Tíminn - 07.08.1958, Side 8

8
TÍMINN, finuntudaginn 7. ágúst JÍJ58.
MINNINGARORÐ:
Helgi Tómasson, yfirlæknir
Minning: Katrín Jónsdóttir, kennari
Dr. Helgi Tómas'son yfirlæknir
á meppi, lézt að heimili sínu að-
faranótí 2. ágúst 61 árs að aldri.
Hann var einn af merkustu mönn-
um íslenzku læknastéttarinnar og
brautryðjandi á sviði geðlækninga
hér á landi, enda sá fyrsti sem
lagði stund á nám erlendis í þeirri
sérgrein.
Fæddur var hann 25. september
1890 á Vatneyri við Patreksfjörð.
Faðir hans var Tómas Helgason,
héraðslæknir í Mýrdalshéraði, soa
ur séra Helga Hálfdánarsonar for
stöðnmanns prestaskólans og konu
haos ÞóiMdar Jónasdóttur
prófasts á Breiðabólsstað Sæ-
mundssonar.
Móðir hans var Sigrid Lydia,
dóttir Hagbarths Thejle kaup-
maans í Stykkishólmi.
Hanu lauk kandidatsprófi í lækn
isfræði v-ið Hafnarháskóla 1922 og
stundaði nám í geðsjúkdómafræði
sem aðstoðarlæknir við ýmsa
spltala í Danmörku og Sviþjóð í
5 ér eftir það.
Ðoktorsritgerð um áhrif málm-
salta á ósjilfráða taugakerfið hjá
hringhugasjúklingum, varði hann
via Hafnaiháskóla 1927 og hlaut
fyrir mjög lofsamleg ummæli.
Dr. Helgi var skipaður yfirlækn
ir fi Kleppsspítalanum 1928—30
ctg aftur 1982, og var jafnframt
kennari í geðveikifræði við lækna
deild Háskóla íslands.
Hann gegndi ýmsum mikilsverð
um trúnaðarstörfum, var í stjórn
Læknafélags fslands og Læknafé
lagi Reykjavíkur og formaður þess
í nokkur ár. Ennfremur í lækna-
ráði og í stjórn Sjúkrasamlags
Reykjavíkur.
M'árg önnur félagsmál lét hann
sig miklu skipta, var skátahöfð-
ingi íslands frá 1938, bæði formað
ur Rotary á íslandi og Rotary-
klúbbs Reykjavíkur um skeið, svo
fátt eitt sé nefnt.
Greinaflokkur Páls
Zóphóníassonar
(Framhald af 7. síðu).
síftesta af henni, og gefa hana
síðan nautgripunum.
Þó eru er.-n margir, sem vilja
haÆa aðstöðu tál að geta gert vot-
hey, ef þeir nauðsynlega þurfa
vegna langvarandi óþurrka. Milli
þesoara bænda og hinna sem alíls
etóki vilja gera vothey, eru sann-
færðir ttm að það borgi sig ekki,
féð veikist sé því gefið það, og
sé mjóikurkúm gefið það, komi ó-
bragð að mjólkinni, það sé þuingt
í meðförum og engin leið sé að
veca „að leggja slikt á sig“, o. s.
frv. er ekki mikill munnr. Þeir
gera ekki votihey, og hafa fæstir
reynt það, og byggja velflestir
sktóðanir sínar á annarra man.na
sögmmi, og oft manna sem sjálfir
hafa enga reynslú í votheysgerð
og dæma blindir um lit.
Með þessu hygg ég að viðhorf-
um bændanna til votheysgerðarinn
ar sé nokkuð rétt lýst, en annars
speglast það í fra m:kvæm dumnn,
sem Lýst hefir verið í hverri sýslu
fynir sig í aðaldráttum.
Tilgangur minn var ekiki sá,
með þessari grein, að hafa áhrif
á sfcoðanir manna á votheysgerð
og votheysgjöf, heldur hinn, að
gefia mömnotm nokkurt yíirlit yfir,
hvennig málið stæði nú eftir að
votihey hefði verið gert hér í þrjá
aldarfjórðunga, og þó, ég vildi
raunar Ifka minna mcnn á að allra
fyrstn mennirinr eru byrjaðir að
slá, og það getur þurft áð halda
á því að gera mikið vothey í sum-
ar. Við vitum ekkert hvernig
sumarið verður. Og enn er taðan
hvergi úr sér sprottin — því er
nú verr — og því mætti vera að
einbverjir gæti bætt möguleika
sína til að gera vothey í sumar, ef
að það skyldi verða nauðsynlegt
að verfca meira af töðunni sem
votfcey en áður hefir verið gert,
og nú er mögulegt.
