Tíminn - 23.08.1958, Síða 6

6
T í M I N N, laugardaginn 23. ágúst 1958.
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINH
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18303, 18 304.
(ritstjórn og blaðamenn)
Auglýsingasími 19 523. Afgreiðslan 12323
Prentsmiðjan Edda hf.
„Komdu hingað kindin mínu
ÞVÍ ES auðvitað ekki að
neita, að við íslendingar eig-
um í ýmsum erfiðleikum um
þessar mundir. Um flesta
þeirra má þó segja, að þeir
séu heimatilbúnir að meira
eða minna leyti. Stjórnar-
andstaðan talar um að dýr-
tíðin vaxi, kaup hækki, toll-
ar og skattar séu allt að
sliga, erlendar skuldir séu
að kæfa okkur o.s.frv. Þetta
er ljótsaga ef sönn væri.Sagt
er að víndrukknir menn sjái
stundum tvöfallt. Svo virðist
sem örvæntingarfyllirí hafi
svipuð áJhrif.
Og öll eiga þessi ósköp að
vera stjórnarflokkunum að
kenna. Sjálfstæðisflokkurinn
ber þa-r auðvitað enga sök.
Hann er hinn þjóðholli flokk
ur, sem sífellt hefur varað
við þvi hvert stefndi og
hvorki unnt sér svefns né
hvíldar af áhuga á björgun-
arstarfinu. Og sem betur fer
þekkir hann eitt ráð, senv
hefur þann ómetanlega kost,
aö vera í senn bæði einfalt
og öruggt og það er að losa
núverandi ríkisstjórn við
amstur stjórnarstarfanna en
smeygja ráðherrastólunum
undir botninn á Ólafi og
þei-m kumpánum er hann
kysi með sér í hvíta húsið.
MEGIN örðugleikar okk-
ar nú eru í sambandi við
efnahagsmálin. Ekkert er
þar þó ný til komið. Þeir
stafa einfaldlega af því, að
við höfum ekki haft augun
opin fyrir þim afleiðingum,
sem þróun þessara mála hér
á landi á síðari árum hlaut
óhjákvæmilega að hafa í för
með sér. Á sama tíma og
aðrar menningarþjóðir gerðu
róttækar ráðstafanir til þess
að setja rammar skorður við
vaxandi dýrtíð í sínum hí-
býlum, héldum við íslend-
ingar að við værum að græða
á okkar dýrtíð, af því að við
veltum alltaf fleiri og fleiri
krónum milli handanna. Dýr
tíðin er það dásamlegasta
tæki til auðjöfnunar, sem við
höfum nokkurn tíma eign-
azt, sagði Ólafur og hækk-
aði vísitöluna á nokkrum
vikum sumarið 1942 um 80—
90 stig. Svo þegar okkur þyk
ir jöfnuöurinn orðinn nógu
mikill, þá drögum við bara
dálítið snoturt pennastrik
og — bomms! — allt komið
í samt lag. Þannig mælti
formaður stærsta stjórnmála
flokksins, og hver þorði svo
sem að leyfa sér að efast
um vísdóminn? En strikið
er ókomið enn. Líklega hefir
penninn verið þurr hjá
Ólafi s.l. 12 ár.
ÞAÐ er í raun og veru
afsakanlegt, að fólk eigi erf-
itt með að trúa því, að þeir
menn, sem gerzt hafa leið-
togar á leiksviði þjóðmál-
anna, fari með tómt fleipur.
Og ekkert er eðlilegra en að
þeir menn, sem ekki eru
gæddir tortryggniseðli Tóm-
asar, láti blekkjast er þeim
verður ljóst, að þeir fá fleiri
krónur í dag en í gær fyrir
að vinna sama verk. Þeim
sást aðeins yfir eina þýðing-
armikla staðreynd: Fram-
leiðslan er undirstaða verð-
mætanna. Við höfum raun-
verulega ekki úr meira að
moða en því, sem hún gefur
af sér hverju sinni. Sé meira
af henni tekið en hún fái
greitt án þess að bíða hnekki,
þá verður að skila henni því
aftur með einhverjum hætti,
eila dregst hún saman með
þeim afleiðingum, að minna
verðmæti kemur til skipta
næst, lífskjör almennings
versna, þrátt fyrir fleiri
krónur. Þetta hefur gerzt hjá
okkur íslendingum. Hjarö-
sveinninn vaknaði við vond
an draum, þegar smáeyjan
hans var horfin frá honum
úr birkilautinni. íslenzka
þjóðin hefur þó smátt og
smátt verið að vakna af enn
verri draumi. Hana dreymdi
að hún vissi ekki aura sinna
tal, en vaknaöi við það, að
hún hafði þá bara verið að
borða bústofninn.
