Tíminn - 07.11.1961, Page 7

'm*rx
x, þrigjudaginn 7. nóvembcr 1961.
megi gera
heyverkunina sem odýrasta og öruggasta
Þeir Ágúst Þorvaldsson,
Gísli Guðmundsson, Halldór
Ásgrímsson, Björn Pálsson,
Björn Fr. Björnsson, Jón
Skaftason og Halldór E. Sig-
urðsson flytja tillögu til þings-
ályktunar um heyverkunar-
mál. Tillagan hljóðar svo:
Alþingi ályktar að fela ríkis-
stjórninni a'ð skipa sex manna
nefnd til þess að gera tillögur
um almennar rálðstafanir með
lögum eða 'á annan hátt, er miði
að því að gera heyverkun bænda
sem öruggasta ag ódýrasta.
Nefndarmenn skulu skipaðir eft
ir tilnefningu Búnaðarfélags fs-
lands, Stéttarsambands bænda,
tilraunastöðvar háskólans í
meinafræði á Keldum, tilrauna-
ráðs búfjárræktar, verkfæra-
nefndar ríkisins, einn tilnefnd
ur frá hverjum aðila. Nefndin
kýs sér sjálf formann.
Nefndin athugi sérstaklega,
hvernig auka megi súgþurrkun
og votheysgerð sem allra mest,
t.d. með því að hækka ríkisfram
lag og veita lán til þess að koma
upp súgþurrkunartækjimi, Ioft-
hitun í sambandi við blástur,
vötheysgeymslum, færiböndum
og saxblásurum. Enn fremur láti
hún uppi, að fengnum sérfræði-
legum upplýsingum, álit sitt á
möguleikum til þess að koma í
veg fyrir tjón á sauðfé vegna
votheysgjafar.
Nefndin ljúki störfunx svo
fljótt sem frekast er unnt og
skili tillögmn urn lánveitingar
til ríkisstjórnarinnar svo tírnan-
lega, að unnt sé að taka tillit
til þeirra á árinu 1962.
Kostnaður við nefndarstörf,
þar á meðal við fræðilega að-
stoð, greiðist úr ríkissjóði.
í greinargerð með tiillögunni
segir:
íslendingar hafa, svo sem kunn
ugt er, stundað kvikfjárrækt, frá
því ag land byggðist. Hefur þessi
atvinnuvegur byggzt á því, að
heyja hefur að sumrinu verið afl-
að ti.1 vetrarfóðurs, og á hagnýt-
ingu landsins til beitar fyrir bú-
féð Afkoma bændanna og efna-
hagur hefur frá fyrstu tíð farið
eftir því, hvort vel heyjaðist eða
illa. Ef grasspretta var góð og
þannig viðraði, að hey nýttust
vel, gat bóndinn horft ókvíðiam
móti vetri og þarðmdum. Ef hins
vegar voru annaðhvort grasleysis-
ár eða óþufrkatið um sláttinn,
mátti gera ráð fyrir búsveltu og
bjargarskorti fyrir heimili bónd
ans.
Þingsályktunartill. 7 þingmanna Framsóknarflokksins
Hrakföll
Þær eru margar til hrakfalla-
og sorgarsögurnar, sem gerzt hafa
í þessu landi vegna þess, að hey-
skapurinn brást Fyrsta sagan af
latidnámi hér er um það meðal
annars, að landnámsmenn urðu að
yfirgefa þetta fagra land aftur,
vegna þess, að þeir höfðu ekki
aflað heyja handa búfé sínu, svo
ag það féM af bjargarslkorti'. Saga
landsins hefst á þessari sorglegu
og dýrkeyptu reynslu hinína fyrstu
landnámsmanna, og svo hefur hún
endurtekið sig í fleiri eða færri
skipti á æviskeiði flestra eða allra
kynslóða, er landið hafa byggt
síðan, og oft legig við, að þjóðin
yrði af þeim sökum Iiungurmorða.