JóitsinfifiEudag 1958.
i PfiU Zóphóníasson
FRAMHALD
(Framhald af 4. síðu)
Rita segir sjálf um þær: „Rebekka
safrtar frímerkjum en Yasmin vin-
um. Þær hófu að læra að dansa
undir handleiðslu föður rníns líkt
og ég gerði, en hann er nú fluttur
til Texas og þær hafa orðið að fá
sér aðra kennara. Þær munu koma
fram í ballettinum „Svanavatnið",
sem ballettskóli þeirra setur á
svið í febrúar."
Rita hefur aldrei skeytt mikið
um útlit sitt úr hófi fram, en einn
vina hinnar hefur látið svo um
mælt að á sinn þögla hátt sé hún
mjög sjálfsörugg.
íþróttir
Hann skrifaði margar ágæt'ar
greinar í innlend og erlend vís-
inda- og læknatímarit, og flutti
marga fyrirlestra fyrir almenning
í útvarpið og víðar, sem þóttu í
senn mjög athyglisverðir og
skemmtilegir.
Helgi var tvíkvæntur og var
fyrri kona hans Kristín Bjarna-
dóttir og eignuðust þau þrjú börn,
Jónas lækni, Ragnhildi alþingis-
mann, og Bjarna jarðfræðing. Síð
ari kona hans er Ragnheiður
Brynjólfsdóttir, og eignuðust þau
einn son, Brynjólf, sem er enn
ungur að árum. Öll eru börnin
myndarleg, hvert öðru mannvæn-
legra og merkara, svo sem vænt'a
mátti.
Helgi lagði mörgum góðum mál
um lið, svo um munaði, jafnt inn
an vébanda heilbrigðismála sem
utan. Hann var hugrakkur, ótrauð-
ur og fylginn sér; allt kostir, sem
brautryðjandi verður að hafa t'il
brunns að bera í ríkum mæli. Hélt
hann jafnan skoðunum sínum fast
fram, og þó honum stundum skjátl
aðist, hafði hann oftar rétt fyrir
sér. Benjamin Franklín þótti einn
vitraslur og lærðastur manna
sinnar samtíðar, en sagðist samt
gera sig ánægðan nieð það ef
hann gæti verið viss um að hafa
á réttu að standa í fimmtíu og
fimm skipti af hundrað. En það
sýnist sitf hverjum og oft vill
verða storma-. og næðingasamt á
hæstu tindunum, ekki sízt þeg-
ar andstæðingarnir eru lilca ris-
miklir.
Ileigi lagði mikið kapp á að
meðferð sjúklinga væri mannúð-
leg. Grundvallarreglu Hippokrat'-
esar, föður læknisfræðinnar, nil
nocere, fylgdi hann út í æsar.
Fyrst og fremst ber að skoða
ekki sjúklinginn. Nú leikur ekki
lengur vafi á því að spennutreyj-
ur, þröngir einangrunarklefar og
fleira sem notað var í meðferð
geðsjúklinga hafi verið beinlínis
skaðlegt fyrir þá. Vegna fátæktar,
erfiðra hát'ta og þekkingarleysis
var þelta notað um heim allan og
er víða enn. Helgi lét það verða
sitt fyrsta verk að útrýma þessu.
Sjálfur fann hann upp á að nota
ýmis lyf við geðveiki, sem komu að
góðu haldi og voru skaðlaus,
löngu áður en hin nýju lyf, sem
nú eru notuð með góðum árangri,
komu til sögunnar. Þau innleiddi
hann manna fyrst hér á landi og
lét nola á Kleppsspítalanum 1—2
árum áður en nokkrir aðrir hér á
landi og raunar í fleirum löndum
voru farnir að nota þau.
Helgi bar líka mjög hag sam-
starfsmanna sinna í læknasl'étt
fyrir brjósti, og kom það fram í
margháttuðum störfum lians í
læ'k':iaféiögunum. Hann lét sér
einnig annt um hagi starfsfólks
síns, enda naut hann að verðleik-
um virðingar, vináttu og trygg-
lyndi þess.
Langlífur varð hann ekki, frem
ur en margir aðrir læknar. Virð
ast læknafélögin hafa enn nokk-
uð verkefni óleyst á því sviði.
Mikill missir og eftirsjá er að
honum. Það var samt gæfa lands
og þjóðar að njóta starfskrafta
hans og fyrirmyndar í mörgu
því sem til heilla horfir.
Blessuð sé minning hans.
tH’ramh. af bls. 3.)
mæla, stökkva og mæla, meðan
kraftar endast. Með þessu gerir þú
villu og með slíkuim æfingum næst
ekki sá árang-ur, sem líkami þinn
býr yfir. Þú svíkur sjálfan þig á
hinum réttu undirbúnmgs'æfingum
sem styrkja líkamann. Þú færð
strengi og eymsli í vöðva og æfír
ekíkert næstu daga, en byrjar svo
aftur að stöklkva. Ef þú ert svo
heppinn að meiða þig ekki alvar-
lega, munt þú sennilega bæta ár-
angur þinn eitthvað. Hér viljum
við mæla með anniarri að'ferð1: gera
æfinigar sem byggja upp aukinn
kraft og aukna snerpu, æfa svo
tæknina með hægri atrennu,
keppa svo eftir viss't tímabil, og
þá mun áranigurinn sjáist.
