Tíminn - 28.07.1959, Blaðsíða 8

B
TÍMINN, þriðjudaglnn 28. júlí 1959,
____ ' bcndalagsmenn t.d. kusu Bjarna
Fv«tpin< Jónssonar l:'
Im&V VCX BH W 9 11 I «3? m V1 ■ i að Sjálfstæðisíl. kysi forráðamenn
^ | Alþb. til æðstu trúnaðarstarfa í
þinginu, og það yrði þannig al-
tii annars en áframhaldmdi en hafi einhíer verið i vafa áður, eins og hugsjón af hendi Alþýðu- yert samstarf um málefni og afgr.
skrefa í þessa sömu átt. Að út- þá getur enginn vcrið í vafa bandalagsins og ég held, að allir, þingmála, hvers yegna sögðu þeir
þynna gersamlega í ekki neitt lengur. ’sem h^istuðu á, hafi staðið í þá þjóðinni, að það væri verið að
þ nn sérstaka rétt, sem fólkið Hann lýsti því hér fyrst með þeirri meinmgu, að það þýddi lijósa t.d. uin vinstra samstarf,
í byggðarlögunum hefur haft. íjálglegum orðum, og af mikilli samvinnu vinstri flokkanna. eða það væri verið að kjósa urn
Að vera að tala um, að ein- mælsku, hvað Framsóknarfl. væri En nú he.vrum við alveg allt herferð gegn kommúnismanum
um flokkastefnur, um það hvort
það ætti að vera vinstri stjórn
eða ekki vinstri stjórn, um það
hvort það ætti að halda uppi her-
ferð gegn kommúnismanum eins
og Sjálfstæðisfl. lagði mikla á-
herzlu á o. s. frv. o. s. frv.?
Hvers vegna kornu þeir ekki
hreinlega fram gagnvart þjóðinni
og sögðu um hvað átti að kjósa
og hvað það var, sem þeir ætl-
uðu að gera?
Lfyi tÍDaiam.'víU þrotta.véL
L>vottavéILti öiölar '
-bauixru fallegustu,
Mloeear notað er
Perla. veríilar
loeiuiuríiðr er
óvirrur áhreiriiiida.

liver flokkur hafi sérstakan rétt
í samþand-i við fyrirkomulag á
kjördæmaskipuninni er vitanlega
ekkert annað en hrein fjarstæða.
Enginn flokkur hefur neinn sér-
stakan rétt. Allir flokkar hjfa
sömu möguleika til þess, að keppa
íim hylli þess fólks, sem býr í
Iiéraðakjördæmunum með því, að
sinoa málefnum þess. Það má vel
vera, að þetta fólk vilji frekar
sðhyllast einn flokkinn, en annan,
ea jþá er það ekki fyrir það, að
sá flokkur hafi nokktu: sérréttindi.
Hitt er anuað mál, að fólkið í
þessum byggðarlögum hefur haft
nofakuð sérstakan rétt, sem það
notar á þann hátt að það felur
þebn, sena það treystir bezt for-
ráð sinna mála og það er þetta,
sem ó að taka af mönnum núna
með því, að breyta kjördæmaskip
uuiuni eins og til stendur.
Stakk fyrstu
skóflustunguna
Það rar fleira en kjördæma-
málið, sœn hv. 3. þm. Reykjavík-
ínga minntist á, og er ástæða til
þess að rekja örlítið. Honum
gerðist tíðrætt um vinstra sam-
starf og hverjir hefðu sundrað
vinstra samstarfi. Og hann sagði,
zn.a.: Hv. 1, þm. S-M., hann er
frægur fyrir það að hafa slitið
öiiu viöstra samstarfi, sem hann
hefur komið nálægt.
En hver var það, sem fyrstur
tók spaðann til þess að grafa
undan vinstri stjórninni? Hver
stakk fyrstu skóflustunguna og
hóf það verk? Ég ætla, að það
hafl verið sá, sem hér talaðl í
dag, hv. 3. þm. Reykv. svo ekki
verður um villzt.
