Tíminn - 20.09.1959, Qupperneq 6

T í M I N N, sunnudagur 20. september 1959.
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINB
Ritstjóri og ábm.: Þórarinn ÞórarinMoa.
Skrifstofur í Edduhúsinu viB LindargAtn
Símar: 18 300, 18 301,18 302,18 303, 18301 Og
18 306 (skrifst., ritstjómin og blaðamenm).
Auglýsingasími 19 523. - Afgreiðslan 12 S22
Prentsm. Edda ht Slmi eftir kl. 18: 12 Ml
Islendingar og herinn
ATBURÐIR þeir, sem
gerzt hafa á Keflavíkurflug
velli nú undanfarið, hafa að
vonum vakið mikið umtal,
bæði í blöðum og manna á
meðal. Stjórnmálaflokkarnir
kenna hvérir öðrum um, eins
og gengur, en um eitt virðast
þó allir sammála: að koma
verði í veg fyrir að slíkir á-
rekstrar endurtaki sig.
Frá því fyrsta að við ís-
lendingar fórum að eiga í
samningum viö aðrar þjóð-
ir um varnarmál, hefur
það ávallt verið grundvallar-
skilyrði frá okkar hálfu, að
hér yrði ekki her á friðar-
tímum. Þetta var greinilega
tekið fram í samningum við
Bandaríkin 1941, í Keflavíkur
samningnúm fyrri frá 1946 og
er við gerðumst aðilar að
Sameinuðu þjóðunum 1946
var það enn áréttað og tekið
fram, að samtökin mættu
aldrei sénda her til íslands
nema með fullu samþykki
okkar sjálfra. Og loks er við
gengum í Atlantshafsbanda-
lagið var þetta ýtarlega rætt
og þriggja manna nefnd send
til Bandaríkjanna til þess að
ganga örugglega úr skugga
um, hvaða skuldbindingar ís
lendingar gengust undir með
því að ganga í samtökin. Þá-
verandi utanríkisráðherra,
Bjarni Benediktsson, skýrði
fi;á þessum viðræðum vestra
og niðurstöðum þeirra á Al-
þingi og sagði þá m.a.:
„í lok viðræðnanna var því
lýst yfir af hálfu Bandaríkj-
anna:
1) að ef til ófriðar kæmi,
myndu bandalagsþjóð-
irnar óska svipaðrar að
stöðu á íslandi og var
í síðasta stríði og að
það myndi algerlega
vera á valdi íslands
sjálfs hvenær sú að-
staða yrði 'látin í té,
2) að allir aðrir samnings
aðilar hefðu fullan skiln
ing á sérstöðu íslands,
3) að viðurkennt væri að
ísiand hefði engan her
og ætlaði ekki að stofna
her,
4) að ekki kæmi til mála,
að erlendur her eða her
stöðvar yrðu á íslandi á
friðartímum.“
En árið 1952, á tím
um Kóreustyr j aldarinnar,
var talin svo mikil hætta á
því að út brytist alisherjar-
styrjöld, að samningur var
gerður um að leyfa hér her
stöðvar. í samningnum segir,
að við getum sagt honum
upp með 18 mánaða fyrir-
vara.
Á ÁRUNUM 1953—1956
fóru friðarhorfur mjög batn
andi. Vopnahlé í Indó-Kína,
friðarsamningar við Austur-
ríki, Rússar lögðu niður her-
stöð í Finnlandi, sáttafund-
ur fjórveldanna í Genf. For-
vígismenn Bretlands, Banda
ríkjanna og Kasslands, töldu
að friðarhorfur hefðu aldrei
verið betri. Þannig var á-
statt þegar hin margumtal-
aða þingsályktun um upp-
sögn varnarsamningsins var
borin fram og samþykkt á A1
þingi 28. marz 1956. Var hún
annars vegar byggð á þeim
horfum, sem þá voru í heims
málunum og hins vegar á end
urteknum yfirlýsingum ís-
lendinga um það, að hér
skyldi ekki vera her á friðar
tímum. Raunverulega gátu
þeir einir verið andvígir þess
ari tillögu, sem vilja að hér
sé her, hvernig sem friðar-
horfur eru. Að áliti Fram-
sóknarmanna hefðu það ver
iö svik við yfirlýsta stefnu
íslendinga, að nota ekki
þetta tækifæri til þess að
óska eftir því að herinn
hyrfi úr landi og beinlínis gef
ið undir fótin meö það, að
við værum tilleiðanlegir til
að hafa hér her um aldur
og ævi.
EN HÉR var því miður,
skjótari breyting á til hins
verra en nokkurn óraði fyrir.
Strax um haustið 1956 brut-
ust átökin út í Ungverjalandi
og um svipað leyti réðust Eng
lands og Frakkland á Egypta
land. Það mun sammæli allra
ábyrgra manna að um langt
árabil hafi hættan á heims-
styrjöld ekki verið meiri en
þessar dapurlegu haustnæt-
ur 1956. Við leyfðum hernum
hér landsetu vegna styrjald-
arhættu 1951. Við gátum ekki
haustiö 1956 fylgt eftir álykt
uninni frá 28. marz, þegar
ófriðarhættan var af flest-
um eða öllum talin margfalt
meiri, en þegar hernum var
hleypt inn i landið. Afstaða
Framsóknarmanna hefur
þannig ávallt veriö í fullu
samræmi við margendurtekn
ar yfirlýsingar íslendinga.
Þeir einir geta ásakað Fram
sóknarflokkinn, sem sjálfir
eru algerlega ábyrgöarlausir
i þessum málum.
GERA verður ráö fyrir
því, þrátt fyrir allt, að allir
íslendingar óski eftir því að
herinn fari héðan sem fyrst.
En flestir munu sammála
um, að til þess að svo geti
orðið, þurfi friðarhorfur að
vera betri en þær voru þegar
hernum var leyfð hér fót-
festa. Hvort svo er í dag grein
ir menn á um. En haldi á-
rekstrum áfram, mun andúð
in gegn hernum aukast og
verða almennari. En á með
an að herinn er hér, má
hvergi slaka á þeim um-
gengnisreglum, sem settar
hafa verið, heldur fylgja
þeim til hins ýtrasta
og endurbæta. Við þurfum að
fækka svo sem unnt er þeim,
sem atvinnu þurfa að sækja
í herstöðvarnar, svo að um
skiptin verði sem minnst fyr
ir fjárhagskerfi okkar þegar
herinn fer. Og loks þurfum
við að fylgjast sem bezt með
í alþjóðamálum og nota
fyrsta tækifæri, sem gefst til
þess að losa okkur að fullu
og öllu við herinn.
Krustjoff vestan hafs
Eisenhower milli Krustjoffhiónaina á leið til Hvíta hússins.
Krustjoff í heimsókn á bandarískum tilraunabúgarði — rneð kalkúna í höndum. Til vinstri við hann er Ezra Ben-
son landbúnaðarráðherra og að baki ráðherarns Cabot Lodge.
Þegar Krustjoff kom til New York safnaðist þyrping r-.ks fyrir utan Commondore-hótel, þar sem liann átti að
búa, með móímælaspjöld. .