Hér verða gefnar æfingar til að
auka stökkkraft og snerpu:
A. Staðæfingar:
1. Hopp með fætur saman og
hendur niður með hliðum.
2. Sama og 1., en ekki beygja
hnén, aðeirn fjiaðra á ristun-
um.
3. Sama og 1. með miklum arm
sveiflum, láta handleggina
,,toga“ líkamann upp á við.
4. Sama og 2. með armsveiflum.
5. Samta og 3., en bæta inn í
stlöWkin æfir.gum meðan á
hoppiniu stendur, þ.e, láta hæl
ana sl'ást upp í rassinn og
lláta hnién nema við brjóst á
víxl.
6. Krjúpa niður að jörðú þar
til hælar nema við rass og
stökkva beint upp niokkrum
sinnum.
7. Sama og 5. af öðrum fæti, síð
an skipta (vinstri og hægri).
B. Æfingar með liægu lilaupi.
1. Hl'aup m'eð hnólyftum á víxl
upp að brjósti.
2. Hlaup á öðrum fæti og lengja
smam s'arnan skrefin.
3. Hlaupa nieð fjaðrandi skref-
um.
4. Smástökk einis og byx'jun á
langstökki með því að lenda
á hinn fótinn.
5. Sarna og 4., mieð lendingu á
sama fæti.
6. Sam'a og 5. með því að sveifla
stökíkfætiii'um í hring meðan
á stöikkinu stendur.
7. Hoppa áfram hvað eftir ann-
að mieð fælur a'lltaf saman.
'.’.Y.V.V.V.VV.V.V.V.V.V.I
ampcp nt
Raflagnir—Viðgerðir
Sími 1-85-56
VV.V.V.VAV.V.V.V.V.V.V
Rakarastofan
Hafnarstræti 8
verður lokuð vegna sumarleyfa
frá 28. júlí—11. ágúst.
Esra Péturssoa V.V.V.W.V.V.V.V.VV.V.V.
2. nóv. 1907, dáin 29. júlí 1958.
Útför hennar fer fram 7. þ.m. frá
Prestbakkakirkju á Síðu. Mælt er,
að slæmar fréttir komi ætið of
snemma. Það sé með öðrum orð-
um hezt að heyra þær ekki. En
staðreyndir hveri'a ekki, þó að
mörgum finnist þær þannig, að
þeir óskuðu að þær væru eigi
staðreyndir.
Svo fer oft, þá er hraust fólk
á góðurn starfsaldri hverfur snögg
lega af sjónarsviðinu. Samstarfs-
menn og vinir verða þá tíðum
furðu lostnir. Hér er eitt dæmi um
svona athurð:
Katrín heitin Jónsdóttir, kenn-
ari andast eftir nokkurra daga
heimkomu úr eins árs námsför til
útlanda. Ekki er kunnugt, að hún
hafi kennt nokkurs meins, enda
var alkunnugt, að hún var jafnan
heilsuhlaust og þoldi vel ferðalög
ýmiss konar fjölijreytt störf og
erfiði án þess að þurfa að dragá
sig í hlé vegna þrekleysis á nokk-
urn hátt.
Katrín var fædd hinn 2. nóv.
1907 í Hraunkoti í Landbroti,
V.-Skaftafellssýslu. Foreldrar voru
Jón Jónsson, bóndi, í Seglbúðum,
Landbroti, og kona hans Ólafía
Gunnarsdóttir, bónda á Flögu í
Skaftártungu, Vigfússonar.
Katrín heitin tók kennarapróf
vorið 1929. Hún var eins og margir
fleiri kennarar, að hún lét sér ekki
nægja þá fræðslu í kennslu og
vinnubrögðum við skóla, sem hægt
er að hljóta hér á landi, heldur
leitaði til annarra landa um þessa
fræðslu. T. d. var hún við nám í
Svíþjóð 1934—1935, meðal annars
3 mánuði í kennaraskólanum í Kal-
mar. Einnig sótti hún námskeið
á A'lþjóða-lýðháskólanum á Hels-
ingjaeyri í Danmörku. Og nú síð-
ast dvaldi hún að mestu í Noregi
(orlof) og stundaði þar samfellt
nám. Enn fremur var hún hér
heima í framhaldsnámi í íslenzkri
málfræði hjá dr. Birni Gufinns-
syni, og heyrði óg haft eftir hon-
umh, að Katrín væri mjög athug-
ull og greinagóður nemandi.
