Tíminn - 11.08.1962, Blaðsíða 6

MINNING:
Björn Helgi Kristjánsson
Kolbeinsstöðum
Þann 31. júlí s.l. lézt að Landa-
kotsspítala í Reykjavík, Björn
Helgi Kristjánsson, bóndi og sýslu
nefndarmaður á Kolbeinsstöðum
í Kolbeinsstaðahreppi. Björn var
fæddur 30. ágúst 1891 að Stóra-
Hrauni í sama hrepp. Foreldrar
Björns voru Guð'ríður Björnsdótt-
ir bónda á Stóra-Hrauni og Krist-
ján Benjamínsson oddviti frá
Dalsmynni í Eyjahrepp. Foreldr-
ar Björns voru gáfu- og myndar-
fólk, ætt Björns mun ég eigi rekja
hér, það verður gjört af ættfróð-
ari mönnum. Okkur vinum Björns
kom andlátsfregn hans ekki að ó-
vörum, hann veiktist nokkru fyrir
hvítasunnu og var gerður á ho'n-
um uppskurður nokkru síðar, eft-
ir það var hann mjög sjúkur, þar
til yfir lauk.
Þegar ég skrifa nú nokkur orð
eftir vin minn látinn, finnst mér
ég ekki geta skilið það, að Björn á
Kolbeinsstöðum sé horfinn okkur
fyrir fullt og allt, að við skulum
ekki eiga eftir að sjá hinn glaða,
gestrisna mann á hlaðinu á Kol-
beinsstöðum, segjandi „komdu
blessaður og sæll og vertu vel-
kominn", en þetta er gangur lífs-
inS, því verður ekki breytt. Björn
var einn þeirra manna, er seint
gleymist, hann var allt í senn, skap
maður, bjartsýnis og gleðimaður,
mildur og kærleiksríkur.
Hann lagði í ungur að árum að
kaupa Kolbeinsstaði hálfa fyrir
mikið fé árið 1920, þótti þá ýms-
um hann tefla nokkuð djarft, fé-
lítill og þá heldur lítillar hjálpar
að vænta. Á jörðinni voru engar
byggingar, lélegur bær og engin
skepnuhús að telja, en Björn hélt
áfram. Hann byggði steinsteypt
íbúðarhús, einnig hús og hlöður
fyrir skepnurnar, og að nokkrum
árum liðnum keypti hann hinn
helming jarðarinnar, síðan er þetta
litla þýfða tún, er áður var, orðið
að stórum töðuvelli. Þessar fram-
farir allar voru mikið átak, en
Björn treysti Guði og góðum mönn
um, að aUt mundi fara vel, og oft
minntist hann konu sinnar frú
Sigurrósu Guðmudsdóttur að
henni ætti hann mikið að þakka í
þessum átökum sínum, þegar hon-
um fannst ástundum að öll sund
myndu lokast, þá var hún hin
styrka stoð, er gaf kjarkinn aftur.
Það dylst engum, er koma að Kol-
beinsstöðum nú, að hér hefur
enginn meðalmaður lagt hönd á
plóginn, moldarkofarnir horfnir,
allt uppbyggt og stórframkvæmd-
ir í ræktun. Nú munu jafnvel
margir hyggja, að Björn hafi
getað snúið sér óskiptur að þess-
um störfum sínum. Á Kolbeins-
stöðum er kirkja, sökum þess er oft
margt um manninn, ýmsir hrepps-
fundir haldnir þar, barnakennsla
um lengri tíma á vetrum. Björn
var frá því hann var ungur for-
söngvarí í kirkjunni, hann var
prýðilegur söngmaður, svo hann
varð að halda uppi söng bæði í
kirkju og víða annars staðar, enda
unni hann söng mikið. Björn var
tvo vetur við nám á Hvítárbakka
hjá hinum mæta skólastjóra Sig-
urði Þórólfssyni, er hann dáði
mjög, kennari hans í söng við skól-
ann sagði við hann: ,,Ef ég hefði
efni tií, mundi ég kosta þig til
söngnáms", en með söng sínum
gladdi hann marga.
