Tíminn - 07.11.1961, Qupperneq 6

6
T f MI N N, þriðjudaginn 7. nóvember 1961.
J6n ívarsson:
Mikil fjárfesting - aukin útgjöld
Þegar hlutafélagið Áburðarverk-
smiðjan hefur tekið við áburðar-
verzluninni eins og landbúnaðar-
ráðherra hefur ákveðið samkv.
bréfi til verksmiðjunnar 30. okt.
síðast liðinn, verður væntanlega sú
mikla breyting á, að allur erlendur
áburður, 12 þúsund smálestir eða
meira, kemur til eins staðar á land-
inu, sem er Gufunes, í stað þess að
hann hefur áður verið fluttur frá
útlöndum beint til hinna einstöku
hafna landsins, sem eru um 50
talsins.
Meiri hluti verksmiðjustjórnar-
innar lítur svo á, að mikill ávinn-
ingur sré að breytingu þessari fyrir
þá er áburð kaupa, og mun því
framfylgja þeim háttum að flytja
allan áburð fyrst til Gufunes's,
strax í vetur.
Eins og kunnugt mun vera, er
tilætlunin að flytja áburðinn allan
lausan — þ. e. ósekkjaðan — í stór
um skipsförmum, 3000 smál. eða
meira í senn, skipa honum upp
með mikium hraða í Gufunesi,
flytja hann í geymsluhús og sekkja
hann í stórvirkum vélum og að því
búnu senda hann með skipum til
einstakra hafna, eða afgreiða hann
með bifreiðum eins og t. d. í ná-
grenni Reykjavíkur og líklega einn
ig í Árnes-, Rangárvalla- og Vestur-
Skaftafellssýslu. Að undanförnu,
eða síðan millilandaskip gátu feng-
ið afgreiðslu í Þorlákshöfn, hefur
meginhluti áburðar þess, er þær
sýslur hafa keypt, verið afgreiddur
til þeirra þar.
Fái hin einstöku byggðarlög
landsins, sömu þjónustu í áburðar-
verzluninni og undanfarið, verður
að senda um eða 80 hundraðs-
hluta áburðarmagnsins aftur með
skipum frá Gufunesi.
Eins og gefur að skilja þarf góða
og sérstaka aðstöðu og viðbúnað á
þeim stað, sem ætlunin er að fram-
kvæma allt þetta á með nægilegum
hraða o<g fullu öryggi.
Fyrst og fremst verður að telja
nægilega stóra og öfluga bryggju,
er allstór skip geti lagzt og legið
við, þvl ráðgert er að hver áburð-
arfarmur sé ekki minni en 3000
smálestir, sem afgreiða þarf eða
losa á tveimur til þremur sólar-
hringum. Skipaleiga er hlutfalls-
lega lægri á smálest í stórum förm-
um en smáum og skiptir um leið
miklu að losun taki sem skemmst-
an tíma.
Bryggja sú, sem nú er í Gufu-1
nesi er of litil og naumast nægi-
lega traust fyrir þau skip er hér
um ræðir, auk þess sem ekki er
fært að liggja við hana og losa
farma á henni nema veður og sjór
sé hagstætt.
Menn með sérþekkingu telja, að j
stækka þurfi bryggjuna um 20 ’
metra og auk þess styrkja þá sem i
er verulega. Kostnaður við það var |
á árinu 1960 talinn að vera ekki
minni en 2.5 millj. króna. Síðan
hafa orðið hækkanir miklar bæði
gengisskráningarbreytingar á erl.
gjaldeyri og vinnulaunum, þannig
að kostnaðurinn yrði aldrei minni
en 3 millj. króna en yrði sennilega
töluvert meiri.
Þessu næst verður að hafa öflug
og fljótvirk tæki tll losunar áburð-
inum úr skipunum, 1000—1500
smál. á sólarhring og koma honum
án tafar í geymsluhús. Fyrir einu
ári var verð slíkra tækja áætlað
600 þús. krónur, en yrði nú aldrei
undir 700 þús. krónum.
Þá er það stórt hús, sem þarf til
að geyma í áburðinn og sekkja
hann ásamt rými fyrir allan útbún-
að og menn sem að því vinna.
