Tíminn - 11.08.1962, Blaðsíða 13

Kaupfélögin eru vopn í
Framhald af 9. síðu
Sauðf járbændur afskiftir
— Segðu 'Uiér, er það ekki
aðallega sauðfjárbúskapur,
sem bændur reka hér um
slóðir?
— Sauðfjárbúskapur er aðal-
atvinnuvegurinn hér, þag er
rétt. Hér á Kópaskeri er lítil-
lega að byrja útgerð, en það
er nú aðeins votturinn enn þá.
En það er erfitt að fá hingað
fólk vant útgerð, og erfitt að
fá fólk, sem getur beitt sér við
þettá, það er svo stopult og
lítið.
— En hvernig er hagur
bænda?
— Hagur bænda hér á þessu
svæði? Ég býst við að hann sé
svona i meðallagi, en búskapur
er nokkug jafn í þessu héraði.
-j— Er hægt nú orðið að tala
um ríka bændur?
— Ja, hvað er ríkidæmi?
Það er sjálfsagt erfitt að tala
um ríka bændur. En þeir, sem
voru búnir að byggja upp fyrir
síðustu og verstu tíma og hafa
getað haldið vel í horfinu, þeir
mega teljast sæmilega efnað-
ir. Annars er allt verðgildi á
slíku hverfanda hveli, að eng-
inn veit í rauninni lengur hvað
•maður þarf ag eiga til að geta
kallast ríkur.
— Hvernig una sauðfjár-
bændur hér sínum hlut?
— Sauðfjárbændur eru af-
skiptir hvað verðlag snertir.
Skiptingin milli mjólkur- og
sauðfjárafurða er neikvæg fyr-
ir sauðfjárbændur. Viðreisnar-
vextirnir koma harðar niður á
sauðfjárbændum en hinum,
þeir eru að framleiða allt ár-
ið, en leggja bara inn einu
sinni á ári.
Tökum dæmi: Vorið 1962
kaupir bóndinn áburð, og í
sumar vinnur hann að heyöfl-
un. Síðan kemur vetur og hann
verður að kaupa fóðurbæti til
viðbótar við heyin. Næsta vor
1963 fæðast lömb, og að hausti
eru þau orðin frálagsdilkar.
Þá er komig á annað ár frá
þvf er bóndinn hóf ag vinna
fyrir þessum dilkahópi og þar
til er hann fær fyrstu greiðslu
fyrir erfiði sitt. Lokagreiðsluna
fær hann svo ekki fyrr en 1964,
sem sagt að tveimur árum
liðnum.
Auk þess, sem sauðtíárbænd-
ur töldu sig afskipta áður, þá
leggst mjög hart á þá þessi
misskipting í verðlagningu
mjólkur- og sauðfjárafurða, og
leiðir af sér að þeir, bændur,
sem hingað til hafa stundað
sauðfjárrækt, sjá sér nú ekki
lengur unnt að halda áfram bú-
skap nema með því að fara út
lífsbaráffu fólksins
í mjólkurframleiðslu. En frum-
skilyrðið fyrir mjólkurfram-
leiðslu eru góðar samgöngur.
Vegirnir verða að batna
— Og hvernig eru þá sam-
göngurnar hér um slóðir?
— Við höfum góðar bifreiða-
samgöngur yfir sumarið, en
mikið af vegunum er óupphlað-
ið og lokast fljótt. Það er hins
vegar mikið atriði fyrir okkur
að fá vegina upphlaðna, svo
að þeir verði færir yfir vetur-
I inn, en hér er alls ekki svo
mjög snjóþungt. Vegna þess
arna þá kusum við nefnd á að-
alfundi kaupfélagsins hér í vor
og fólum henni að afla láns-
fjár til aðgerða í veginum í
sumar. Við buðum Vegagerð-
inni 600 þúsund króna lán. En
þetta lán verður náttúrlega að
endurgreiðast nokkuð fljótt,
svo að hægt verði að halda á-
fram að lána. Ég býst við að
við reynum að -halda áfram að
lána. Ég býst við að við reyn-
um að halda áfram að lána til
þess arna, svo framarlega sem
við höfum tök á.
— Hvað um flugsamgöng-
ur?
— Við erum nú svo heppnir,
ag hér höfum við flugvöil sjálf-
gerðan frá nátfúrunnar hendi.
Þess vegna höfum við haft flug
samgöngur hingað árum saman
yfir sumarið, en gallinn er
þara sá, að hann fer nokkuð
snemma undir snjó. Við höfum
sótt það hart að fá ýtt upp
braut, sem yrði fær yfir vetur-
inn. Nú í ár voru veittar til
þess tvö hundruð þúsund krón-
ur. Þær ná nú að vísu ekki
langt, en gæti þó orðið tii þess
að hér yrði nothæf braut fyrir
sjúkravélar í vetur.
Við höfum sem ég góðar sum
arsamgöngur, en mjög slæmar
yfir vetrarmánuðina. Þá verða
viðbrigðin mikil. Yfir vetur-
inn eru samgöngur héðan hing-
að, engar nema á sjó, og ekki
einu sinni alla tíð traustar þá
leiðina. Höfnin hér á Kópa-
skeri er ekki nógu örugg.
