Tíminn - 11.08.1962, Blaðsíða 8

Öfurlítill orðabelgur
úr A-Skaftafellssýslu
27. júlí 1962.
NÚ ER hér sunnanátt og
hlýindi. Rigning nokkur í dag
og vætuhljóS í Veðurstofunni.
Sláttur almennt og í alvöru
hafinn fyrir rúmri viku. Þurrk-
ur góður síðustu þrjá daga og
mikil hey náðst saman. Spretta
á túnum þó í lakara lagi, mið-
að við síðastliðin ár, og um
það þremur vikum seinni til.
Kalskemmdir ekki miklar en
arfavöxtur nokkuð áberandi,
mun það stafa af kyrkingi í
grasvextinum í vor og ef til
vill af ofbeit á nýgræðinginn.
Til nýbreytni í atvinnuhátt-
um er helzt að telja kornyrkju,
sem reynd er hér, sem víða
annars staðar um þessar mund-
ir. Sjálfsagt mun korn ná hér
þroska eigi síður en víða ann-
ars staðar á landinu, loftslagið
er milt og rakt, en september-
veðrin, — harðviðri af norðri
og suðaustan vatnsveður, —
eru vágestir, og svo reyndist í
fyrrahaust. Grundvöllur korn-
yrkjunnar finnst mér éinkum
sá, að rétt þyki að keppa að
því, að íslendingar verði sjálf-
um sér nógir um öflun fóður-
korns, og að kornrækt standi
a. m. k. jafnfætis grasrækt að
arðgæfni. En þá verður að gæta
þess, að innlenda framleiðslan
njóti ekki síðri skilyrða á mark
aði en sú erlenda.
Þá má nefna sem nýja at-
vinnugrein álaveiðar á nokkr-
um jörðum í austurhluta sýsl-
unnar. Líkur eru til að þær
geti orðið arðgæfar, eigi síður
en ýms önnur veiði, sé henni
í hóf stillt. En yfir öllu veiði-
fengi hvílir sá voði að til of-
veiði leiði.
Samgöngubætur á landi eru
eitt mesta áhugamál okkar A.-
Skaftfellinga. Aðeins rúmur
áratugur er liðinn síðan hafið
var að brúa stórvötnin hér í
sýslu. Hefur verið vel að því
unnið að fækka þeim, hinum
óbrúuðu, nú á næstliðnum ár-
um. Bráðlega er ekki nema
endahnúturinn óleystur innan
sýslunnar, en það er brú á Jök-
ulsá á Breiðamerkursandi. Og
það er kappsmönnum alltaf á-
hugaefni að vera fljótir að
leysa þann hnút þegar að hon-
um er komið.
Laugardaginn þann 21. júlí
var vígð myndarleg brú yfir
Fjallsá á Breiðamerkursandi.
Var þar með stigið mjög stórt
skref til þeirrar áttar að koma
Öræfingum í vegasamband við
eystri hreppa sýslunnar, og þar
með hinn eina kaupstað henn-
ar, Höfn í Hornafirði. Þar voru
nokkrar ræður fluttar, sumar
ágætar. Landbúnaðarráðherra,
Ingólfur Jónsson, var þar kom-
inn og flutti fyrstu ræðuna. Á
hann skyldar þakkir okkar, á-
samt öllum þeim, er staðið hafa
og standa að lausn vega og brú-
armála vorra. En eitt var það
atriði í ræðu ráðherrans, sem
ég fann undir eins ástæðu til
að gagnrýna, eða þó öllu held-
ur vakti til hugleiðinga um
mikilsvert málefni.
Ráðherrann sagði eitthvað á
þá leið að A-Skaftfellingar
ættu það skilið að nokkuð væri
fyrir þá gert, því þeir væru
duglegir og hefðu mikla og
vaxandi framleiðslu.
Ég vil benda ráðherranum og
öðrum á það, að þessi aukna
framleiðsla á allra síðustu ár-
um, — kannski á fækkandi
hendur, sem að henni vinna, —
kemur ekki að öllu leyti til af
góðu og mun ekki standa til
frambúðar, að óbreyttu ástandi.
