Tíminn - 03.07.1960, Síða 7

T Í M l X fo awHHHtagBm tj m Í9fi0.
7
— SKRIFAÐ OG SKRAFAÐ —
Ofbeldi brezka sjóhersins á Grímseyjarsundi. — íslendingar munu ekki láta kágast. — Allar
aðstæður eru mótstæSar Bretum og þeir eru því dæmdir til uppgjafar. — Ofbeldi Breta og varn
arliðið, — Forsætisráðherrann ræðir um verkfallshættuna. — Ætlar ríkisstjórnin ekki að
koma til móts við launastéttirnar? - Félagshreyfingar er hafa mótað stjórnarfar Norðurlanda
Ofbeldi þaS, sem Bretar
beittu íslenzka varðskipsmenn
á Grímseyj arsundi síðastl.
miðvikudag, hefur vakið verð-
skuldaða reiði og furðu um
allt ísland.
Af þremur ástæðum hafði
þess verið vænzt, að slíkur at-
burður ætti ekki eftir að ger-
ast.
í fyrsta lagi höfðu brezkir
útgerðarmenn heitið því, að
þeir myndu ekki láta togara
sina fara inn fyrir tólf milna
mörkin um þriggja mánaða
skeið. Sá tími er enn ekki lið-
inn.
í öðru lagi hafði brezka
stjórnin gefið til kynna, — að
vísu nokkuð loðið, eins og
Breta er vandi, — að herskip
hennar myndu ekki veita
brezkum togurum vemd innan
tólf mílna markanna.
í þriðja lagi hafði þess verið
vænzt að Bretar væru búnir
að fá sig fullsadda af þeirri
andúð og fyrirlitningu, sem
þeir hafa orðið fyrir vegna of-
beldis þess, er þeir hafa beitt
íslendinga.
Allt hefur þetta brugðizt.
Togaraeigendurnir brezku
hafa margsvikið loforð sín og
nægir það til þess að sýna
hvers konar manntegund er
þar á ferðinni. Brezka stjórnin
hefur brugðizt hinu loðna fyr-
irheiti sínu. Bretar ætla auð-
sjáanlega að enda þennan leik
hér eins og í þeim nýlendum,
þar sem þeir hafa þráast
lengst við og orðið að yfirgefa
með mestri skömm.
En Bretar skulu ekki halda
að þetta sé leiðin til að kúga
íslendinga til undanhalds.
Hafi sú yfirskynsvinsemd, sem
brezkir togaraeigendur og
brezka stjórnin hafa sýnt að
undanförnu, verið búin að
'Tera einhverjar örfáar sálir
' thaldsminni en ella, hefur
þetta seinasta ofbeldisverk
orðið til þess að stappa í þær
stálinu að nýju.
Bretar dæmdir til
uppgjafar
íslendingar þurfa ekki held-
ur neitt að óttast, þótt Bretar
haldi áfram ofbeldi sínu enn
um stund. Það er þegar reynt,
að ekki er hægt með neinum
teljandi árangri að stunda
togveiðar undir herskipa-
vernd. Útfærsla fiskveiðiland-
helginnar hefur borið mikinn
árangur undanfarin misseri,
þrátt fyrir þessar sýndarveið-
ar Breta. Bretum er að verða
ljóst, að slíkur veiðiskapur er
gagnslaus og vonlaus til lang-
frama. Þeir munu því gefast
upp fyrr en síðar.
Sennilegast er líka að of-
beldisverkið á Grímseyjar-
sundi sé eins konar örþrifaráð,
sem á að verða til þess að
Hér sjást herskipið Duncan og varðskipið Þór, en myndina tók Guðmundur Kaernested skipherra úr gæzlu-
flugvélinni Rán. Það var flugvélin sem stóð togarann fyrst að ólöglegum veiðum og gerði varðskipinu síðan
viðvart. Annar brezkur togari var einnig staðsettur innan markanna, en 11 togarar að auki voru við veiðar
á sömu slóðum.
skjóta Islendingum skelk í,
bringu, og knýja þá til upp-'
gjafar. Það er eins og verið
að gefa til kynna, að íslend-
ingar verði nú að gefast upp
og semja, því að ella verði
brezku herskipin hér um aldur
og ævi.
