Tíminn - 26.01.1960, Page 7

TI MINN, þriðjudaginn 26. januar 1960.
HALLDOR KRISTJANSSON:
í kosningabaráttunni síðast
Jiðið vor kom Gunnar Thor-
oddsen á þrjá fundi í Vestur-
ísáfjarðarsýslu og talaði þar
um landhelgismál, svo sem
frægt er orðið.
Mikiltföindi -
Boðskapur 'hans var í stuttu
máli á þá leið, að það hefði verið
faægt árið 1958 að ná samningum
við Breta um mikla útfærslu ís-
lenzkrar fiskveiðilandhelgi, allt
upp í 40 mílur undan nesjum út
af 'Vestfjörðum. Vinstri stjórnin
hefði ekki viijað sjíka samninga.
Henni var meira kappsmál að eiga
ófrið og ;deilur við Breta en að
stækka íslenzka fiskveiðilandhelgi.
En hefðu Aiþýðuflokkurinn og
Sjálfstæðisflokkurinn ráðið jgangi
rnála sumarið 1958, byggju íslend
ingar nú við rýmri landhelgi en
þeír hafa með samkomulagi við
Breta. Fyrir þessu lægju skjalleg-
ar sannanir.
Undanhald Gunnars
Strax í fyrravor átti ég hlut að
nokkrum blaðaskrifum í tilefni af
þessum boðskap Gunnars. Þá skrif
aði hann grein í Mbl. og var á
undanhaldi. Þar minntist hann
ekkert á .skjal'legar sannanir, en
kvaðst hafa látið í ljós þá skoðun,
að hefðu Alþýðuflokkurinn og
Sjálfstæðisflokkurinn ráðið gangi
mála 1958, myndum við búa við
rýmri landhelgi og Bretar horfið
frá vald'beitingu.
Þegar leið á .sumarið gekk ég
eftir því með grein í Tímanum,
að Gunnar Thoroddsen ræddi
þetta mál nánar og gerði grein
fyrir hinum „'Skjallegu sönnun-
um“, sem hann sagði frá. Ekkert
tief ég séð frá hans hendi um
þetta síðan. Og nú þykir mér, sem
nógu lengi hafi verið beðið þegj-
andi.
Kosningaáróííur
Gunnar Thoroddsen fór Vest-
fjarðaför sína í þeim tilgangi að
tala máli Sjálfstæðisflokksins og
stuðla að því að frambjóðandi
hans yrði kosinn. Ræðu sína hefur
hann samið með það í huga, að
hún þjónaði þeim tilgar.gi. Því
var eðlilegt og rétt að hann drægi
fram það, sem hann vissi neikvæð
ast fyrir keppinautana. En honum
faefur bersýnilega ekki þótt það,
sem hann vissi og satt var, nógu
áhrifamikið og þess vegna gripið
til ósanninda.
Osannindi a(S yfirlögðu
ráÖi
Þessa fullyrðingu, að Gunnar
Thoroddsen hafi á fundinum
vestra farið með vísvitandi ósann-,
indi, er bezt að rökstyðja áður en.
lengra er haldið. Gunnar vissi, að
innan Alþýðubandalagsins voru
menn, sem voru andstæðingar
ÁtLantshafsbandaiagsins og kusu
íslendingum bandalag og samstöðu
með öðrurn þjóðum fremur en
Bretum. Hann vissi það líka að
Bretar vildu semja við íslendinga
um landhelgismálið, en honum
var fullljóst eins og öðrum, að
þeir vildu aðeins semja á þann
tiátt að hlutur íslendinga yrði
minni en hann er. Ur þessu spann
hann svo söguna. Andúð sumra
Alþýðubandalagsmanna á sam-
stöðu við Breta 'átti að gera sög-
una trúlega. Þess vegna hætti
hann á að segja að vinstri stjórnin
hefði hafnað góðum samningum.
Gunnar Thoroddsen hefur bæði
skap og vitsmuni til að verja sig
í ræðu og riti eftir því sem mála-
vextir leyfa. Hann gerir það ekki
að gamni sínu að standa afhjúpað-
Ur ósannindamaður frammi fyrir
alþjóð. En hér hefur hann engum
vwnum við komið vegna þess að
það er ekki hægt.
Þegar Gunnari var ságt það á ,
fundi að hann yrði að færa rök j
að máli sínu, ef hann ætlaðist til,
•að sér væri trúað, svaraði hann'
þvi einu til, áð hann hefði ekki
Boðskapur Gunnars Thor-
oddsen um landhelgismálið
Hvar eru „skjallegu sannanirnar“ sem Gunnar nefndi? Hvað
stendur nú í vegi fyrir 40 mílna fiskveiðilandhelgi við Vestfirði??
sagt neitt annað en það, sem hann
vissi að væri isatt. Svo bætti hann
við kalt og rólega með venjulegri
prúðmennsku og háttvísi, að fyrir
þessu væru skja'llegar sannanir.
