Tíminn - 28.10.1962, Blaðsíða 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason. Ritstjórar: Þórarinn
Þó'rarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Auglýs-
ingastjóri: Sigurjón Davíðsson. Ritstjórnarskrifstofur í Eddu-
iiúsinu Afgreiðsla, auglýsingar og aðrar skrifstofur í Banka-
stræti 7, Símar: 18300—18305 - Auglýsingasími: 19523. Af-
greiðslusími 12323. - Askriftargjald kr. 65.00 á mánuði innan-
lands. í lausasölu kr. 4.00 eint. — Prentsmiðjan Edda h.f. —
Síldarhneyksli ríkis-
stjórnarinnar
í forystugrein, sem Mbl. birtir í gær undir fyrirsögn-
inni: Síldarhneykslið, segir m.a. á þessa leið:
Októbermánuður er senn liðinn og ekki hafa enn
tekizt samningar um kaup og kjör á vetrarsíldveiðum
fyrir Suðvesturlandi. Nýir markaðir fyrir Suðvestur-
landssíld tapast, framleiðsla og gjaldeyristekjur rýrna,
sjómenn og útvegsmenn bíða tjón með hverjum degi
sem líður."
Greininni lýkur Mbl. með þesum orðum:
„Stöðvun vetrarsíldveiðanna bakar ekki íslenzku
þjóðinni aðeins stórfelidu tjóni. Hún er sorgleg-
ur vottur þess ábyrgðarleysis, sem alltof víða verður
vart í íslenzku þjóðlífi."
Undir þessi ummæli Mbl. má fyllilega taka. En hverj-
ir eru það, sem hér er að verki? Ekki verður stjórnarand-
stæðingum kennt um þessa deilu, þar sem þau samtök
útvegsmanna og sjómanna, er hér eigast við, eru und-
ir forustu stjórnarsinna? Annars er deilan ekki fyrst og
fremst sök þessara félaga, heldur ríkisstjórnarinnar. Rík-
isstjórnin tvöfaldaði útflutningsgjöldin, er hún hækkaði
gengið í fyrra, og eftir það töldu útvegsmenn aðstöðu
sína svo skerta, að þeir kröfðust lækkunar á aflahlut
sjómanna vegna hinna nýju síldveiðitækja. Þessi deila
hefði því ekki þurft að koma til, ef nokkur hluti af
hækkun útflutningsgjaldanna hefði farið til. að styrkja
þessi tækjakaup.
Ríkisstjórnin gerði meira í fyrra. Hún gerði upptækan
gengishagnað, sem útgerðinni bar og notaði til greiðslu
venjulegra útgjalda ríkisins. Þessi upphæð nam hvorki
meira né minna en 140 millj. kr. og henni var það að
þakka, að greiðsluafgangur ríkisins varð 57 millj. kr. á
s.l. ári.
Það. sem á milli ber í deilu útgerðarmana og sjó-
manna, hvað snertir kjörin á vetrarsíldveiðunum, mun
vart nema hærri upphæð en 10—15 millj. kr. Þennan
ágreining gæti ríkisstjórnin hæglega iafnað með því að
greiða þessa upphæð í tækjatillag annaðhvort af út-
fiutningsgjöldunum. sem voru íkveðin í fyrra. eða af
gengishagnaðinum sem þá var ranglega tekin af útgerð-
inni. Þar með væri deila útgerðarmanna og sjómanna
leyst.
Heldur en að gera þetta. lætur ríkisstjórnin síldveiði-
skipin vera stöðvuð og þjóðina tapa vegna þess 5 millj.
kr. á dag.
Þetta er vissulega ráðsmennska sem ekki er of sterkt
að orði kveðið að kaiia síldarhneykslið eins og Mbl. gerir
Og rökin fyrir þessu eru bau að stjórnin sé andvíg
uppbótum. Á sama tíma greiöir hún þó hundruð millj
kr. úr ríkissjóði til niðurborgana og útflutningsuppbóta
og innheimtir mikil útflutningsgjöld til að borga niður
' átryggingargjöld fiskiskipa. Þessi afsökun er því hald-
!aus.