Sumarið 1956 höfðu nægi-
lega margir vaknað til þess,
að meiri hluti þjóðarinnar
náði að taka höndum saman
um myndun ríkisstjórnar, er
hefði það að markmiði, aö
tryggja afkomugrundvöll bús
ins og stækka það. Við þá
samstöðu er bundin von al-
mennings um að stöðvuð
verði feigöargangan á við-
sjálli braut verðbólgunnar.
En þessi svefnrof hefðu þurft
að vera 10 árum fyrr. Þá
væri margt öðruvísi útlits
í dag en nú er. Öll viðreisn
er margfalt erfiðari nú en
ef fyrr hefði verið spyrnt við
fótum. Hún kostar meiri á-
tök, þyngri fórnir í bili. En
hún tekst, ef skilningur er
nógu almennur á því, að með
því að neita okkur um hlut-
inn í dag erum við að
tryggja okkur aö geta feng-
ið hann á morgun og fram-
vegis.
EN STJÓRNIN leiðir ykk
ur í glötun, fylgið okkur,
segja Sjálfstæðismenn. „111
er bölvuð blekkingin, blind-
ar á lífsins Kjalveg". Mikil
er trú Sjálfstæðismanna á
mátt þeirrar fordæðu, ef þeir
halda það, að fólk, er þeir,
fyrir einn vesælan bauna-
disk stundarvinsælda, unnu
til að villa um fyrir 12—14
árum og mynduðu þá megin-
rót þeirra erfiðleika, sem við
er að etja nú, trúi þeim á ný.
Það veit að dýrtíðin er skil-
getið afkvæmi Sjálfstæðis-
flokksins. Þaö þekkir, að þeg
ar hann talar um að skatt-
ar hafi almennt hækkað í
tíð núverandi stjórnar, þá
segir hann ósatt. Því er kunn
ugt um, að þegar hann segir
að erlendar skuldir hafi vax-
ið á valdatímabili ríkisstjórn
arinnar, þá hafa samt ekki
verið tekin eins mikil erlend
ERLENT YFIRLI7;
Stjórnarandstaða demokrata
ÞingleiStogum þeirra hrósaS fyrir vííísýni og ábyrgíiartilfinningu
ÞING Bandaríkjanna er nú
í þann veginn að ljúka störfum.
Að undanförnu hafa erlend blöð
rætt talsvert um störf þingsins og
þó einkum um framkomu stjórnar
andstæðinga á því. Yfirleitt eru
dómarnir þeir, að stjórnarandstað
an hafi sýnt víðsýni og ábyrgðar-
tilfinningu og muni það mjög
styrkja aðstöðu hennar í þing-
kosningunum er fara fram í haust.
Eins og kunnugt er, hafa stjórn
arandstæðingar, þ.e. demokratar,
nú meirihluta í báðum þingdeild-
um. í þingbyrjun var talsvert ótt'-
ast, að þeii' myndu beita meiri-
hluta sínum til þess að gera Eisen
hower og stjórn hans erfitt fyrir,
t.d. ýmist með því að fella mál,
sem Eisenhower legði fyrir þingið,
eða meg þvi að samþykkja yfirboð
í ýmsum greinum, er Eisenhower
gæti ekki fallizt á og myndi því
neita að undirrita. Það var þessi
aðferð, sem republikanar beittu,
þegar þeir höfðu meirihluta í þing-
inu í stjórnartíð Trumans á árun-
um 1946—48.
Foringjar demokrata hafa ber-
sýnilega ekki lalið rétt að taka
sér til fyrirmyndar þetta fordæmi
republikana um ábyrgðarlausa
stjórnarandstöðu. Hún reyndist
republikönum ekki heldur sigur-
vænleg, því aö þeir biðu mikinn
ósigur í kosningunum 1948 og var
hinni óábyrgu stjórnarandstöðu
þeirra ekki sízt kennt um. Derno-
kratar hafa ef til vill ekki sízt
þess vegna talið rétt að haga vinnu
brögðum sínum á gagnstæðan
hátt.
NIÐURSTAÐAN hefur yfir-
leit't orðið sú, að Eisenhower hef-
ur fengið fram öll þau mál, sem
hann lagði fyrh- þingið. Meðal
þeirra eru eftirtalin mál talin
einna veigamest:
Lögin um heimild forsetans til
gagnkvæmra tollalækkana á að-
fluttum vörum; voru framlengd
til fjögurra ára, en Eisenbower
hafði beðið um framlengingu til
5 ára. Framlenging þessara laga
er mjög mikilvæg og léttir stór-
lega aðstöðu forsetans til að greiða
fyrir viðskiptum við aðrar þjóðir.