Áætlað hefur vcrið að slíkt hús
kosti 3.750 þús. krónur, en kostar
víst aldrei minna en 4 millj. króna.
Næst koma sekkjunarvélar tvær,
óforsvaranlegt væri að hafa eina
vegna bilunarhættu, en ef öll
sekkjunin á að fara fram í febr.,
marz og apríl má engan tíma missa
vegna bilana eða annars, því áburð
urinn þarf að vera tilbúinn og
kominn út um land nægilega
snemma. í sambandi við sekkjun
þarf færiband með tilheyrandi út-
búnaði og mokstursvélar. Á árinu
1960 var kostnaðarverð alls þessa
áætlað tæpar 3 milljónir króna en
mundi nú varla kosta minna en 3.6
millj. króna.
Enn er ótalið, að óhjákvæmilegt
er að hafa timburpalla eða grindur
til að stafla áburðarpokunum á um
leið og sekkjun fer fram og láta
þá standa á þangað til áburðurinn
er fluttur I skip eða á bifreið. Pall-
ar þessir eru taldir að kosta sam-
tals ekki minna en 1.5 millj. króna.
Séu þessir kostnaðarliðir taldir
saman, verða þeir þannig:
1. Stækíkun bryggju og styrking .................... 3.0 millj. kr.
2. Uppskipmnartæki á bryiggju ...................... 0.7 — —
3. Sekkjunarvélar, færib. með tilheyr. ag mokstursvélar 3.6 — —
4. TimburpaMar ...................................... 1.5 — —
5. Geymslu- og seffckjunarhús........................4.0 — —
Samtals 12.8 millj. kr.
Auk þess ófyrirsjáanlegur kostnaður 0.7 — ‘ —
Alls 13.5 millj. kr.
AMt það sem hér er talið virðist
brýnn og óhjákvæmileigur kostn-
aður, eigi þetta sem um er rætt
að gerast. Það er etigu meiri lík-
ur til þess að kostnaðUrinn verði
minni en hér er talið heldur en
að hann verði enn meiri. Hvort
sem heldur væri, er hér um stór-
fellda fjárfestingu að tefla, sem
veldur mjög tilfinnanlegum árleg
um kostnaði, sem kemur fram I
verði áburðarins, annaðhvort þess
áburðar, sem innfluttur verður eða
hins, sem unninn er í Iandinu,
nema hvort tveggja sé.
Hin árlegu útgjöld, sem ekki
verður komizt hjá að taka til
greina eru vextir, viðhald og vá-
trygging hinna nýju eigna auk lög
boðins framlags til fyrningasjóðs
verksmiðjunnar. Vexti verður að
reikna hvort sem Iánsfé eða sjálfs
1. Vextir 9% af 13.5 miilj. kr.................... kr. 1.215.000,—
2. Viðhald 3% af sömu fjárhæð.................... — 405.000.—
3. Vátrygging eignanna .......................... —
4. Fymingargjald .............................. • • — 67.500.—
2J/2% af 4.5 mrllj. kr, og 7V4% af 9.0 millj kr...— 787.500,—
Samtals kr. 2.475.000,—
aflafé er notað til framkvæmd-
anna og kaupanna. Bankamir
greiða af innstæðufé 9% vexti ef
lég er óhreyft í eitt ár. Af lánun-
um — víxlunum eru reiknuð 10%.
Hér verður að miða vextina við
9 af hundraði að minnsta kosti.
Viðhaldskostnaður á eignum
verksmiðjunnar virðist hafa á ár-
inu 1960 verið 3% af kostnaðar-
verði að meðaltali og getur naum-
ast orðið minni en þar reynist.
Vátrygging er reiknuð eins og
hún virðist hafa reynzt i Áburð-
arverksmiðjunni á seinasta ári og
fymlng hin sama og lög um áburð
arverksmiðju kveða á lægsta.