Síldarhneyksli '•íkisstiórnarinnar er san-arlega ábyrgð-
arlaust og óverjandi. Það sannav vei óhæfni núverandi
valdhafa til að ráða máluru þjóðarinnar
Og það er ekki eina slíka dæmið er sannar óhæfni
núverandi valdhafa tii að leysa slik vandamál Togara-
stöðvunin og síldveiðistöðvunin s.l. vor bar viljalevsi og
getuleysi þeirra til að leysa slík vandamál r>cr xro]
eigi síður vitni.
Walter Lippmann ritar um alþjóðamál: ...
I Kennedy og Eisenhower veita
ekki fullnægjandi upplýsingar
Heimurinn gerbreyttist, þegar kjarnorkueinokuninni lauk.
SÚ GREIN Walter Lippmauns,
sem hér fer á eftir, birtist í
amcrískum blöðunum sama dag
og blöðin birtu ræðu Kennedys
forseta, er hann bo'ðaði hafn-
arbannið á Kúbu. Grein Lipp-
manns er því skrifuð, eins og
hún enda ber með sér rétt áð-
ur en hafnbannið var tilkynnt.
Lippmann hefur nú skrifað
aðra grein um hafnbannið og
mun hún birtast í næsta blaði
Tímans.
ÞESSI grein er skrifuð áður
en nokkuð hefur ryerið birt
opinberlega um síðustu at-
burði í sambandi við Kúbu.
Þó er fyrir hendi sú vitn-
eskja, að ástandið er allt í
einu orðið annað og alvarlegra
Ien það áður var.
Hvað sem forsetinn ákveð-
ur að gera, þá er það óheppi-
legt, að hann skuli þurfa að
gera það meðan kosningabar-
áttan stendúr sem hæst. Þetta
er enn óheppilegra fyrir þá
sök, að í þeirri kosningabar-
áttu, sem nú stendur yfir, hef
ur verið sérlega fátt um allan
viðbúnað til að auka kjósend-
um skilning á þeim alvarlegu
viðfangsefnum, sem þá varð-
ar mjög miklu. Þessu ætti að
vera á annan hátt farið. Lýð-
ræði okkar ætti að nærast á
nægum upplýsingum og fullri
fræðslu.
INUVERANDI og fyrr.verandi
forseti tala báðir til kjós-
lenda.',Þétta eru þeir tveirleið
tögar, séni liafa borið mesta
ábyrgð síðastliðinn áratug,
eða síðan í Kóreustríðinu, og
hafa því átt aðgang að
gleggstri vineskju um stað-
reyndir. Þó hefur hvorugur
þeirra nokkru sinni reynt að
skýra fyrir almenningi umfang
og inntak Kúbuvandamálsins
eða Berlínarvandamálsins.
Fræðsla almennings á að
vera undirstaða stjórn-
arstefnunnar. En hún hef-
ur verið falin stjórnmála-
mönnum, sem ekki taka þátt
í stjórninni, ritstjórum, frétta
riturum og blaðamönnum. —
Við höfum þó ekki haft um-
boð til þessa og notið tak-
markaðra og stopulla upplýs-
inga. Leiðtogarnir tveir hafa
sneitt hjá einlægni og frjálsri
lýsingu vandamálanna, og
þeir hafa í raun og veru talað
til kjósendanna, eins og sann
leikurinn! væri helzt til
strembin fæða fyrir Banda-
ríkjamenn.
HVORKI Eisenhower né
Kennedy hafa komið nálægt
þvi að ræða þá staðreynd.
sem hefur mestu ráðið um
stjórn þeirra. Þessi staðreynd
er hin mikla breyting, sem
hefur orðið á hernaðarlegri og
efnahagslegri aðstöðu Banda
ríkjanna síðan um miðjan
sjötta tug þessarar aldar.
Það var á valdatímum
Eisenhowers forseta, sem ein
okun Bandaríkjanna á kjarn-
orkuvitneskju lauk, þó að það
væri 'ekki á neinn hátt honum
að kenna. Þessi þróun er nú
að gerbreyta allri valda- og
aflsbarátfu hvarvetna um
KENNEDY
heim. Það var einnig á valda
tíma Eisenhowers — þó að
það væri heldur ekki honum
að kenna — sem Bandaríkin
hættu að vera óþreytandi lán
veitandi, og hættu því að geta
ráðið, hvaða lag væri leikið
og greitt spilaranum.
