Tíminn - 25.04.1962, Page 2

Höfundur og leikendur,
A MORGUN ER MANUDAGUR
Það er alltaf saga til næsta
bæjar, þegar nýtt íslenzkt leik-
rit fæðist. Nýr höfundur, Hall-
dór Þorsteinsson, bókavörður,
hefur samið leikrit, sem hann
kallar: „Á morgun er mánu-
dagur" og var frumlesið af
sviðinu ( Tjarnarbæ á vegum
Grímu á fimmtudagskvöld.
Leikstjóri var Gunnar Eyjólfs-
son, en með átta hlutverk leiks
ins fóru þekktir leikarar.
★
Þau leiðinlegu mistök urðu í
upphafi sýningar, að Guðmundur
Steinsson fluttu misheppnað og
miður smekklegt ávarp fyrir hönd
Grímu, og hefði það betur verið
óflutt.
og er ekki heldur langt undan,
þegar hún kemur heim frá Ame-
ríku. Hann reynir að brúa bilið og
sætta sjónarmið systkinanna fram-
an af, en það tekst ekki, og í leiks-
lok hefur hann snúið baki við
blaðamennskunni og er farinn að
vinna á vellinum. Hann tók aldrei
öll sín próf; hann skortir sitt „vega
bróf til vegsemdar“, og þó að það
sé góð tilbreyting að ráða sig á
völlinn, hvarflar að áhorfandanum,
að í rauninni sé hann þegar orðinn
þreyttur sbríðsmaður 1/Lfsins, er
tjaldið fellur. Vinnukonan Fríða
og Dagmar vinkona hennar, kjafta
kerlingarnar, eru svipdaufar per-
sónur; þær eru gott krydd og ekki
fráleitt að hugsa sér, að þær eigi
um leið að vera tákn þess vindbelg
ings, sem engu þjónar nema sjálf-
um sér innan þess smækkaða
ramraa þjóðfélagsins, sem myndin
af heimili læknishjónanna fellur
inn í. Guðrún litla, dóttir læknis-
hjónanna, er geðþekk persóna, sak
leysið sjálft með Ameríku í hjart-
anu, eins og fjölmargir íslenzkir
unglingar á síðustu árum. Og undir
lokin mætti hugsa sér, að það ylti
á skynsemi heimilisföðurins og
lipurð, hvort dóttir hans verður
sannur íslendingur með hjartað á
réttum stað eð dýrkar stórþjóð í
austri eða vestri sér til óbóta. Boð-
skapur þessa leikrits verður því sá,
að lítilli þjóð eins og íslendingum,
ber að hafa opinn gluggann, sem
snýr að hinni stóru veröld og láta
ekki einþykkni og smáþjóð'arstolt
leiða sig á refilstigu, en gæta þess
þó, að stórþjóðadýrkunin vaxi ekki
þjóðinni svo yfir höfuð, að hún
glati sjálfri sér og hætti að hugsa
til næsta mánudags.
„Á morgun er mánudagur" er
ekki nýstárlegt leikrit; höfundur-
inn felur ekki kjarnann undir allt
of þykkri ábreiðu, og leikararnir
koma ekki hlaupandi utan úr sal,
eins og hjá Sigurði A. Magnússyni,
Nordal eða Pirandello. Halldór
Þorsteinsson beitir ekki brögðum,
sem koma á óvart, og fólkið á svið-
inu kemur svo kunnuglega fyrir,
að það gæti allt eins búið í næstu
íbúð. Mér virðist helzti galli þessa
leikrits vera, hve oft slaknar á
spennunni, en vera má, að hinn
nýstárlegi flutningur þess eigi þátt
í því, hve það er „dautt“ á köflum.
Hins vegar er augljóst, að oft tekst
höfundi að glæða það dramatískri
spennu, sem bendir ótvírætt til
þess, að Halldór Þorsteinsson verði
góður liðsmaður í hópi íslenzkra
leikskálda, ef hann leggur ekki
frá sér pennann. Einkum tekst
honum vel upp, þegar Ásta gerir
upp reikninginn viö lif sitt, sýnu
ákveðnari en |Hamlet. Sem sagt:
Framhald á 15 siðu
„Fé illa fóðrað
hjá 15“
Vegna greinar með þess-
ari fyrirsögn, er birtist í
Tímanum í dag, vil ég biðju
blaðið fyrir stutta athuga-
semd. í grein þessari segir
svo: „er sums stað'ar svo
illa komið, að vafasamt er
talið, hvort skepnurnar lifa
þar til nýgræðingurinin kem
ur,“
Vegna þessara ummæla
vil ég taka fram eftirfar-
andi;
Á þeim bæjum, sem um
er að ræða, eru yfirleitt ör-
fáar kindur, sem í hættu
geta taiizt sökum megurðar
og þá aðallega tanngallaðar
gamalær. Heybirgðir munu
nægar, að sögn oddvita við-
komandi hreppa.
