Tíminn - 09.02.1960, Qupperneq 8

8
T í M I N N, þriðjudaginn 9. febrúar 1960.
Myndin er tekin uppi á hájöklum Noregs, þar sem þyrilvængja er að sækja
þrjár og hálfa smálest af jökulis, sem fluttur var i sambandi við auglýs-
ingabrellur á bifreiðum alla götur suður að miðjarðarlinu.
Til sjúkraflugs og
vöruflutninga
Frændur okkar Norðmenn nota
tiJ dæmis mikið þyrilvængjur —
og til hinna ólíkustu og ótrúleg
ustf ’tarfa Þar hefur fyrirtæki,
sem stofnað var fyrir fjórum árum
tii reksturs þyriivængja átt ótrú-
lega skjótum vexti að fagna Fé-
lagið Helikopter service notar ein-
göngu frekai litlar vélar og hefur
þær nú staðsettar á þremur stöð-
um meðfram hinni löngu strand
iengju Noregs og leigir vélarnar út
tií hvers konar starfa. allt frá
sjúkraflutnmgum og til þess að
flytja fólk og varning upp á hæstu
fiallstinda
Hafa þynlvængjur þessa norska
félags reynzt hið þarfasta þing í
þröngum fialladölum Noregs og
fiörðum. Hafa þær þegar bjargað
ótöldum mannslífum og lyft í orðs-
ir.s fyilstu merkingu Grettistökum,
þar sem mannlegur máttur gat á
engan annan hátt hjálpað
Svipaðar aSstæður
hér og f Noregi
Er starfsemi þyrilvængjanna í
Noregi sérstaklega getið hér til
fróðleiks, vegna þess að aðstæður
2000 metra há fjöll, tiJ dæmis í
sambandi við byggingu útvarps
endurvarpsstöðvar Voru bessir
flutningar með pyrilvængjum
þannig langódýrustu og fljótustu
fiutningarnir. sem hægt var að
koma við og raunar mörgum til-
t'pllum eina færa leiðin til að
fiytja.
Oft er leitað ti) þyrilvængjufé-
lagsins um htn einkennilegustu
'■erkefni og er reynt að verða við
óskum viðskiptavina. þó stundum
sé það erfiðleikum bundið
Leituðu að skeyti frá
„Könnuði II"
Fyrirtæktnu barst ósk um
það frá Bandaríkjunum að
þyrilvængjtirnar leituðu að flug
skeytinu frá gervitunglir.u ..Könn-
uður II“, sem iíklegi var talið að
fallið hefð, í sjö nálægt Spitzberg-
en. Vegns mikillar vegalengdar
yfir opið haf var ekki hægt að
fljúga þeim þangað, heldur voru
þær teknar um borð i stóra flutn-
ingavél herstns, sem lenti síðan á
fieðmni jörð norður á Spitzbergen.
en þar er enginn flugvöllur fyrir
svo stórar vélar
Síðan hófst umfangsmiki) leit
með tveimur byrilvængjum. Flugu
Þessl þyrla getur meira að segja
flutt jeppabil alllangan veg, þegar
með þarf. Mannl finnst furðulegt,
að svo veigalítil vél skuli vera búin
svo aflmiklum hreyfli, að hún geti
lyft slíku grettistaki — en það er
ekki um að villast.
Þyrilvængjur eru kostaþing til margra hluta
íslendingar hafa jafnvei í
ríkari mæli en margar aðrar
þjóðir tekið flugtæknina í
þjónustu sína. Flugsamgöng-
urnar innan lands eru nú óð-
um að verða íslendingum það,
sem járnnrautirnar hafa verið
öðrum þjóðum og þykir mörg-
um ókunnugum ótrúleg saga.
Breytt tækni á þó sjálfsagt
eftir að auka þessar fram-
farir stórlega og flytja sam-
göngurnar í enn vaxandi mæli
upp i loftið, ekki sízt á innan-
landsleiðum.
Eitt er það þó á sviði flugtækn-
innar, sem íslendingar þekkja
varla nema af afspurn enn sem
komið er, en það er byrilvængjan
og notkunargildi hennar Er þetta
þó næsta undarlegt vegna þess, að
hvergi á þetta töfratæki tækninnar
betur við en einmitt í fjöllóttum
löndum og misviðrasömum þar
sem venjulegra flugvéla nvtur ekki
við að fullu íslendingar sem ann
ars érú éljótir að tileinka sér nýj-
ungar, ljfýort sem þær horfa til
framfara eða ekki, hafa ekki enn
eignast þyrilvængju og verður þess
þó tæplega langt að bíða úr þessu.
Þa er líklegt að mönnum finnist
hér, sem annars staðar með þessa
notadrjúgu nýjung, að furðulegt sé
hvernig menn hafi komizt af án
bessa hjálpartækis
Þessl mynd er frá veðurathugunarstöðinnl Fanaraaken á Skjolden 2068
metrum yflr sjávarmál. Þar er hæsta byggð I Noregi. Á hverju sumri eru
allar vistir og nauðsynjar flutt með þyrilvængjum til stöðvarinnar.