Enn var það á valdadögum
Eisenhowers — og einkum
vegna skoðana hans sjálfs i
efnahagsmálum — að hægt
var svo á gangi bandarísks
efnahagslífs, að viðvarandi
aukning þjóðarframleiðslunn
ar er með því allra minnsta.
sem gerist í hinum kapítalist
íska heimi.
Þessir þrír atburðir eru á-
kaflega afdrifaríkir. En Eisen
hower néfnir þá ekki í ræð-
um sínum. Hann talar eins
og við þyrftum ekki að hafa
áhyggjur af neinu því, sem
skeði meðan hann sat í Hvíta
húsinu.
KENNEDY forseti nefnir
varla, néma í hálfkveðnum
vísum við nánustu samstarfs
menn veruleika þess breytta
heims.semhann komst að raun
um 1961, og forðast að dvelja
við það efni svo nokkru nemi
Sennilega gerir hann þetta til
þess að forðast deilur við Eis
enhower.
Kennedy hefur dálítiö rætt
um hagvöxt. Hann hefur ver-
ið mjög áhyggjufullur um
framtíð dollarans. Hann hef-
ur haldið áfram að auka
hernaðarmátt okkar, rétti
lega og með árangri.
En hann hefur aldrei skýrt
það til fulls fyrir almenningi.
hvernig missir kjarnorkuein
okunarinnar — þrátt fyrir
það, að við höfum enn þá
hernaðarlega yfirburöi —
hetur hvarvetna um heim ger
breytt þeim skuldbindingum,
sem Truman forseti lýsti yfir
og Dulies utanríkisráðherra
kom í fast form.
MEÐAN við höfðum einokun
araðstöðu í kjarnorkumálum
vorum við til dæmis ómót-
stæðilegt veldi í þeim skiln-
ingi, að við gátum eytt án
þess að okkur sakaði sjálfa.
Þá vorum við færir um að
umkringja Sovétríkin með
herstöðvum, sem nota mátti
í árás. En þegar við misstum
kjarnorkueinokunina urðu við
kvæmir þeir staðir, þar sem
herstöðvarnar eru, eins og tii
dæmis Tyrkland, og síðan
París, London og Bonn, og að
lökum Bandaríkin sjálf. Þá
hættu herstöðvarnar ein-
göngu að vera til styrktar og
fóru að valda aukinnj byrði.
Tyrkland er þannig mikil
byrði á okkur í sambandi við
Kúbu. Ef við til dæmis beit-
um valdi til þess að ráSast
inn í Kúbu eða einangra
hana, þá veröum við að bú-
ast við einhverju hliðstæðu
í Tyrklandi eða öðrum slík-
um stað á landamærum Sovét
ríkjanna- Þessar herstöðvar,
sem heita má að orðnar séu
úreltar síðan ílugskeytin og
hinar stóru sprengjuflugvél-
ar urðu til, eru því fremur
til trafala en hægðarauka. —
Vilji Krustjoff verja Castro.
bá þarf hann ekki að gera
bað á Kúbu, þar sem Sovét-
ríkin hafa lítinn hernaðarleg
an mátt. Hann getur gert það
í Tyrklandi, íran eða hvar
annars staðar sem er um-
hverfis Sovétríkin.
ÞEGAR við stöndum í hern
aðarlegum vanda gagnvart
Kúbu er nauðsynlegt að al
menningur skil.ji þetta. Ef
þióðin skilur ekkj þessa hluti
þá hugsar hún, lifir og greið
ir atkvæði í heirni, sem er 9
ekki lengur til i veruleikan
um. Bandaríkin , eru ekki B
lengur almáttug. eins og S
heimurinn er orðinn. Þau h
geta því ekki framkvæmt f
Monroe-kenninguna á vestur 1
hveli jarðar og Trúman-kenn i
inguna á austurhvelinu @
T f M I N N, sunnudagurinn 28. október 1962
7