Eg tel, a'ð hér sé um inn-
anhéraðsmál að ræða, sem
fremur var hreyft til að
koma í veg fyrir Iiugsanlegt
afurðatjón, sökum ónógrar
fóðrunar, heldur en um svo
slæma meðferð á skepnum
sé a'ð ræða, að við lög varði.
Get ég því ekki séð, að mál
þetta hafi átt crindi í dag-
blöðin.
' Með þökk fyrir birting-
una.
Akranesi, 19. apríl 1962.
Guðmundur Pétursson.
Leikritið „A morgun er mánu-
daguri1 er í þrem þáttum og 7 atrið
um, leikendur átta. Þó að flutning-
ur þess væri nýstárlegur, er verk-
ið sjálft ákaflega „venjulegt" og
yfirlætislaust. Sigurður læknir er
steinblindur þjóðernisdýrkandi og
og svarinn óvinur veindarenglanna
á Suðurnesjum og þeirrar stór-
þjóðadýrkunar, sem rótlausu flæk-
ingsfólki smáþjóðarinnar verður
stundum á að, hrífast af. Birna
kona hans er ofurvenjuleg eigin-
kona með slétta húð og svíður ein
þykkni húsbóndans, sem vissulega
gengur öfgum næst, enda eiga
sjúklingar hans jafnan meira af
tíma hans en frúin. Móðir hans,
Hildur, er grandvör, borgaraleg
kona, með fremur snoturt hjarta-
lag, en verður að tvístíga milli
barna sinna, þegar óbyrjan Asta
kemur heim frá Ameriku eftir
vaf'asamt og dapurlegt líferni þar-
lendis með ástandsmanninum Ge-
org og sezt að undir þaki bróður
síns með flöskuna og dátann sinn,
sem verður til þess, að Sigurður
flytur með sængina sína á lækn-
ingastofuna, unz góði dátinn, sem
Ástu virðist loks ætla að takast að
elska, flýgur í vesturveg til konu
sinnar og barna. Þá eru mánudag-
arnir orðnir of margir í lífi henn-
ar og hún kærir sig ekki um að
lifa þá fleiri. Pilluglasið hennar
stendur tómt á náttborðipu í birt-
ingu þess mánudags, sem einu
sinni var\á morgun. Birgir var
æskuunnusti hennar á sínum tíma
Hinn 22.—23. marz s.l. var háð í Osló þlng húselgendasambands Norðurlanda. Formaður Húseigendafélags
Reykjavíkur, Páll S. Pálsson, hrl. sat þinglð sem áheyrnarfulltrúl, í boðl formanns sambandsins. Að þessu
sinni var viðfangsefnið: Endurbygging eldri bæjarhluta, séð frá sjónarmiði húseigenda, og var framsögu-
maðurinn kunnur hæstaréttarlögmaður norskur, Jens Gram. — Við lok þingfundar voru gerðar ályktanir
um málefnið, til birtingar í hlutaðeigandi löndum. Þá var einnig gerð samþykkt þess efnis, að bjóða íslandi
þátttöku í norrænu húseigendasamtökunum jafnskjótt og stofnað hefði verið landssamband á (slandi með
félögum húseigenda þar, sem upplýst var, að væru aðeins tvö, í Reykjavík og á Akureyri. — Engin féiags-
gjöld eru í norræna sambandinu, en þátttökunni fylgir aðeins það, að stjórnarfundir sambandsins, sem eru
á tveggja ára fresti, yrðu á Íslandí 10. hvert ár, — Páll S. Pálsson var etnnig boðinn til þess að sítja 50 ára
afmællshóf Húseigendasambands Noregs. Fiutti hann þar ávarp og afhenti afmælisgjöf frá Húseigendaféiagi
Reykjavíkur. — Laugardaginn 7. apríl s.I. var haldinn sameiginlegur fundur í Reykjavík með fulltrúum frá
stjórnum Húseigendaféiags Reykjavíkur og Húselgendafélags Akureyrar og var þar samþykkt að stofna Hús-
eigendasamband íslands með fyrrnefndum félögum og að vinna að því að fleiri húseigendafélög yrðu stofnuð
og veitt inntaka í sambandið. — Stofnun sambandsins var því næst tiikynnt Norræna húselgendasamband-
inu, svo að ísland er nú orðinn þátttökuaðili þar. — í fyrstu stjórn Húseigendasambands íslands voru
kjörnir, af fulltrúum stjórna félaganna Páll S. Páisson, hrl., Reykjavík, formaður, og sem meðstjórnendur:
Leifur Sveinsson, cand. jur. Reykjavík (t.v.) og Eyþór Tómasson forstjóri Akureyri t.h.).