Síðan hefur verið auglýst eftir
þessum skjallegu sönnunum og
jafnframt bent á það, að æra Gunn
ars Thoroddsens væri í hættu, ef
hann gæti ekki sannað mál sitt.
Hann minnist ekkert á skjallegar
isannanir síðan. Á því er tæpast
til nema 'ein skýring:
Gunnar Thoroddsen vissi það
fyrirfram, að hann var að segja
ósatt. Hann gerði það af ráðnum
ihuga og yfirlögðu ráði.
Er þetta ekki met?
Það !er vitanlega alltaf matsat-
riði hverjar ásakanir og aðdrótt-
anir iséu Ijótastar. Mér finnst að
þessi umrnæli Gunnars Thorodd-
sens jim ríkisstjórn Hermanns
Jónassonar taki ílestu eða öllu
fram af því, sem pólitískir andstæð
ingar hafa verið sakaðir um.
Hvað eru landráð, ef ekki það,
að vilja ekki isamkomulag um
rýmri fiskveiðilandhelgi?
Og 'hvað á að segja um þá ríkis
stjórn, sem fórnar íslenzkum hags
munum í einhverju mesta máli
þjóðarinnar einungis til þess að
fá tækifæri til að troða illsakir
við volduga grannþjóð, sem lengi
hefur átt margháttuð viðskipti við
íslendinga?
Þessar voru ásakanir Gunnars
Thoroddsens á ríkisstjórn Her-
manns Jónassonar. Þó við séum
ýmsu vanir í pólitísku lífi, er
þetta tvímælalaust óvenjulega ræt
inn rógur. En með þessu ætlaði
rógberinn sér að hafa áhrif á það,
hvernig Vestur-ísfirðingar greiddu
atkvæði.
Kjósendur vertJa aí
verjast
Allir fordænia atkvæðafölsun
og al'la klæki og brellur til að
rugla atkvæðagreiðslur. En er þá
ekki ástæða .til að fordæma það
lika, að 'blekkja menn með bein-
um ósannindum og rógi til að
greiða atkvæði öðru vísi en ella?
Ég 'held, að hér .sé koimið að
Gunnar Thoroddsen
— hvað eru „skjallegu sann-
anirnar“?
kjarna málsins. Það er hætt við
því, að lýðræði og frelsi almenn-
ings á íslandi verði nokkuð enda-
sleppt, ef óvandaðir menn á borð
við Gunnar Thoroddsen komast
fram með svona málflutning.
Kjósendur landsins verða að
vernda og verja frelsi sitt og lýð
ræði. Þeir verða að kenna póli-
tískum áróðursmönnum að það
borgar sig alls ekki að koma fram
fyrir þjóðina með vísvitandi ósann
indi. Ófyrirleitnir menn halda
áfram að ljúga að þjóðinni að yfir-
lögðu ráði svo lengi sem þeir gera
sér vonir um að það borgi sig. Það
eina, sem getur leitt þá á betri
veg, er svo sterk og almenn andúð
á ósannindum að yfirlögðu ráði,
að þeir viti fyrirfram að þau borga
is'ig ekki'. Það .þýðir ekki að bíða
eftir því að slíkar persónur skamrn
ist sín af 'sjálfsd'áðum og taki upp
sæmilega hætti vegna eigin sam-
viz’ku og siðgæðisvitundar. Menn
eins og Gunnar Thoroddsen koma
ekki fram fyrir þjóð sína með róg-
sögur sínar af óvilaskap eða gá-
leysi. Það stendur ekki á þeim að
búa til óhróðursögur um andstæð-
ingana eftir því sem þeir þofa. '
Hvaí hindrar nú 40
míLia landhelgi
Þeir, sem lögðu trúnað á full-
yrðingar Gunnars Thoroddsens
um landhelgismálið og greiddu
flokki hans- atkvæði samikvæmt
því, hefðu nú ástæðu til að spyrja
hann vissra hluta- Hví kemur
hann ekki með sína 40 mílna land-
helgi út af Vest'fjörðum, þegar
hann er orðinn ráðherra? Ekki
sækist núverandi ríkisstjórn eftir
ófriði og fjandskap við Breta?