Tilbúni áburÖurinn
Nú er svo komið vegna hinnar
hraðstígu tækni, að grasspretta
þarf varla að bregðast. Hið milda
nndraefni, tflbúni áburðurinn, sér
fyrir því, ef harrn er borimn á jörð
ina í réttum skömmtum fyrir nær
ingarþörf jurtaima. Að vísu getur
•kal í túnum rýrt mjög uppskeru
einstþku ginö.uim,. Óni.slíkuimttiúifiá'i
um er sá. moguléiM. fýrir hendi
að brjóta land til sáningór ■fýfferfi'
fljótsprottnar jurtir, svo sem
hafra, fóðuricál eða aðrar jurtir,
og bæta sér þannig upp að nokkru
eða öllu það tap, sem kal í ein-
stökum tilfeHum kann að valda.
Þá er tæknin éinnig komin á
það stig, ag oftast eða jafnvel allt
af má með aðstoð véla, verka hey,
þó að tíðarfar sé votviðrasamt.
Er þar átt við súgþurrkun og vot-
heysgerð.
KostnatJarsöm trygging
Almennt kosta bændur nú eftir
getu kapps um að nota tflbxina
áburðinm þannig á landið, að það
gefi fulla uppskeru. En því miður
eru þeir margir, sem hafa ekki
enh getað tryggt hjá sér góða og
árvissa heyverkun. Þetta er ekki
af því, að bændur vanti áhuga í
þessu efni, heldur er hér um að
ræða svo gífurlega kostnaðarsam
ar framkvæmdir, að margir hafa
orðig að vera án þeirra, enda
hvergi neina hjálp til slíks að fá,
hvorki í formi styrkja né lána,
nerna ef nefna skyldi þann lítil-
fjöriega styrk og Mn, sem fæst
út á súgþurrkunarkerfi og vot-
heysgeymslur.
Vélakaupin, súgþurrkunarblás-
arar og mótorar til að iknýja þá og
færibönd eða blásarar til þess að
koma grasi í votheyageymslur, eru
svo kostnaðarsöm, að allur fjöldi
bænda getur ekki ráðizt í slíkar
framkvæmdir, þegar hvergi er lán
að fá eða stuðming með fjárfram-
lagi til slíkra hluta.
Með því verðlagi, sem nú er,
mun kosta að koma súgþurrkun
í 1000—1200 hesta hlöðu ekki
minna en um 70 þúsund krónur,
og þá er miðað við rafmagnsmót-
or og að^óu^phitMðw.líííj.sé þlárið
en þriðjungur bænda, sem hefur
þúgþurrkun. Mun þetta misjafnt
eftir landshlutum og byggðarlög-
um.
Vothey
Þá mun ekki liggja fyrir örugg
vitaeskja um það, hve margir
bændxu: hafa votheysgeymslur, en
vitað er ag á síðustu 10 árum hafa
verið byggðir 191689 rúmm., og
að frá 1925 til 1948 voru 778634
rúmm. byggðir, en fróðir menn
áætla, ag % þeirra bygginga séu
nú úr sögunni. Það er þannig í
hæsta Iagi hægt að gera ráð fyrir
100 rúmm. votheysgeymslurúmi
hjá hverjum bónda í Iandinu að
meðaltali.
Oft heyrist um það rætt, að
heyskapinn sé hægt að tryggja
með því áð hafa nægar geymslur
fyrir vothey, Vissulega er fengin
reynsla fyrir því, að þessi hey-
verkunaraðferg getur bjargað
mildú. En til þess að hún sé mögu-
leg í stórum stíl, þarf aukinn véla-
kost hjá flestum bændum. Blautt
þungt í meðförum, og það
' - -n;v....j. \ 'Frf ijÍlfrúmSyæ'fnáinl:egt‘ fyrir.þá,.
- sém erti liðfáir'við búskapinn, að
moka upp miklu magni — ef til
vill mörg hundruð hestum — af
blautu grasi fyrst upp á vagma og
síðan af þeim aftur í votheys
geyms'lurnar, oftast við óhæga að-
stöðu. Hér þurfa því til að koma
vélar og tæki: blás'arar og færi-
bönd. En það er eins um þessi
tæki óg þau, sem þarf til súgþurrk
unar, að þau éru dýr og flesta
bændur skortir fé til að leggja í
þann kostnað.
