Tíminn - 10.08.1961, Blaðsíða 7

Tíminn - 10.08.1961, Blaðsíða 7
MIN N, fimmtudaginn 10. ágúst 1961. 7 Látum þjóðina dæma (Framhaid al 5 síðu flutt út óunnin. En samdráttur sá, sem nú kemur fram í minnkandi framkvæmdum. minnkandi kaup- um vinnuvéla o s. frv.. hlýtur að hafa alvailegar afleiðingar fyrir framtíðina víða um land og si apa aukna erfiðleika síðar, ef vinna skal upp það. sem nú ferst fyrir sakir skammsýnnar stiórnarstefnu. Kauphækkanirnar Almennar framleiðslustöðvanir vegna vinnudeilna, sem hætta var á, að „viðreisnin“ hefði í för með sér, komu ekki til sögu á árinu 1960, en byrjuðu með ágreiningi um fiskverð og verkfalli við sjávar útveginn, er síðasta vetrarvertíð skyldi hefjast. Samið var um nýtt fiskverð til útgerðarinnar og ný kjör til handa sjómönnum. Vegna þess, hve sjómannasamningar voru margir og reglur margbrotn- ar, er erfitt að gera sér grein fyrir, hve mikla „kauphækkun“ sjó- menn hafi fengið. Af þeim tölum, sem birtar hafa verið í blöðum og munu styðjast við upplýsingar frá Alþýðusambandi íslands, má þó ætla, að hún hafi víða numið a. m. k. 15%. Sú kauphækkun til verka- manna, sem samið hefur verið um í sumar, virðist yfirleitt vera 11%, að meðtöldu framlagi til sjúkra- sjóða, auk hækkana á eftirvinnu- álagi úr 50% í 60% og nokkurra minni háttar breytinga. Þessi kauphækkun hefur að sjálfsögðu í för með sér nokkra hækkun á framleiðslu- og framfær'slukostn- aði. Það var fyrir löngu almennt álit manna um land allt, að til kauphækkana hlyti að koma eftir það, sem á undan var gengið Hins vegar tóku vinnudeilur að þessu sinni nokkru lengri tíma en þær hefðu þurft að taka. Framleiðslu- og atvinnustöðvun fyrr og srðar á þessu ári hefur valdið mjög veru- legu tjóni fyrir fjölda manna og þjóðina í heild. Launahækkun hjá oipnberum starfsmönnum stendur fyrir dyrum. ingi, sem þarna er um að ræða. og þá með sérstöku tillit/ til þess. að stjórnin vill ekki fallast á að lækka vexti og heldur fast við sam dráttarstefnuna að öllu leyti. ^ióðinni ber dómsvaldið Nýja gengis- lækkunin Ríkisstjórnin hefur hú, með til-‘ vísun til kauphækkana þeirra, er orðið hafa, tekið þá ákvörðun, sem flestum landsmönnum mun^ hafa komið mjög á óvart, að lækka á ný gengi íslenzkirar krónu, og nú með bráðabirgðalögum, án þess, að bera þetta stórmál undir Al-, þingi. Jafnframt hefur hún gefið út önnur bráðabirgðalög, um ráð- stöfun nokkurs hluta þess fjár, sem innheimt verður með verð- hækkun hins erlenda gjaldeyris um rúmlega 13% (um ca. 20% miðað við gjaldeyrisverð fyrir „viðreisn"). í sambandi við gengis- lækkunina virðast árstekjur ríkis- sjóðs hækka um nálega 125 millj.j króna, og er það athyglisvert, sbr. I það, sem sagt var hér að framan um rekstrarafkomu ríkissjóðs á fyrra helmingi þessa árs. í heild virðast verðhækkunaráhrif gengis- breytingarinnar nú nema um 550 millj. króna. Þegar litið er á þessi tvenn bráðabirgðálög saman, virð- ist tilgangur gengisbreytingarinn- ar öðrum þræði vera sá að afla tekna í sjóði, sem veiti sjávarút-j veginum stuðning, þ. á m. vegna! taprekisturs togaranna og tilj greiðslu vátryggingariðgjalda. Má telja, að þar sé um að ræða nýja! byrjun á uppbótakerfi. Verður þá ekki annað sagt en að viðreisnar- kenningin sjálf sé, einnig að dómi formælenda hennar, farin að standa nokkuð höllum fæti. Hins vegar skal ekki í efa dregið, að útveginum sé þörf á þeim stuðn-l Eins og fram