Tíminn - 02.02.1960, Qupperneq 9

fcífðSndagur 2. fc5srúsr 1960.
9
hann varð þjónustumaður
Lopts og komst í kærleika við
Ólöfu dóttur hans. Á æsku-
árum hennar áttu þau fyrst
dóttur, er Ástríður hét, en
ekki mátti hún kalla Ólöfu
móður sína, og lét hún hana
frá sér vestur. Siðan son, er
hét Sigvaldi, hún eignaði
hann þjónustumeyju sinni, en
þó vóx hann upp með henni.
En löngu síðar, er Ólöf var
að kirkju og gekk til skrifta
inn í kórinn fyrir prest, lagði
hún á meðan eftir venju skart
sitt og kvensilfur á kistu eða
stokk frammi í kirkjunni. Var
Illhugi með öðrum sveinum
hennar nálægur og skoðuðu
skartið og silfrið til gamans
sér. Þá mælti hann ófyrir-
synju: Piltar, ætli þér ekki
hann sé mikilsháttar, sem á
fyrir fylgikonu hana þá
barna?
Það orð fór lengra en hann
’íU'ði, svo að hann réð af að
Torða sér og flýja, en sveinar
Ólafar spurðu hvort ei skyldi
fara eftir honum og taka
hann. Hún kvað lítilmannlegt
að elta einn einstæðingsmann
og varð ei af eftirförinni.
Ólöf var væn kona og stór-
mannlig. Hennar fékk Björn
sonur Þorleifs Árnasonar og
Vatnsfjarðar-Kristínar, því að
þeir bræður voru þá mjög á
legg komnir og voru þeir ætt-
menn hvorutveggi þá ríkast-
ir á landi hér. En það sá Ólöf
seinast til, að sem minnstar
sögur færu af Sigvalda, að hún
lét honum hlýðast að taka á
brott þjónustumey sína eina
hellsti nákomna Birni, en
sumir segja og að væri laun-
dóttir hans og lét enga eptir-
för veita honum. Fór hann
austur á Síðu og jók þar ætt
sína, sem seinna segir. Hann
var mikill maður vexti og
sterkur og hverjum manni
hærri, ofurhugi i skapi og
húsasmiður mikill Var hann
kallaður Sigvaldi Langalíf“
Þetta var nú saga Espólíns,
en þegar fræðimenn fara að
skoða söguna, verður niður-
staðan sú, að Illhugi muni
aldrei hafa verið til, Ólöf ekk-
ert barn átt í föðurgarði, áð-
ur en hún giftist Birni hirð-
stjóra og Sigvaldi langalíf ver
ið Gunnarsson. En Sigvaldi
var í þjónustu Björns og nam
á brott bróðurdóttur hans,
Þuríði Einarsdóttur.
Hins vegar hefur ekki sleg
ið fölsk'va á kveðskap Lopts til
Kristínar Oddsdóttur, hvort
sem það er satt, að vísur til
hennar hafi fundist í treyju
ermi hans þegar hann var
dauður. Þessi er ein vísa hans:
Veik en varra-mjúka
vín-gefn að mér sínum,
gerði grettis jarðar
gleði runn við það, munni,
ef hún kunni.
en ég veit hún kunni;
lina mætti lofn mínu
loga báru stórfári,
gulls ef gerði þella
gleðimild sem hún skyldi,
ef hún vildi,
en ég veit hún vildi.
S.Th.
Þær urðu nokkuð háværar viö-
ræðurnar þarna í Mávahöfn áð-
ur en lauk og skorti ekkert á ís-
ienzka karlmennsku og kjarn-
yrði.
Þekktu Daviffskvæði
af afspurn.
Svo er haldið til stofu og sezt
að veizluborði. Tíminn líður
hratt við gamlar minningar og
fréttir að heiman. fslenzk blöð
koma að vísu til Mikleyjar og
eru lesin af mörgum, enda svo
að segja hvert einasta manns-
barn læst á íslenzka tungu. En
þau eru lengi á leiðinni, fyrst
með skipapósti að heiman til
New York og þaðan með járn-
brautum til Kanada. Eru blöð-
in því oft mánaðargömul og
meira en það, þegar vestur
kemur til Mikleyjar.
