Tíminn - 14.09.1960, Blaðsíða 5

Tíminn - 14.09.1960, Blaðsíða 5
T í MIN N, miðvikudirgiim 14. septeniber 1960. 5 99 Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKORINN. FramJrvæmdastiórl: Tómas Arnason Rit- stjórar: Þórarinn Þórarinsson (áb.t. Andrés Kristjánsson Fréttastjórl: Tómas Karlsson. AuglýsmgastJ. Egil) Bjarnason Skrifstofur í Edduhúsmu — Símar- 18300—18305. Auglýsingasími: 19523 Afgreiðslusími: 12323 — Prentsmiðjan Edda b.f. Misheppnuð „viðreisn Hér í blaSinu hefur áður verið sýnt fram á, hvernig „viðreisnin“ hefur gert hlut sjávarútvegsirís og landbún- aðarins stórum verri en hann var áður, svo að þar virðist mikill samdráttur og jafnve: stöðvun framunaan, ef ekk- ert verður aðgert. „Viðreisnin“ hefur því meira en mis- heppnazt, hvað það snertir að bæta hag framleiðslunnar, enda henni ætlað allt annað hlutverk, þótt látið væri í veðri vaka, að hún ætti að vera í þágu framæiðslunnar. Þá hefur einnig verið sýnt fram á, hve grálega „viðreisn- in“ hefur leikið launastéttirnar, þar sem fulltrúar allra flokka urðu sammála um það á ráðstefnu Alþvðusam- bandsins í vor að krefjast kauphækkunar innan tíðar. En það er vissulega á fleiri sviðum, sem „viðreisnin“ hefur misheppnazt. Seinustu Hagtíðindi leiða það t d. í ljós, að fyrstu sjö mánuði þessa árs hefur sparifjáraukningin orðið mun minni í bönkunum en á tilsvarandi tíma í fyrra, þrátt fyrir okurvextina. í fyrra nam aukning spariinnlána og innlána á hlaupareikningi 277 millj. kr., en á sama tíma í ár hefur hún orðið 236 millj. kr. eða 40 millj króna minni Ef sparisjóðirnir reu tekmr með verður þessi útkoma enn óhagstæðari. Fyrstu sjö mánuði ársins í fyrra ukust inn- lög í sparisjóðunum um 28 millj. kr. en í ár um aðeins 7 millj. kr. Sparifjáraukmngin er þanmg 60 millj. kr. minni fyrstu 7 mánuði þessa árs, en hún varð á sama tíma í fyrra. Ef litiö er á afkomu bankanna út á við, kemur einnig í ljós, að hún er mun verri en í fyrra í júlílok í fyrra var aðstaða þeirra út á við hagstæð um nær 50 millj kr., miðað við núv. gengi, en í júlílok nú var hún óhagstæð um 51 millj. kr. Þannig er sama hvert litið er. „Viðreisnin" hefur hvergi haft áhrif til bóta, heldur nær hvarvetna í gagn- stæða átt. Aðeins ein stétt hefur hagnast á henni há- launamennirnir, er hafa fengið margfalda skattalækkun á við aðra landsmenn. Gróðamennirnir bíða svo eftir því að hremma eignir þeirra, er verða að gefast upp vegna „viðreisnarinnar“. Þegar hálaunamenn og stórgróðamenn eru undanskildir, hafa allir tapað. Tilgangur „viðreisnarinnar“ var líka sá fyrst og fremst. Það hefur nú fullkomlega sannast, sem Fram- sóknarmenn sögðu í umræðunum um efnahagsmálin á síðastl. vetri. Allt eins Eins og kunnugt er, fékk ríkisstjórnin heimild til þess í efnahagslöggjöfinni sem samþykkt var á seinasta þingi, að taka nær 800 millj. kr. vöi'ukaupalán hjá Al- þjóðlega gjaldeyrisvarasjóðnum og Evrópusjóðnum. Samkvæmt seinustu Hagtíðindum var ríkisstjórnin bú- in að nota rúman helming þessarar upphæðar í júlílok. Hún var þá búin að taka vörukaupalán hjá þessum sjóð- um að upphæð 450 millj. kr. Vissulega er þetta meira en ískyggilegt. En allt er á sömu bókina lært, hvað snertir ,,viðreisnina“ Einn aðal- tilgangur hennar átti að vera sá að forðast erlenda skulda- söfnun. Niðurstaðan hefur hins vegar orðið