— Má ekki bæta úr því?
— Jú, og það ex nú gert.
Hér er nefnilega um að ræða
grynningar. Grettir hefur ver-
ið hér tyisvar, og síðan var
byggð bryggja fram í það dýpi.
Síðan komast 1000 tonna skip
hér að bryggju. Önnur skip
verður að afgreiða með bátum,
og eru í þeiip hópi bæði Esja
og Hekla. Við hljótum alla-
vega a-ð leggja mikla áherzlu
á áframhaldandi hafnargerð
hér á komandi árum.
— Við höfum minnzt hér á
vegi, flugvöll og höfn, en
segðu mér, eru brúarmálin hér
ekkert vandræðaefni?
-— Nei, brúarmálin hérna
eru j nokkuð góðu lagi má
segja, í heild í góðu lagi. Hér
hafa verið byggðar þrjár ndkk-
uð stórar brýr á fáum árum.
Jökulsárbrúin var endurbyggð,
og sama er að segja um brúna
á Brunná. Nú, og svo var
byggð brú á Sandá. Þetta eru
allt nokkrar brýr, sérstaklega
þó Jökulsárbrúin. Nei, brúar-
málin eru eiginlega orðin í
lagi má segja.
Enn þá höfum vig lítið
minnzt á Kópasker, Þórhallur.
Hvag er nú margt íbúa hér?
— Það er tæplega 90 íbúar.
— Og þetta er fyrst og
fremst verzlunarmiðstöð?
— Já, verzlunar- og þjón-
ustumiðstöð fyrir héraðið. Hér
■situr læknirinn, hér er síma-
stöð og hér er aðsetur kaup-
félagsins.
— Og kaupfélagið hefur á
sínum vegum auk verzlunar-
innar?
— Það rekur frystihús, véla-
og bílaverkstæði, sláturhús og
auk þess bifreiðarekstur, bæði
áætlunarferðir og vöruflutn-
inga.
— Það hefur ekki farig fyrir
Kópaskeri eins og sums staðar,
að verzlunarstaðurinn hafi
gleypt sveitirnar í kringum
sig?
— Nei, það má segja svo.
Þó verðum við ag leita til sveit
anna í sambandi vig vinnu yfir-
leitt. Við fáum ekki fólk til
vinnu annars staðar að. Menn
vilja ekki setjast að hér á þess-
um útkjálka.
Akureyrarfundurinn —
dreifbýlið — framtíðin
— Þú varst á Akureyrar-
fundinum um raforkumálin.
Hvað segirðu um þau mál, Þór-
hallur?
— Ég segi, að það sé alveg
voðalegt hvernig öllu sé beint
á einn punkt, kringum Faxa-
flóann. Sú stefna hlýtur að
leiða til landauðnar víða um
land.
Vig skulum minnast aðeins á
rafmagnsmálin. Samkvæmt raf-
væðingaráætluninni frá 1952
þá átti 1963 að vera lokið að
leggja línu frá Laxá um Kópa-
sker og Raufarhöfn og til Þórs-
hafnar. Nú er hætt við fram-
kvæmd þessarar áætlunar, og
á nýrri áætlun mun þessi lína
ekki finnast. Samkvæmt gömlu
áætluninni átti Kelduhverfi
allt að fá rafmagn á þessari
línu.
— Og Ríkisrafveiturnar hafa
þá bara alveg gefig ykkur upp
á bátinn?
— Já og nei, ætli þeir þyk-
ist nú hafa gert það. Þeir
keyptu sem sé rafstöðvar sveit-
arfélaganna á Þórshöfn og
Raufarhöfn og rafstöð Kaupfé-
lagsins hér, og reka þær nú.
Þetta þýðir þó ekki að nokkrir,
sem ekki höfðu rafmagn, hafi
nú fengið það vig þessar að-
gerðir. Alls ekki. Hins vegar
fróar það kannski samvizku
ráðamannanna að geta sýnt
það á pappírnum að Ríkisraf-
veiturnar veiti Norður-Þingey-
ingum rafmagn. Já, hver veit
nema svo sé. KI
Slæm reynsla
Framhald af 7 siðu.
andinn verið duglegri en hann
reyndist.
Kviðdómendur áttu í raun og
veru aðeins um tvennt að velja,
eins og á stóð. Annað hvort
urðu þeir að viðurkenna sönn-
unina með skilyrðislausum
sektardómi eða vísa henni frá
með úrskurði um sakleysi. Það
kom því mjög á óvart, þegar
þeir kvá.ðu upp þann úrskurð,
— sem næsta erfitt var að rök-
styðja, — að sakborningur
skyldi teljast „sekur, en meiri
hluti mæltist til náðunar". Sam
kvæmt réttarvenjum í Florida
þýddi þetta ævilangt fangelsi
í stað dauðadóms. Málið hafði
aðeins fjallað um morð dómar-
ans og þess vegna var hægt að
taka upp annað mál vegna
morðs á konu hans, auk ák^ru
um misferli í embætti og beit-
ingu svika En saksóknarinn
lét sér þetta nægja, svo að
dómaririn fyrrverandi getur því
gert sér vonir um að verða
frjáls maður aftur á.ður en
hann er orðinn fimmtugur
Vonir þær, sem hægt er að
gera sér um hugarfarslega fram
för hans í fangelsinu verða
hér látnar liggja milli hluta.
