Tíminn - 20.06.1962, Síða 2

«1

•• ■ ••• •
! ?! !
■
f. ii
■v' ■■•;■;■•
^ ■ '
• : «
IjjllÍltejÍjÍÍIIiiÍlliÍÍllíÍ;

Í|ilÍliII|lp:&ll::
>•<$ 4'W }''*> .;• >>•■■ ' \
' ' i ^ íýýy z.- ^
■

T í M I N N, mlðvikurtagur 20, Júní 1962.
Seldi guðinn til að
geta keypt
ser
konu
Þjóðminjasafn Dana hefur
nýlega eignazt grip, sem er
einstæður í sinni röð. Það er
guðamynd frá Nýju Guineu,
sem blaðamaðurinn og þjóð-
Pens Bjerre ásamt tveimur pygmeisk
um fegurSardísum.
fræðingurinn Jens Bjerre
hefur gefið safninu ásamt
222 munum öðrum.
Guðinn er nefndur Upin og er
dýrkaður af Enga — þjóðflokkn-
um, sem lifir í daldrögum í há-
lendi eyjarinnar. Hafa fáir hvít-
ir menn farið um þau landssvæði
fyrr, enda hafa menn ekki vit-
að fyrr en nú, að þessi þjóð-
flokkur tryði á persónulega guði
í mannslíki og með ákveðin nöfn.
Hafa fræðimenn oftast ætlað, að
átrúnaður Enga-manna væri
einskorðaður við óljósar anda-
vættir, sem birtust í töfrastein-
um og þyt vindsins. Þeirri skoð-
un hefur Upin nú breytt.
Upin er fléttaður úr bastþráð-
um og er um það bil metri á
hæð. Hann er að jafnaði í
vörzlu töframanns þjóðflokksins,
en tekinn fram og blótaður, þeg-
ar vá er fyrir dyrum. uppskera
bregzt eða farsóttir geisa. Þá eru
haldnar trúarhátíðir til að blíðka
guðinn og honum færðar fórn-'
ir: grís er skorinn og blóði hans
hellt yfir ákveðinn heilagan
stein, en fitunni smurt um varir
guðamyndarinnar. Um nóttina
hefur töframaðurinn svo liknesk-
ið í svefnstað sinum.
Fékk guðinn vegna konu-
kaupa
Jens Bjerre komst yfir guða-
myndina vegna fjárhagsörðug-
leika töframannsins, sem varð-
veitti guðinn, Sá heiðursmaður
hafði sem sé nýlega keypt sér
þriðju eiginkonuna, en gekk illa
að standa í skilum með afborg-
anir af henni. Varð að samkomu-
lagi milli hans og Danans, að
Bjerre fékk guðinn gegn því að
borga allar eftirstöðvar af konu-
verðinu fyrir töframanninn.
Guðamynd eins og Upin er
hvergi til á söfnum. Þegar fregn
in um hann barst út, var Bjerre
boðið of fjár fyrir líkneskið, en
hann lét það ekki falt og gaf
þjóðminjasafni Dana það, eins og
áður segir.
Upin er þó einungis einn
margra muna, sem Jens Bjerre
hafði heim með sér úr leiðangr-
Einnig er þar á meðal svo köll-
uð keima, en það er samanbundn-
ir, holir trjástofnar, sem hægt
er að nota sem ílát. Valdi ein-
hver reiði töframannsins, tekur
hann einhvern hlut úr eigu söku
dólgsins og setur í keimuna, og
hengir hana svo upp á þakið á
kofa hins seka. Þegar hjmn sér
trjástofninn kominn þar, veit
hann sig búa undir reiði töfra-
mannsins. Algengt er, að hann
verði þá sjúkur af ótta, og að
sögn Bjerres, hefur það komið
fyrir, að þetta dragi menn til
dauða.
Þá rakst Bjerre á pygme-þjóð-
flokk einn í daldrögum landsins.
Kom það nokkuð á óvart, því að
FornmlnjavörSur Dana, prófessor Giob og Jens Bjerre meö guðinn
Upin frá Nýju-Guineu
inum. Einkum gerði hann sér far
um, að komaBt'ojtfiruimuni, sem
varða trúar- ogofnfgrnyndaheim
íbúanna, en sú hlið frumstæðrar
menningar er fyrst i hættu, þeg-
ar áhrifa trúboðanna fer að gæta.
Deyja stundum af ótta
Meðal þessara muna er t. d.
tákn um hugmyndir þeirra um
þrjá andahimna, hvern uppi yfir
öðrum. Sú mynd er í likingu við
þrjár skálar, sem haldið er sam-
an með fæti gegnum miðjuna.
hingað til hafa menn haldið, að
pygme-þjóðir væ*u einungis bú-
settar í Afríku. Nágrannar þeirra
allir voru líka af allt öðrum kyn-
þáttum.
Fékk ekki að
sjá sjáifa sig
Norskur bókasafnari keypti nýlega fyrstu útgáfu af Robinson Crusoe, sem út kom í London ári8 1719. Kaup. j
ver818 var 40.000 norskar krónur, en þaS mun vera hæsta verS, sem greitt hefur veriS fyrir eina bók á i
