Tíminn - 23.10.1962, Blaðsíða 7

Þættir um EBE I
ÍW$
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
I'ramkvæmdastjóri: Tómas Arnason. Ritstjórar: Þórarinn
Þó.rarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Auglýs-
ingastjóri: Sigurjón Davíðsson. Ritstjórnarskrifstofur í Eddu
húsinu. Afgreiðsla, auglýsingar og aðrar skrifstofur í Banka
stræti 7. Símar: 18300—18305 - A'uglýsingasími: 19523. Af
greiðslusími 12323. — Askriftargjald kr. 65.00 á mánuði innan
lands. í lausasölu kr. 4.00 eint. — Prentsmiðjan Edda h.f. —
Kropið bak við kreddur
Morgunblaðið ræðst hatramlega að Eysteini Jónssyni
á sunnudag fyrir tillögur þær, sem hann hefur gert á
þingi um lausn síldveiðideilunnar. Mbl. segir: „Engum
heilvita manni getur blandast hugur um það, að þessar
tillögur Framsóknarflokksins fela í sér allra minnstu við-
leitni til þess að taka raunhæft á vandamálunum. Ey-
steinn Jónsson leggur enn einu sinni til að lagður sé á
nýr skattur til þess að ausa í hít nýs uppbótakerfis.“
Þetta er gott sýnishorn af málflutningi Mbl., því að
Eysteinn Jónsson lagði einmitt áherzlu á það, að það'
þyrfti engan nýjan skatt að leggja á til að leysa deiluna
þótt farin væri hin sjálfsagða leið eins og nú er komið
málum að greiða síldveiðiflotanum nokkurt tækjatillag.
Hér er uía tiltölulega lítið fjármagn að ræða miðað við
þær fúlgdr, sem ríkisstjórnin veltir á milli. í sambandi
við gengislækkunina í fyrra gerði ríkisstjórnin upptæk-
an gengishagnað af útflutningsbirgðum, sem nam um
150 milljónum króna. Þetta fjármagn var raunverulega
og ranglega af útgerðinni tekið. Þá hækkaði ríkisstjórnin
í leiðinni útflutningsgjöld af sjávarafurðum úr 2,9% i
7,4% og nemur þessi nýi skattur a. m. k. 150—160 millj-
ónum króna á þessu ári. Áætlað er, að tækjatillag miðað
við það, sem bar á milli sjómanna og útgerðarmanna í
sumar, áður en hinn illræmdi gerðardómur var settur.
hefði á sumarvertíðinni numið um 20—30 milljónum
króna og miðað við aflann á vetrarsíldveiðunum í fyrra
má gera ráð fyrir að það yrði á þeirri vertíð,’ sem enn er
ekki hafinn, þjóðarbúinu til stórfells tións, ekki nema um
10—15 milljónir. Hér er því um að ræða lítið brot af
þeim upphæðum sem ríkisstjórnin hefur tekið af út-
gerðinni. Það er fráleitt að halda því frarn,, að með
þessu tækjatillagi væri verið að koma á „nýju uppbóta-
kerfi“. Hér yrði ekki um nýtt fordæmi að ræða. Ríkis-
stjórnin greiðir nú vátryggingariðgjöld fiskiskipaflot-
ans, sem nema hátt á annað hundrað milljóna, hún við-
heldur mörg hundruð milljóna króna niðurgreiðslukerfi,
og fleira mætti upp telja, sem til ,uppbótakerfis“ gæti
talizt. Þetta mál er því spurning um að firra þjóðarbúið
stórfelldu tjóni með raunhæfum aðgerðum, er að gagni
lcoma, í stað þess að grafa sig á bak við tilbúnar kreddur
um uppbótakerfið ..Viðleitni til að taka raunhæft á
vandamálunum11 — svo notuð séu orð Mbl. — er hins
\egar sú ein hjá ríkisstjórninni, að gera ekki neitt og
lata allt fljóta að feigðarósi í ráðlevsi og flónsku.