Tollverndarmenn beittu sér mjög
gegn framlengingunni og horfði
ja’fnvel svo um skeið, að hún
myndi ekki ganga fram. Foringjar
demokrata beittu sér þá fyrir því,
að samkomulag varg um framleng
ingu til fjögurra ái'a.
Endurnýjuð verða lögin um
eínahagsaðstoð við aðrar þjóðir
og verður hún 3.500 millj. á næsta
fjárhagsári, en Eisenhower hafði
óskað eftir að hún yrði 400 millj.
dollara meii'i. Um skeið horfði
þannig, að þingið lækkaði hana
allmiklu meii-a, en foringjar demo
ki’ata komu í veg fyrir það. Mikill
meirihluti aðstoðarinnar fer til
þess að styrkja herbúnað viðkom-
andi ríkja. Þeim þingmönnum fer
fjölgandi, er draga í efa, ag slík
aðstoð sé rétt, nema þá í minna
mæli, en heldur beri að auka að-
stoð við hina atvinnulegu upp-
byggingu. Byltingin í írak mun
sennilega ýta undir þessa skoðun.
Framlög til hervarna Bandaríkj
anna sjálfra, voru ákveðin 39.6
milljarðar dollara eða 800 millj.
dollai'a rneiri en Eisenhower hafði
farið fram á. Ráðamenn demo-
krata virðast leggja á það enn
meiri áherzlu en foringjar repu-
blikanar að hafa herstyrk sjálfra
Bandai’íkjanna öflugan og treysta
meira á það en hcrvæðingu þjóða,
er geta reynzt ótraustar sem banda
menn, sbr. írak.
lán og íhaldiö hefur viljað.
Og það nötmTegasta er, að
íhaldið veit sjálft að það er
að skrökva. — „Þó er verst
ef þekkingin þjónar henni
alveg.“
JOHNSON
leiðtogi demokrata í öldungadeild.
ÞÁ FÉLLST þingið á tillögu
Eisenhowers um stóraukið framlag
til kennslumála, en því verður
aðallega varið til að auka tækni-
lega menntun. Þá samþykkti það
tillögur hans um að hækka fram-
lög til atvinauleysingja og eins-
um að hækka ýmis framlög til
framkvæmda, sem auka atvinnu,
t.d. vegagerð og íbúðabyggingar.
Ennfremur hækakði það ýmsar
tryggingar og eftirlaun.
Þá samþykkti þingið lítið breyttar
tillögur Eisenhowei-s um endur-
skipulagningu herstjórnarinnar,
sem ætlað er að koma í veg fyrir,
að einstakar deildir hersins vinni
öf mikið út af. fyrir sig, en það
er m.a. talin ein orsök þess, að
Bandaríkjamenn urðu á eflir Rúss
um í því að skjóta gerfimána út í
geiminn. Ennfremur samþykkti
þingið tillögur Eisenhowers um
það, að Bandaríkjamenn og Bret-
ar mættu skiptast á upplýsingum
um kjarnorkuleyndarmál, en það
var bannað áður. Bannið nær á-
fram til annarra þjóða en Breta.
NOKKRUM tillögum Eisen-
howers stakk þingið undir stól.
Um flestar slikar tillögur má y'fir
leitt segja, að Eisenhower og fylgis
menn hans ýttu ekki fasf eftir
því að koma þeim fram, og demó-
kratar geta sennilega talið sér það
lil ávinnings að hafa stöðvað þær.
Sjálfh- fóru demokratar sér hægt
í því að brjóta sjálfir upp á st'ór-
um málum og reyna að knýja
þau fram í andstöðu við Eisen-
howdl- og republikana. Sumpart
mun þetta hafa stafað ,af því, að
meirihluti þeirra var naumur og
er því vafasamt, að slík eða slíkar
filraunir hefðu heppnast. Sumpart
;tafar þetta svo af því, að þeir
vildu lofa Eisenhower að marka
stjórnarstefnuna, og láta það
korna ljóst fram, að fylgt væri
sljórnarstefnu hans, en ekki demo
krata. Hins vegar bæri þeim að
sýna þá ábyrgðartilfinningu að
veita Eisenhower stuðning í öllu
því, sem þeir töldu fara í í'étta
átt. Sérsjónarmið sín mótuðu þeir
svo aðallega á þann hátt að benda
á, hvaða úrræði þeir teldu æski-
legust, án þess þó að i'eyna að
knýja þan fram að sinni.