Hin erfiða vinna við votheyið,
>isn Mvui
•Súj&iriíkliir
Eins og nú háttar til orðig í
sveitum landsins um vinnukraft,
þá þurfa bændur að láta vélar
vinna helzt öll þau störf, þar sem
þexm verður við komið. Ekki
munu liggja fyrir skýrslur um
fjölda þeirra bænda, sem hafa
súgþurrfcunartæki, en samkvæmt
upplýsingum frá raforkumálaskrif
stofunni, hafa 464 bændur súg-
þurrkun frá héraðsrafmagnsveit-
um ríkisins. Hvað þeir eru margir,
sem nota aðra orku til súgþurrk-
unar, er ekki vitað. Þó er nokk- bæði sumar og vetur, á vissulega
urn veginn víst, að ekki er meira i mikinn þátt í því, hvað þessi hey-
Veröfallið og aflaleysið
er hreinn tilbúningur —
Skýringin, sem stjórnarflokkarnir eru aí reyna a<S gefa á skipbroti „vitSreisn-
arinnar“ er því úr lausu lofti gripin
Tveir
varamenn
Tveir varamenn Alþýðubanda-
lagsins tókú sæti á Alþi.ngi i gær,
þeir Ingi R. Helgason og Páll
Kristjánsson. Þeir taka sæti þeirra
Hannibals Valdemarssonar og Eð-
varðs Sigurðssonar, en þeir Hanni-
bal og Eðvarð munu sœkja verka-
lýðsþing í Færeyjum og verða
íjarveraTidi um tveggja vikna
skeið.
í gær var fram haldið 1.
umr. um bráðabirgðalög ríkis-
stjórnarinnar um Seðlabank-
ann. Aðeins einn ræðumaður,
Lúðvík Jósepsson, talaði á
fundinum í gær, en umræð-
unni var enn frestað. Allmarg-
ir munu vera á mælendaskrá.
Lúðvík sagði, að sér hefði oft
blöskrað reikningskúnstir og með-
ferð á tölum kollega viðskipta-
málaráðherra, hagfræðinganna, en
aldrei hefði hann orðið jafnhögg-
dofa og á rneðfer Gylfa á tölum í
sambandi við réttlætingu hans á
géngisfellkrgunni í ágúst. Ráðherr
ann hefði borið fyrir sig aflaleysi
og verðfalli á útflutningsafurðum
á árinu 1960 sem annarri aðal
orsökinni. Árið 1959 var metafla-
ár, þá var heildaraflinn 564.400
tonn. Árið 1958 fiskaðist vel, en
þá var heildaraflinn 505.000 tonn.
Árið 1960 var afli einuig góður,
því að þá nam heildaraflinn
513.700 tonnum. Aflinn 1960 var
því ekkert aflaleysisár, því að þá
var heildaraflinn meiri en nokkru
sinni fyrr, ef uindan skilið er eitt
ár 1959. — Varðandi bátaflotann
lýtur þetta „aflaleysi“ þó enn
skringilegar út, því ag þá sló afl-
inn öll met. 1958 bar bátaaflinn
200 þús. tonn, 1959 225 þús. tonn,
eh 1960 261.200 tonn, eða meiri
afli en nokkru sinni fyrr i sögu
landsins. Aflinn 1958, þegar ekki
þótti ástæða til að kvarta, var
hvorki meiri né minni en þrisvar
sinnum minni en 1960, „aflaleysis-
á.r“ stjórnarflokkan'na. Togaraafl-
inn var að vísu nokkru minni en
1959 eða 43 þús. tonnum minni
Eu það var ekki fyrst og fremst
aflaleysi, sem olli, heldur fóru
togararnir hátt á annað hundrað
söluferðir, enda verð á ísuðum ■
fiski mjög hátt, en það fækkaði J
auðvitag veiðidögunum mjög. Um i
verfallið er það að segja, að það
var þegar til staðar á árinu 1959
miðju, og i greinárgerðinni með
viðreisnarfrumvarpinu var tekið
skýrt fram að tillit hefði verið tek
ið til verðfallsins í sambandi við
gengisákvörðuniua. Sannieikurinn
er sá, að síðan gengið var ákveðið
38.00 kr. dollarinn í febr. 1960,
heíur verðlag á útflutningsafurð-
um öllum verið stígandi á erlend-
um mörkuðum. T.d. heíur salt-
fiskur hækkað um 6—17% og
frystur fiskur að meðaltali um j
10%. Verðlækkunin sem alltaf er1
verið ag gefa sem skýringu á skip j
broti „viðreisnarinnar" er því
hreinu tilbúningur. — Rökin sem
beitt er til réttlætingar gengis-
fellingumni, hvað áhrærir kaup
hækkunum eru álíka haldgóð i
verkunaraðferð er enn tfltölulega
lítið notuð, en þar kemur það
einnig til, að margir bændur ótt-
ast vanhöld í sauð'fé, ef vothey
er gefið.
