Tíminn - 28.07.1959, Blaðsíða 6

6
TIMINN, þriðjudaginn 28. júlí 1959.
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINH
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur 1 Edduhúsinu við Lindargðta
Símar: 18 300,18 301, 18 302, 18 303, 18 305 og
18 306 (skrifst., ritstjórnin og blaðamenn).
Auglýsingasími 19 523. - Afgreiðslan 12 32S
Prentsm. Edda hf. Sími eftir M. 18: 13 S4S
Strikað yfir stóru orðin
ÞAÐ hefur ekki vantað, að
forystumenn Sósíalistaflokks
ins lýstu yfir því mjög sköru-
iega, að þeir væru á móti her
setu í landinu og vildu úr-
göngu íslands úr Atlantshafs
bandalaginu. Þeir hafa talið
það höfuðmál íslenzkra
stjórnmála að vinna gegn
hersetunni og brottför ís-
iands úr Atlantshafsbanda-
laginu.
í umræðum þeim, sem
hafa orðið um þessi mál,
hafa málgögn Sósíalista-
flokksins bent á einn mann
sérstaklega sem höfuðprest
hersetustefnunnar, sem þeir
hafa kallað svo, og þátttök-
unnar í Atlantshafsbanda-
laginu. Þeir hafa og stimplað
hann öllum öðrum fremur
sem undirlægju Bandaríkja-
manna. Þessi maður hefur
verið Bjarni Benediktsson.
FYRIR þá lesendur Þjóð-
viljans, sem minnast fyrri
skrifa hans um Bjarna Bene
diktsson, hlýtur það að hafa
komið meira en lítið á óvart,
er allir þingmenn Alþýðu-
bandalagsins greiddu Bjarna
atkvæði sitt sem forseta sam
einaðs þings á dögunum. Síð
an Jón Sigurðsson skipaði
það.sæti, er það í augum þjóð
arinnar virðulegasta embætti
þjóöarmnar. Því hefur og
verið talið vel við eigandi,
að þettá sæti skipaði ein-
hver sá maður, sem getið
hafi sér gott orð í sjálfstæðis
baráttu þjóðarinnar. í þetta
embætti finna kommúnistar
nú engan verðugri en „her-
námspostulann" og „Banda-
rikjadindilinn“ Bjarna Bene
diktsson.
Er hægt að strika öllu bet-
ur ýfír Öli stóru orðin í her-
setumálinu en hér er gert?
Vitanlega lætur enginn
blekkjast af því, að þetta hafi
verið gert vegna kjördæma-
málsins, því að það kemur
alls ekki til umræðu í sam-
einuðu þingi.
EN sagan er ekki öll sögö
enn. í hinni nýloknu kosn-
ingabaráttu, lögðu tals-
menn Alþýðubandalagsins
ekki áherzlu á annað meira
en aö forkólfar Sjálfstæðis-
flokksins og Alþýðuflokksins
væru ótryggir í landhelgis-
málinu. Hvert er svo eitt
fyrsta verk þingmanna Al-
þýðubandalagsins, þegar á
þing kemur? Það er að kjósa
þá Bjarna Benediktsson, Ól-
af Thors, Björn Ólafsson og
Emil Jónsson í utanrikismála
nefnd og votta þeim þannig
eins konam traust fyrir
frammistöðuna í landhelgis-
málinu! Ekki verður þetta
réttlætt með kjördæmamál-
inu, því að vissulega verður
það ekki lagt fyrir utanrík-
ismálanefnd sameinaðs
þings.
ÞANNIG vinna nú leiðtog
ar Alþýðubandalagsins að því
að strika yfir öll sín stóru
orð í hinni nýloknu kosninga
baráttu um hermálin og land
helgismálin. Þjóðin hefur hér
glöggt fyrir augum, að ekk-
ert er að marka orð og yfir-
lýsingar þessara manna. Hins
vegar verður hlutur íhalds-
leiðtoganna sízt betri. Enn
muna menn lýsingar Bjarna
Benediktssonar á því, hvern-
ig Einar Olgeirsson hefði rek
ið út úr sér tunguna fram-
an í þingheim, þegar rætt
var um Ungverjalandsmálin
á Alþingi. Nú telur Bjarni
sig ekki finna annan mann
verðugri til að gegna því
sæmdarstarfi, sem föður
hans var á sínum tíma falið
sem virðingarmerki fyrir
þátttöku hans i sjálfstæðis-
baráttu þjóðarinnar.