kemur i ályktun miðstjórnarinnar er hún algerlega andvíg þe’rri bráðabirgðalagaút- gáfu, sem hér er um að ræða. Hún telur það út af fyrir sig ekki ná neinni átt, að ríkisstjórnin ákveði með bráðabirgðalögum að taka af Alþingi valdið til að ráða gengis- skráningu og afhenda sjálfri sér og Seðlabankanum þetta vald, svo mikiísvert sem það er, og beiting þess afdrifarík. Um gengisbreyt- inguna sjálfa er það að segja, að fyrir henni eru ekki nein fram- bærilég rök, eins og sakir standa nú. Á verðbólgutímum undanfar- inna áratuga hefur gengisskrán- ingu verið breytt á tíu ára fresti og þjóðinni þótt nóg um. f þetta sinn er gengisskráningunni breytt á ný, þegar ekki eru liðnir nema 17 mánuðir frá þeirri stórfelldu gengislækkun, sem lýst hefur ver- ið hér að framan. Þetta er gert, eftir að ein allsherjar kaupbreyt- ing hefur átt sér stað og hún al- mennt talin eðlileg eins. og á stóð. Þar að auki er þessi nýja gengis- breyting framkvæmd, þegar svo stendur á, að verð á ýmsum helztu útflutningsvörum landsmanna hef- ur verið heldur hækikandi erlendis og á mesta síldarsumri. sem komið hefur í seinni tíð. Hafa má í huga. að 1% hækkun útflutningsverðs á framleiðslu hraðfrystihúsa svarar samkvæmt reiknmgum sem næst til ca. 5% kauphækkunar hjá þeim fyrirtækjum Þótt ríkisstjórn in hafi, eins og hún sjálf segir. talið kauphækkanir of miklar. bar henni að sjálfsögðu skylda til að bíða átekta, unz það sýndi sig. hversu þjóðarbúskapnum reiddi af á þessu ári, og þangað til Alþingi hafði fengið ráðrúm til að kynna sér vandamál atvinnulífsins eins og þau eru nú og taka afstöðu til þeirra. Að gefnu tilefni skal á það bent, að það verður að teljast vafa söm stjórnvizka að gera sér far um að láta líta svo út, að verið sé að stofna til kapphlaups milli kaup hækkana og gengislækkunar á komandi tímum. Miðstjórnin Lítur svo á, að „viðreisnarstefna“ ríkisstjórnar- innar hafi ekki verið í samræmi við þær yfirlýsingar, sem núver- andi stjórnarflokkar gáfu í síð- ustu alþingiskosningum, haustið 1959. Ástæða er til að ætla, að meiri hluti þjóðarinnar hafi ver- ið þessari stjórnarstefnu andvíg- ur, og árangur hennar og afleið- ingar hafa m. a. orðið á þá leið, sem lauslega hefur verið lýst hér að framan. Að áliti sanngjarnra manna hlaut það því að vera lág- markskrafa til ríkisstjórnarinnar, að hún legði „viðreisnarstefnu" sína undir dóm þjóðarinnar áð- ur en höggvið væri á ný í hinn sama knérunn með nýrri gengis- lækkun. En hið ótrúlega hefur skeð, þvi miður. Það er til við- vörunar fyrir þjóðina eftirlciðis að hafa á fyrsta ári hinnar nýju kjördæmaskipunar kosið yfir sig ríkisstjórn, sem þannig fer með vald sitt og bincrmeirihluta síns, sem nú er raun á orðin. ÞRJATIU ÞÚSUND „ILLRÆDISMENN” I einu af dagblöðum höfuð- borgarinnar var nú fyrir skcmmstu grófu orðavali eins af verkalýðsleiðtogunum, sem nefnt hafði ríkisstjórnina „ili- ræðismenn“, snúið upp á nokkra af leiðtogum samvinnu- manna. Hvað sem Iíður þeim nafn- giftum, sem stjórnmálamenn- irnir velja hver öðrum, ber það vott um mikla óprúttni og van- þekkingu, að reynt skuli að flytja sömu nafngiftir yfir á menn, aiit annarrar tegundar. Kaupfélög landsins eru byggð upp á lýðræðisgrundvelli. Hvert þeirra skiptist í deildir, þar sem deildarmenn hafa allir jafnan atkvæðisrétt og kjósa leynilegri kosningu deildar- stjóra og fulltrúa á aðalfund. Aðalfundur kaupfélagsins kýs stjórn þess, endurskoðendur og fulltrúa á aðalfund Sambands íslenzkra samvinnufélaga. Stjórn félaganna ræður kaupfé lagsstjóra. Fulltrúar á aðal- fundi SÍS kjósa stjórn Sam- bandsins, sem síðan ræður for- stjóra og aðra starfsmenn þess. Skipulag þetta og framkvæmd öll er til fyrirmyndar. Kaupfé- lagsmennirnir velja til trúnað- arstarfa þá menn, er þeir treysta bezt á hverjum tínia. Sú ásökun fyrrnefnds blaðs, að „S.f S.