Tíminn - 24.09.1959, Síða 7

T í M I N N, fimmtudaginn 24. scptcmbcr 1959.
Kálbændur á kindavðku
Rigningarkvöld í Reykjavík.
Hráslagakuldi og skýin liggja
á Ijósastaurunum. Klukkan er
rúmlega hálf tólf. Samt stíg-
um við inn í bílinn og segjum:
Hafravatnsrétt.
Bílstjórinn gefur okkur auga,
eins og hann sé að gæta að því,
hvort farþegar hans séu fullir eða
bara vitlausir. Fljótlega kemst
hann að raun um, að þeir muni
aðeins vera vitlausir, ypptir öxl-
um hið innra með sér og hugsar
sem svo:
— Jæja, það er þeirra mál.
Ekki mitt.
Svo beinir hann rauðum bjú-
ikknum í átt til Mosfellssveitar.
Hugsað á leioinni
Óvíða hefur örnefnum verið mis
þyrmt jafn grimmúðlega sem í
MosfellssveiL. Fellið, sem rís norð-
an Lambhagaár heitir því ágæta
nafni Úlfarsfell. Fremsti hluti
þess, sá sem næst liggur sjó, heitir
hins vegar Hamrahlíð, en nú er
svo komið, að varla meira en 1%
þeirra, sem á annað borð láta sig
noklcru skipta hvað þessi ójafna
á yfirborði íslands heitir, hafa
hugmynd um að hún heitir Úlfars-
fell en ekki Hamrahlíð.
Og Hamrahlíðin liefur numið
land á báða bóga. í holtinu sunn-
an Úlfarsfells. sem áður var kall-
að Lambhagafjall, eru nú auglýst
sumarbústaðalönd í „Hamrahlíð
sunnan Vestarlandsvegar“. Norðan
undir féllinu, undir svokölluðum
Lágafellshömrum, var eitt sinn
mýri og holt. Holtið hét Sauðholt
og mýrin Sauðholtsmýri. Holtið
vísu hefur sú saga gengið meðal
yngri manna og aðfluttra í sveit-
inni, að vökurnar stafi frá hersetu
tímunum, en þá hafi hermönnum
þótt svo illa farið með sképnurn-
ar að loka þær matarlausar inni í
gerðinu heila nótt, að þeir hafi
hleypt þeim út af einskærri góö-
mennsku, ef ckki hafi verið vörður
við, en það mun þjóðsaga.
Kyrrir vatn og vind
Um leið og ég stíg út úr bílnum
skellur framan í mig skjannabirta
frá vasaljósi. Þessa nótt, nóttina
fyrir réttardaginn, kemst enginn
upp með neitt múður hér. Þess
gæta þeir Arnaldur Þór, garðyrkju
bóndi á Blómvangi og Ásgeir
Bjarnason, garðyrkjubóndi á
Reykjum.
Enginn skyldi þó halda, að gest-
um sé ekki vært í bragganum hjá
þeim. Öðru nær, þeir eru hinir
mestu höfðingjar heim að sækja,
þótt auðvitað sé vökumönnum lítt
gefið um „setulið“. Og sjá, þar
sem Arnaldur stendur í dyrum
braggans og býður okkur með
sinni þrumuraust inn að ganga,
hættir vatnið að streyma úr loft-
inu.
Braggi brauös og kaffis
Bragginn er langúr, tviskiptur.
í fremra hólfi, sem er mun stærra
er sitt langborðið með hvorri hlið
og bekkir meðfram. Þarna selur
kvenfélagið veitingar á réttardag-
inn. Innra hélfið er miklu minna,
þar er eldhús. Eldavél stendur á
miðju gólfi, borð og hillur með-
fram veggjunum og örlítið fram
með þilinu sitt hvoru megin. Olíu-
lugt hangir n:'ður úr rjáfrinu, bekk
að hrósa þeim. Þær eiga það líka
skilið. Svo spyr ég:
— Hvað er margt í gerðinu?
— Ja, maigt??? Þeir líta hvor
á annan. — Okkur var sagt, að
það myndi geta orðið 8—10 þús.
alls.
