda og segja skoðun sína á
því, hvort Hollendingar
mundu una sér á íslandi og
finna hér starf við sitt hæfi.
Hollendingar eru á margan hátt
frábrugönir öðrum smáþjóðum, og
aldrei hefir hróður Hollendingsins
fljúgandi verið meiri um víða ver-
öld. ’í augum margra útlendinga
eru Hollendingar lítil, kappsöm
þjóð, sem lætur sér nægja að sýsla
með leifarnar af hinum fornfræga
og mikilsvirta verzlunarflota, sem
ríkti yfir heimshöfunum á gullöld
þjóðarinnar, 17. öld.
Fáir gera sér Ijósa grein fyrir
því að Holland er þéttbýlasta land
heims, að undanskildu Hong-Kong.
í Hollandi búa 350 manns á hverj-
um ferkílómetra. Mannfjölgun og
langlifi eru vissulega gleðil'egar
staðreyndir í sjálfu sér, en stoða
lítið við að ráða fram úr mesta
vandamáli Hoilendinga eftir stríð,
en það er óffjölgun. Það er ástæð-
an fyrir því að nú flvzt tiltölulega
fleira ungt fólk til útlanda en
nokkru sinni fyrr.
Rótleysi eftirstríðsáranna
Sagan sýnir. að rót kemst á hugi
ananna eftir styrjaldir. Þetta rót-
leysi eftirstríðsára kemur berast
fram í .tilhneigingu manna til að
fyígja vinstri stefnum í stjórnmál-
um, ennfremur dansæði og ýmis
lconar óánægju. Fólk verður óstýri-
látit og langar í ævintýri, vill kanna
ókunna stigu og öðlast nýjan sjón-
hring. Slík liefir ætíð orðið raunin
‘á eftir styrjaldir, jafnvel í löndum,
isem ekki hafa tekið þátt í þeim.
Ýmsir hljóta að ‘hafa óttazt laus-
ungina og rótleysið, sem búast
mátti við eftir að land okkar var
frelsað úr hörmungum styrjaidar-
innar. Það kom í ljós, að viðhrögð
manna voru fremur jákvæð, ef haft
er í huga það inagnþrungna hatur,
sem þjóðin hafði alið í brjósti íil
Þjóðverja þessi hernámsár og sú
voniausa aðstaða, sem þjóð okkar
átti við að búa. Hver einasta brú
á öllu landinu var bókstaflega
sprengd til agna og mikill hlúti
landsins lá undir vatni.
Mikill hluti fólksins var knúinn
til að 'hefja endurreisnina og var
ákveðið að reisa nýtt og fegurra
Holland úr rústum hins fyrra. í
þá daga voru engin tok á því að
sinna fárániegum skoðunum og
stefnum, allir einbeittu sér að því
að byggja upp.
Lokun Indónesíu
Meðan á því stóð misstum við
Indónesfu úr höndum okkar og
mikill fjöidi Hollendinga, sem búið
hafði þar, fluttist nú til Hollands
ásamt fjölskyldum sínum, sem öli-
. um þurfti að sjá fyrir húsnæði og
fæði. Þá lögðust allir á eitt að
reyna að leysa það vandamál, sem
virtist nálega ógerlegt að leysa,
þar sem var húsnæðisskorturinn,
sem þegar gerði vart við sig, þeg-
ar landið losnaði undan oki Þjóð
verja.
Allir þessir HoIIendingar komu
beint úr jap’önskum fangabúðum,
þar scm beir höfðu dvalizt í 4 ár
við ilian skort og eymd. Flest af
þessu fólki var ekki lengur vinnu-
fær't sakir þeirra písl'a, er það hafði
þolað af Japönum og því varð til-
vera þess þung byrði fyrir hið nýja
efnahagskerfi landsins. Hin
grimma barátta og samkeppni á
heimsmarkaðinum stuttu síðar olli
iþví' að ungu fólki fannst of þröngt
um sig í Hollandi.
Ríkisstjórn okkar viðurkenndi
vandann góðu heilli og gerði ráð-
stafanir iil úrbóta.