Nýja „Iinan“ frá Moskvu
RÉTT eftir kosnlngarnar
skýrði Alþýðublaðið frá því,
að Einar Olgeirsson væri
farinn i austurför til að
sækja nýja „línu“. Nú er
Einar kominn heim og hefur
Alþýðublaðið orðið sannspátt
um það, að Einar hefur ekki
farið neina erindisleysu í
Austurveg.
Fyrir kosningarnar lagði
Þjóðviljinn á það megin á-
her2áu að ganga þyrfti af
Alþýðuflokknum dauðum.
Hann var talinn mesta spill
ingarafl íslenzkra þjóðmála.
Því til sönnunar var m.a.
haldið fram, að hann hefði
þégið þjófstolið fé í stórum
stíl og Alþýðublaðið væri nú
gefið út fyrir mútur frá
Bandaríkjastjórn.
S.l. föstudag kveður hins
vegar nokkuð við annan tón
í Þjóðviljanum. Þar birtir Ein
ar Olgeirsson grein undir
fullu nafni. Aðalefni hennar
«r fcað, að Alþýðubandalagið
og Alþýðuflokkurinn þurfi
að taka upp mjög náið sam-
starf. Það sé nú mesta nauð
synjamál íslenzkra stjórn-
mála að koma á kosningasam
starfi með flokknum, sem fyr
ir mánuði síðan var óalandi
og óferjandi glæpaflokkur!
Svo mikil og alger eru þau
veðrabrigði, sem hér hafa orð
ið í Þjóðviljanum, að áreið-
anlega dettur engum í hug,
aö þau séu ákveðin af hér-
lendum mönnum, er gera sér
grein fyrir, hvernig ísl. kjós-
endur muni líta á slíkan
hringsnúning. Hér er hins
vegar dyggilega fylgt þeirri
„línu“, sem kommúnistaflokk
arnir eru að taka upp annars
staðar og fólgin er í stöðug-
um samstarfsboðum til jafn
aðarmanna. Ekkert sýnir bet
ur, að Moskvumenn hafa nú
aftur náð tökum á Alþýðu-
bandalaginu og Sósíalista-
flokknum.
f ERLENT YFIRUT:..

Brezk nýlendukúgun aflijúpuð
Hrein ógnarstjórn viríist ríkj a bæíii í Nyasalandi og Kenya
ATHYGLí almennings í Bret
| landi beinist nú lílið aS Genfar
| ráðstefnunni eðu viðræðum
| Krustjoffs og Nixons í Moskvu,
| heldur fyrst og frenist vð um-
| ræðum þeim, sem munu fara
= fram þessa viku í brezka þing-
| inu um nýlendustjórn Breta í
i Mið-Afríku. Umræður þessar
= munu leiða það í Ijós, hvort
| brezka ihaldsstjórnin ætlar aið
| styðja þar áfram yfirráðastefnu
| sem virðist engu betri en sú,
| er Rússar framfylgja í leppríkj-
| unum, eðíi hvort hún ætlav að
1 snúa inn í frjálslyndari braut.
i Bæði Verkamannaflokkurinn
| og Frjálslyndi flokkurinn
| munu gera hnrða hríð að stjórn
| inni, ef .hún breytir ekki um
1 stefnu.
= ÞAÐ hefur mjög vakið at-
: hygli á þessum væntanlegu um
i ræðum í brezka þinginu, að í
| seinustu viku var birt skýrsla
í sérstakrar nefndar, sem hafði
i fengið þuð verkefni að rannsaka
i atburði þá, sem gerðust í Ny-
| asalandi síðastliðinn vetur, en
i landstjóri Breta fyrirskipaði
| þá neyðarástand og lét hand-
| taka fjöldu manna vegna þess,
i að hann taldi sig hafa fengið
| fregnir af samsæri um að ráðo
| brezka menn þar af dögum. —
§ Meginniðurstöður skýrslu
| nefndarinnar, sem kennd er
| við formann hennar, Devlin
| dómaira, eru þessar :
1. Það er rangt, að fyrir hafi
| legið nokkrar upplýsingar
| um samsæri um að myrða hvita
i menn. Hins vegí'r var ástandið
j viðsjárvert og því réttmætt að
i grípa til nokkurro varúðarráð-
| stafana.