Til þess því að bændur géti auk'-
ið þessa heyverkunaraðferð, þarf
meiri véíatækni en nú er og bætt-
ar aðferðir vig votheysverkunina,
annaðhvort með efnaíblöndun í
votheyið. eða á annan hátt, sem
tilraunir eða reynsla kunna að
uppgötva, svo að ekiki þurfi að
óttast óhollustu af þess völdum
fyrir búféð. Enn fremur kemur til
greina lækning eða ónæmisað-
gerðir. .
Komfö ver’ði í veg fyrir að
vandræ($aástand skapist
Á þessari miMu vísinda- og
tækniöld er þag bæði skaði og
skömrn fyrir þjóðina, að bændur
skuli ekki vegna fjárskorts geta
notað þá véltækni, sem mundi
gera atvinnuveg þeiiTa að mestu
leyti áfallalausan af völdum hinna
miklu og tíðu votviðra, sem út-
hafsloftslag á eylandi þessu eðli-
lega skapar.
Meg þingsályktunartillögu þess-
ari vilja flutningsmenn leggja á-
-herzlu á, að það• verði ■ kannað til
hlítar, hvort tfl séu færar leiðir
fyrir ríMð á einhvern hátt að
hjálpa bændum vig að tryggja
heyverkunina. Þetta er svo stórt
mál, í fyrsta Iagi fyrir bændastétt
ina og í öðru lagi fyrir þjóðfélag-
i'ð í heild, að óhjákvæmflegt er, að
ríkið láti það til sín taka.
Þag hefur komið fyrir hvað eft
ir annað, að bæta hefur þurft úr
yfirvofandi neyðarástandi vegna
oþurrka með skyndihjálp hins op-
inbera, sem — þótt góð sé — kem
ur aidrei að fullum notum. Það
væri ,því hyggilegt af hálfu þjóð-
félagsins, að aðstoða bændastétt-
ina\við að koma í veg fyrir, að
vandræðaásland skapist vegna vot-
viðra.
Okkur flutningsmönnum finnst,
að mál þetta þurfi. allvíðtækrar
athugunar við, svo að raunhæfar
tillögur sé hægt að gera um það,
hvernig málefni þetta verði far-
sællega leyst. Nauðsynlegt er. að
sú athugun sé gerð af þ.eim að-
ilum, sem gera má ráð fyrir að
bezta og víðtækasta þekkingu hafi
á þessu sviði. Stofnanir þær, sem
gert er ráð fyrir að tilnefni
nxenn . i, nefndina, eru all-
ar tengdar . landbúnaðinum sér-
staklega . nema traforkumálaskrif-
stofan, en hún er sjálfsagður að-
fli, þar .sem raforka frá orkuveit-
um ríkisins er og verður í vaxandi
mæli notuð til að knýja vélar við
landbúnaðarstþrf og ekki sízt
til þeirra stárfa, sem hér um
ræðir.
Dagskrá alþingis
DAGSKRÁ neöri deildar Alþingis
þriðfudaginn 7. nóvember 1961, kl.
1 30 miSdegis.
1. Hafnarbótasjóður, frv. 1. umr
— 2. Seðlabanki íslands, frv; Frh. 'I
umr — 3. RáSs'tafanir vegna ákvörð
unar um nýtt gengi, frv. 1. umr. —
4. Efnahagsmál, frv., 1. umr.