Það er ef til vill einstætt í ver-
aldarsögunni, að ríkisst.jórn nokk-
urs lands hvetji þegnana til að
hverfa úr landi og afsala sér ríkis-
'borgararétti til þess að freista gæf-
unnar í nýju landi. Þó hefir hol-
Ienzka stjórnin gert þetta í stórum ;
'stíl og meira að segja greitt far-
gj'öld fyrir fólkið til útlanda.
Árangurinn af þessari stefnu
kom í liós furðu fljótt, átvinnuleysi
iminnkaði að mun og fólk gat litið
framtíðina bjartari augum.
Hollendingar eru góðir þegnar
Skýrslur frá þeim löndum, þar
sem Hollendingar hafa tekið sér
bólfestu, bera með sér að þeir eru
víðast hvar afar veþ þokkaðir og
'kærkomnir þegnar. Ástæðan fyrir
því er sú, að ég hel'd, að Hoilend-
ingar eru fljótir að samlaga sig
nýjum aðstæðum, fljótir að læra
tungumál og aðlaga sig nýju um-
hverfi.
Flest þeirra landa, sem tekið
hafa við hollenzkum útílytjendum,
eru víðáttumikil, en strjálbyggð
lönd eins og Ástraliía, Nýja-Sjá-
land, Kanada og Suður-Afríka. Þó
er fjöldinn allur af Hollendingum,
sem flutt hafa til annarra landa og
tilvil'jun ein oft ráðið ferðum
þeirra. Þannig hafa þeir fluzt bú-
ferluin til frak, íran, Brazilíu,
Venezúela og margra staða í
Afríku. Eitt sinn ritaði ég greina-
flok'k í víðlesna-ta fciað Hollands,
þar sem ég hélt því fram að hvar
sem maður væri staddur í heimin-
um anæíti a'iltaf ganga að því vísu
að unnt væri að haifa uppi á Hol-
lendingi innan 100 ikm. frá staðn-
um. Þessa staðhæfingu fék'k ég
sannaða með viðtölum við fjöl-
marga smáibændur í Frakklandi,
Ítalíu og S-víiþjóð. Landkönnuðir í
Sahara, smyglarar í Tangier, loft-
skeytamenn í Bandaríköunum, ein-
hvers staðar í Palestínu eðá Kas-
rnír. Þeir stuðluðu að vellimegun
iandsins hvort sem þeir voxni sér-
menntaðir eða eteki. Það er at-
hyglisvert að hinir unga höilenzku
innílytjendur lögðu meirá upp' úr
því að þeim væri ve! tekið í nýja
landinu, en 'hinu hvort skilyrði þar
væru góð eða ill.
Til dæmis unnu margir þeirra
sem f'Luttust til Ástralíu nótt' og
nýtan dag t.:l að koma sér vefl fyrir.
Þessi harka var illa þokkuð meðal
Ástralíumanna sem vantreysta
fó'lki sem leggur hart að sér til að
vinna sér inn aukaskiM'ing) Hins
vegar iýsir þessi dugnaður góðum
ásetningi og réttmætu ’. ivifBiorfi
manna sem nýfluttir er.u 1 fram-
andi land.
Hollendingar til ísiands?
Eg er fuilviss um að és-tæðan
fyrir því að enn hefir ekki. þólað á
áhuga hjiá hollenskum útÆlytjend-
urn . "S setjast að á íslandi se'ein-
faldlega . sú staðreynd að Cræðsia
og upplýsingar séu eScti fýrir
hendi um, þetta atriði. Hins vegar
er áreiðanlegt að tækifærin er.u
mörg bæði fyrir HqiieMipga og
Mendinga ef landið yrði opnað fyr
ir hollenzkum innflytjen<iiMn; Land
búnaður, garðræíkt og íóipaksriékt
gætu eflzt til muna fvTir tiistuðlan
fjölmargra manna sem blða eítir
tækifæri til að láta h'enidur' standa
fram úr ermum.
í Indónesíu komu freg'iistú Vindl
ar heimsins, búnir til alf hiofflenzk-
um. ...
Tóbaksrækt?
í Indónesíu unnu HiC'Illenidingar
að þvi að rækta Deli tób'afcsjurt-
ina, sem heimsins beztu . vin.dlar
eru búnir til úr. Þessir Kollending-
ar urðu að hverfa úr landi og hið
fræga tóbak féll í verði á heims-
markaðinum þar sem framleiðsla
þess vadt öil á rætetuninnj., Sumir
þessara manna fluttust tiil Aaistur-
rí'kis og Ítalíu og i'ækta þar tóbak
á vegum tóbakseinlkasö'lu.ríkjanna.