— Er ekki allt komið?
— Nei, það er ókomið úr Nesja-
vallarétt og Húsmúlanum.
— Og er vcn á því í nótt?
— Já. Úr Nesjavallarétt.
— Um hvert leyti?
Arnaldur lítur á klukkuna. Hún
Á víðavangi
Frásöp og myndir
Sigurftar Hreiöars
Kristinn Guðmunrdsson á Mosfelli, sem hefur verið réttastjóri í Hafravatns-
rétt meira en 20 ár.
Þetta er bragginn, þar sem vökúmenn hafa aðsetur sitt og veitingar
eru seldar. Állar þessar myndir eru teknar á réttadaginn.
hefur nú verið lagt úndir bygging
ar og hlotið nafn fellsins, sem'rís
norðan þess og heitir Lágafell.
Sauðholtsmýrinni vár. bréýtt í tún.
Þá þótti mönnum óhaéía að kálla
þann landsskika mýri iengur' og
gáfu Sauðholtsmyrinni undír Lága
íellshömrum nafnið Hlíðartún.
Örnefnanefnd lætur þetta óáfaiið,
Merkileg nefnd þessi , örngfna-
nefnd.
I •
Rignir eins og hellf sé
úr fötu ^
Nei, förin er ekki farin tit’þess
að skammast yfir misþj’fmdum ör-
nefnum. Þess vegna höldum 'við
áfram upp yfir „Hamrablíð su-nn-
an Vesturlandsvegar“ fLámbhaga-
fjall) og austur mco. „Hamrahlíð"
(Úlfarsfelli). Rigningin er s,vo
ofsaleg, að liún myndar ógogn-
sæjan vegg í bílljósunum. Vegur-
inn er sundurgrafinp af vatni og
seinfarinn, en um síðir náum við
leiðarenda: Bragganum Við Hafra-
vatnsrétt. - ,
Síðan réttaböllin lögðust. niðúr.
á grundinni við Hafravafnsrétt, hef
ur verið vákað vfir s»íninu. Að
ir og borð svigna undan .matar-
birgðum kvenfélagsins, sem á
mórgun munu hverfa eins og dögg
fyrir sólu í svanga réttargesti.
Á gafli eru tveir gluggar og dyr
út. Eitt sinn brann þessi gafl og
náðhúsið, sem hallar sér upp að
honum utanverðum, en þau bruna
göt hafa nú verið bætt fyrir löngu.
Heimabakaðar kökur
— Það er blaðamaðurinn, hróp-
ar Arnaldur Ásgeiri til varnaðar,
þegar við komum inn. Ásgeir býð-
ur okkar í innra hðlfinu með ljúf-
mannlegu brosi og lætur sér
hvergi bregða. Okkur er boðið j
kvenfélagskaffi og kvenfélagsbrauð j
sem við að sjálfsögðu þiggjum.
Bílstjórinn spyr Ásgeir, hvort hér
séu veitingar á réttardaginn.
— Já. Kvenfélagið selur hér |
heitar pylsur, gos, kafíi og með j
því o. s. frv.
— Þær baka sjálfar, blessaðar,
skýtur Arnaldur inn í. — Finnst
ykkur þetta ekki góðar traktering-
ar?
Við keppumst margraddað uin
er að ganga eitt. — Ja, það get-
ur bara farið að koma. Þeir lögðu
af stað kl. 6 að austan.
— Arnaldur er búinn að vera
vökumaður nokkuð lengi.
— Jú, víst ein 10 ár, svarar Ás-
geir.
— 10 ár! Uss, miklu rneira,
miklu meira, segir Arnaldur.
— Nei, ekki miklu meira. 13
mínus 2 ár.
— Ha? Já. 13 mínus tvö. Það
passar.
— Sem sagt 11, skýt ég inn í og
jþykist góður í reikningskúnstinni.
— Já, ég hef vakað 11 sinnum,
en það eru 13 ár síðan ég vakti
fyrst.