Áfurðalánin enn
Vegur réttlætisins er oft og einatt langur og torsótt-
ur — það er gömul saga. Þessa dagana er talið, að
Ingólfur landbúnaðarráðherra endurnýi þá sögu einna
skýlausast. Það er ekki aðeins, að þessi undarlegi land-
búnaðarráðherra megi ekki heyra það nefnt. að íslenzkt
korn njóti jafnréttis við erlent á íslenzkum markaði
Það virðist líka eitt mesta kappsmál hans að vera þrándu1
í götu þess, að bændur fái jafnhá afurðalán út á inn-
lsgða framleiðslu sína og aðrar meginframleiðslustéttii
Ingólfi hefur fundizt það nóg réttlæti handa bændum að
fá 50% afurðalán, þegar sjávarútvegur fær 70%. Bænd-
ur mega bíða miklu lengur eftir því að fá laun sín greidd
en aðrir. Að vísu játar Ingólfur þegar hann kemur á
bændafundi, að réttmætt sé. að bændur fái hærri af-
urðalán, og þegar þeir sækja á, lofar hann þeim að kippa
þessu í lag. En þegar hann kemur heim í ráðherrastól-
inn, sezt hann á loforðin — og situr á þeim enn.
Sláturtíðinni er að verða lokið. nærri tveir mánuðir
síðan Ingólfur lét undan og lofaði bændum leiðréttingu.
Samt er leiðréttingin ekki komin enn.
r......... ■■■
a ÞÓRARINN ÞÓRARINSS0N:
y
Er sjálfsforræðið ekki nema
188 milljóna krdna virði?
í UMRÆÐUM, sem orðiö hafa
um Efnahagsbandalag Evrópu,
hefur þa3 komið fram,_ að óhjá-
kvæmilegt verði fyrir ísland að
gerast aðili eða aukaaðili að
bandalaginu vegna þess, að ella
leggist svo hár tollur á útfluln-
ingsvörur, sem væru seldar til
aðildarríkja bandalagsins. fs-
lendingum sé af þeim ástæðum
nauðugur einn kostur að gang-
ast undir þær kvaðir, sem fylgja
fullri aðild eða aukaaðild, en
eins og málin standa í dag, er
ekki rétt að gera teljandi grein-
armun á þessu tvennu, og ’því
skal strax tekið fram, að þegar
í eftirfarandi grein er rætt um
aðild að bandalaginu, er jafnt
átt við fulla aðild og aukaaðild.
188 milljónír
Nokkur athugun hefur nú far-
ið fram á því, hve þungbær hinn
svo nefndi ytri tollur bandalags-
ins muni reynast aðalútflutn.at-
vinnuvegi íslendinga, útgerðinni,
þegar hann er kominn til fullrar
framkvæmdar en það verður
fyrst eftir nokkur ár.
Jónas Haralz, forstöðumaður
Efnahagsmálastofnunarinnar,
hefur fyrir nokkru birt í Fjár-
málatíðindum útreikninga um
.þVitjg reiknast honum svo
.-.jilíniniðagt við útflutning ársins
1961, að tollurinn myndi hafa
numið samanlagt 188 millj. eða
aðeins 83 ínillj. kr. mcira en ís-
lendingar greiddu i toli af
sjávarútvegsvörum er fóru til
þessara Janda árið 1961- í út-
reiknjng þennan tekur Jónas
S ekki aðeins þau lönd, sem nú eru
í EBE, heldur öll þau lönd í
Vestur-Evrópu, sem hugsanlegt
er talið að verði full.ir aðilar
EBE eða aukaaðilar.