2. Dr. Bandi', foringi sjálf-
i stæðishreyfingarinnar, liafði
I ekki neinar fyrirætlanir um of
i beldisaðgerðir, en það hafði
| nýlendustjórnin gefið honum
I að sök og því fangelsað hann.
| Hins vegar gerði hann
I sér tæplega næga grein fyrir
= því, hve æstir ýmsir fylgis-
\ menn hans voru.
i 3. í Nyasalandi ríkir nú full-
I komin lögreglustjórn, sem á
i ekkert skylt við rétt'arríki. —
i Hundruðum nu'nna er búið að
i i halda í fangelsi mánuðum sam-
Í an, án þess að mál þeirra hafi
§ verið tekin fyrir rétt.
í 3æði Verkaimannaflokkurinn
i og Frjálslyndi flokkurinn telja
1 þessa atburði þannig vaxna, að
| stjórnin verði að víkja frá
§ landsljóranum í Nyasalandi,
| Armitage, og jafnframt verði
i Lennox-Boyd nýlendumálaráð-
I herrai að segja af sér, þar sem
í hann hafi -lagt blessun sína
I yfir framferði landstjórans.
f Þetta séu fyrstu sporin, er
f þurfi að stíga til aið endurvinna
f aftur tiltrú Afríkumanna til
I Breta eftir atburðina í Nyasa-
f landi. Einnig munu þessir flokk
I ar krefjast þess, að dr. Banda
] fái að fara frjáls ferða sinna.
!ÖNNUR rannsóknarskýrsla,
sem birzt hefur nýltga), hefur
Lennox Boyd
— verður hann l'átinn víkja?
líka orðið til að hella olíu á eld
inn og herða sókn Verkamanna
flokksins og Frjálslynda flokks
ins gegn Lennox-Boyd nýlendu
málaráðherra Þessi skýrsla
fjallar um þann atburð, er
ellefu Mau-Mau-menn voru
barðir til dauða s.l. vetur vl
afr'könskum fangavörðum í
Hola-fangabúðunum i Kenya.
F.ngar þessir höfðu verið barð
ir til ólífis eftir vð hafa neitað
að vinna nauðungarvinnu. Af
skýrslunni verður ekki séð, að
yfirmenn fangubúðanna, sem
eru brezkir, geti hreinsað sig
af ábyrgð á þessum atburðum,
en samt hefur enn ekkert verið
gert af hálfu brezku nýlendu-
stjórnarinnar til að refsa þeim
fyrir Þtferli þeirra.
Slíkir atubrðir auka að sjálf
sögðu ekki vinarhug til hvítra
rnanna í Afríku.
JAFNFRAMT því, sem áður
greindar umræður í brezka
þinginu, munu beimist að þess
um atburðum, munu þær einn-
ig snúast um framtíð hins fyrir
hugaða sambandsríkis Mið-
Afríku, en visir að því var
myndaður fyrir sex árum síðm
með þvi að setja þrjár brezkar
nýlendur, S-Rhodesíu, Norð-
ur-Rhodesíu og Nyasaland und
ir eina ríkisstjórn. Ætlunin þá
var að stefna að því, að þettai
nýja ríki öðlaðist fullt sjálf-
stæði 1960. Forsætisráðherra
þes-s, Roy Welensky, er nú í
London til að undirbúa endan-
legt samkomulag um þettai.
Síðan ríkisstofnun þessi komst
á laggirnar, hefur andúð
blökkumanna 1 Norður-Rhodes-
íu og Nyasakindi gegn henni
farið sívaxandi, þar sem þeir
hafa talið, að hún yrði til þess
að tryggja alræði hvítra manna
í hinu nýja ríki, líkt og í Suður
Afríku. Alveg sérstaklega hafa
þeir þó andmælt sameiningunni
við Suður-Rhodesíu, en þar eru
hvítir menn langflestir. Bretar
haifa hins vegar óltazt, að Suð-
ur-Rhodesía kynni að sameinast
Suður-Afríku, ef ekkert yrði af
þessari sameiningu.
ATBURDIRNIR, sem urðu í
Nyasalandi á síðastl. vetri, áttu
mjög rætur að rekja til and-
stöðu manna þar gegn innlim-
uninni í þetta fyrirhuguða ríki.
Andstaðan i Norður-Rhodesíu
hefur einnig stöðugt færzt í
aukana. Brezki Verkamanna-
flokkurinn og Frjálsl>mdi flokk
urinn hafa þvi mjög hvat-t til
þess að hér yrði farið að með
allri gát og ekki rasað neitt um
ráð fram. Þetta nýja ríki ætti
ekki nð setja á laggirnar nema
í fullu samráði við blökkumenn
þar. Á þetta vilja hvítir menn
í þessum nýlendum ekki fall-
ast, heldur vilja ganga frá end
anlegri ríkisstofnun sem fyrst.