þar í landi eru á ýmsa lund mjög
svipaðar og hér á landi Þannig að
þyrilvængjur yrðu notadrjúgar til
svipaðra starfa hér og í Noregi
Fyrsta þyrilvængjan sem þetta
norska þy-ilvængjuflugfélag eign
aðist var a 1 gerðinni Bel) 47 D1
F ramleðislunúmer hennar er var
13. virtist pski standa í vegi fyrir
rotagildi 'élarinnar og börfin
reyndist srrax svo mikil fvrir hjálp
þyrilvængju að á sama ári
var önnur vél keypt og árið eftir
briðja véun Nú á félagið fimm
vélar og ráðgerir að kaupa þá
s.jöttu. stærr bvrilvængju sem að-
ailega yrði notuð til mannf'utninga
og vörufluminga í stærn stíl en
hinar fimm
Fluttar nserri 2000 lestir
á einu ári
Meða) peirra verkefna sem
Norðmenn hafa leyst með notkun
þyrilvængju eru marghát^uð störf
' sambandi við virkjanir vatnsfalla
á afskekktum stöðum Þannig
fluttu þyrdvængjurnar samtals
1954 smálestir árið 1958 og hófu
sig 44 þúsund sinnum á loft við
þessa flutninga Sumir vöruflutn-
ingarnir fóru fram upp á meira en
þær í fimmtán klukkustundu a
dag í fjóra daga yfir hafinu. þar
sem líkleg* var talið að skeytið
hefði fallið i baðum vélunum voru
menn með fallhlífarútbúnað og
landgöngusnga. svo hægl væri að
, ganga-' niður ti) sjávar ef hlutur
u;n hefði tundizt En öl) þessi
mikla fyrirhöfn varð árangurslaus,
skeytið far.nst ekki og vísinda-
jmennirnir sem biðu fengu ekki
hær fon ’nislegu upplýsingar.
sem nota arti > bágu vísinda og
framfara og kannske geimferða
Mikilvirkar við björgunar-
og hiálnsirstörf
Eitt af umfangsmestu verkefn-
um þyrilvængjanna í Noregi er þó
björgunar og hjálparstöp Oft eru
þessi störf "nnin við aðstæður þar
sem engri hiálp eða ajörgun hefði
'nnars ver ð vð komið
Dimman skammdegisdag var
em af þyrnvængjunum send til
emnar nyrsiu byggðar Noregs ti)
að sækja sjúkling og tók það
þrettán kJuKkustundir að fltúga
treð hann »lla leið að norðan suð
ur ti) sjúkrahúss í Oslo Mikið af
siíku sjúkraflugi hefur verið fram-
kvæmt i nvrztu byggðum Noregs.
oft langt tiorðan við heimskauts-
baug og stundum í skammdegis-
ntyrkri, og ekk’ ósjaldan i slæmum
veðrum
Ekki eru þó öll verkefni þyril-
vængjanna iafn nauðsynleg og
mikilvæg. Þannig var þvrilvængja
r.otuð til íð sækja þrjár og hálfa
smálest af -ökulis norður á Svart-
ísen norðan við heimskautsbaug og
flytja suðuT á vegi. þar sem bflar
tóku við og fluttu ísrinn 1 auglýs-
ingaferð aila leið suður að mið-
larðariinu með viðkomu. meðal
annars l OsJo París og Algeirs-
borg Þá eru þyrilvængjurnar jafn-
<’e) notaðar við byggingat háhýsa
Oslo og tu þess að flvtja síma-
staura og vafllnustaura upp um
fjöl) og firnindi og iafnve) hiálpa
t;l við niðursetningu beirra bar
sem mannafli og tæki eru ekki fil
staðar ti) að reisa þá og feila niður
gryfjur
Björgun úr sjávarháska
Við björgun úr sjávarhaska hafa
bvrilvængjuT reynzt mjög vel
Umferðaslys frá sjónar-
miði taugaskurðlækna
E. Busch, prófessor vlð
Kaupmannahafnarháskóla,
sem er mörgum íslendingum
góðkunnur, og læknamlr
Kezia Christensen og Bjami
Tónsson birta fróðlega
skýrslu undir þessari fyrir-
sögn í riti, sem nefnist. „Traf
Vkskador i Skandinavien“
eða umferðarslys í Skandin-
avíu 1957.
Þar er gerður samanburð
ur á árangri heila- og tauga
skurðlækninga á sjúkling-
um, sem lent höfðu i um-
ferðarslysum á árunum
1947—51 og 1952—56 í Dan-
mörku.
Fyrra fimm ára tímabilið
fara alls 30.869 siúklingar I
spítala vegna höfuðmpiðsia.
en skýrslan fjallar eðallega
um þá, sem fóru f spítala
austan Stórabeltis b.e. tæp-
)ega 15.000 manns.
Þar af höfðu 49<yr ororðið fyr
ir umferðarslysum Af helm
létust alls 6%, en 32% af
beim sem fluttir voru I heila
og taugaskurðdeildir. sem
sýnir, að þangað hafa farið
stórslasaðir menn.
Þótt 40% slysanna orsak-
ist af reiðhjólum. valda vél-
knúin ökutæki hvorki meira
né minna en 74% banaslys-
anna.
Dánarhlutfall taugaskurö
deildanna er hærra hjá öku
slysasjúklingum en öðrum
vegna þess að hlutfaPs'ee-a
margir þeirra fengu heila-
mar ,sem varð veigamesta
dánarorsökin. — Mun fær”i
dóu af þeim. sem hægt var
að beita aðgerð við.
Skýrsla áranna 1952—58
sem nær aðeins yfir sjúk-