Samkvæmt þessu myndi spar-
ast um 188 millj. kr. í tollgreiðsl-
ur á ári, miðað við framan-
greindar forsendur, ef við yrðum
aðilar EBE eftir að ytri tollur
þess er kominn til fullra fram-
kvæmda. Það er vissulega ekki
lítil upphæð, en þó sennilega
ekki hærri en sú, er íslenzkir at-
vinnuvegir verða nú að greiða í
hærri vexti af stofnlánum og
rekstrarlánum en hliðstæðir at-
vinnuvegir annars staðar í Vest
ur-Evrópu. Þennan mun mætti
m.ö.o. jafna með leiðréttjngu á
vöxtunum. Og þessar 188 millj
kr. er ekki nema helmingur þeirr
ar upphæðar er ríkisstjórnin
hækkar fjárlögin i ár
En sleppum vaxtamálunum og
fjárlögunum i þessu sambandi
og segjum að ávinningur í lægri
tollum verði 188 millj. kr., ef vi<"
gerumst aðilar að EBE
HvaS verður a3
láta í staóinn?
En málið er hins vegar ekki
klappað og klárt m^ð þessu. Það
er mesti misskilningur að þessar
188 millj. kr. fáist fyrir ekki
neitt, ef þær kosta’ það að við
verðum að gerast aðiii að EBE
í fyrsta lagi verðum við þá að
láta það á móti. að leggja ytri
toll bandalagsins á állar vörur
sem við flytjum inn frá löndum
utan bandalagsins Ekki er fjarri
lagi að reikna með því. að þessi
lönd svöruðu með því að leggja
gagnkvæman toll á vörur, sem
þau kaupa af okkur. Þessi lönd
kaúpa nú um það bil helminginn
af útflutningsvörum okkar eða
næstum eins mikið og Vestur-
Evrópulöndin. Þegar við drægj-
urn þá tollahækkun frá tolla-
lækkuninni, er við fengjum hjá
EBE, er hætt við að nokkuð mik-
il rýrnun yrði á 188 milljónun-
um! Þær gætu jafnvei tapazt að
fullu og öllu.
í öðru lagi yrðum við svo að
leyfa frjálsan innflutning á iðn-
aðar- og landbúnaðarvörum frá
löndum EBE annaðhvort strax
eða eftir tiltekinn tíma. Hætt er
við, að ýmsum atvinnugreinum
hér væri hætt eftir að svo væri
komið.
í þriðja lagi yrðum ■ við
að veita þeg*num aðildarríkja
EBE sama rétt til að eiga og
reka hér atvinnufyrirtæki og ís-
lendingum sjálfum, eða til að
stunda hverja þá vinnu, er þeir
girnast. Opinber störf eru þó
undanþegin. Þau ríki, sem hafa
sótt um aðild eða aukaaðild að
EBE, ganga út frá því, að þau
verði að veita slík gagnkvæm
réttindi.
Afsölun sjálfsforræóls
Hér að fi’aman er það ekki
allt upp talið, sem láta yrði af
hendi fyrir þau tollahlunnindi,
er fylgja aðild að EBE.
Hið allra þýðingarmesta og
örlagaríkasta hefur enn ekki ver-
ið nefnt. AðilJ að EBE fylgir
mikil afsökun á sjálfsforræði og
stefnt er að því, að því verði
síðar afsalað að mestu eða öllu,
þar sem tilgangurinn með EBE
er ekki fyrst og fremst efna-
hagssamvjnna heidur ríkisstofn-
un
Aðild að EBE fylgir strax eða
fljótlega, meiri og minni afsölun
á sjálfsforræði á sviði efnahags-
atvinnu- og félagsmála. Ætlazt er
til að aðildarríkin samrými.
stefnu sína í þessum efnum, og
að stofnanir EBE fari með á-
kvörðunarvald, er stendur ofar
valdi þjóðþinganna. Þingin geta
þá nánast sagt, ekki gert annað
í fjölmörgum málum en borið
fra.m óskir, líkt og Alþingi
gat borið fram bænaskrár. til
konungs fyrir hundrað árum.
Hvernig hefur sjálfs-
f*srræ®i8 revnzt
Mendmpm?
