Tíminn - 31.12.1961, Blaðsíða 13

Hugteiðingar við
Frarahald aí 9 síðu
eigi að hafá sem minnst sam
neyti við landsmenn, meðan
hann þarf að dvelja hér á
landi. Reynsla annarra
þjóða er okkur skýr leiðsögn
í þessu efni, hverrar þjóðar
sem herinn er. í samræmi við
þetta voru reglur settar í ut
anríkisráðherratíð dr. Krist-
*ns Guðmundssonar um tak-
mörkun á samneyti hersins
og landsmanna, og þeim regl
um var framfylgt þá. Þessar
reglur voru mikil umbót frá
því, sem áður hafði verið.
Nú virðist aftur sækja í
gamla horfið, eins og lands-
menn hafa heyrt ávæning
af — og er það raunalegt.
Framsóknarflokkurinn fær
ekki séð, að það styrki sam-
starf vestrænna þjóða á
nokkurn hátt eða efli örygg-
ið, þótt herinn fái að leika
hér lausum hala. Hins vegar
gæti það vel miðað að hinu
gagnstæða.
Sjálfstæðisflokkurinn taldi
sig hafa sömu stefnu í þess-
um málum og Framsóknar-
flokkurinn, en virðist nú
geta hugsað sér, gagnstætt
þvi, sem áður var látið uppi,
varanlega hersetu. — Látið
hefur verið í það skína af
hálfu Sjálfstæðisflokksins,
að sérfræðingar frá Banda-
ríkjunum eða Nato verði að
segja til um það, hvenær
fært sé að láta herinn hverfa
héðan.
í annan stað hefur Sjálf-
stæðisflokkurinn frá önd-
verðu ekki virzt hafa áhuga
fyrir takmörkunum fyrir
samneyti íslendinga og hers
ins. Kemur þetta nú í ljós í
framkvæmd, síðast í því; að
standa að því að leyfa varn-
arliðinu að reka sjónvarp
hér á landi, er nái til mikils
hluta þjóðarinnar, sem nú
um sinn jafngildir einka-
leyfi, þar sem íslendingar
eiga ekki sjónvarpsstöð. Er
talið til eindæma, að erlendu
herliði sé leyft slíkt, með
frjálsum þjóðum.
Fyrir Sósíalistaflokkinn er
þetta mál mjög einfalt.
Hann var með hlutleysi ís-
lendinga í síðustu heims-
styrjöld, meðan Þjóðverjar
og Bretar áttust við, og
sagði engu skipta, hvor sigr
aði. Þá var vinna fyrir herlið
ið „landráðavinna". Eftir að
Þjóðverjar réðust á Rússa,
áttum við, að áliti Sósíalista,
að segja Þjóðverjum stríð á
hendur. Þá hét vinnan fyrir
erlenda herliðið „landvarnar
vinna". Áróður þessa flokks
gegn Atlantshafsbandalag-
inu og gegn því að herinn
dvelji hér á landi, hvernig
sem ástatt er í heiminum, er
af sama toga spunninn og
áður. — Flokkurinn er enn
við sama heygarðshornið, og
af sömu ástæðum. —
U*
í blöðum stjórnarflokk-
anna er það stundum talið
„viðreisninni“ til inntekta,
að allar stéttir kvarti. — all-
ar séu þær óánægðar. Þetta
er þar talið til heilbrigðisein
kenna stjórnarstefnunnar
þar, sagt að það sýni, að
byrðunum, sem þjóðin hafi
þurft á sig að taka. til „við-
reisnar“, hafi verið réttlát-
lega skipt. — Ekki get ég
fallizt á þessi rök Hitt kynni
að vera sanni nær, að þar
sem íhalds- og samdráttar-
stefna ríkir, verður brátt
minna til skiptanna og sjald
an réttlátlega, enda stað-
reynd, sem ekki verður und-
an dregin, að hér er ,.hin fá-
menna stétt“ ein ánægð —
þótt hún láti auðvitað lítið
á því bera.
í sambandi við þetta kem-
ur mér í hug bóndi, sem bjó
ágætu búi á Norðurlandi. Eg
spurði þennan bónda, hverju
hann þakkaði það mest, hve
vel honum hefði farnazt. —
Þú hefur sjálfsagt heyrt
margar sögur um það, sagði
bóndi, en ein er meginástæð-
an. Þegar til min kom nýtt
hjú, reyndi ég þegar að gera
mér grein fyrir hag þess og
spurði það eftir nokkurn
tíma, hvað því fyndist að í
aðbúnaði á heimili mínu Eg
gerði allt, sem ég taldi sann-
gjarnt, til þess að láta hjú
mín finna í orði og fram-
kvæmd að ég bæri hag þeirra
fyrir brjósti. Næstum öll hjú
mín voru ánægð og þau unnu
mér svo vel, létu sér undan-
tekningarlaust svo annt um
minn hag, að á betra varð
naumast kosið. — Óánægð-
ur maður vinnur sjaldan
meir en hálft verk þess, sem
er ánægður — og hinn
ánægði vinnur sér þó léttara,
því að hann hefur áhugann.