sú, að aldrei hefur átt sér stað meiri skuldasöfnun og það hrein eyðslu- skuldasöfnun. Ef slíku heldur áfram sem nú hefur átt sér stað um skeið, verður þjóðin sokkin í botnlaust eyðsluskuldafen eftir stuttan tíma. Það er ekki sízt þess vegna, sem það er nauðsynlegt að horfið verði af braut „viðreisnarinnar“ tafarlaust. t '/ ? / ? > > '/ '/ '/ / / '/ '/ / '/ '/ '/ / '/ / '/ / '/ '/ / '/ '/ '/ '/ '/ '/ / '/ '/ / '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ ‘/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ / '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ 't '/ '/ '/ '/ '/ '/ / '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ '/ ERLENT YFIRLIT______ Kosningarnar í Svíþjóð Stjórnarskipti, ef iafna'ðarmenn tapa tveimur þingsætum A SUNNUDAOINN kcmur munu fara fram kosningar til neðri deildar sænska þingsins. Þar verður skorið úr því, hvort jafnaðarmenn eiga að fara með stjórn áfram eða hvort mið- flokkarnir, — Þjóðflokkurinn og Miðflokkurinn, eiga að taka við forustunni. Staðan er nú þannig í neðri deild þingsins, að jafnaðar- menn hafa þar 111 sæti, íihalds- flokkurinn 45, Þjóðflokkurinn 38, Miðflokkurinn 32 og komm únistar 5. Samkv. venju, legg- ur stærsti flokkurinn til þing- forsetann, sem ekki má t aka þátt í atkvæðagreiðslum, og hafa því jafnaðarmenn ekki í reynd nema 110 sæti þar, móti 115 atkv. borgaralegu flokk- anna og 5 atkv. kommúnista. Það hefur hjálpað jafnaðar- mönnunuim, að þeir hafa verið tiltölulega sterkari í efri deild- inni. Þar hafa þeir 78 sæti, borgaralegu flokkar'nir 71 og og kommúnistar 2. f flestum me'riháttar málum greiða þing- deildirnar atkv. sameiginlega. Jafnaðarmenn hafa þá 188 atkv. móti 185 atkv. borgaralegu flokkanna. Hin sjö atkv. komm- únista geta þá ráðið úrslitum. Kommúnistar hafa undanfarið valið sér hjásetu í helztu átaka- málunum miMi jafnaðarmanna og borgaralegu flokkanna, og þannig bjargað stjórninni, án þess að nokkrir samningar væru um það milli þeirra og hennar. Þó jafnaðarmenn tapi ekki nerna 2 þingsætum nú, nægir þeim ekki lenigur hjáseta komm únista, ef þessi tvö þingsæti færast til bor'garalegu flokk- anna. Allar likur eru þá til þess, að stjóm jafnaðarmanna muni biðjast lausnar og stjórn borgaralegu flökkanna taka við. Það gerir kosningai'nar enn meira spennandi en ella, ef svo mætti kveða að orði, að í seim- ustu þingkosningum eða fyrir tæpum 2 árum unnu jafnaðar- rnenn 5 þingsæti með örlitlum atkvæðamun, en til neðri deild- arinnar er kosið hlutfallskosn- ingum í stórum kjördæmum. Jafnaðarmenn hefðu þá ekki þurft að missa nema 1900 atkv., til þess að tapa þessum 5 þing- sætum. Þeir höfðu þá heppnina með sér, en verður hún með þeim nú? í ÁRÓÐRINUM NÚ leggja jafnaðarmenn mikla áherzlu á þau atriði, að efn ah agsafkoman sé góð í landinu, atvinna sé meiri en nóg, kaup hafi farið hækkandi og almannatrygging- ar verið auknar. Menn eigi að veija á milli þess að búa við þetta ástand áfram undir for- ustu jafnaðaimanna eða fá yfir sig ósamstæða íhaldsstjórn. Þegar litið er á þetta, virð- ist kosningaaðstaða jafnaðar- rnanna nokkuð góð. Helzt skygg ir það þó á hjá þeim, að búizt er við, að kommúnistar rétti eitthvað við aftur, en ef það yrði, er líklegt, að það verði helzt á kostnað jafnaðarmanna. Af hálfu íhaldsflokksins hef- ur verið lögð mikil áherzla