I>að var þessi hv. þm., sem frá
öndyerðu vann á móti vinstra sam
starfinu mnan Alþýðubandalags-
ins og var því mótfaEinn frá
byrjun, og það var þessi hv. þm.,
sem beiiti sér af alefli gegn efna
hagslöggjöfinni 1953, og hóf 1
framhaldi af því stórfellda sókn
á vinstri etjórnina í blaði sínu og
raeð öaium, hugsanlegum ráðum,
til þess að koma vinstra samstarf-
inu fyrir kattarnef. Og honum
tókst það með aðstoð þeirra afla,
sem núna standa ásamt honum
að því að iögleiða nýju stjórnar-
skrárhreytinguna.
Ifin nýja valda-
samsteypa
Fyrst var unnið saman að því
að eyðileggja vinstra samstarfVð
og siðan að því að búa til nýja
samsteypu, sem byrjar með því
að tefla fram þeim minnsta, Alþ-
fL, og láta hann leggja til ráð-
herrana I nýja stjóm til bráða-
fcirgða. f kringum þennan Iitla
ícjarna átti svo að byggja upp
hina nýju valdasamsteypu í
stjómarskrármálinu og þeirri
stefnu í efnahagsmálum og fjár-
festiagarmálum, sem er grund-
vöH(iriim fyrir þVí sem nú er1
verið að gera. Og þetta gerist
svona smátt og smátt. Einn liður-
inn er sá að reyra þetta núna
fastar saman cftir kosnlngarnar
með því að gera nú allsherjar-
handalag um allar aðaltrúnaðar-
stöður þingsins og allt, sem máU
skdptir 1 því sambandi.
Og svo er meiningin að halda
áfram, ef þessir menn fá að ráða.
Ef ráðin verða ekki tekin af
fteim. Það veit enginn. Það gæti
erðið.
En það er alveg ljóst, hváð
\erið er að fara og hafi einhver
verið í vafa um það, að hverju
stefnt er af hendl hv. 3. þm.
Reykv., Einars Olg,, sem Jiefur
nú sifisað undir sig öll ráðin í
þessu Alþýðubandalagi, sem kall-
hS ei<» kannske haft þau allan
tfmann, ég velt það ekki, eftír
það sem hann sagði hér í dag,
ólvlgjarn og hefði allt'af verið.
Það hefði eiginlega aldrei verið
hægt að tjónka neitt við Fram-
sóknarfl., hann hefði viljað öllu
ráða og öllu ráðið, og slíkt hefði
hlotið'að enda með skelfingu.
Við skulum nú athuga fyrst,
hvernig þessi fulhTðing — við
vitum nú í hvaða skyni hún er
flutt, við sjáum öll, hvert stefnt
er, en við skulum athuga hvernig
hún fær staðizt.
Hvað hefur verið sagt um
þetta mál áður úr þessum sömu
herbúðum? Hefur því verið haldið
að mjönnum, að Framsóknarfl.
hafi ráðið öllu í vinstri stjórn-
inni, t.d. núna síðast? Ekki hef
ég orðið var við það.
Ég hef orðið var við hitt, að
forystumenn úr flokki hv. 3. þm.
Reykv. hafa bókstaflega ætlað að
ufna af monti yfir því, hvað þeir
h&fi komið miklu til leiðar í sam-
vinnu við Framsóknarfl. og hvað
þeir hafi ráðið miklu. Og einnig
að allt hið merkasta, sem fram-
kvæmt hafi verið, og sem hafi
hreint ekki verið neitt smáræði,
það hafi þeir gert. Þeir hafi ráð-
ið því. Þeir hafi komið því í fram-
kvæmd.
Heldur stendur þetta illa heima
við þessar fullyrðingar hv 3. þm.
Reykvíkinga. Enda vitum við á-
kaflegai vel, af hverju það hendir
hv. 3. þm. Reykv. að gera sig
broslegan með því að halda þessu
fram. Þetta er bara vegna þess
að hann vill vinna með öðrum
en Framsóknarmönnum, — en
hvergir þessir aðrir eru, það er
nú líka farið að skína nokkuð
greinilega í, og hefur raunveru-
lega gert það áður.