Björn var um áratugi '\ hrepps-
nefnd og yfirleitt í öllum þeim
störfum, er til sveita lýtur. Nú um
mörg ár hefur hann verið sýslu-
nefndarmaður fyrir hreppinn, svo
hann hafði í mörg horn að líta. Öll
þessi störf fóru honum vel úr
hendi, enda samvizkusamur og
góður við þá er bágt áttu. Björn
var ræðumaður góður, hann talaði

af mælsku, en ekki mælgi, setti
fram , skýrt og ákveðið skoðanir
sínar og prúðmennska hans og
lipurð gat komið þeim málum
fram, sem mörgum er nota vilja
orðmælgi til framgangs mála, hefði
orðið örðugt. Björn var ákveðinn
Sjálfstæðismaður og fór ekki dult
með það, vann mikið fyrir flokk
sinn. En stjórnmálin skyggðu ekki
á vinsemd hans til andstæðinga
sinna, hann lét hvern mann njóta
þess góða, er í houm bjó, það var
oft gaman, þegar þeir leiddu hesta
sína saman á pólitískum skeiðvelli
Björn o,g sveitungi hans, Svein-
björn Jónsson, kennari á Snorra-
stöðum, orðfimur og gáfaður mað-
ur, en þrátt fyrir skoðanamun
þeirra á flokkshæfni, voru þeir
hinir beztu vinir og samhejar í
ýmsum málum.
Björn hafð gaman af fé og hest
um, reyndar öllum skepnum, hann
var fjárglöggur og markaminn-
ugur, einnig var hann mikill hesta
maður og átti gott hestakyn, en
minnisstæðastur er mér hestur, er
hann kallaði Galsa, fjörhestur og
eftir þvi fljótur, honum þótti vænt
um þann hest. Björn elskaði sveit-
ina sína og allt er hún fóstraði,
helgaði henni líf sitt, hann gerði
staðinn, er hann bjó á, að höfuð-
bóli og sjálfur var hann héraðs-
höfðingi. Eg er viss um það, að all
ir, er þekktu til Björns og þeirra
hjóna á Kolbeinsstöðum, undir-
strika þessi orð mín, hjálpsamara
og gestrisnara heimili vil ég meina
að sé vandfundið, þar var ekki
verið að tala um að taka borgun
fyrir greiðann, h|eldur spurt „hvað
get ég gert fyrir þig,“ enda nutu
margir hjálpar hans og þeirra
hjóna.
Við fjölskylda Árna Þórarinsson
ar mcigum mikið þnkka Birni
heitnum og konu hans fyrir alla
hlýjuna, er þau veittu föður mín-
um, er gisti svo oft heimili þeirra,
er hann messaði á Kolbeinsstöð-
um. Oft minntist faðir minn á Björn
og er ég viss um það, að af öllum
sóknarbörnum hans ólöstuðum,
hafi honum þótt vænzt um Björn,
hann ljómaði upp, er Björn kom
til okkar að Stóra-Hrauni, hann
var nú ekki einn um það, því
Björn var aufúsugestur allra, hvar
sem hann kom, og oft var þá sung-
ið dátt og fjörugar samræður.
Rirni þótti mjög vænt um föður
minn og talaði alltaf um hann með
hrifningu og vinsemd, það var
sönn vinátta á milli þeirra.
Björn var alvörumaður, er það
átti við en jafnframt hinn mesti
gleðimaður og hafðí bráðskemmti-
legan frásagnarstíl, hrókur alls
fagnaðar. svo ekkert hóf þótti vel
setið, nema Björn á Kolbeinsstöð
um væri þar með. Hann var mjög
trúaður maður og var sannfærður
um annað líf, enda hafði hann
mikla ánægju að tala um slík mál,
átti hann til trúaðra að telja, móð-
ir hans Guðríður var mikil trú-
kona, erida var hennar vitjað, er
sorg eða veikindi steðjuðu í
hreppnum, hún áttj margar and-
vökunætur yfir slíkum heimilum
og veitti fólki styrk. Björn heit-
inn sýndj líka til hins síðasta í
veikindum sínum þrek og þolin-
mæði. Við vissum vinir hans og
ástvinir, að hin hjálpandi hönd
hans var trúin.
Eg held, þegar ég lít til baka
sem fullorðinn maður, til hinna
mörgu vina minna, sem horfnir
eru, að ég sakni mest Bjöms á
Kolbeinsstöðum, mér finnst eins og
einhver hlekkur hafi brostið innra
með mér við fráfall hans.
Nú er Bjöm á Kolbeinsstöðum
horfinn okkur, minningarnar lifa
og erum við öll, er kynntumst hon
um, auðugri vegna nærvem hans
með okkur þessi ár, er við áttum
hann sem félaga og vin. „Skapgerð
þín var slík, að hver maður vildi
hafa hana, þú gast umborið svo
margt og fyrirgefið allt, sáttur við
Guð og menn“. Er þetta ekki
mesta náðargjöfin? „Eg og kona
mín mun ávallt minnast þess, er
þú söngst fyrir okkur í síðasta
sinn í Kolbeinsstaðakirkju fyrir
rúmu ári sálminn — ég krýp og
faðma fótskör þína, — konan
mín spilaði, við vomm aðeins þrjú,
það var hátíðleg stund,“ þannig
minnumst við þín.