Samkvæmt þessu sem ag fram-
an er sagt, verða árleg útgjöld
vegna hinnar breyttu skipunar
eins og hér fer á eftir:
Ekki er enn sfjáanlegt að þessi
úfcgjödd verði umflúin en þau
nema upp undir tvö hundruð krón
um á hverja smálest áburðar, sem
inn er flutt að meðaltali. Að ó-
breyttri skipun áburðarverzlunar-
innar þurfti ekki að koma til
neinna þessara útgjalda, sem er
afleiðing hinnar stórkostlegu fjár
MINNINGARATHÖFN um konu mína, móSur okkar og
tangdamóSu r
Jónínu Viiborgu Jónsdóttur,
Hofl f Álftaflrðl
far fram frá Fossvogskapellu mlSvlkudaglnn 8. nóv. kl. 10,30 f. h.
JarSsett verSur aS Hofl.
Eftlr ósk hlnnar látnu eru blóm vinsamlega afþökkuS, en
þeim, sem vllja mlnnast hennar er bent á Hofsklrkju.
Björn Jónsson
börn og tengdabörn.
Maðurlnn mlnn og faSlr okkar
Danival Danivalsson,
kaupmaður, Hafnargötu 52, Keflavlk
lázt I sjúkrahúslnu í Keflavfk 6. nóv.
Ólfna Guðmundsdóttlr og börn.
festingar sem ráðin er og þegar
er gerð greiu fyrir.
Að óbreyttu fyrirkomulagi vant
aði engar nýjar bryggjur, engin
ný hús, ekki vélar né tæki vegna
áburðarins, þvi að aðstaða var
fyrir hendi á hverri höfn til að
veita honum viðtöku án nýrrar f jár
festingar eða aukins kostnaðar.
Hin ráðgerða fjárfesting í Gufu-
nesi er bein afleiðing nýrrar skip
unar áburðarverzlunarinnar og
verður ekki bændum til hagsbóta.
TRÚLOFUNAR
H
R
I
N
G
A
R
WtWCHá«.STÍO 2
„Góð brú er Bifröst"
Svo segir í Gylfaginningu, að
þegar Gangleri spurði frétta í
Ásgarði, mælti hann með'al ann
ars:
„Hver er leið til himins af
jörðu?“ Þá svarar Hár og hló
við: „Eigi er nú fróðlega spurt.
Er þér eigi sagt það, að goðin
gerðu brú til himins af jörðu,
og heitir Bifröst? Hana muntu
séð hafa, kann vera, að það kall
ir þú regnboga. Hún er með
þrem litum og mjög sterk og
ger með list og kunnáttu meiri
en aðrar smíðir. . . . Góð brú
er Bifröst“.
Regnbogalitina, tákn friðar
og bræðralags, hafa samvinnu-
menn um heim allan sett í
fána sinn. Nafn hinnar góðu
brúar hafa íslenzkir samvinnu-
menn valið gististað sínum og
menntasetri.
Bifröst í Borgarfirði er fyr-
ir löngu þjóðkunnur staður.
Þar hefur tekizt að samræma
á mjög fullkominn hátt gisti-
hús-rekstur á sumrin og skóla
á vetuma. Aðbúnaður gesta og
nemenda er mjög góður. Gisti-
hús og skóli njóta almennrar
viðurkenningar.
Fyrir fáum dögum lögðu
skólastjóri og kennarar í Bif-
röst leið sina til Reykjavíkur
með allan nemendahópinn í
námsferð.
Skólaferðalög eru mjög í
tízku, og er venjulega í þau far-
ið, þegar skóla lýkur að vori.
Eru skoðanir skiptar um gildi
þeirra ferða.
Þykja þær oft bera meiri
svip skemmtiferða en náms-
ferða, og nemendur feta þar í
fótspor „túrista", oft meir en
aldur og þroski gefa efni til.
Þessi námsför skólans að Bif
röst er með allt öðrum hætti.
Dvalið er í Reykjavík í þrjá
daga, hópurinn heldur saman
og vinnur eftir fyrirframgerðri
stundaskrá. Farið er í heim-
sókn til Sambands isl. sam-
vinnufélaga og þegnar veitingar
og hlýtt á fróðleg erindi í hin-
um fyrri húsakynnum Sam-
vinnuskólans f Sambandshúsinu
við Sölvhólsgötu. Síðan er hús-
ið skoðað og nemendum kynnt
sú starfsemi, er þar fer fram.