Með síaukinni verðbólgu,
hækkandi verði á öllu því, sem
kaupa þarf til þess að geta
framleitt og ýmsum bögglum
öðrum, sem við þetta eru bundn
ir, — svo sem auknum vöxtum,
sölusköttum og óeðlilegri hækk
un á almennri, opinberri þjón-
ustu, — verður mismunurinn
milli tilkostnaðar og afraksturs
alltaf minni og minni.
Skaftfellingar vilja, yfirleitt,
vera skilamenn. Eina leiðin fyr-
ir bændur til að geta verið það
er að reyna að framleiða meira.
Fækka frístundunum, stytta
hvíldartímann, lengja puðið.
En þetta er tví- eða þríeggj-
að vopn og getur allavega geig-
að í höggi. Þegar umsetningin
fer fram úr því, sem eðlilegt
má Tcalla, kemur það fram í
óvandaðri og affallameiri vöru.
Þetta á alveg sérstaklega við
um garðávexti.
Aukin umsetning krefst auk
ins fjármagns. Verzlanir lána
bændum rekstrarvörur meðan
von er nokkur um að það sé
þeim til afkomubóta, og jafn-
vel lengur. En veðráttan er
stundum viðsjál og mistök af
ýmsu tagi eiga sér stað. Árang-
urinn verður enginn, nema
auknar skuldir. Vonleysi og
upplausn grefur um sig. Einn
þráast við sér og sínum til
tjóns. Annar gengur því nær
slyppur frá jörð sinni og ger-
ist þjónn hjá óskyldri atvinnu-
grein. Bústofninn fer í greiðslu
lausaskulda. Lánstofnanir
hirða fasteignirnar og það get-
ur orðið þeim mikið vandamál
er fram líða stundir.
Valdhafar — og þá einkum
landbúnaðarráðherra, því hann
á að vera fyrsti forsvarsmað-
ur bændastéttarinnar — verða
að gæta þess að eðlilegt jafn-
vægi sé milli framleiðslukostn-
aðar og afurðaverðs landbnú-
aðar og afburðaverðs landbún-
til þarfa fólksins, viðhalds
mannvirkja og eðlilegrar upp-
byggingar atvinnuvegarins. —
Annað hefnir sín. —
Þetta veit ég að ráðherrann
skilur. Hann er upprunninn úr
bændastétt, hefur veitt við-
skiptafyrirtæki bænda for-
stöðu. Hingað til hafa viðbrögð
hans ekki sýnt þennan skilning.
Beiti hann sér nú ekki fyrir
réttlátri lausn á verðlagsmálum
bændanna, verð ég að álíta
hann haldinn annarlegum áhrif
um, sem eru íslenzkum land-
búnaði skaðsamleg.
Yfirnefnd (hagstofustjóri),
sýndi það á síðasta hausti, að
henni er ekki treystandi til að
úrskurða afurðaverð til bænda
á réttlátan hátt. Þess vegna er
núgildandi löggjöf orðin óvið-
unandi. — Hingað til hefur
manni skildizt að sparifé þjóðar
innar og annað aflafé, sem ætl-
að er til fjárfestingar í landinu,
skuli skiptast milli allra stétta
og allra atvinnuvega, að beztu
manna, yfirsýn. Með nýju lög-
gjöfinni um lánasjóði landbún-
aðarins eru bændur settir á
annan bekk og óæðri. Þeim er
ætlað að mynda sitt lánsfé
sjálfir, hvort sem þeir geta
e'ða ekki. Þessi löggjöf hlýtur
líka að vera hraðfeig. Ef svo
er ekki, fer að verða skömm
að því að heita bóndi á fslandi.
Vilhjálmur Guðmundsson,
Gerði.
Stækkun gistihúss
ins í Hveragerði
HINN 26. þ. m. voru opnuð og
tekin til afnota ný gistiherbcrgi í
veitinga- og samkomuhúsinu í
Hveragerði, auk góðrar matstofu
í tengslum við eldri sal hússins og
eldhús. Þá er og rúmgott anddyri
með hreinlætisherbergjum. Er
gistirýmið með gó'ðum búnaði, er
bætir úr brýnni þörf á gistiað-
stöðu hér austan Heiðar.