Björn var giftur Sigurrósu Guð-
mundsdóttur, bónda á Heggstöð-
um í sama hrepp, hinnj mætustu
konu, ætt hennar er borgfirzkt
myndar- og dugnaðarfólk. Börn
þeirra eru þrjú, Inga Sigríður,
gift Gunnari Ólafssyni, eftirlits-
manni í Reykjavík, Guðríður, gift
Ágústi Ásgrímssyni, bifreiðastjóra
í Reykjavík og Sverri, ógiftur í
foreldrahúsum. Öll eru börn þeirra
vel gefin.
Við hjónin, ásamt fjölskyldu
okkar, samhryggjumst konu hans
og bömum og öðmm ástvinum.
Vertu svo blessaður og sæll,
vinur minn og hafðu þökk fyrir
allt og allt.
Þórarinn Ámason,
frá Stóra-Hrauni.
GUÐMUNDAR
Bergþórugötu 3. Sírnar 19032, 20070.
Hefur ávallt til sölu allar teg-
undu bifreiða
Tökum oiíreiðir i umboðssölu.
Öruggasta bjónustan

^bílasalci
GUÐMUNDAR
Bergþórugötu 3. Sfmar 19032, 20070.
Leipflug
Sími 20375
MINNING:
Jón Guðbrandsson
fyrrv. skrifsfofusfjóri
Svo sem kunnugt er, hafa Is-
lendingar um langan aldur leitað
til annarra landa til þess að fram-
ast og menntast og hafa fiestir
þeirra horfið heim aftur er út-
þránni var svalað, því að „heima
er hverjum hollast." Það hefur
þó orðið hlutskipti margra landa
okkar að ílendast með framandi
þjóðum og vinna sitt æfistarf
fjarri fósturjörð og frændum, Að
undanteknum Vesturheimi, þar
sem íslenzkt þjóðarbrot mun fjöl-
mennast ytra, er Danmörk það
land, sem flestir þessara útfluttu
íslendinga hafa kosið sér til að al'a
aldur sinn vegna náinna tengsla
landanna á milli um aldaraðir
Það orkar eigi tvímælis, að þeir
hafa margir hverjir, ekki síður en
heimamenn, borið hróður íslands
og ísleridinga víða um lönd og
reynzt ættlandinu hinir nýtustu.
í hópi þeirra má óefað telja Jón
Guðbrandsson, sem nú er nýlát-
inn í Kaupmannahöfn. Hann á að
baki sér rösklega fjögurra tuga
ára starfsferii á erlendum vett-
vangi í þágu eins stærsta fyrir-
tækis þjóðarinnar, Eimskipafé-
lags íslands. Jón Eiríkur Guð-
brandsson, en svo hét hann fullu
nafni, fæddist í Reykjavík 1885,
sonur Guðbrands múrara Eiríks-
sonar í Stuðlakoti í Reykjavík Ei-
ríkssortar og Bergþóru Jónsdótiur
í Skálholtskoti. j Reykjavík. Ara-
sonar. Ungur gaf hann sig að
verzlun og siglingum í Reykjavík,
en varð síðar skrifstofumaður í
Kaupmannahöfn, m.a. hjá Þórarni
Tuliníus í eimskipafélaginu Thore.
Jón gerðist starfsmaður Eimskipa-
félagsins strax við stofnun þess
1914 og vann lengst af við Kau.,-
mannahafnarskrifstofu félagsins
upp frá því. Þegar Bandaríkin
flæktust inn í ófriðinn árið 1917,
var Jóni falin stjórn nýstofnaðrar
skrifstofu félagsins í New York.