Muemillan og Lennox-Boyd
hafa aðhyllzt þetta sjónarmið
en hafa nú nokkuð látið undan
síga vegna áróðurs Verkai-
mannaflokksins og Frjálslynda
flokksins. Macmillan leggur nú
til, að sérstök nefnd verði skip
uð til að íhuga þettEJ mál, en
samkomulag hefur enn ekki
náðst um skipun hennar. —
Ágreiningurinn snýst um það,
að Verkamannaflokukrinn tel
ur ekki nægilegai séð fyrir því,
að blökkumenn eigi fulltrúa í
henni.
VAFALÍTIÐ munu áður-
nefndar umræðu,- í brezka þing
inu ekki aðeins vekja athygli
í Bretlandi heldur víða um
heim. Ef Lennox-Boyd og land
stjórinn í Nyíisalandi halda á-
fram embættum sínum og ekk-
ert verður refsað fyrir fanga
morðin í Hola-fangabúðunum,
taka MacmillTin og brezkir í-
haldsmenn ábyrgð á kúgunar-
stefnu og grimmdarverkum,
sem mjög minna á framkomu
Rússa og Kínverja- í leppríkjun
um. Fyrir saimbúð hvítra manna
og svartra í Afriku yrði þetta
og mjög skaðlegt. Hinu má þó
ekki gleyma, að hér kemur
fram einn meginmunur á stjórn
arháttum í lýðræðisríki og ein
ræðisríki. í Sovétrikjunum hafa
engcir hlutlausar skýrslur verið
birtar um aðfarir Rússa í Ung
verjalandi ,og í rússneska þing
inu eru engir stjórnarandstæð-
ingEJr til að gagnrýna gerðir
stjórnarvaldanna, líkt og for-
ýistumenn Verkamannaflokks-
ins og Frjálslynda flokksins
gera nú í brezka þinginu.
Þ. Þ.
Skástrikin sýna hlnar þrjár ný-
lendur í Mið-A fríku, sem ráðgert
er aS sameina í eitt ríki.
iiiiiiiiimnmiiiimniiiiiiiiuiiiiMiiimiiiiii»»iiimiiiiiiiiiiiiimiiuiiiiiimmmi»'*niiiii iiiiiiiiiimmimimimiiiiiii!IIIImimimmiimiiiiimiimiiiimmiimiiiimiiiiiiimiiiimimiiiiiiimmi
Fyrstu tónleikar Schippers í Vín
Vínarboi-g 2. júní.
Fyrstai sinfónía Shostakovitsh afl
aði honum samstundis heimsfrægð
ar. Hún var frumflutt í Leningrad
1926, ári seinna stjórnaði Bruno
Walter verkinu í Berlín, en mesta
; hylli hefur tónskáldið, sem samdi
; hana 19 ára að aldri, áunnið sér í
í Bandaríkjunum,, þar sem Stokow-
ski kynnti hana 1929. Enn þann
dag í dag er Shostakovitsh vinsæl
ast tónskálda þessarar aldar í
1 Bandaríkjunum. Það er því senni-
lega engin tilviljun, að verk hans
virðast vera sjálfkjörin á efnisskrá
bimdarískra hljómstjóra, sem hing
að koma. í byrjun maí heyrði ég
Fílharmóníuhljómsveitina leika 5.
sinfóníu hans undir stjórn Eugene
Ormandys, og 16. ágúst er Bern-
stein væntanlegur til Snlzburg með
hljómsveit sína, sem einnig mun
leika það verk. í kvöld stjórnaði
Thomas Schippers, kornungur
Bandaríkjam-iður, 1. sinfóníunni
•með sýnilegri alúð og ,,innlifun“'.
Fjórði pianókonsert Camille
SaintJSaens er ef til vill beztur
þeirra allrai fimm, sem tónskáldið
kynnti sjálft á tónleikaferðum sín
um. Ekki er ég ýkja hrifin af verk
inu, en því verður ekki neitað, að
einleikarinn, Robert Casadesus,
gerði því mjög prýðileg skil, aið
mér fannst það vaxa mjög að verð
leikum. En einhverra hluta vegna
orkaði hinn aldni píamóleikari
brjóstumeknnanlega á mig, án þesa
(Fraatí». á 9. -oíðu)