Tíminn - 15.06.1962, Blaðsíða 4

'fjW
ERLENDUR HARALDSSON SKRIFAR FRÁ AUSTUR-BERLÍN:
Útlendingar einir hafa
frjálsan aðgang að Austur-
Berlín eftir að múrinn
frægi var reistur. Þó verða
þeir að sýna vegabréf og
ganga í gegnum nokkurs
konar „tollskoðun" og gera
grein fyrir öllum þeim
verðmætum, sem þeir bera
á sér. Er það gert til að
koma í veg fyrir, að nokk-
uð sé selt þar eystra, en
öíl eru verðmætin skráð
og þegar komið er til baka,
verður að sýna, að ekkert
hafi nú orðið eftir.
Einnig er stranglega bannað
að fara með vestræn dagblöð yf
ir í Austur-Berlín og skilja
þau þar eftir. Hafa menn lent
í fangelsi fyrir þær sakir. V-
Berlínarbúar fá hins vegar alls
ekki að fara yfir til A-Berlínar
en aðrir V-Þjóðverjar yfirleitt
gegn sérstöku leyfi.
Erfitt er að kynnast mönnum
í Austur-Bcrlín og fá þá til að
spjalla frjólsmannlega um
stjórnmálaástandið þar. Bezta
ráðið til að komast í kynni við
fólk þar eystra, er að hitta vini
eða ættingja fólks, sem vel
þekkir til manns í Vestur-Berl-
35-40 MÖRK FYRIR
PUNDIÐ AF KAFFINU
Hvern og einn hiytur að reka í rogastanz, þegar hann fyrst kynnist þeim mikla mismun, sem er á götu-
lífinu í Vestur. og Austur-Berlín. í V-Berlín verSur vart þverfótað fyrir bílum og öll bílastæði setin, en
bílastæðaskortur er óþekkt fyrirbrigði í A-Berlin, jafnvel við mestu verzlunargöturnar. Myndin er frá
Kurfurstendamm, einni aðalgötunni í V-iierlín.
ekki nema við og við. Maður
veit sjaldnast, hvað til muni
vera á morgun, svo að litlum á-
ætlunarbúskap verður komið
við í matargerðinni, segir hún
og brosir við. í dag fást ef til
vill engin eg.g, á morgun ekkert
smjör, en þá kunna eggin að
vera komin o.s.frv. Ávextir fást
mjög sjaldan nema þá niður-
soðnir. Þó ástandið sé að þessu
leyti slæmt í Berlín, er það þó
töluvert betra hér en a.rinars
staðar í Austur-Þýzkalandi,
hvort sem það kann að vera
með vilja gert eða ekki.
— En hvað um verðið?
— Eg vil ekki, að þér farið
á brott með þá hugmynd, að allt
sé verra hérna en vestan megin.
Hérna megin eru vissir hlutir
ódýrari, t.d. húsaleiga, enda er
það atriði mikið notað í áróðurs
skyni, kol, rafmagn, gas, kart-
öflur, sem fást reyndar ekki
alltaf, og fargjöld með strætis-
vögnum og lestum. Þó ber að
gæta þess, að kolin hér eru tölu
vert lakari en fyrir vestan. —
Hins vegar eru nær allar mat-
vörur dýrari hér, sérstaklega
innfluttar vörur, sem eru venju
lega einnig úr lakari gæða-
flokki. Kaffið, sem reyndar er
sérstaklega dýrt, kostar t.d. um
35—40 mörk (385—440 kr.)
pundið og er þó alls ekki gott
kaffi, heldur er flutt inn 2. eða
3. flokks kaffi. Kakaó kostar um
10 mörk pundið.
ín, svo að fólkið geti verið ör-
uggt um, að ekkert verði eftir
því haft, sem því kynni að koma
illa.
Fjölskylda, sem ég þekki í
Vestur-Berlín, kom mér fyrir
nokkru í samband við tvö skyld
menni sín í A-Berlín, sem
þekkja vel ástandið þar af eig-
in reynd. Voru þetta mæðgur
tvær, eldri konur, og var sú
yngri þeirra lengi blaðamaður,
sem og maður hennar, sem fórst
í heimsstyrjöldinni síðari. Nú
hafði hún hins vegar hætt fyrra
starfi sínu, því að hún kærði sig
ekki um að vinna við blöðin
lengur, vegna þeirrar einhliða
og ófrjálsu fréttaþjónustu, sem
nú ríkir þar eystra, en öll
fréttaþjónusta er rekin af rík-
inu og óspart notuð í pólitísk-
um tilgangi.
Skýrleg kona og glaðleg kom
til dyra, þegar ég hringdi bjöll-
unni. Eg sagði til nafns míns og
skilaði kærum kveðjum frá
skyldmennum þeirra fyrir vest-
an og rétti henni matarpakka,
sem ég hafði verið beðinn fyr-
ir með banönum, kaffi o.fl., sem
oft er ófáanlegt eða rándýrt í
A-Berlín.