Þetta blekkir áreiðanlega
engan óheimskan íslending.
Öll aðstaða er slík, að Bretum
mun ekki reynast fært að gera
þetta nema um stuttan tíma.
Hagsmunir brezku togaranna
þola ekki slíka veiðimennsku,
þótt þeir reyndu að þráast við
fram að Genfarráðstefnunni.
Og almenningsálitið í heimin-
um mun verða Bretum enn
öndverðara eftir en áður. Þeir
eru því dæmdir til skjótrar
uppgjafar. Þeir eiga þá eftir
að bíða sömu ófarirnar hér og
í nýlendunum í Asíu og Afríku,
þar sem einbeittni kúguðu
þjóðanna hefur hrakið þá í
burtu, þrátt fyrir margfalda
hernaðarlega yfirburði þeirra.
Ef Bretar vildu fara hyggi-
lega að, eiga þeir ekki að bíða
eftir slíkum úrslitum hér. Til
þess að opna augu þeirra nægi
lega fyrir þessu, þarf íslenzka
þjóðin að standa nú sem allra
fastast saman og láta hvergi
sjást nein merki undanhalds.
Þá munu Bretar átta sig fyrr
en síðar.
Ofbeldi Breta og
varnarliðið
Ef Bretar halda áfram að
beita íslendinga ofbeldi, er
líka hægt að grípa til rót-
tækra ráða og láta fullt vald
koma gegn valdi, ef annað er
ekki talið nægja.
í 5. grein varnarsáttmálans,
sem íslendingar hafa gert við
Bandaríkin, segir á þá leið, að
„Bandaríkin skulu fram-
kvæma skyldur sínar samkv.
samningi þessum þannig, að
stuðlað sé svo sém frekast má
verða að öryggi íslenzku þjóð-
arinnar“. Það heyrir að sjálf-
sögðu undir þetta að stuðlað
sé að öryggi íslenzkra varð-
skipsmanna, sem eru að vinna
skyldustörf sín innan fisk-
veiðilandhelgi íslands.
Þetta gerðu sjómenn á
Akranesi og í Keflavík sér
Ijóst, er þeir kröfðust þessi
haustið 1958, að varnarliðið;
veitti vernd gegn ofbeldi!
Breta. Þær ríkisstjórnir, sem;
síðan hafa setið við völd, hafa!
talið rétt að grípa ekki til '■
þessa þrautaúrræðis fyrr enj
a. m. k. væri séð hver úrslit
yrðu á hafréttarráðstefn-!
unni, sem nýlega er lokið. Nú
eru þau úrslit kunn og hafa
þau síður en svo styrkt að-!
stöðu Breta. Ef Bretar halda
ofbeldinu áfram, þrátt fyrir
það, hlýtur það að koma mjög |
til athugunar að á það sé
reynt, hvort varnarsamning- ;
urinn hefur það gildi, sem
treyst hefur verið á.
Verkfallshættan
Hér í blaðinu var nýlega
vikið að því, að Ólafur Thors
forsætisráðherra hefði í þjóð-
hátíðarræðu sinni 17. júní
rætt nokkuö um kauphækkun
arkröfur launastéttanna og
varað við verkföllum í þvi
sambandi.
Það er vissulega rétt hjá
Ólafi, að meiri háttar verkföll
væru næsta óæskileg. Þetta
gera launastéttirnar sér vissu-
lega ljóst. Þær sýna líka þolin-
mæði og hafa ekki hreyft sig
neitt, þrátt fyrir þá kjara-
skerðingu, sem orðin er. Þær
vilja að núv. stjórnarstefna
fái nokkurt tækifæri til að
sýna sig í framkvæmd. Nú
gerast ekki heldur neinir til
þess að æsa til tafarlausra
verkfalla, eins og foringjar
Sjálfstæðisflokksins gerðu
strax eftir að efnahagsráð-
stafanirnar voru gerðar vorið
1958, og voru þær þó launa-
stéttunum hvergi nærri eins
tilfinnanlegar og þær, sem nú
voru gerðar. Samt fóru for-
kólfar Sjálfstæðisflokksins þá
strax af stað og hvöttu til
kauphækkana og verkfalla.
Nú gerir enginn slíkt. Nú er
ekki reynt af pólitískum ástæð
um að hvetja til kauphækk-
ana og verkfalla.