-herrarnir“, sem það nefnir svo, séu „liinir sönnu ill- ræðismcnn, þeir níðhöggvar, sem hafa barizt um á hæl og hnakka undanfarna mánuði til þess að Ieiða þjóðina aftur út í eyðimörk sukks og sóunar, verðbólgu og skuldasöfnunar“. er því ásökun á hendur 30 þús. kaupfélagsmönnum um allt fs- land. Leiðtogarnir, sem á örlaga- tímum verða að taka ákvarð- anir í stórmálum og eru til þess kjörnir á fullkomnum lýðræðis- grundvelli, starfa á ábyrgð fé- lagsmannanna, sem kusu þá og njóta til þess fyllsta trausts. Samvinnumenn fyrir norðan báðu leiðtoga sína að leysa fyrir sitt leyti verkfallið. Þeir gerðu það og náðu þeim beztu samningum, sem hægt var að ná, eins og málum var komið. Sambandið fór eins að hór fyrir sunnan. Aðalfundur þess í Bif- röst nokkrum dögum síðar vott- aði forustjjmönnum SÍS fyllsta traust, eins og maklegt var. Það er ógætilegt að ásaka tugi þúsunda af konuin og körl- um af öllum stjómmálaflokk- um um allt land fyrir það, að þetta góða fólk velji sér „ill- ræðismenn“ í trúnaðarstöður. Og hvað gerðu svo þessir samvinnulciðtogar, að þeir verðskuldi slíkar nafngiftir? Annað tveggja stóð til: að lögfesta kaupgjald og banna verkföll. Samvinnumenn forð- uðu verkamönnum frá þeim örlögum. Eða vansæmandi, hörkufull barátta í margar vik- ur eða mánuði, með milljóna tapi fyrir þjóðina og síldarflot- ann bundinn við bryggjur á meðan síld óð uin allan sjó. Samvinnumenn forðuðu frá því. Þetta sýnir. að hinir 30 þúsund kaupfélagsmenn kunna að kjósa menn til trúnaðarstarfa. Það er vorkunn, þó að miklir stjórnniálamenn velji hver öðr um mikil heiti. En nafngift sem þá, er að framan greinir, ættu þeir að nota i sinn hóp, sér til hugarléttis, þegar þeim finnst nauðsyn bera til, en ekk> að flytja hana yfir á aðra óskylda mcnn. — PHJ. Prestafundur að Hól um um næstu helgi 8t( ASAi IMt1 „jfs Biiarnir eru Hjð okkur Kaupir uerast hiá okkur BlLASALINN við Vitatorg. Sími 12 500. Prestafélag Hólastiftis held- ur aSalfund sinn á Hólum í Hjaitadal um næstu helgi. Fundurinn hefst laugardaginn 12. ágúst kl. 2 e. h. með ávarpi formanns, sr. Sigurðar Stefáns- sonar, vígslubiskups, en síðan fara fram venjuleg aðalfundar- störf. Rætt verður sérstaklega um útgáfustarfsemi félagsins og vænt- anleg hátiðahöld á Hólum sumarið 1963, á tveggja alda afmæli Hóla- dómkirkju. Önnur dagskráratiiði verða sem hér segir: Síra Stefán V. Snævarr á Völl- um flytur erindi um „ýmsar helgi- athafnir og framkvæmd þeirra", og verða umræður um það efni. Síra Finnbogi L. Kristjánsson í Hvammi heldur fræðilegan fyrir- lestur um frumkristnina. en síra Pétur Sigurgeirsson á Akureyri segir frá kirkjulegu starfi í Vest- urheimi og sýnir myndir til skýr- ingar. Um kvöldið verður helgistund í kirkjunni og annast hana síra Lárus Arnórsson á Miklabæ. Sunnudaginn 13. ágúst, að^ morgni, lýkur fundarstörfum, en kl. 2 e. h. hefst almenn guðsþjón- usta í Hóladómkirkju og prédikar þar gestur fundarins, síra Sigurð- ur Einarssón, skáld í