Tíminn - 09.02.1960, Qupperneq 5

TfMINN, þrmjudaginn 9. febráar 1960.
5
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjój-) og ábm.. Þórarinn Þórarmsson.
Skrifstofur i Edduhúsinu við Lindargötu
Símar 18 300. 18 301 18 302. 18 303 18305 og
18 306 (skrifst ritstjórnin og blaðamenn).
Auglýsingasími 19 523. Afgreiðslan 12 323
Prentsm Edda hf.
W-----------—-------------------------------------->
Arás á umbæturnar
Kjördæmabyltingin s. 1. sumar var sannarlega ekki
gerð að rasanda ráði. Þurfti það reyndar engum að koma
á óvart svo glögglega sem á það var bent af Framsóknar-
mönnum. Úr því að kjördæmatilræðið tókst, var þess að
vænta, að skammt yrði að bíða næst.o áhlaups Efamál er
þó, að margir hafi gert sér ljóst, að það mundi verða eins
illvígt og ósk&nmfeilið og nú er komið á daginn.
Á undanförnum áratugum hefur iöggjafarvaldið sett
á laggirnar nokkra sjóði í því augnamiði að auðvelda efna-
minni hluta þjóðarinnar að ráðast í vmsar framkvæmdir
til umbóta á kjörum sínum. Má þar ti) nefna Raforkusjóð,
Fiskveiðasjóð, Stofnlánadeild sjávarútvegsins Ræktunar-
sjóð, Byggingarsjóði sveitanna, Byggmgarsjóði ríkisins og
Byggingarsjóði verkamanna. Tilgangur þessara sjóða er
að veita lán með eins hagstæðum kjörum og unnt er
hverju sinni. Lánveitingar þessara s|óða hafa verið megin
undirstaða allra þeirra margháttuðu umbóta sem orðið
hafa á kjörum og aðstöðu alls almennings í landinu á und-
anförnum áratugum bæði í sveit og við sjó. Með aðstoð
þeirra hefur verið unnt að byggja upp í sveitunum, marg-
falda ræktunina, ráðast í raforkufr amkvæmdir kaupa
fiskiskip, byggja yfir efnaminna fólk á mölinni o. s. frv.
Fyrir aðstoð þeirra hefur þjóðin með nokkrum hætti eign-
ast nýtt land.
En þótt ríkisvaldið hafi þannig á myndarlegan hátt
komið til móts við framkvæmdaþörí og umbótaþrá al-
mennings og svo hafi þokast í áttins á undanförnum 30
árum, að kraftaverki er líkast, er þó óhemju mikið ógert
enda hlýtur svo jafnan að vera með vaxandi þjóð. að þeg-
ar eitt verkefni er að baki bíða önnur úrlausnar.
Peningavaldið í landinu, kjarni íhaJdsins. hefui alla tíð
haft horn í síðu þessara umbóta. Lengi framan af barðist
það opinskárri baráttu gegn þeim. En þegar því að lokum
varð ljóst, að ekki reyndist unnt að rísa gegn þróuriinni,
dró það inn klærnar og lézt því jafnvei fylgjandi sem það
hataðist við í hjarta sínu. En þessi söfnuður gleymir aldrei
ósigrum og hyggur jafnan á hefndir Og þegar hann náði
samstarfi við foringjalið Alþýðuflokksins þetta eyðimerk-
urlið, sem búið er að glata hugsjónum sínum gleyma upp-
hafi sínu, þá rættist gamall draumur um að vinna aftur
töpuð lönd. Fyrsti þáttur herferðarinnar var kjördæma-
byltingin. Annar þátturinn er það efnahagsbyltingarfrum-
varp, sem nú liggur fyrir þinginu. Með því á raunveru-
lega að taka fjárráðin af bændum. verkamönnum og öll-
um þeim, sem ekki eru í náðinni hjá þeirri óhugnanlegu
auðjöfraklíku, sem nú hefur brotizt til valda í landinu.
Með einni lagagrein, sem laumað er mn i þetta langa frv.
á að varpa til jarðar mörgum lagabálkum sem byggðir
hafa verið upp af framsýni og fyrirhyggju með áratuga
starfi á Alþingi. Ríkisstjórnin heimtar í sínar hendur
vald til þess að ákveða sjálf vexti og lánstíma umræddra
sjóða. Engum dylst sá þjóðhættulegi tilgangur,
sem þarna býr á bak við. Með einni laga-
grein á að taka fyrir möguleika alls almenn-
ings til þess að geta haldið áfram að nema þetta land.