Hitt er hins vegar staðreynd
að fulltrúafundur Alþýðusam-
bands íslands, þar sem mættir
voru menn úr öllum stjórn-
málaflokkum, hefur sam-
hljóða lýst yfir því, að launa-
stéttirnar yrðu að fá kjör sín
bætt sem fyrst.
Þetta sýnir það vissulega, aö
mikil verkfallshætta er fram-
undan, nema eitthvað verði
strax að gert.
Á valdi ríkisstjórn-
arinnar
Það má segja, að áðurnefnd
ur fulltrúafundur Alþýðusam-
bandsins hafi verið eins konar
hættumerki um verkfall fram-
undan, en þessa hættu á bif-
reiðarstjórinn eða í þessu til-
felli ríkisstjórnin að geta var-
ast, ef hún gáir að sér í tíma.
Orsök verkfallshættunnar
er að sjálfsögðu hinar rang-
látu efnahagsráðstafanir rík-
isstjórnarinnar, er skerða
kjör almennings langt úr hófi
fram, enda stefnt með þeim
að allt öðru en að koma fjár-
málum þjóðarinnar á réttan
kjöl. Með því að slaka nægi-
lega á þessum aðgerðum, get-
ur ríkisstjórnin vafalaust kom
izt hjá verkföllum.
Ef ríkisstjórnin hverfur frá
vaxtaokrinu, fellir niður al-
| menna söluskattinn, hættir
! við að koma upp stórkapítal-
isma á kostnað almennings, og
gerir ráðstafanir til alhliða
uppbyggingar og nægrar at-
vinnu, þá ætti að geta skapazt
hér það ástand, að launastétt-
irnar sjái sig ekki knúðar til
verkfalla.
Það á að forðast verkföllin.
Það er rétt af launastéttunum
að veita ríkisstjórninni nokk-
urn tíma til að íhuga ráð sitt.
Það er á valdi hennar að af-
stýra verkfallshættunni, sem
forsætisráöherra varaði við
17. júní.
Samvinnuhreyfingin
og Norðurlönd
í vikunni, sem leið, var
haldinn hér í Reykjavík aðal-
fundur norræna samvinnu-
sambandsins og sóttu það
margir helztu leiðtogar sam-
vinnufélaganna í þessum
löndum.
í tilefni af þessum fundi,
var það réttilega rifjað upp
hér í blaðinu, að Norðurlönd
eru nú í fremstu röð þeirra
landa, þar sem stj órnarhættir
þykja farsælastir, lífskjör al-
mennings bezt og stéttamunur
minnstur. Víða um heim er
það haft að orði, að Norður-
lönd séu lönd hins gullna með-
alvegar. Með því er átt við það,
að þar hafi tekizt betur en
annars staðar að þræða með-
alveginn milli öfga stórkapí-
talismans og kommúnismans
og fylgja þannig hinum far-
sæla meðalvegi, er tryggir
bezt heilbrigða stjórnarhætti
og góð lífskjör almennings.
Ef nefna ætti eitthvað
tvennt, sem framar öðru hefur
stuðlað að hinni farsælu og
heilbrigðu þróun á Norður-
löndum, er svarið vissulega
auðvelt. Það eru samvinnu-
hreyfingin og verkalýðshreyf-
ingin, sem eiga meiri þátt í
þessari þróun en nokkuð ann-
að. Þessar tvær hreyfingar
hafa náð meira vexti og við-
gangi á Norðurlöndum en í
flestum eða öllum löndum
öðrum og starf þeirra og áhrif
mótað þar framþróun félags-
mála og atvinnumála fram-
ar öllu öðru.
Pyrir íslenzka samvinnu-
menn er það vissulega mikil
ánægja að fá heimsókn
margra ágætra samvinnu-
frömuða frá Norðurlöndum.
Það rifjar upp, hve mikill ár-
angur hefur náðst af sam-
vinnustarfinu í þessum lönd-
um og er þannig til uppörv-
unar og hvatningar. Það gef-
ur jafnframt aukinn styrk í
þeirri árásarhríð, sem nú er
haldið uppi gegn samvinnu-
hreyfingunni af ríkisstjórn-
inni og flokkum hennar.