Eg álít, að ríkisstj órnin
hefði gott af að hugleiða ráð
bóndans. Ætli það gildi ekki
líkar reglur um búrekstur
bóndans og þjóðarbúsins í
heild. —
Við islendingar erum svo
fámennir, að margir erlendir
menn draga enn í efa, að við
getum haldið uppi sjálfstæðu
menningarþjóðfélagi. Hvað
sem um það er, þurfum við
meir en aðrir á að halda sam-
stilltu átaki ánægðra þegna
og áhugasamra. Með öllum
stéttum óánægðum, nema
hinni „fámennu stétt", mun-
um við ekki valda átakinu.
u*
Eg vil ekki að öllu leyti
líkja stjórnarfari hér á landi
við stjórnarfar í ýmsum ríkj-
um Suður-Ameríku. En þar
hefur víðast hvar fámenn
auðmannastétt stjórnað um
langan tíma. Hún á svo að
segja allar eignirnar og fram
leiðslu- og atvinnutækin. Aðr
ar stéttir lifa við skort. Þar
er ríkjandi íhaldsstefna
hinna „góðu, gömlu daga“.
Aðvörun Bandaríkjafor-
seta til þjóðar sinnar hæfir
fullkomlega í mark í mörg-
um rikjum SuðurAmeríku.
Hann sagði eitthvað á þá
leið, að ef ekki væri hægt að
bjarga hinum mörgu fátæku
til viðunandi lífskjara. væri
heldur ekki hægt að bjarga
hinum auðugu, þess skyldu
þeir gæta.
áramótin
Spillt íhaldsstefna á Kúbu
gerði það land að auðveldri
bráð kommúnismans. Svo
rækilega hafði fámenn auð
mannastétt undirbúið jarð-
veginn. Sömu örlög virtust
vofa yfir fleiri ríkjum í þess-
um hluta heims, þegar nú-
verandi forseti Bandaríkj-
anna kom til valda og fékk
þjóð sína til þess að leggja
fram óhemju fjármagn og
starf til þess að afstýra af-
leiðingum íhaldsstefnu
hinna fáu ríku í þessum ríkj
um með því að taka upp
djarfa og frjálslynda fram-
farastefnu til þess að bæta
lífskjörin og reyna þannig
að sefa óánægju og vonleysi
fjöldans. Hættan fyrir þessi
ríki var ekki fyrst og fremst
utan frá, hún reyndist koma
innan frá. Það er ekki lítið
gerandi úr hættunni utan
frá, ef það ólán gerðist, að
til styrjaldar drægi þar, sem
flestir mundu farast. En við
ættum einnig að hugleiða,
að lélegt stjórnarfar getur
undirbúið jarðveginn fyrir
innri hættu. Það getum við
lært, ekki aðeins af örlögum
ríkja Suður-Ameríku, heldur
og af örlögum hámenntaðra
lýðræðisríkja Vestur-Evrópu
fyrir síðustu heimsstyrjöld.
En þótt ég hafi dregið fram
ýmis sjúkdómseinkenni
stjórnarfarsins, sum hættu-
leg, vil ég ekki, að orð min
séu skilin svo, að ég álíti
þjóðfélag okkar i yfiiVofandi
innri hættu enn sem komið
er, og ég hef þá trú á þjóð-
inni, að hún geri í tæka tíð
þær ráðstafanir — sem að
haldi koma.
u*
Morgunblaðið sagði ný-
lega, að auðsætt væri, að rík
isstjórnin hefði ekki leikið
Samband íslenzkra sam-
vinnufélaga hart, því að í
skýrslu þeirri, er forstjóri
S.Í.S. hefði gefið fyrir fáum
dögum, um rekstur þess ríkti
bjartsýni og stórhugur um
framtíðarverkefni. — Hér
ríkir gagnger misskilningur
á viðhorfi samvinnumanna.