Fimmtudaginn 26. þ. m. kvaddi
Eiríkur Bjarnason, veitinga- og
samkomuhússtjóri í Hveragerði
nokkra fréttamen úr Hveragerði
og frá Selfossi á sinn fund í til-
efni af því að lokið er viðbygg-
ingu þeirri, er hann hefur haft í
smíðum undanfarin missiri, við
veitinga og samkomuhúsið í Hvera
gerði. ^uj _
Viðbygging þessi er allstór. Á
neðri hæð er rúmgóður og mjög
vistlegur veitingasalur, er rúmar
80—90 manns að matborði, búinn
þægilegum húsgögnum. Er salur
þessi í tengslum við aðalsal húss-
ins og eldhús. Þá er ágætt anddyri
með fatageymslu auk hreinlætis-
herbergja. Gengið er inn frá
Varmahlíð, eða norðan megin við
húsið og er þar fyrir utan all rúm
gott bílastæði. — Á efri hæð eru
gistiherbergi, fimm tveggja manna
og þrjú eins manns herbergi, mjög
vistleg. Rúmstæði með ágætum
spring-dínum klæddum með á-
klæði frá Álafossi, er notast sem
legubekkur á daginn. í herbergj-
unum eru góðir skápar, vaskur og
smekkleg nauðsynleg húsgögn. —
Lýsing er ágæt, leslampar við
hvert höfðalag auk annarrar lýs-
ingar. Lagt hefur verið símakerfi
í öll herbergi, er tekin verða í
notkun er sjálfvirkur sími verður
lagður í Hveragerði. Þá er baðher
bergi auk hreinlætisherbergis á
þessari hæð til afnota aðeins fyrir
gistiherbergin. Gangur og stigi er
lagt með gólfteppum.
Byggingu þessari er mjög hagan
lega fyrir komið. Neðri hæðina
teiknaði Gísli Halldórsson, arkitekt
í Reykjavík, en efri hæðina Bjarni
Pálsson, byggingameistari á Sel-
fossi. Yfirsmiður við bygginguna
var Jón Guðmundsson, trésmíða-
meistari í Hveragerði. Stiginn milli
hæðanna smíðaði vélaverkstæði
Kaupfélags Rangæinga. hin hag-
Framhald á bls. 13.
I
ÞÓRHALLUR BJÖRNSSON, kaupfélagsstjóri.
A Kópaskeri er ein,af
æskustöðvum íslenzkrar
samvinnuhreyfingar. Árið
1894 stofnsettu Norður-
Þingeyingar þar kaupfélag,
sem starfar nú í dag með
miklum blóma, viðurkennt
sem eitt traustasta og blóm-
legasta samvinnufyrirtæki
landsins.
Kópasker er verzlunarmið-
stöð fjögurra fagurra og bú-
sældarlegra sveita, sem eru
Presthóiahreppur, Axarfjarð-
arhreppur, Kelduhverfi og
Hólsfjöll. Það vill æði oft
brenna við, ag þéttbýlisfólk
fái ekki skilið hver lífæð kaup-
félagið er fólkinu víðast í hin-
um dreifðu byggðum. Þag er
eins og greindur maður orðaði
það: „Það sést á hag kaupfé-
lagsins, hvort fólkinu lfður vel
eða illa.“ Þessi setning segir
aéði mikið, og undii<s(rikar þá
staðreynd að samvi'nnúhreyf-
ingin hgfur verið hinum
dreifðu byggðum beittasta
sverðið og sterkasti skjöldur-
inn í lífsbaráttunni síðustu
áratugi.
—, í þetta skipti er förinni
heitið til Þórhalls Björnssonar,
kaupfélagsstjóra á Kópaskeri,
eða Þórhalls á Kópaskeri, eins
og hann heitir á máli íslenzkra
Hér er flutningabíll frá Kaupfélagi Norður-Þingeyinga á Kópaskeri
staddur á nyrztu vegarbeygiu landslns — á Hraunhafnartanga á
Sléttu. Bílstjórinn, Gunnar Gunnarsson stendur hjá honum. Hann
hefur ekið þessa leið milli Kópaskers og Raufarhafnar árum saman.
—1—muWIIIMriW——WBB9WB—BBB3———Wi
8
TÍMINN, laugardaginn 11. ágúst 1962