Reimt er í réttunum
— Er ekki stundum kenndirí í
réttunum? spyr bilstjórinn.
Arnaldur hlær, svo luktin dans-
ar í spotta sínum neðan í rjáfrinu.
— Jú, það kemur fyrir. En það
kemur okkur vökumönnunum ekki
við. Það er bara reimleikinn, sem
truflar okkur yfir nóttina.
— Já, vel á minnzt, segi ég. —
Hvernig farið þið að því að verj-
ast draugaganginum?
— Ég fékk mér spesíal vasaljós,
segir Arnaldur og hlær aftur. í
þetta sinn eru það tómu flöskurn-
ar undir borði, sem hristast. Og
í sama bili skellur ljósgeislinn
framan í mig aftur og ekki nóg
með það, því að nú fylgir honum
hávaði, eins og 100 skellinöðru-
eigendur þeyttu horn farartækja
sinna samtímis. Þessi flauta, sem
er innbyggð í vasaljósið, er svo
hljóðsterk, að eitt sæmilegt hljóð-
merki úr henni að kvöldi hlýtur
að bægja öllum draugagangi frá
næturlangt.
Að loknuin þessum vasaljósstón-
leikum fer Arnaldur með okkur
út í dyr og lætur ljósgeislann leika
yfir fjárhjörðina í gerðinu ofan
við réttina. Glampa slær á augu
kindanna, sem kúra kyrrar, þótt
Arnaldur þeyti draugafæluna sem
mest hann má.
Réttarfor ng háhæla skór
— Er nokkur ágengni hér á
nóttunni, svo nauðsynlegt sé að
vaka yfir safninu?
— Ilingað kemur alls konar lýð
ur, en hann liefur ekki sýnt okkur
árcitni sem heitir, svarar Arnald-
ur, sem vakað hefur yfir safninu
í 13 mínus 2 ár. — Einu sinni
„vöknuðum“ við þó við það, að
hér var kominn bíll með ákaflega
fínt fólk, en vel fullt. Ein stúlkan
var komin inn í gerðið, rennblautt
og forugt. Þetta var glæsileg
stúlka, vel klædd á háhæla skóm.
Þarna ráfaði hún um og sagði:
— Me-me, blessaðar skepnurnar,
me-me. Hún var ekki alveg eins
glæsileg, þegar við hjálpuðum
henni út fyrir girðinguna aftur,
t. d. var hún búin að týna öðrum
skónum. Strákgreyið, sem var með
henni, mátti fara að ösla þarna
um forina til þess að leita að hon-
um.
„Kristilega kærleiksblómin
spretta kring um hitt og þetta"
En þú mátt geta þess, heldur
Arnaldur áfram, — að þetta starf
okkar hér er eitt kristilegasta kær
leiksstarf, sem um getur. Mér
finnst að prestarnir ættu að geta
okkar sérstaklega úr slólnum. Sko,
við erum báðir kálbændur og ger-
um ekki annað allt sumarið en elt-
ast við þessar skjátur, sem eyði-
Framhald á bls 8
Hérna eru kindurnar komnar upp á bilinn, sem flytur þær frá réttinni
og gægjast þar út á mili rlmla.
Afurðasalan og Þjóðviljinn
ÞJÓÐVILJINN skammast mjög,
yfir því í gær, að milliliðakostn-
aðurinn við sölu alndbúnaðaraf-
urða sé alltof mikill. Þessi kostn-
aður, sem Þjóðviljinn k allar ;
milliliðakostnað, er að langsam-;
lega mestu leyti vinnulaun þess.ý
fólks, er vinnur við flutninga1
vörunnar, vinnslu í mjólkurbú-
um, sláturhúsum, frystiliúsum og
í sölubúðum, en þetta fólk skipt-
ir sennilega orðið þúsundum.
Þetta fólk hefur sömu laun og
aðrar hliðstæðar stéttir. Það er
því algerlega rangt að vera að
tala urn einhvern óeðlilegan miUi-
liða kostnað í sambandi yið laun
þess.