— Samvinnuhreyfingin hér
á landi á upptök sín í félags-
samtökum fátækra bænda á
myrkum tímum undirokunar
og ófrelsis — þegar flestar
dyr virtust lokaðar til bættra
lífskjara. En þessir fátæku
bændur áttu það, sem varð
aflvaki hreyfingarinnar og
hefur verið það æ síðan, —
félagsþroska og bjartsýni á
mátt samtaka. Án þessa
hefði samvinnuhreyfingin
aldrei risið á legg. Án þessa
hefði hún aldrei orðið fjöl-
mennasta og sterkasta fé-
lagshreyfing í landinu. Hún
hefur fyrr séð framan í
íhaldsstefnu hinna ,.gömlu
góðu daga“ — en alltaf sigr-
að.
Það eru þessir sigrar hins
gagnkvæma trausts, sam-
takamáttarins og bjartsýn-
innar, sem hafa kynslóð eft-
ir kynslóð sannfært sér-
hvern forvígismann sam-
vinnuhreyfingarinnar um,
að á þessa eiginleika má
aldrei slá fölva, sízt þegar á
móti blæs. Þessir eiginleik-
ar, sem voru aflgjafinn í
hugsun frumherja samvinnu
hreyfingarinnar, þurfa aí
vera það sem víðast í fram-
sókn þjóðaffinnar á öllum
sviðum til bættra lífskjara
og menningar, hvort sem sú
sókn er undir merkjum ein-
staklinga, samvinnufélaga
eða annarra félagsforma.
En það telur Framsóknar-
flokkurinn, að eigi að vera
sem frjálsast. Þannig sé hag
þjóðarinnar bezt borgið..
Framsóknarflokkurínn
hefur frá upphafi lagt á það
megináherzla, að efla trú
þjóðarinnar á land sitt og
traust hennar á sjálfri sér
til alhiliða framsóknar. —
Þetta kemur skýrt fram í
ályktun síðasta aðalfundar
flokksstjórnarinnar. Þar er
m. a. með rökum sýnt
fram á, að unnt sé að tvö-
falda þjóðartekjurnar á
næstu 10 árum..
Hvers vegna skyldi þetta
ekki vera hægt, með öllum
þeim mikíu möguleikum,
sem við höfum nú — þegar
þess er gætt, hvað okkur
hefur tekizt til þessa við
margfalt verri aðstæður. —
En þetta verður ekki gert
hér fremur en annars stað
ar undir merkjum samdrátt
ar- og íhaldsstefnu. Undir
merkjum misréttis og bola-
bragða við vinnustéttirnar.
Undir merkjum óánægju
flestra, vonleysis um rétt-
mæt og bætt lifskjör, sem
skapar bölsýni. Undir merkj-
um sjúks stjórnarfars, er
veikir hið gagnkvæma traust
innan þjóðfélagsins.. Und-
ir merkjum trúarinnar á
hjálp utan frá, en vantrúar
á, að máttur þjóðarinnar til
að bjarga sér búi með henni
sjálfri.
Það verður að gerast, eins
og hingað til fyrir trú á mátt
okkar til aukinna framfara
og framleiðni.
Það verður að taka upp
stefnu, sem eflir með þjóð-
inni bjartsýni á framtíðina,
fyrir eigin tilverknað, von
um réttlát og batnandi lífs-
kjör, ánægjuna, sem sú til-
finning vekur, að vera þátt-
takandi í því að vinna að því
að ná stóru takmarki til
bættra lífskjara, ekki fyrir
fáa — heldur alla.
í fæstum oröum sagt.
Þetta verður að gerast með
því að taka upp stefnu, sem
í framkvæmd er um flest
andstæða þeirra vinnu
bragða, er núverandi stjórn
stendur fyrir — og hefur
gagnstæð áhrif á þjóðina. —
Þess vegna væri líka æski-
legt, að þessi rikisstjórn léti
af störfum, áður en hún
vinnur meira tjón en orðið
er.
Að lokum sendi ég Fram-
sóknarmönnum um land allt
beztu kveðjur og óska þeim
og landsmönnum öllum árs
og friðar.
^JJennann Jónaíion
Gleðilegt nýár!
Þökkum viðskiptin á liðna árinu.
Sundhöllin. Sundlaugarnar
Batihús Reykjavíkur.
Gleðilegt nýár!
Þökkum viðskiptin á liðna árinu.
Mars Trading Company
Gleðilegt nýár!
Þökkum viðskiptin á liðna árinu.
Vélaverkstæíi Sig- Sveinbjörnssonar.
Gleðilegt nýár!
Þökkum viðskiptin á liðna árinu.
Víkingur h.f. Svanur h.f.
t * f
Gleðilegt nýár!
Þökkum viðskiptin á liðna árinu.
Ora- og skartgripaverzlun Magnúsar
Ásmundssonar.
T f MI N X, fimmtudaginn 28. desember 1961.
13