Holti. Dóm- prófastur, síra Björn Björnsson, þg vígslubiskup þjóna fyrir altari. í messulok flytur síra Friðrik A. Friðriksson, prófastur á Húsavík, erindi. Prestar í Hólastifti munu fjöl- menna á fund þenna, en að sjálf- sögðu eru allir aðrir prestar einnig velkomnir heim að Hólum fundardagana. Aðeins þarf að til- kynna þangað í tíma, sé um gist- ing að ræða eða aðra fyrirgreiðslu. Á víðavangi Hefndarhögg . Stjórnarblöðunuin gengur erf- iðlega að réttlæta hina miklu o<g ónauðsynlegu gengislækkun. Upp lýsingar Eysteins Jónssonar um áhrif kauphækkunarinnar á hág frystihúsanna t.d. liafa sett þá algjörlega úi jafnvægi. Gegn þeim upplýsingum eiga þeir emg in rök og standa gersamlega varnarlausir — en þá er gripið til þess úrræðis, sem er stjórn- arliðum orðið mjög nærtækt og tamt — hreinlega skrökva upp tölum. Eysteinn Jónsson upp- lýsti, að 5% kauphækkun jafn- gilti 1% breytingu á útflutnings verði afurða frystihúss. Eysteinn Jónsson byiggir þessar upplýs- ingar sínar á reikningum fjöl- margra frystihúsa og útreikning um Sölumiðstöðvar hraðfrystihús anna og SÍS um fiskvinnslu í hraðfrystihúsunum. — Þessi gögn gefa til kynna, að vinnslu- kostnaðurinn í frystihúsunum sé um 20% af útflutningsverðmæti afurðanna og þó í ýmsum tilfell um heldur minna. 5% kauphækk un í hraðfrystihúsunum svarar þvi alls ekki til meira en 1% breytingar á útflutningsverði. — Morgunbl. segir hins vegar, að vinnslukostnaður frystihúsa sé a.m.k. 50% heildarútgjalda. Nú eru engin rök til — bara skrökvað til að reyna að villa um fyrir fólki. Morgunblaðið margstagaðist á því, að „kerfið" þyldi 6% kaup hækkun, en nú segja þeir, að 10—11% kauphækkun krefjist 13% hækkunar á erlendum gjald eyri. Samkvæmt því þarf 13% hækkun á erlendum gjaldeyri til þess að mæta 4—5% kaup- hækkun. Þegar menn hafa kynnt sér frystihúsadæmið, sjá menn gjörla, hve fráleitt þetta er, þar sem 5% kauphækkun svarar til 1% breytingar á út- flntningsverði. — Þessa miklu gengisfellingu er ekki hægt að réttlæta. Hún er hefndarhögg í andlit þjóðarinnar, — en skamma stund verður hönd höggi fegin. Skrumskæling Aljþý'Su- flokksins Til þess að skilja afstöðu Al- þýðuflokksins nú verða menn að gera sér ljóst, að hann á ekkert skylt með þeim Alþýðuflokki, sem til var hér á landi fyrir 20—30 árum — nema nafnið. Þar er komin til valda ný kyn- slóð, sem aldrei befur verið í neinum tengslum við verkalýð- inn, þekkir ekki kjör hans, skil ur ekki viðhorf hans og hugsun- arhátt fremur en ókunnur mað ur frá annarri stjörnu — og er áhugalaus um hvort tveggja. Þess vegna geta slík ósköp gerzt, að bergnuminn pólitíkus eins og Benedikt Gröndal skrifar í AI- þýðubl. skammir um samvinnu- félögin fyrir að viðurkenna rétt verkafólks til þess að Iifa og njóta launa, sem trauðla eru þó nema brot af launum Benedikts þessa. Ef Gröndal telur laun ís- lenzkra verkamanna, eins og þau voru fyrir kauphækkunina. líf- vænleg, hví sannar hann þá ekki kenningu sína í verki með því umað taka að sér að Iifa af þeim t.d. í eitt ár, og ganga þá jafn- framt að algengri verkapianna- vinnu? Eg vcit að hann gæti fengið sig lausan {rá Alþbl. Það mundi ekki sknðast ueitt á því. Eftir þetta eins árs nám væri kannske ekki útiloknð að hann gæti skrifað af cilítið meiri þekkingu um kjör þcssa fólks, sem flokkur hans L&srfír ti>g cnn þá viðL (ElnLcrji).

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.