A Mikley er talsvert safn is-
lenzkra bóka, þó fáar séu þar
bækur útkomnar í seinni tíð.
Efnin eru smá til bókakaupa að
heiman og lestrarlöngunin helzt
hjá eldra fólkinu. Kvæði eru enn
sem fyrr einna vinsælustu bók-
menntirnar og sárastur skortur
bókasafnsmanna að hafa ekki
fengið Ijóð Ðavíðs Stefánssonar,
sem þó er þekktur af orðspori
meðal Mikleyinga.
Grein og myndir: Guðni Þórðarson
Þessir veðurbitnu sægarpar af
Winnipegvatni kunna annars
sjálfir frá mörgu að segja. Þeir
hafa flestir marga hildi háð við
strauma og öldur á vatninu og
svalar vetrarferðir, þegar veiðar
eru stundaðar ofan um ís. Ef
þeim sögum yrði einhvern tíma
breytt í bókmenntir, myndi ekki
skorta frásagnir um svaðilfarir
og hrakninga. Nú á tímum leggja
menn ekki í aðra eins hrakn-
inga til að sækja björg í bú, eins
og landnemarnir gerðu við vetr-
arveiðarnar á sínum fyrstu ár-
um og löngu fram yfir aldamót.
Vetrarvertíðin byrjaði jafnan
um miðjan nóvember, eða þegar
ísinn var orðinn mannheldur.
Meðan ísinn var ekki nema 10—
12 þumlunga þykkur, var hægt
að leggja net undir honum með
sérstæðum tilfæringum og
þurfti þá að höggva margar vak-
ir á ísinn. Oft héldu fiskimenn
út á ísinn til veiða, áður cn hann
var orðinn fullkomlega traustur.
Flest haustin fórust einn eða
fleiri af þessum sökum og eins
kom fyrir, að menn urðu úti í
stórviðrum og hríðarbyljum á
ísnum.
Frá því skömmu fyrir jól og
fram til vertiðarloka um miðjan
marz höfðust fiskimenn við í
kofum úti á ísilögðu vatninu, en
fóru til veiðanna stundum langt
frá kofunum og notuðu hunda-
sleða og síðan hestasleða til að
komast á milli vaka og veiði-
staða. í þessum ferðum var oft
hrakningasamt og lífshætta á
feröum. Sprungur myndast oft
í ísinn og verður þá að gæta
fyllstu varúðar, svo að menn og
skepnur falli ekki niður um
sprungur, og stundum nægir
engin varúð, þegar slysahættan
er mest.
Rauffskinnar úrræffagóffir
í hrakningum.
Margar sögur kunna þessir ís-
lenzku vatnaveiðimenn frá göml
um tíma og þær sumar bæði ó-
trúlegar og spennandi. Indíánar
urðu sumir góðir vinir Islend-
inga á frumbýlingsárunum og
hafa til skamms tíma unnið með
þeim og fyrir þá við fiskveiðar
á Winnipegvatni. Margir voru
Indíánarnir dugmiklir og kjark-
góðir í vetrarferðum og kunnu
ráð við flestum vanda. En ekki
var öllum hent að hætta lífi sínu
í vetrarbyljum, eins og þeir
gerðu. Stundum björguðu þeir
með snarræði sínu og dugnaði
lífi manna í hörkuveðrum á ísn-
um, meðal annars með því að
grafa allt lifandi í fönn á úr-
slitastundu.
Það er orðið áliðið kvölds og
kyrrð komin á við Mávahöfn á
Mikley. Bátarnir liggja bundnir
við bryggjuno og það marrar í
köðlum og stögum. Hægan and-
vara leggur utan af viðáttum
vatnsins. Annars er allt kyrrt.
Litir haustsins skýrast i ljósa-
skiptunum, „rauðu skarlati
skrýðst hafði skógarins flos.“
Bráðum kemur vetur konungur
hingað á norðurslóðir með veldi
miklu. Þá verður enn mikill súg-
ur í vindum, sem leika á ísuðum
vötnum, þar sem fiskar vaka í
hverri vök.
Fiskibátar Mikleyjarbænda bundnir viff bryggju í Mávahöfn.
Þjóffvegur á Mikley, sem Kanadastjórn hefur látiff gera yfir eyna þvera.