VIDAVANGUR
IDómur reynslunnar
SjálfstæGisflokkurinn hefur
farifj með’ meirihluta í bæjar-
stjórn Reykjavíkur í meira en
30 ár. Hann hefur Því fengið
t að sýna það, hvers Iva.nn er
' megnugur í stjórn borgarinin-
ar og kjósendur geta því metið
loforð þau, sem flokkurinn nú
gefur í þeim kosningum, sem í
hönd fara með liliðsjón af 30
ára reynslu.
í hverri blárri bók hefur
Reykvíkingum verið' heitið stór
auknum framkvæmdum í hita
veitumálum. 1946, í stríðslok,
var hitaveita í 70% af húsum
í Reykjavík, en 1955—56 var
hitaveita í aðeins um 50% af
húsum í Rcykjavík og sýnir
það þróuntnu aftur á bak í
þessum málum. Sfðastl. 12 ár
hefur Þórður Björnsson, bæj-
arfulltrúi Framsókniarflokks-
ins, hvað eftir annað flutt til-
lögur í bæjarstjórn um auknar
framkvæmdir við hitaveitu og
eflingu heruiar, meðal annars
Iagt til, að tekið yrði 50 milij-
ón króna lán til framkvæmdar-
innar. Þessar tiliögur hafa all-
ar verið felldar.
Öruggur meirihlufi
Á liitaveitunni hefur orðið
stórfelidur rekstursafgangur á
hverju ári og átti þessi tekju-
afgangur að renna til aukning-
ar hitaveituinnar. Þessi tekju-
afgangur liefur verið notaðúr í
annað, hefur verið tekinn inn
í bæjarreksturinn. Það fé, sem
veitt hefur verið tii aukning-
ar hitaveitunnar, hefur ekki
verið notað; á árunum 1958
til ’59 var t.d. aðeins notaður
um helmingurinn af því fé,
sem veitt var til hitaveituaukn
ingarinnar.
Minnihlutinn í bæjarstjórn
gagnrýndi þetta harð'Iega, en
meirihlutinn skellti við skolla-
eyrum. Einkum gerðist meiri-
hlutinn heyrnarsljór og sjálf-
birgingslegur eftir bæjarstjórn
arkosningarnar 1958, en þá
fékk S jálfstæðisflokkurinn 10
bæjarfulltrúa kjörna og eini
fulltrúi Alþýðuflokksins gekk í
samstarf við íhaldstuginn, svo
að í raun eru bæjarfulltrúar
meirihlufcans 11. Með svo sterk
um mcirihluta taldi Sjálfstæðis
flokkurinn sig ekki þurfa að
Ihlýða á eða taka tiliit til til-
lagna minnihiutans, kratinn
komin.n í fóstur, fylgið að
ganga undan kommúnistum
vegna Moskvuþjónustunnar og
Framsóknarmenn með aðeins
einn fulltrúa og því ekki á-
stæða tii að óttast hann einan
gegn ofureflinu, þótt hann
héldi vel á máli sínu.
Er kosningar tóku að nálg-
ast, og Sjálfstæðismönnum
varð ljóst, að erfitt myndi að
halda hinu mikla fyigi, vökn-
uðu þeir upp við vondan
draum! Ónáðaði þá nú m. a.
hin harða ádeila Þórðar Björns
sonar í hitaveitumálunum.
Gekk borgarstjóri þá fram í
því að útvega Iánsfé til hita-
veituframkvæmda, eins og
Þórður hafði marg oft gert að
tillögu sinni, en fellt Iwfð'i ver
ið, og Iofar borgarstjórinn nú
hitaveitu í hvert hús á næstu
4—5 árum.
Láfum fcá rumska
Það er gott loforð, ef stað-
ið verður við það. Af dómi
reynslunnar geta Reykvíking-
ar dregið þá ályktun, að frá-
Ieitt sé að staðið verði við lof
orðið, ef Sjálfstæðisflokkurinn
fær 10 til 11 borgarfulltrúa
Framhald á 15. síðu
2
i
T f M T N N. miðvikndasmr 25. anríl 1962