Ekki hefur málstaður Breta batn-
að svo eða unnið sér samúð, að
þeir myndu ekki vilja semja um
það sem stóð til boða af þeirra
'hálfu 1958, 'ef Alþýðuflokkurinn
og Sjálfstæðisflokkurinn réðu
gangi mála. Það væri mi'kill póli-
tískur sigur fyrir Gunnar Thorodd
sen að rýmka nú íslenzka fiskveiði
landhelgi með fullu samkomulagi
við Breta og allar aðrar þjóðir-
Þar með leysti hann líka Atlants-
hafsbandalagið úr leiðum vanda
og yrði frægur maður í heims-
pólití'kinni.
Reyndin mun verða sú, að nafn
Gunnars Thoroddsens geymist
'fremur í íslandssögunni í tengsl-
um við ljóta minningu um óvand
aðan málatilbúnað og háðulegar
rógsögur og verði nefnt oem víti
til varnaðar og dæmi þess hvernig
siðaðir menn eiga ekki að haga
sér.
Siíareglur verÖur a<S
virÖa
í’Slenzk stjornmálabarátta verð-
ur að halda áfram, því að hún er
vettvangur hins opinbera mál-
flutnings fyrir dómstóli þjóðarinn-
ar. Það er ekkerl við því að segja,
þó að sú barátta sé hörð og vægð
arlítil, Þeir, sem í hana gar.ga,
niega ekki vera hörundsárir eða
kveinka sér við spjótalögum. En
þessi barátta verður að vera heið
arleg. Æðsti dómstóll íslenzkra
stjórnmála, — hæstiréttur almenn
ingsálitsins — má ekki þola ljúg-
vætti frammi fyrir sér. Hann má
ekki gefa neinum tækifæri til að
sigrá þar með svikum, ódrengskap
og vísvitándi ósannindum.
Kosningarrétturinn er helgur
réttur, sem ekki þolir annað en
vissar siðareglur og heiðarleiki
sé virt í stjórnmálabaráttunni, ef
vel á að fara. Þeim, sem velja sér
ódrengs’kapinn í þeirri baráttu á
að víkja tii hliðar.
Umferðamefnd ræðir um
bílageymslu í miðbænum
TalaíJ vií GuÖmund G. Péíursson fram-
kvæmdastjóra
— Aðalviðfangsefni um-
í'erðanefndar eins og nú
standa sakir, er að koma
skipulagi á gamla bæjarhlut-
ann og gera áætlanir um bæt-
ur á umferðinni þar, sagði
Guðmundur G. Pétursson, full-
trúi, í viðtali við blaðið í gær,
on hann var fyrir skömmu ráð-
inn framkvaömdastjóri um-
ferðarnefndar, og er það fullt
starf.
, — í hverju verða þær bætur
helzt fólgnar?
— í ‘bílageymslum, Skort.ur á
bOastæðum í miðbænum er orð-
ið aðkallandi vandamál. Ef bíla-
geymsluhú'3 væru til í miðbænum,
væri hægt að banna bílastæði á
götunum þar, og það hlýtur að
koma að því, að það verði gert.
— Og hvað miðar?
— Þessi mál eru á umræðustigi.
Við höfum verið að athuga hvort
væri heppilegra, aflíðandi upp-
keyrslur eða bílalyftur.
— Staðsetning fyrir svona hús?
— Staðsetning hefur ekki verið
ákveðin. Miðbærinn er æskilegur.
— Fyrirmyndir?
— Við höf'um haf't fyrrmyndir
að svona geymslum í Evrópu og
Ameríku til hliðsjónar við urnræð
ur.
— Ilverju álítur þú helzt ábóla
vant hjá almenningi varðandi um
ferðina? j
-— Varðandi ökumenn okkar, þá
held ég að þelr kunni nokkuð vel
sínar reglur, en þeir hugsa of
mik’.ð um að nota sinn rétt í stað
þess að liðka til, en það vérður
þeim að lærast. Þegar nýju um-
ferðarmerkin eru komin upp og
allar reglur gengnar i gildi, er
hægt að snúa sér betur að því að
fræða' aknenning um umferðarmál.
Umferðarfræðsla í barna og gagn
fræðaskólum vei'ður skyldunáms
■grein samkvæmt hinni nýju reglu
gerð, og þegar sú kynslóð, sem
hennar nýtur, vex upp. skulum
við vona að við fáum betra fólk.
Eftir þá fræðslu á ekki að vanta
mi’kið á, að piltur eða stúlka, sem
lýkur gagnfræðaprófi... geti tekið
bílpróf. i
(Framhald á 11* siðu).