NorSurlöndum. Samt er sagt, aS þetta hafi verlS ódýrt eintak af Roblnson Crusoe. Bókin er í ágætu ásigkomu-^
iagi, og inniheidur ailar prentvillur á réttum stöðum. Þá er bókin enn í upphaflcau bandi. JafngóS eintök af
bókinnl eru afar sjaldgæf, enda verSa ýmsir þekktustu bókasafnarar veraldar aS láta sér nægja gölluS eintök,
af melstaraverki Defoes. I
í síSustu viku var frumsýnd í New
York kvikmynd, sem gerS hefur
veriS eftir sögu Nabokovs „Loiita"
— Myndin hefur ekki veriS minna
umdeild en sagan, en hún er bönn
uS í mörgum löndum. Sagan fjall-
ar um ást miSaldra manns til 12
ára gamallar stúlku. í myndinni
fara með aðalhlutverk James Ma-
son og Sue Lyon, sem leikur Lo-
li’tu. ’Hún er einungis 15 ára gömul,
enda fékk hún ekki að vera við-
stödd frumsýningu á niyndinni. —
Myndin er nefnilega bönnuð fyrir
börn og unglinga undir 18 ára
aldri, svo að stjarpan verSur aS
bíSa í þrjú ár enn eftir að fá að
sjá myndina, þar sem hún þó sjálf
fer með aSalhlutverkið.
„Þagnið
fhaldsblöðin birta ræðu þá,
sem Ólafur Thors, forsætisráð-
herra, flutti á þjóðliátíðardegi
fslendinga og velja lienni gjarn
an fyrirsögnina: „ÞAGNIÐ
DÆGURÞRAS OG RÍGUR“. —
Pólltískar missagnir og hlut-
drægni óðu að vísu uppi í þeirri
ræðu, en sleppum því. Réttara
er að víkja lítillega að því,
hvernig núverandi ríkisstjóm
hefur hlítt þessu mikla boðorði
stjórnarformanns síns um að
þagga niður dægurþras og ríg.
Viðhorf stjórnarinnar til eins
máls eru harla táknræn — við-
horfin til kjaramála, vinnu-
deilna og verk’falla.
dægurþras
Eitt helzta loforð stjómarinn-
ar, þegar hún tók við völdum,
var, að heita því að skipta sér
alls ekkert af kjarasamningum
og vinnudeilum — láta atvinnu
rekendur og vinnustéttimar al
veg um þá samninga. Þetta lof
orO liefur stjórnin svikið eftir
minnilega. Þegar vinnudeilum
ar hófust s.l. sumar, reri stjóm-
in að því öllum ámm að koma í
veg fyrir samninga og þegar
samvinnuhreyfingunni tókst að
leysa vinnudeiluna að sínu
Ieyti, semja um hóflega kaup-
hækkun og forða þjóðinni frá
voða og stórtjóni langs verkfalls
og Iosa höfuðatvinnuvegina úr
kreppunni, þá hóf stjórnin upp
óp mikil og svikabrigzl, kallaði
þetta svikasamninga og tilræði
við þjóðina. Síðan felldi hún
gengið og tók aftur af fólki
miklu mcira en kauphækkunn-
inni nam og ógilti þannig
frjálsa samninga atvinnurek-
enda og verkamanna. Síðan
hafa málgögn ríkisstjómarinnar
hamazt með sóðalegu orðbragði
og svikabrigzlum á hendur sam
vlnnumönnum fyrir þetta ann-
an hvern dag í heilt ár.
og rígur“
Það hefur hins vegar sann-
azt fullkomlega, að gengislækk-
unin var tilefnislaus hefndar-
ráðstöfun til þess eins gerð að
eyðileggja frjálsa kjarasamn-
inga og svíkja þannig Ioforðið
um, að skipta sér ekki af þeim
málum. Afkoma atvinnuvegana
þetta ár hefur einnig sannað
fullkomlega, að þeir gátu vel
borið þá kauphækkun, sem sam
vinnumenn sömdu um, og því
var um fullkomlega raunhæfar
kjarabætur að ræða, sem ríkis-
stjórnin eyðilagði með gengis-
fellingunni.
Svolífið sýuishorn
Hér er svolítið sýnishom af
því, hvaða orð sjálfur Ieiðara-
höfundur Morgunblaðsins í gær
velur, þegar hann ræðir um
samninga samvinnumanna í
fyrra og Eríend Einarsson, for-
stjóra SÍS:
„Vísvitandi ósannindi“, —
„svikasamningar", — „pólitísk
svik“, — „pólitísk eyðileggingar
starfsemi“, — skemmdarverk“,
og eftirlætisorðið „svikasamn-
ingur“ notað einum tíu sinnum
í smágrein.
Þetta er líklega það, sem rík-
isstjórnin kallar að hlfta boð-
orði Ólafs Thors: „Þagnið dæg-
urþras og rígur“.
Járnsmiðaverkfgfl!®
Kórónan á allt saman c-r svo
framkoma ríkisstjóma.--imiar í
járnsmiðaverkfallinu, þar sem
stjórnin bannað: og spiil!: ger-
samlega lausn, sem fengin var
með frjálsu síwkomnlagí járn-
Framhald á 15. si’ou.