„Hugsjón“ Einars
Olgeirssonar
Þegar þessi hv. þm. hafði Iokið
1 því að iýsa frekju Framsóknar, og
því, að hún hafi öllu ráðið og
þeir engu fengið ráðið, sem þó
raunar gerðu allt, eftir því. sem
I upplýst hefur verið áður, þá tók
I hann sér fyrir hendur að gera
grein fyrir því, hvað væri vinstri
stjórn, og hvað vseri vinstri sam-
vinna. Og niðurstaðan í þeim
kafla ræðunnar var ósköp einföld.
Hún var þessi: Það geta alveg
eins verið vinstri stjórnir með
Sjálfstæðismönnum eins og Fram-
sóknarmönnum, alveg eims með
íhaldinu eins og Framsókn, ef
maður vildi orða það á því máli,
sem áður tíðkaðist í herbúðum
hv. þm. Það færi svona eftir því,
hvað gert væri og aðallega eftir
því, hverjir væru í stjórninni með
íhaldinu eða Framsókn. Hv. 1.
þm. talaði um verkalýðsflokkana
í því sambandi og sagði, að ef
Sósíalistaflokkrurinn og Alþfl.
væru báðir með, þá væri það á-
reiðanlega vinstri stjórn, þó að
íhaldið væri þriðji aðilinn og
vinstra samstarf væri það alveg
hreinlega. Hann hafði Alþfl víst
með svona fyrir kurteisissakir
eða af einhverjum hagkvæmnis-
ástæðum í bili.
En niðurstaðan af öllum þess-
um hugleiðingum hjá hv. þm. varð
efnislega sú, að ef kommúnistar
væru í stjórn, þá væri það vinstri
Stjóm, hvað sem hún gerði og
með hverjum, sem hún væri mynd
uð.
Hvers vegna var þetta
ekki sagt fyrir
kosningarnar?
Hvers vegna er verið með pess-
ar útlistanir nú? Hvers vegna var
þetta ekki sagt fyrir kosningarn-
er. Ég hef aldrei heyrt þetta fyrr.
Fyrir kosningarnar var alltaf
verið að tala um vinstra ssmstarf
annað. Vinstri stjórn, það er sem
sagt hver sú stjórn, sem komm-
únistar eru í, — það mundi vera
túlkuð vinstri stjórn. Og þá get-
um við nú svona hér um bil séð heil
indi þeirra manna, sem fara víðs
vegar um landið og vilja láta
kjósa sig á þing, sem alveg sér-
staklega einlæga og skelegga for-
vstumenn fyrir vinstra samstarfi.
Sta<$festing á því, sem
Framsókoarmenn sög$u
En þetta kemur okkur ekkert
á óvart, sem til þekkjum. þó að
þetta hafi ekki komið svona
greinilega fram áður, svo að ég
miimist. Þetta er bara staðfest-
ing á því, sem við höfum sagt
þjóðinni undanfarið. Við höfum
sagt þjóðinni, að þau öfl innan
Alþýðubandalagsins, sem rifu
niður \dnstra samstarfið, hafa
raunverulega verið að vinna að
því að koma upp samvinnu með
Sjálfstæðisfl., fyrst í gegnum
kjördæmabreytinguna, síðan í
gegnum þá fjárfestingar- og efna-
hagsstefnu, sem á að koma á eft-
ir. Hér er bara hreinlega fram
komin staðfesting á þessu, eins
og greinileg og verða má. Hitt
er svo aftur annað mál, hvort úr
þessu verður, því að þó að hv. 3.
þm. Reykv., Einar Olg., hafi und-
anfarið viljað þetta og vilji þetta
enn, þá er alveg óvíst, hvort meg-
inþorri þess fólks, sem enn hef-
ur kosfð Alþýðubandalagið, ljær
máls á því að fylgja því áfram
eftir að það er Ijóst orðið, hvað
forystumenn Alþb., sem ráða þar
öllu, eru að fara.