Það er full ástæða fyrir ís
lendinga að íhuga vel. hvernig
;jálfsforræðið heíur reyiTzt
þeim áður en þeir afsala því að
meira eða minna leyti fvrir þær
188 millj. kr., er kynnu að fást
i tollalækkun, er brátt gæti þó
reynzt lítilsvirði vegna tollahækk
ana annars s'.aðar. sem gætu
hlotizt af aðild að EBE
Bezta athugunin á þessu, er
;ð virða fyrir sér þær miklu
framfarir, sem hér hafa orðjð
íðan sjálfsforræðið var endur
heimt Þessar framfarir eigum
við sjálfsforræðinu fyrst og
fremst að þakka og þeirri miklu
orku, sem það hefur leyst úr læð
ingi.
Þessi reynsla er sannarlega
slík, að sjálfsforræðið er okkur
meira virði en að hægt sé að
meta það til fjár. Eftir að við
hefðunr innlimazt í stóra heild,
er hætt við að ísland myndi
gleymast eins og útkjálkarnir
gera oftast í hinum stóru heild-
um, sbr. Orkneyjar og Hjalt-
land.
Það yrði áreiðanlega óhagstæð
asti efnahagssamningur, sem við
hefðum nokkurn tíma gert, ef
við létum þó ekki væri nema lit-
inn hluta af sjálfsforræði fyrir
einhverja vafasama tollalækkun.
Hi3 nýja Evrópuríki
Sá, sem þetta ritar, hefur
mikla samúð með þeim samruna
ríkja, sem nú er að gerast í Vest-
ur-Evrópu. Á einum mannsaldri
hafa tvær heimsstyrjaldir brotizt
út vegna ósamkomulags þjóða
þar. Það er vissulega ánægjulegt
ef þessum þjóðum tekst að eyða
óvild og kala sín á milli og
renna saman í eitt ríki.
En þótt Islendingar hafi sam-
úð með slíkri þróun, þarf það
vitanlega ekki að þýða það, að
þeir vilji renna inn í þetta nýja
ríki og leggja sjálfsforræði sitt
aftur i framandi hendur.
Ekkert á heldur að vera því
til fyrirstöðu, að höfð sé góð
sambúð við þetta nýja ríki, án
þess að innlimast því. Aðildar-
þjóðir þess eru okkur vinveitt-
ar og forráðamenn þeirra skilja
vafalítið sérstöðu okkar Einstak-
ir auðhringar m.a. fiskhringar,
í þessum löndum, vilja hins veg
ar fá aðstöðu hér, og því þarf
að vera vel á verði.
Hin rétta afstaða íslands í ut-
anríkismálum hlýtur að markast
af því, að landið liggur milli V-
Evrópu og N-Ameríku. Við eig-
um að vera áttvísir og jafnvígir
á báðar hendur, eins og Einar
Benediktsson komst að orði, þ.
e., hafa góða samvinnu við stór-
veldin sitt bvorum megin við okk-
ur, Bandarikin og Efnahagsbanda
lag Evrópu, en tengjast hvorugu
þeirra nánara en hinu. Þannig
verðitr afstaða okkar bezt tryggð.
Lei3 Bandaríkjanna
Bandaríki Norður-Ameríku,
sem hafa sýnt auknu samstarfi
Vestur-Evrópuríkjanna mikinn
áhuga, ætla sér þó alls ekki að
sameinast þessu nýja ríki, heldur
að gera vijð það víðtæka tolla- og
verzlunarsamninga. Vel má vera
að þeir samningar leiði til þess,
að ytri tollur EBE lækki stór-
lega. Fyrir íslendinga er áreið-
anlega rétt að bíða átekta og
sjá, hvernig þessum samning-
um reiðir af, því að þar eV vafa-
laust að finna æskilegasta form
ið fyrir samvinnu okkar við
EBE í framtíðinni, þ.e. ekki að-
ild en venjulega tolla- og við-
skiptasamninga. Engin ástæða er
til að ætla, að EBE muni í slík
um samningum beita okkur
ósanngirni eins og ýmsir gefa
nú i skyn að það mun' gera,
nema við gerumst aðilar þess.
Er hart tii þess að vita að sltk-
ar aðdróttanir skuli helzt Komn
frá þeim. sem telja þó að EBE
þjóðirnar séu okkur vjnveittar
T í M I N N, þriðjudagurinn 23. október 1962
7