Á víðavangi
Þegar ,,lýðræSiðy' var 1
endurreist
Nyútkominn Dagur segir m. a.:
,,í áramótahugleiðingu sinni I
Mbl. 31. des. s. 1. lýsti Ólafur
Thors einuni stórviðburði sög-
unnar á þessa leið:
„Alþingi endurreisti lýðræði á
fslandi með að samþ. endanlega
kjördæmabyltinguna“.
Síðan heldur Dagur áfram:
„Nú síðustu árin, allt fram á
jólaföstu í fyrravetur hefur þó
ekki annað heyrzt hjá Sjálfstæðis
flokknum en að ísland væri
prýðilegt lýðræðisríki, rétt eins
og Bretland og U.S.A. Þetta lief-
ur þá eftir allt saman verið mis-
skilningur úr því að Ó. Th. og
fylgismenn hans þurftu að
,,endurreisa lýðræðið“. En hve-
nær var þá þetta lýðræði á fs-
landi, sem Ól. „endurheimti“ í
sumar? Þessu væri gott að fá
svarað.
Ekki var það 1944, þegar Ól.
Th. myndaði nýsköpunarstjórn-
ina frægu. Þá voru kjördæmin
28. Ekki var það um það leyti,
sem ísland varð fullvalda ríki,
1918, þá voru þingmenn Reykja-
víkur aðeins tveir og' ekki kosn-
ir hUitfallskosning'u. Þá voru
íbúar Reykjavíkur 18 þús., eu
nálega 95 þús. í landinu öllu,
þingmenn 40.
Eða var kannske lýðræði um
aldamót, þegar íbúar landsins
voru 78 þús- og þar af 17 þús. í
Reykjavík ineð 1 þingmann, eu
sum fáinennari kjördæmi með
2 þingmenn?
Ekki tíðkaðist hlutfallskosn-
ing hér um það leyti sem Jón
Sigurðsson féll frá, 1879, Og
aldrei ympraði sá maður á því,
að nauðsynlegt væri að afnema
sjá.lfstæði kjördæmanna til þess
að koma á lýðræði á ísiandi.
Nei, iýðræðisfyrrkoniulag Ól.
Th. hefur aldrei fvrr verið í
gildi á íslandi. Hann hefur ekki
,,endurreist“ neitt í þeim efnum.
Hann hefur lagt niður hinn sögu
lega grundvöll þingræðis á fs-
landi. Af því h~n h'-ánóð
fér í ár,,inót•>1'T*"''vs
vegna gerði hann það ekki“?
t
Hið stærðfræðilega réttlæti
Enn segir Dagur:
„Frá stærðfræðilegu sjónar-
miði er lýðræði Ól. Th. raunar
ekki fu!ikomnara en svo, að í
haust fékk minni liluti kjóscnda
í Reykjavík 7 þingm. kjörna en
nieiri lilutinn aðeins 5 þingm.
Ól. Th. segir, að þvi helzta,
sem Framsóknarmenn færðu
fram gegu kjördæmabreyting-
unni hafi þegar verið „hrundið“.
Þarna reynir á ,,flugtakið“ og
hann er svo óhenpinn að reka
vængina niður, af því að hann
ræðst í það að nefna dæmi. Dæm
in lians eru þessi: „Stækkun
kjördæmanna leiddi ekki til þess
að klíka í Rvík réði íramboðun*
um“- Hvað skyldi Svf-inn á Egils
stöðum segja um þennan vitnis-
burð“?
, Ekki rofnuðu tenqsiin"
Ðagur lýkur grein sinni mcð
þessuin orðum:
..Ekki rofnuðu tengslin milli
kjósenda og þingmanna“, segir
Ól. Th. ennfrenmr.
Jæja, hvað voru haldnir marg-
ir framboðsfundir í haust sem.
le’.ð o» hvið hafa þeir verið marg.
ir á*u í hve mörgum hreppum
verða !e:ðarþ:ng er stundir líða?
,.ÞaA' er ct'>ðreynd“, sagði Ól>,
,.að ekki a-e;ns una sveitirnar
b’-eyt'ngunni, heldur fagna nú
fleM benni45.
Já. l klega hafa þe:- bændur
f=em vo-u ,,me5“ bráða-
þirgðalögunum í haust. En þeir
bændur voru ekki margir. Lík-
)e?a fagna þe'r bændur líka, að
ekki hafa ve-ið ve*tt lá.n út á
íbuðarhús mina fyrir áramótin
e'ns ot i "fnan undanfarið? Lík-
leera b’ekka þeir til þess, að
íhaid .boðskanur:un frá 1. maí
s 1. íim að f-ekka bændum um
helæing komist í f ,-mkvæmd i
kraftj hins „endurreista lýðræð-
is?“