Mér var boðið til stofu og ég
sagði frá erindinu, mig langaði
að spyrja hana um lífið I Aust-
ur-Berlín.
— Jú, sjálfsagt, bara ekki að
segja til nafnsins, því að leyfi
sér einhver verulega opinbera
gagnrýni á stjórnarfarinu, þá
er hann ekki aðeins orðinn
flokksfjandi, heldur og óvinur
ríkisins og forðast menn i'rii-
lega að komast í kast við þau
lög, sem um slík „afbrot" fjalla.
Bannað að hlusta á
vestrænar útvarps-
stöðvar
— Er mikil hætta á að verða
fyrir barðinu á slíkum lögum?
— Hún er töluverð. Einnig eru
t.d. viðurlög við því að hlusta
á vestrænar útvarps- og sjón-
varpsstöðvar, alveg eins og var
á Hitlerstímanum. Auðvitað er
ekki gerlegt að framfylgja þess-
um lögum, en það hefur nokkr-
sinnum
viti til, að gestgjafar hafa ver-
ið dæmdir í fangelsi fyrir að
voga sér að opna vestrænar út
varpsstöðvar fyrir gesti sína,
enda er sá tími liðinn hjá, að
menn vogi sér að leggja í slika
áhættu. Áður cn múrinn var
reistur, var alltaf unnt að flýja
til V-Berlínar, ef mikið var í
húfi, en nú er algerlega loku
fyrir það skotið og menn því
enn varkárari en fyrr.
hérna, sem menn segja miklar
sögur af fyrir vestan?
— Það er auðvitað alls ekki
hægt að segja að við líðum hér
beinan skort eða sveltum, en
það er alltaf skortur á vissum
vörutegundum og aðrar fást
Matarskortur og
smjörskömmtun
— Er nokkuð skammtað?
— Smjör er enn skammtað.
Hér í Berlín fáum við um hálft
pund á viku, en þessi skammt-
ur er mismunandi eftir héruð-
um. í Magdeburg fá menn t.d.
aðeins 100 gr. á viku. Verðið er
4.5 til 5 mörk. (í V-Berlín um
3.8 mörk og auðvitað óskammt-
að2vEirínig er stundum skortur
á öðrum landbúnaðarvörum, t.
d. er ekki alltaf til nægileg
mjólk og þá aðeins seld handa
ungbörnum. Verst þykir hús-
mæðrunum, að vita aldrei,
hvað fást muni á morgun. Fyrir
hálfum mánuði fékkst t.d. ekk-
ert salt. Þó getur auðvitað hugs
azt, að hægt hefði verið að rek
ast á það í einhverju hverfi. —
Stundum gæti maður haldið, að
Fyrri hluti:
Stalin Allé hét þessi frægasta gata A-Berlínar í mörg ár, en var stuttu eftir dauða Stalín endurskírð og
nefnist nú Karl Marx Allé. Þar sem annars staSar í A-Berlín eru fáir bilar á ferS og segir þaS nokkuS til
um lífskjör borgaranna. í V-Berlin eru verzlanir yfirfullar af vörum í miklu úrvali frá fjölda landa, en
í A-Berlín er úrval lítiS og skortur á mörgum vörutegundum.
dreifingarkerfið væri í slæmu
lagi.
Eg minnist á það, að íslend-
ingar flytji inn nokkuð af vör-
um frá A-Þýzkalandi og þyki
þær misjafnar að gæðum.
— Af því má dæma um þær
vörur, sem við fáum, því að
fyrsti gæðaflokkurinn er alltaf
fluttur út. Hitt fáum við, 2. og
3. flokk, og veldur það mikilli
gremju.
— Er öll verzlunin í hönd-
um ríkisins?
— Smásöluverzlunin er raun
verulega öll í höndum ríkisfyr-
irtækis eins (H. O. þ.e. Handels
Organisation) og sambands sam
vinnufélaga. Til eru smásölu-
kaupmenn, en fáir og hið sama
er að segja um iðnmeistara og
lítil iðnfyrirtæki, sem fer t'ækk
andi. Heildverzlunin er öll í
höndum áðurnefndra stórfyrir-
tækja og gerir það frjálsum
kaupmönnum erfitt fyrir Stór-
fyrirtæki þessi hafa enga sam-
keppni sín á miili og verðið er
hið sama í öllum verzlunum.
Gæði þeirra vara, sem við fá-
um, sérstak’ega iðnaðarvara,
eru nú oftast lakari en þau voru
fyrir stríð, lfkiega vegna þess,
Framhald á 15. síðu.
J
T IM I N N, föstudaginn 15. júní 1962