Þá skammast Þjóðviljinn yf'.r
því, að hið nýja mjólkurbú á Sel-
fossi sé of dýrt. Þettá bú, sem &'•
að tryggja neytendum bætta vöru
vöndun og þjónustu, mun þó
sennilcga ekki reynast öllu dýr-
ara en eitt eða tvö verzlunar-
stórhýsi, sem kominúnistar þ'afa
átt þátt í að leyfa gróðamönnmn
liöfuðstaðarins að byggja. Mtm
Reykvíkingum það þó ólíkt meira
hagsmunamál að mjólkurvinnsl-
an sé sem fullkomnust og gæði
mjólkurinnar sembezt tryggð. eu
að verzlunarliúsnæði sé aukið í
miðbænum.
Ef aðstandendur Þjóðviljans
vilja af einlægni snúa sér gegu
miliiliðabákninu, er það áreiðaa-
lega að finna annars staðar en lijá
sölusamtökum bænda og því fólki,
sem vinnur við þau.
„Baráfta" Alþýðuflokksins
ALÞÝÐUBLAÐIÐ er á góðmu
vegi að verða enn broslegra blað
en Spegillinn. Það lýsir nú dag-
lega með mikluni fjálgleik bár-
áttu ríkisstjórnar Alþýðuflökks-
ins gegn verðbólgunni. Hofuð-
einkenni þessarar baráttu. eru
þau, að engin ríkisstjórn hefpr
gengið lengra í því, að liækka
framlög til útflutningsuppbóia og
niðurgreiðslna. Með þessu er
vitanlega vandalaust að uafa
stöðvun í bili. Annað verðuf íns
vegar uppi á teningnum, pegaf
kemur að því, að afla tekna , ogna
liinna auknu niðurgreiðsiua ag
uppbóta. Þá verður óhjákvfemi-
legt að stórhækka álögur ;öa
gera aðrar neyðarráðsiaiauir,
sein liafa svipaðar afleiöúigar
fyrir almenning. „Baráttá" ais-
stjórnar Alþýðuflokksins . v iiu
ö. o. fyrst og fremst t'óigia í
því, að reyna að leyna fraía ýi'ir
kosningar hinni óhjákvænmegu
verðbólguskriðu, sem nloóast
mun af því, að miklu ínin ar
nú eytt en aflað.
Emil og Krýsuvíkurbúio
EMIL JÓNSSON forsæu . úð-
herra heldur því nú fraui, að
bændur séu svo miklu beuir -.0110
aðir er aðrar stéttir lanasii..-) að
rétlátt sé að gera ráðstatami il
að taka af þeim kaupna :.kmU.
sem aðrar liliðstæðar stéiiu iiara
fengið fyrir ineira en ári oioaíi.
Það er eklci nýtt, að Emi: i.afi
þessa ofsatrú á ofháun: ... u-
um bænda. Fyrir nokkrmu ur-
um, hugðist Emíl láta liaínar-
fjarðarbæ hefja stórbuskap í
Krýsuvík og slá með þv i .wVtt5í*
flugur í einu höggi, kouiti ..pp
nýpum tekjustofni fyrir lia. ,.ai-
fjarðarbæ og tryggja Hamiiið-
iuguni ódýrari landbunao..öar-
vörur. Hvernig væri, að /vipyöa-
blaðið tæki sig nú til og Scgði
lesendum sínum frá Krysuv.Kar-
búskap Emils. — Gæti þaö akki
verið gott innlegg í þairn .nál-
fiutning Emils, að bændur uui uú
við betri kjör eu aðrar s.uuir?
Hvað segði Sjómannafeidg ð?
HVAÐ Myndu forráðameHn.ájó
mannafélags Reykjavíkur s.g.a,
ef félag þeirra ætti í kauþáoiía
við atvinnurekendur, sem íu iraði
að semja við þá, og ríklsstxrnm
notaði sér synjun þeirr.i > ..ú
setja bráðabirgðalög um ■ £
kaup og kjör. Myndu þ> v ..ia
þessu vel? Það ofríki, sen - iís-
stjórnin liefur beitt bæn .;r
alveg liliðstætt þessu.