MEÐAL þeirra mála, sem
ekki tókst áð koma fram og atíhygli
beindist að, var breyting á lög-
gjöfinni um verkalýðsfélög. Frurn-
varp, sem flutt var af mönnum
úr báðum aðalflokkunum, féll í
fulltrúadeildinni eftir að öldunga
deildin hafði samþykkt það. Til-
gangur þess var að koma í veg
fyrir misnotkun verkalýðsfélag-
anna í þágn ráðríkra og eigin-
gjarnra verkalýðsleiðtoga. Sá, sem
mest beitti sér fyrir framgangi
þessa frumvai'ps, var John Kenne-
dy, sem nú þykir einna líklegt
forsetaefni demokrata. Talsvert
hefur borið á því, að einstakir
verkalýðsleiðtögar noti aðstöðu
sína til óeðlilegra fjáröflunar, að
sjóða félaganna -sé ekki nógu' vel
gætt, og að kjör trúnaðarmanna sé
ekki nægilega lýðræðislegt. Þess-
vegna þykir líklegt, að vinnulög-
gjöfinni verði fyrr eða síðar
breytt til að hindra misnotkun
verkalýðssamtakanna.
EINS og sagt var í upphafi,
eru dómarnir um þingstörfin yfir-
leitt þeh, að demokratar hafi
sýnt hollustu og ábyrgðartilfinn-
ingu í 'stjórnarandstöðunni og
muni það bæta aðstöðu þeirra
í kosningabaráttunni, sem nú fer
í hönd.
Einum manni er einkum þakkað
það, að demokratar hafa hagað
vinnubrögðum sínum á þennan
veg, en það er Johnson frá Texas,
leiðtogi demokrata í öldungadeild
inni. Hann hefur oftast beitt áhrif
um sínum til málamiðlunar, þegar
miður horfði, og tekist að finna
lausn, er allir sætlu Sig sæmilega
við. Yfirleitt er Johnson nú talinn
einhver áhrifamesti maður, sem
átt hefur sæti í öldungadeildinni
frá fyrstu úð. Þar hafa að vísu
mai-gir setið, sem taldh eru meiri
afburðamenn en hann, en fáir
eða enginn, sem héfur unnið sér
slíka tiltrú sem laginn og rétt-
sýnn málamiðlunarmaður.
Þ. Þ.

Sýning gamalla Reykjavíkurmynda
stendur yfir í bóka- og skjala-
safni bæjarins í Skúlatúni 2. Það
er vel til fundið að minna Reyk-
víkinga á „gamla bæinn“, því að
lítil merki sjást hans nú orðið
við götur og torg. Reykjavík hef
ir vaxið úr hrörlegu fiskiþorpi
í borg á hálfi'i öld. Við augum
blasa nú ný hús og byggingar i
smiðiun, sumar hærri en alda-
mótakynslóðina dreymdi um að
risu í Reykjavík á þessari öld.
Það fólk, sem horfir á háhúsin í
Reykjavík og öll nýju hverfin,
sem þó vantar gatnagei'ð og ýmis
legt annað til þess að borgarsnið
sé á, er hollt að fara á mynda-
sýninguna í Silfurtúni 2 og reyna
að setja sig í spor genginna kyn
slóða og átta sig á því, hvernig.
lifinu var lifað í bænum f'.rir
nokkrum áratugum. Og þótt
framvindan hafi skilað okkur
langt á veg, fer varla hjá því, að
við söknum margs, sem var
skemmtiiegt, mannlegt, friðsælt
og gott i lifi fyrri kynslóða, þeg-
ar við virðum þessar gömlu mynd
ir fyrri okkur. Auk þess mun
hver gestur á sýningunni sjá þar
margt, sem hann vissi ekki um,
eða hafði ekkí gert sér ljóst, svo
að skoðtin sýningarinnar hlýtur
að verða mikil sögufræðsla.
Reykvíkingafélagið á þakkir Bkildar
fyrir myndasöfnun þá, sem það
stóð fyi'ir, og það var góðra
gjalda vert af forstöðumanni
skjalasafnsins að hengja mynd-.
irnar upp til sýnis. Þess vegna
er líka full ástæða til að hvetja
fólk til þess að fara á sýninguna.
Nýlega birtust i blaðinu Bornholm-
eren, se.m gefið er út i Rönne á
Bornhoím, greinar eftir danska
Framhald á 8. síðu.