Vitneskjá er fyrir hendi að jarð-
vegur á íslandi er gæddur sömú
eiginleikum og jarðvegur í Indó-
nesíu, og er því afar vei ti’l þess
fallinn að rækta Deli tóbafcsjurt-
ina. Gróðurhúsin anund'U kxwna að
miklu gagni við framleiðsluna og
(Framh. á 8; síðu.)
VAÐSroFAA/
um atburðum hér heima á ís-
landi, skyldi láta sér koma í
hug, að Bjarni Benediktssyni
þætti í'róðleg-t að kynnast nýj
um þætti í starfsháttum naz-
ista, er hann kom til Berlínar
1939 efir sjö ára brottveru
þaðan?
„Fleiri" ....
Þ. B. skrifar þessa hugvekju:
„í grein Mbl. 16. þ. m. um örlög
Önnu Frank var minnzt á, að hún
kynni að hafa látið lífið á sama
hátt og „fleiri" Gyðingar í fanga
búðum þýzkra nazista. Lesandi,
sem ekki gerir sér grein fyrir
staðreyndunum, skiilur orðið
fleiri sem svo, a'ð þar haíi verið
um að ræða 10, 15 eða ef til vill'
nokkra tugi manna. En engum
mundi koma til hugar, að hér sé
átt við ómannúðlegasta morð á
fleiri milljónum Gyðinga, nánar
tiltekið rúmlega 6 milljónum sak
lausra karla, kvenna og barna,
eða 3/8 af öJlum Gyðingum
heimsins. Vonandi hafa mistök
ein valdið þesari misritun, en
leiðrétti Mbl. hana ekki, kynni
sá grunur að vakna, að hér hafi
vísvitandi verið slegið ryki í augu
lesenda.
Ekki mundum viS íslendingar
sætta o'kkur við, að limlesting
jafn miki'ls hluita þjóðar okkar
— eða rúmlega 60.000 manna —
yrði kölluð „dauði fleiri en eins
íslendings".
Þetta er athýglisverð ábending.
Enn er ekki hálfur annar áratug-
ur frá þessum atburðum í Þýzka
landi, en gleymskunni fennir
fljótt í sporin.
Eftirlit í kvikmyndahúsum.
K. J. skrifar á þessa ieið: „Eg
brá mér í bíó nýlega, sem varla
er í írásögur færandi. Sýnd var
brezk mynd, sem bygigist mjög á
samtali eins og oft er x brezkum
mynclum. Til þess að njóta þess
þarf að vera kyrrð í húsinu. En
því var nú ekki að heilsa. í ein-
um bekk sátu nokkur pör, sem
lögðu undir sig ikvikmyndahúsið
með rastalegum hláturssköllum
og háværa samtali og ffflalátum.
Þessi læti áttu ekkert skylt við
sýningua. Heldur valdi þ&tta föiik
kvikmynd'ahúsið til að fcala um
áhugamál sín, sem reynduist vera
þess eðlis, að bezt hefði hæft að
áheyrendur hefðu verið sem
fæsti.r. Þetta gekk svona mest
allan sýningartímann. Af kvik-
myndahússins há-lfu var ekkert
gert til’ þess að stilla til friðar
eða vernda aðra áheyrend.ur fyr-
ir þessuni ófögnuði. Þiannig varð
þessi bíóferð til lítiUar skeimmtun
ar.“ . •
Ekkerf einsdæmi.
„ÞETTA er því miður ekkert
einsdæmi. RuddaLeg framhoma á
aimennum samkomustöðum xúð-
gengst óátalið allt of oft. í þessu
tilfelli átti að vísa þessu flóki á
dyr umsvifalaust. í þess stað
fékk það óáreitt að eyðileggja
skemmtun nokkurra tuga ann-
arra manna, sem keyptu miða í
góðri trú. í þessu efni standa ís-
ienzk kvikmyndaliús langt að
baki sambærilegum stofnunum
erl'endis, og er þelta ástæða ó-
þolandi með öllu.
K. J.*r