Purrkunarlausir peningamenn eiga að fá aðstöðu til þess
að koma í veg fyrir. að bændur geti haldið áfram að rækta
landið og byggja, að efnalítið fólk við sjóinn geti komið
sér upp þaki yfir höfuðið að þjóðin tái naldið áfram þvi
umbótastarfi, sem hún hefur unnið ' 30 ár við að bæta
lífskjör sín og aðstöðu. gera landið betra og byggilegra
fyrir sjálfa sig og framtíðina.
Sjálfsagt tekst ríkisstjórninni að mýla svo þingmfenn
sína, að málum verði þann veg til lykta ráðið á þingi nú
sem henni líkar. En þess ber að minnast að úrslita
hríðin er eftir.
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
>/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
'/
ERLENT YFIRLIT
Humphrey gegn Kennedy
Einvígi þeirra vi'S prófkjöri'ð í Wisconsin vekur vaxandi athygli
ÞÓTT forsetakosningarnar í
Bandaríkjunum fari ekki fram
fyrr en eftir nær 9 mánuði. bein-
ist athygli manna meira og meira
að þeim og þeim undirbúningi,
sem á sér orðið stað i sambandi
við þær. Það ýtir undir þetta,
að innan skamms tíma hefjast
prófkjör um forsetaefnin í hinum
ýmsu ríkjum, en þessi prófkjör
fara fram í sambandi við val
fulltrúa á þing flokkanna, er
ákveða endanlega hvert forseta-
efnið verður. í mörgum ríkjum
eru fuiltrúarnir skuldbundnir til
að fylgja niðurstöðu prófkjörsins,
en í öðrum ekki. í allmörgum
rikjum fara engin prófkjör fram
og þar eru það flokksvélarnar,
er ráða mestu um, hvaða forseta-
efni fær stuðning fulltrúanna úr
viðkomandi ríki.
Kennedy
— vinni hann í Wisconsin, hafa
sigur hoifur hans stórbatnað.
Að þessu sinni beinist sáralítil
athygli að prófkjörum hjá repu-
blikönum. Þar er það svo ráðið,
hvert forsetaefnið verður. Eins
og nú horfir, bendir allt til þess,
að Nixon varaforseti verði kjör-
inn forsetaefni republikana, án
nokkurrar mótkeppni.
HJÁ DEMOKRÖTUM gildir
þetta hins vegar öðru máli. Þar
er enn allt óvíst um, hvert for-
setaefnið verður. Margir menn
koma þar til greina og sækjast
eftir þvi að vera tilnefndir Þó
hafá enn ekki nema tveir þeirra
lýst opinberlega yfir þvi, að þeir
gefi kost á sér. Það eru þek
Kennedy öldungadeildarmaður
og Humphrey öldungadeildarmað
ur. Hins vegar er vitanlegt, að
tveir aðrir öidungadeildarmenn.
Johnson og Symington, eru fúsir
til framboðs og að unnið er kapp
samlega fyrir þá bak við tjöldin.
Einnig er víst, að Stevenson, er
tvívegis hefur verið i framboði
fyrir demokrata, muni vera fáan-
legur til þess að vera í framboði,
ef samkomulag yrði um það.
Hann má hins vegar ekki iáta
neitt á þessu bera, enda mun
tækifæri hans koma þá fyrst, ef
vonlaust reynist að ná samkomu-
lagi um einhvern hinna. Steven-
son lætur því nú, eins og hann
sækist ekkert eftir því að verða
í framboði, og til áréttingar því
fer hann innan skamms i tveggja
mánaða ferðalag til Suður-
Ameríku Seinustu vikumar hef-
ur virzt svo, að áhugi færi
minnkandi fyrir þvi, að Steven-
son verði aftur í framboði. enda
þótt allir viðurkenni kosti hans.
Það hefur sjaldan reynzt sigur-
vænlegt í Bandaríkiunum að
bjóða fram tvífallinn frambjóð-
anda.
EINS og málin standa opinber-
lega hjá demokrötum f dag,
stendur aðalbaráttan nú milli
þeirra Kennedys og Humphreys.
Baráttan fer nú harðnandi milli
þeirra. og mun hún ná hámarki
5. apríi næst komandi, er þeir
leiða saman hesta sína við próf-
kjörið í Wisconsin. Úrslit þess
geta vel dæmt annan hvorn þeirra
endanlega úr leik.
Að ýmsu leýti er hér um
ójafnan leik að ræða Kennedy
nýtur i upphafi stuðnings miklu
fleiri ríkja en Humphrey eða
allra ríkja Nýja Englands, því
að hann er upprunninn þar og
öldungadeildarmaður eins þeirra.
Auk þess hefur Kennedy ótak-
markað fé til að heyja baráttu
sína. þvi að hann hefur til ríkra
að telja. Þá nýtur hann öflugs
stuðnings trúbræðra sinna,
en hann er katólskur.