Hlutlausar frásagnir leiðsögu-
manna og hið lifandi starf, sem
fyrir augun ber, opna sýn inn
í þá þjónustu, sem þarna er af
höndum innt fyrir meir en 30
þúsund félagsmenn kaupfélag-
anna og fjölskyldur þeirra og
raunar þjóðina alla. Nemend-
um skilst, að Samvinnuskólinn
að Bifröst, sem þeir meta svo
mikils og verið hefur þeirra
óskadraumur, hefur að bak-
hjalli Sambandið, Sambandið
er kaupfélögin, kaupfélögin
fólkið í landinu.
Fyrrverandi skólastjóri og
faðir Samvinnuskólans, Jónas
Jónsson, stígur í kennarastól og
ávarpar nemendur samkvæmt
ósk núverandi skólastjóra. Það
er lokaþáttur heimsóknarinnar
í Sambandshúsið og undirstrik
ar á virðulegan og viðeigandi
hátt þau órofatengsl, sem eru
á milli þess, sem var og er, á
milli þess skóla, sem bjó við
þröngan húsakost og sambýli
við skrifstofur í Sambandshús-
inu og býr nú við glæsileg húsa
kynni Bifrastar.
Síðar er komið um borð í
stærsta skip íslenzka siglinga-
flotans, Hamrafell, sem er eign
kaupfélagsfólksins i landinu.
Þá eru skoðuð listasöfn, farið
í Þjóðleikhúsið og Alþingi heim
sótt. Komið er að Reykjalundi
og í áburðarverksmiðjuna í
Gufunesi.
Hópurinn fylgist fast að. Við
sameiginlegar máltíðir gilda
borð'siðir frá Bifröst.
Heimsókn Samvinnuskólans
til höfuðstaðarins er til fyrir-
myndar eins og skólinn allur.
í honum er engu síður lögð á-
herzla á hina uppeldislegu hlið
skólans, en nauðsynlega bók-
Iega þekkingu. Skólaferðin er
fyrst og fremst uppeldi og þátt
ur í því, að kynna, nemendum
þjóðlífið og gefa þeim tæki-
færi til að komast í snertingu
við æðri listir.
Það má vera samvinnumönn-
um gleðiefni að hugsa til skól-
ans í Bifröst. Þaðan fá kaupfé-
lögin gott starfslið og þjóðfélag
ið vel menntaða borgara. Hag-
nýt fræðsla, uppeldisáhrif fag-
urra lista og tengsl við þjóðlíf-
ið er mjög í anda brautryðj-
enda samvinnustefnunnar á fs-
landi. P.H.J.
AFMÆLISHÓF
Vinir og velunnarar frú Elínborgar Lárusdóttur hafa
ákveðið að halda skáldkonunni kaffisamsæti á sjötugs-
afmæli hennar þann 12. nóvember næstkomandi.
Hóf þetta verður i Þjóðleikhúskjallaranum og hefst kl.
20.00.
Frú Aðalbjörg Sigurðardóttir mun setja hófið, Helgi Sæ-
mundsson halda fyrirlestur um ritstörf skáldkonunnar og
Sveinn Víkingur mun lesa upp úr nýju bókinni hennar. —
Dag skal að kveldi lofa — sem kemur út á afmælisdegi
höfundar. Auk þess verður lesið upp úr fleiri bókum
hennar.
Þeir, sem heiðra vilja skáldkonuna með nærveru sinni,
eru vinsamlegast beðnir um að rita nöfn sin á þátttöku-
iista, sem liggja frammi í Bókhlöðunni. Laugavegi, Bóka-
búð Lárusar Blöndal, Skólavörðustig. Bókaverzlun Sig-
fúsar Eymundssonar og Bókabúð Norðra. Hafnarstræti 4.
Nýtizku húsgögn
Fjölbreytt úrval.
Póstsendum.
AXEL EYJÓLFSSON
Skipni.lti ? Simi 10117

Sfúlka óskast
til heimilisstarfa.
— Upplýsingar ) síma
3 79 10
*%»V*V*V*V‘V»V‘V‘VV‘V‘V*V‘V