Starfsferill Katrínar var í höfuð-
dráttum þessi: Hún var kennari í
Skaftártungu 1929—32. Meðallandi
1932—33. Kirkjubæjarhreppi 1933
—34 og Austurbæjarskólanum í
Reykjavík frá 1935 til loka ævinn-
ar, er að bar 29. júlí 1958.
Starf kennara er fjölbreytt og
margþætt. Katrín kenndi ýmsum
aldursflokkum, og nú síðustu ár
kenndi hún allmikið teikningu í
skólanum, er svo he.ntað'i. Hún
mun líka hafa einkum lagt stund á
nám í þeirri grein í síðustu utan-
för,, jafnframt föndri óg keramik-
skreytingu.
Öll kennsla fór Katrínu vel úr
hendi. Hún> átti því láni að fagna
að vera heilsugóð, enda stundvís
og traust til allra starfa. Prúð í
framgöngu við nemendur og hug-
ulsöm á allan hátt. Hún var í
einu orði sagt ágætur starfsmaður
fyrir stofnunina.
Katrin var hugþekkur fclagi
meðal kennaraima, og hef ég
nokkuð orðið þess var í viðtali við
þá kennara, sem þekktu hana bezt,
nú, þegar hún er öll.
Nú, cftir meira e.n 20 ára starf,
kveður hún skóla sinn með sæmd,
og vinir hennar og kunningjar
finna stórt skarð fyrir skildi.
Jónas Jósteinsson.
Með Katrínu Jónsdóttur er fallin
í valinn sérstæð merkiskona. Sér-
stæð vegna þess hve djúpgáfui
hún var yfirlætislaus og sönn.
Katrín var mikill náttúruskoðari
og náttúruunnandi. Stundaöi tíð-
um ferðalög um óbyggðir landsins
og hafði þó gjarnan „Flóru Is-
lands“ með, ef hún xækist a sjajd-
gæf blóm,-en hún hafði vakandi
auga á öllu því, sem greri á vegi
hennar. Hygg ég að hún hafi kunn
að skil á flcstum íslenzkum jurt-
um, enda átti hún gott jurtasafn
er hún notaði í starfi sxnu sern
kennari.
Þ'á átti hún það til að festa liti
á blað er náttúrufegurðin hreif
hana og hagmælt var hún, þó að
dult færi.
í seinni tíð fékkst hún nokkuð
viS litmvndaníifknn n? átt.i safa
mynda er hún mun hafa.aukið að
mun 'í síðustu utanför-í því augna-
miði að nota vi'ð kennslu. Sýnir
það bezt hve áhugasamur kemxari
hún var, að hún notaði hvert tæki-
færi er gafst til að afla sér efni-
viðar, er að gagni mætti koma í
starfinu, enda frábærlega natinn
og góður leiðbeinandi. Samband
hennar við nemendur var eins gott
og á varð kosið.
. Katrín Jónsdóttir starfaði lengi í
íþróttafétagi kvenna og átti sæti í
stjórn þess siðustu árin. Þeim fé-
lagsskap var hún ómetanleg ítoð
eins og fills staðar er hennar naut
við. Oeigingirnin og hjálpsemin
var mikil. Hún bar skíðaskála fé-
lagsins og unglinga þá, er bann
gistu, svo mjög fyrir hrjósti,- að
sjaldan mun hafa verið efnt til
skíðaferða að hún teldi það ekki
skyldu sína að vera með í förinni
til aðstoðar. r
Ólöt var hú.n að ganga um beina
og hlynna að þeim, er í skólanum
d-völdust.
Ferðafélagi var hún óviðjafnan-
legur, glöggskyggn og hQllráð og
svo háttvís að aldrei skeikaði.
Góðlátleg kímixi hennar og xrieð-
fædd glaðværð höfðu þægileg á-
hrif á samferöamennina, svo ekki
sé nefnl öryggið í návist hennar.
Það var ávinningur hverjum
manni að kynnast henni og endur-
minningin um hana mun seint
gleymast þeim, er til þekktu, svo
var dagfar hennar farsælt.
Frændur hennar, vinir og sar.t-
starfsmenn. kveðja hana með trega
og harma að hafa ekki átt þess
kost að njóta samfylgdar heiinar
lengur, er hún var svo skypdiiega
og óvænt burt kvödd eftir fárra
daga legti, nýkomin heim frá út-
löndum að Iokntt ársleyfi frá störf-
um eftirvæntingafull að hcfja það
starf að nýju, er henni var .svo
hugleikið.
Blessuð só minning hennar.'
Unnur Jónsdóttir.
Hús í smíðuin,
Mm «ru tnnan locisgmnim-
tamli Heykjavikur. fcrun»
■rYKcJum vlft mað hlnum
kvaemuatu nkilinfilunw