á að bjóða upp á ómengaða í- halds- og samkeppnisstefnu, ekki ósvipaðri þeirri, sem nú er TAGE ERLANDER GUNNAR HEDLUND BERTIL OHLIN fyigt hér á landi. Flokkurinn 'hefur heldur unnið á þessari afstöðu sinni í tveimur seinustu þingkosningum, en hins vegar er það talið vafasamt nú, og er því jafnvel spáð, að hann muni heldur tapa að þessu si-nni. AF HÁLFU hinna borgara- legu flokkanna tveggja, Þjóð- flokksins eða frjálslyhda flokks ins og Miðflokksins, sem áður hér' Bændaflokkur og hefur að- alfylgi sitt í sveitunum, hefur verið tekin ákveðin afstaða gegn afturhaldssteínu íhalds- flokksins og lýst yfir því, að þessir flokkar muni ekki tafca upp samviniiu við hann um framkvæmd einhverrar íhalds- stefnu, ef jafnaðarmenn misstu meirihlutann. Þeir myndu beita sér fyrir frjálslyndri stjórnar- stefnu. Milli þessara tveggja flokka hefur verið óbein sam- vinna í kosningabaráttunni og þeir hagað kosnipgaáróðri sín- um nokkuð á einn og sama veg. Af hálf(u Miðfloksins hefur þó verið lögð sérstök áherzla á, að hann teídi þjóðstjórn æskileg- asta, ef jafnaðarmenn misstu meir'ihlutann. Það styrkir þessa flokka verulega, að þeir eru undir leiðsögu viðurkenndra foringja. Bertil Ohlin stjórnar Þjóð- flokknum og efldist hann mjög undir forustu hans fyrst eftir styrjöldina, en hefur misst aft- ur fylgi til íhaldsflokbsins í seinustu kosningum. Miðflokk- urinn er undir forustu Hed- lunds, sem var landbúnaðarráð- herra í samstjóm jafnaðar- manna og bændaflokksins. Flokkurinn tapaði þá fylgi, svo að Hedlund lét hann hætta stjórnarsamstarfinu og breytti jafnframt um nafn á honum. Síðan hefur flokkurinn rétt hlut sinn aftur. Foringi Íhaldsflokksins er Hjaimarson. Undir forustu hans hefur flokkurinn tekið upp enn meiri hægri stefnu en áður. Þetta virtist vænlegt tii fylgis í fyrstu, en vafasamt, að það reynist svo til langframa. Foringi jafnaðarmanna er Erlander, sem hefur nú verið forsætisráðherra í samfleytt 14 I KOSNINGABARÁTTUNNI hefur nær eingöngu verið deilt um innanlandsmálin. Stjórnar- andstæðingar hafa ekki sízt lagt áherzlu á það, að óheppilegt væri að láta sama flokkinn fara lengi með völd. Utanríkis- málin hefur lítið borið á góma. Flokkarnir eru yfirleift sam- mála um hina óháðu utanrlkis- stefnu, sem Svíþjóð fylgir. Þó vilja kommúnistar að sjálf- sögðu meira í austurátt, en íhaldsflokkurinn lengra til vest urs. Hvorugur flokkurinn berst þó opinberlega fyrir því, að horfið verði frá hinni óháðu utanríkisstefnu. Fá atvik hafa komið fyrir í kosningabaráttunni ,sem vakið hafa sérstaka athygli. Nokkurn úlfaþyt vakti það þó meðal kaupsýslumanna, er einn af ráð- herrum jafnaðarmanna játaði að það væri rétt, að söluskatt- ur innheimtist misjafnlega vel hjá kaupsýslumönnum. AIl- mar'gir emákaupmenn og smá- iðnrekendur hafa 'hallazt að ja'fnaðanmönnum undanfarið, og er sagt að þeir hafi reiðst þessum ummælum og eigi jafn- aðarmenn því á hættu að missa eitthvað af atkvæðum þeirra. KOSNINGABARÁTTAN hefur verið rekin með miklum áróðri undanfarnar vikur, en þó er áhugi almennings ekki talinm mjög mikill fyrir henni. Samt er búizt við mikilli þátttöku í kosningunum á sunnudaginn og menn bíða í vaxandi forvitni eftir vitneskjunni um, hvort kosningarnar kunna að leiða til stjórnarskipta. Þ.Þ.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.