Reyndi þar mjög á árvekni og
samningalipurð þessa trúnaðar-
manns Eimskipafélagsins, því að
siglingar milli íslands og Ameríku
voru hinUm mestu vandkvæðum
bundnar og eigi lítið í húfj fyrir
félagið og landslýð allan. að Ame-
ríkusiglingunum yrði haldið uppi
nokkurn veginn hindrunarlaust og
tókst það giftusamlega. Á árinu
1919 hafði málum skipazt þannig,
að eigi var lengur þörf sérstaks

umboðsmanns þar vestra, og rak
Jón þá ýmis erindi fyrir félagið í
Bretland og Danmöku. Lögðust
siglmgar frá íslandi á Ameríku al-
veg niður fljótt eftir styrjöldina
og beindust til Nðrðurálfunnar á
ný. Árið 1921 tók Jón að sér for-
stöðu skrifstofu á vegum félagsins
í Hull, en fluttist árið eftir til
ábyrgðarstarfa á Kaupmannahafn-
arskrifstofu þess. þegar Hull skrif
stofna var lögð niður. Til marks
um traust það sem menn höfðu á
Jóni, má geta þess, að félagsstjórn-
ín fór þess á leit við hann árið
1930, að hann tæki við fram-
kvæmdastjórastarfinu af Emil
Nielsen, sem þá óskaði eftir að
draga sig í hlé. Jón gat ekki orðið
við þessum tilmælum af einka-
ástæðum og utanfélagsmaður, Guð-
mundur Vilhjálmsson, sem þá
j starfaði í Leith varð fyrir valinu.
Allt fram til þess. er ófriður hófst
á ný árið 1939. var Kaupmanna-
höfn miðstöð útgerðarstarfsemi fé-
lagsins erlendis. en siglingar beind
ust nú víða um lönd og kom af-
! bragðs skipulagni og reynsla .Jóns
| öll í útgerðarmálurn félagsins . góð
ar þarfir við erfiðar samningagerð
j ir. Á ný roínaði siglingasamband
við Norðurálfu að mestu og enn
var Jóni Guðbrandssyni falið að
fara vestur um haf til að hafa á
hendi stjórn íslenzku samgöngu-
málanna við Ameríku frá New
York, en þau reyndust íslenzku
þjóðinni lífsnauðsyn nú þegar ná-
lega öll við'skipti við hinn gamla
heim tepptust. Leysti Jón þetta
starf svo vel af hendi, að eigi var
á betra kosið. í ófriðarlok tók Jón
við sínum gamla starfa í Kaup-
mannahöf'n á ný og gegndi honum
allt til ársins 1954, " þegar hann
veik fyrir ''alty Hákonarsyni, nú-
verandi skrifstofustjóra Eimskipa-
félagsins í Reykjavík. Hélt Jón
þó áfram að vinna fyrir félagið
um allmargra ára bil, aðallega til
að treystg. gömul viðskiptasambönd
og stofna til nýrra. Starfsfjörið var
óbilandi og engin löngun til að
setjast í helgan stein.
Kona Jóns var dönsk, Frida
Ottesen, mætiskona, og var hún
rómuð af öllum þeim sem kynnt-
ust henni. Þau hjón voru mjög
samrýmd. Konu sína missti Jón
nokkru eftir síðari heimsstyrjöld-
ina og voru þau hjónin barnlaus.
Margir íslendingar hafa um dag-
ana notað gestrisni á heimili
þeirra, enda allur heimilisbragur
með ágætum. Kynni mín af Jóni
Guðbrandssyni hófust í Kaup-
mannahöfn í kringum 1938 og eru
mér eftirminnileg. Er mér enn í
fersku minni okkar fyrsti sam-
fundur. Fórum við tveir landar að
finna Jón á skrifstofu hans til að
fá hann til að gerast stjórnarmeð-
limur í íslenzkum félagsskap þar í
borg, en Jón hafnaði ’boðinu hæ-
ærsklega en ákveðið. Starfsins
vegna gæti hann ekki sinnt öðrum
viðfangsefnum. hverju hugljúf
sem þau væru. Lýsti þetta viðhorf
manninum mæta vel, því að starf-
ið fyrir félagið, sem hann hafði
helgað krafta sína, átti hug hans
allan.
Jón Guðbrandsson hafði til að
bera þá mannkosti í ríkum mæli,
sem prýða góðan dreng. Hann átti
því láni að fanga, sem margir fara
á mis við um æfina, að eignast
nokkra sanna vini af þeirri gerð.
sem var honum sjálfum eigin. Slík
ir íslendingar sem Jón Guðbrands-
son og hans líkar mættu halda
áfram a?j setja sinn svip á um-
hverfið, eins og hann gerði í Höfn
um langan tíma og þar sem leið
hans lá. Fulltrúa eins og Jóni Guð-
brandssyni eigum við öll þakkir að
gjalda, nú þegar hann er kvaddui
hinztu kveðju.
Agnar Tryggvason.
T f MIN N, Iaugardaginn 11. ágúst 1962