Humphrey nýtur hins vegar í
upphafi ekki nema stuðnings
heimaríkis sins, Minnesota, sem
er fremur lítið ríki. Fjárráð hans
eru mjög af skornum skammti.
Styrkur hans er mest fólginn )
þvi að njóta tlitrúar irjálslyndra
demokrata og hefur haldið skel-
egglega á málum bænda og verka
manna. Hann treystir þvi á
stuðning úr þeirri átt.
TIL AÐ BYRJA með var litið
svo á, að Humphrey ætti góðar
sigurvonir í Wisconsin Wiscon-
sin er næsta ríki við Minnesota
og Humphrey er þar allvel þekkt
ur meðal verkamanna og bænda
Stuðningsmenn Kennedys hafa
hins vegar lagt meginkapp á að
afla honum fylgis i Wisconsin.
þvi að það hefur jafnan þótt
mikill styrkur fyrir forsetaefm
að vinna sigur þar. Prófkjörið
þar er fyrsta stóra prófkjörið,
sem fer fram í sambandi við for-
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
'/
'/
'/
/
/
'/
'/
'(
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
(
'/
'/
/
/
'/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
't
'/
'/
‘/
'/
/
r
'/
'/
'/
'/
/
'/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
(
Humphrey .
— bíður hann endanlegt
skipbrot við prófkjörið
í Wisconsin?
setakosningarnar og mikið er því
tekið eftir úrslitunum þar Áróð-
ur fylgismanna Kennedys i Wis-
consin hefur nú borið þann
árangur, að skoðanakannanirnar
benda til þess, að hann sé líkleg-
ur til að sigra Humphrey.
Humphrey er þó síður en svo af
baki dottinn. heidur herðir nú
mjög baráttuna Hann hefur sýnt
áður, að hann er mikill baráttu-
maður og gengui vel að afla sér
fyigis, en það hefur Kennedy
lika sýnt Blaðamenn sem fylgzt
hafa með málum i Wisconsin
undanfarið telja þvi úrslitin enn
mjög tvísýn i þessari glimu
þeirra Humphreys og Kennedys.
Meðál fylgismanna Humphreys
er það nokkuð óttazt. að þar sem
lítill eða enginn áhugi er fyr-
ir prófkjörinu hjá republikönum,
að margir þeirra muni taka
þátt í prófkjörinu hjá demokröt-
um og styðja Kennedy Svipað
gerðist í Minnesota fyrir sein-
ustu forsetakosningar, Steven-
so. beið ósigur fyrir Kefauver
við prófkjörið. Vegna þess, að
Eisenhower var þá öruggur um
sigur í prófkjörinu hjá repu-
blikönum, tóku margk- þeirra
það ráð að láta skrá sig sem
demokrata og ná sér þannig
niðri á Stevenson.
Ef Rumphrey tapar i Wiscon-
sin, mun það nokkurn veginn
jafngilda því, að hann sé endan-
lega úr leik Slíkt hið sama verð-
ur ekki sagt um Kennedy, en
ósigur í Wisconsin myndi þó
mjög spilla fyrir honum. Sigur
hans þar myndi aftu.r á móti
mjög bæta aðstöðu hans.
Þ. Þ.
Kjarnorkuver í GrænSandi
Bandaríkiaher ætlar að gera
tilraunir með minniháttai orku
ver knúið kjarnorku ■ Thule i
Grænlandi og hefur hlotið sam-
þykki dönsku stjórnarinnar. —
Heppnist oessar tilraunir munu
slík kjarnorkuver reisi á fleiri
stöðum I Grænlandi og er áætl
að að mvnda béttriðið net slíkra
stöðva un. allt tandið og er ætl
unin að oannig fái iandið orku
sina i fraintfðinni.
Flutnmgur á kolum og olíu til
Grænlands er svo gífurlegur að
hugsanlegt er að mun ódýrara
verði að resia kjarnorkuvei í smá
um stíl. Það verður t.d naúðsyn
ægt að afla nægilegrar orku
vegna væmanlegs námureksturs í
■’orður-Grænlandi
Þessar aflstöðvar sem um ræðir.
eru tiltöluiega utlar 1500 kvv Sú
fyrsta verður því ekki nægilega
óflug til að nota við námurekst-
urinn. heldur verður notuð i sam-
bandi við vísmdalega bækistöð
Bandaríkjanna á meginísnum und-
ar ströndum landsins. —
Hins vegar búast menn við að
læra mikið ai reynslunni af
rekstr' bes^ara ’tlu stöðva og sú
reynsla ge'ui konið i góðar þarfir
Þegar færðar verða út kvíarnar.