FólkiS getur tekiÖ
í taumana
Það er því svo langt í frá, að
þó að menn langi í eitt og annað
og þó að það virðist kannske í
dag ekki alls ólíklegt, að slik ósk
hyggja gæti rætzt, þá er langt frá
þvi að vitað sé nú, hvað framtíð-
in ber í skauti sínu í þessu efni.
Það er þvert á móti alveg óvíst.
Línurnar eru að skýrast meira
og meira í þessum efnum. Það eru
byrjaðar breytingar í þjóðmálum
landsins, og sú þróun, sem vottar
fyrir, hún igetur mjög auðveldlega
haldið áfram og sett strik í reikn-
inginn hjá þeim aðilum, sem fyrir
löngu síðan eru búnir að leggja
áætlun langt fram, í tímann um
það, hvað eigi að komai út úr öllu
þessu. En viljinn er augljós, og
eftir þennan dag er hann enn
augljósari en hann hefur áður
verið.
Að lokum svo aðeins eitt atriði
til viðbótar, sem ég vil minna á.
Ég minnti hér á það í dag, hvern-
ig kosningabaráttan var háð og
hverju haldið var fram í kosn-
ingunum. Fór þar að vísu ákaf-
lega fljótt yfir sögu. Og ég minnti
á í því sambandi, hvað farið væri
að gerast nú hér á Alþingi um
samstarf flokka, samsteypur og
annað slíkt, val í trúnaðarstöður
með meira, og ég skal ekki endur-
taka það sem ég sagoi um þetta
hér í dag.
Prettirnir í kosningunum
En hv. 3. þm,- Reykv. (E. 01.)
talsmaður stjórnarliffisins og
stjórnarskrárliðsins, hann sagði að
1 þetta væri allt ákafiega eðlilegt
i og bara það, sem menn hefðu
| átt að búast við og þetta væri í
; raun og veru sjálfsagður hlutur.
1 En ég segi: Ef þessir menn
töldu það alveg eðlilegt og sjálf-
sagðan hlut, að þetta þing hlyti
að byrja með nlgerri samstöðu
þessara þriggja flokka um val í
trúnaðarstöður og allt annað, ef
þeir höfðu í huga, að það hlyti
að byrja með því, að Aiþýðu-
eins og Sjálfstæðisfl. hélt fram.
Hvers vegna sögðu þeir þetta
í kosningunum, ef þeir höfðu
hitt í huga, það er spurningm.
Og ef þeir álíta nú algerlega
sjálfsagðan hlut að það eigi að
snúa sér að stjórnarskrármálinu
einu og samþykkja það eða fella
á þessu aukaþingi, ef þeir álitu
það sjálfsagt að þannig ætti að
halda á málum og ekki taka neitt
annað fyrir, hvers vegna sögðu
þeir þá ekki þjó.ðinni, að það ætti
að kjósa um stjórnarskrármálið
til þessa aukaþings og hún ætti
fyrst og fremst að taka afstöðu til
þess, því að það væri málið, sem
yrði afgreitt núna á þessu auka-
þingi og annað ekki.
Hvers vegna sögðu þeir þjóð-
inni ósatt? Hvers vegna reyndu
þeir að gefa alranga mynd af á-
standinu með því að segja mönn-
um að kjósa til svona aukaþings
En það var það sem þeir ekki
gerðu, og það var þetta sem ég
gagnrýndi alveg sérstaklegta í
minni ræðu hér I dag og gagn-
rýni enn, og sem sýnir, að þeir
vissu, að það mundi ekki vera
hægt að fá raunverulega nægileg-
an stuðning við það, sem þeir
ætla áð gera í stjórnarskrármál-
inu, ef drengilega var að öllu
farið. Og þess vegna var gripið
til þess ráðs að reyna að merja
út meirihluta með málinu á röng-
um forsendum, í flokkaviðjum. Og
það er þetta, sem ástæða er til
að gagnrýna, og það er þetta sem
veldur þvi, að það er alveg éðli-
legt og bein skylda þessa þings
að reyna að finna leiðir til þess,
að þjóðin geti raunverulega sagt
skoðun sína um kjördæmamálið
án þess að blanda því inn í við-
horf til flokkanna eða önnur ó-
skyld mál.