Hinn væri miklu mikilvægara,
ef mál hans leiddi til þess, að
breytt yrði til um val manna
í dómarastöður í þeim fylkj-
um, sem enn viðhafa kosningu.
í bókinni kemur hvergi neitt
fram um þessa hlið málsins og
^verður því að ætla að mála-
reksturinn hafi ekki leitt til
neinna opinberra umræðna um
þetta efni.
(Þýtt úr Berlingske
Tidende).
Stækkun gistihússins
Framhotri ,i f u gið;.
legasta smíði, en innbú allt er frá
trésmiðjunni Víði í Reykjavík.
Með endurbót þessari á sam-
komuhúsinu í Hveragerði, er bætt
úr brýnni þörf og húsið nú orðið
fyrirmyndar veitinga- og gistihús.
Þar eru og sköpuð beztu skilyrði
fyrir hvers konar fundi og sam-
komur, auk gistiaðstöðunuar, sem
er í bezta lagi, samboðin hverjum
sem að garði ber. Var þetta hin
þarfasta framkvæmd, því varla hef
ur verið um góða gistiaðstöðu að
ræða við þjóðveginn hér austan
Heiðar í Ölfusi eða í Flóanum og
þó lengra væri haldið, sem oft
hefur komið sér illa, ekki sízt á
vetrum í vondri færð og tvísýnum
veðrum.
Öll þessi endurbót hefur kostað
mikið fé. Er í mikið ráðizt af þeim
hjónum, Eiríki og Sigríði Björns-
dóttur, að koma upp þessu ágæta
gistihúsi, en þau hafa rekið veit
ingahúsið af mikilli hagsýni og
dugnaði, við mjög erfið skilyrði
síðan 1947, en þá keyptu þau hálft
húsið, af Ölfushreppi, hinn helm
inginn á Hveragerðishreppur, af
eldra húsinu. Má segja að þetta
framtak sé menningarafrek, þeim
hjónum til mikils sóma, sem er
vonandi að beri með sér aukna
hagsæld þeim til handa og auki
hróður byggðarlagsins.
Eiríkur frá Bóli, eins og hann
var oft nefndur hér áður, er bjart
sýnismaður, er ann byggðarlagi
sínu og hyggur gott til framtíðar
þess. Hann hefur alla ævina, þrátt
fyrir blindu frá 17 ára aldri verið
í lífrænu sambandi við hið unga
líf í landinu, fyrst sem harmoniku
snillingur, þá sem umferðabíó
stjóri og hin síðari ár vinsæll veit
inga og samkomuhússtjóri. Allt
hefur honum farizt þetta vel. —
Hann hefur þrátt fyrir allt verið
athafnamaður, enda studdur dyggi
lega af sinni ágætu konu. Ég óska
þeim og Hvergerðingum til ham
ingju með þetta þarfa fyrirtæki
sitt.
Óskar Jónsson.
2. síSan
munu glæpsamlegar fóstureyðing
ar halda áfram að verða stór
meinsemd í réttarfars- og heil-
brigðiskerfi landsins. Ólöglegar
fóstureyðingar eru til í hverri
borg og hverju þorpi í landinu.
Fús a8 reyna aftur
Finkbine-hjónin vita vel af and
stöðu margra manna gegn fyrir-
ætlun þeirra, en þau láta hana
ekki hafa áhrif á sig. Og þau
finna ekki til beiskju gagnvprt
yfirvöldum í Bandaríkjunum sem
synjuðu leyfis til fóstureyðingar
heima né gagnvart kirkjunni,
sem telur þau vera að fremja
dauðasynd. Sherri Finkbine seg-
ir einungis um þetta: — Eg veit
að mörgu fólki finnst það sem
ég ætla mér, vera rangt. Ef það
er þeim til einhverrar huggunar,
erum við fús að byrja aftur í
næsta mánuði og reyna að eign-
ast heilbrigt barfi.
SUMARAUKI eftir Stefán Júlíusson
er nútímasaga, sem gerist í sveit og er að meginuppistoðu
um kynni og samband miðaldra skálds, sem nýkomið er til
æskustöðvanna eftir langdvalir erlendis, og 17 ára Reykja-
víkurstúlku.
SUMAR
AUKI
BRAUÐIÐ OG ÁSTIN
eftir Gísla J. Ástþórsson
er fyndin og skemmtileg saga úr Reykjavíkurlífinu og þó
einkum blaðaheiminum, sem höfundurinn þekkir harla vel.
Ódýrar skáldsögur í sumarleyfið.
ALMENNA BÓKAFÉLAGIÐ.
TÍMINN, laugardaginn 11. ágúst 1962
13