Tíminn - 01.03.1963, Blaðsíða 9

Við leggjum megináherzlu
á raunhæfar kjarabætur
Kæru Iðjufé'íiaig'ar.
í nafni C-lislans — lista lýð-
ræðissinnaðra vinstri manna —
leyfi ég mér að minnast í stuttu
máli á þau atriði í starfsemi félags
okkar, sem mér þykja mest að-
kallandi og á þann grundvöll, sem
ég álít að happadrýgst og affara-
sælast verði að vinna á. Það orkar
varla tvímælis að hinn harði póli-
tíski flokkadráttur, sem orðinn er
í nær öllum launþegasamtöku'm,
er að verða og er þegar orðinn
stéttarfélagsskapnum yfirsterkari.
Þessa þróun mála álít ég til mik-
illar óþurftar fyrir launþega-sam-
tökin. Ég hygg að launþegasam-
tökum sé bezt borgið með þeirri
stjórn, sem metur félagssamtökin
meir, en þann pólitíska flokk, sem
stjórn félagsskaparins kynni að
fylgja. Og það hlýtur að vera frum
krafa Iðjufólks að sú stjórn, sem
það velur sér til forystu, setji hags
muni þess ofar einhvers stjórn-
málaflokks. Það á ekkert skylt
við það að stjórnarmeðlimir megi
ekki hafa ákveðnar pólitískar
skoðanir, heldur það eitt að hags-
munir félagsskaparins — hngs-
munir Iðjufólks — eiga að sitja í
fyrirrúmi hjá þeirri stjórn, sem
Iðjufólk velur sér.
En er þessu nú svo farið? Hefur
núverandi stjórn Iðju látið hags-
muni okkar sitja í fyrirrúmi fyrir
hagsmunum núverandi ríkisstjórn-
ar? Ég spyr ykkur öll, hér í þess-
um fundarsal, finnst ykkur stjórn
Iðju hafa haldið þannig á málum,
ag þess gæti, að hagsmuna okk-
ar hafi verið drengilega gæít? Ég
svara þessu neitandi, ég álft að
hagsmuna okkar hafi verið illa
gætt, en hagsmunir núverandi rík-
isstjórnar látnir sitja í fyrirrúmi.
Eða hvernig stendur eiginlega á
því að á árunum 1957—8 hafði
stjórn Iðju forgöngu um kjara-
bætur, en síðan er þessi sama
stjórn orðinn taglhnýtingur ann-
arra verkalýðsfélaga.
Þegar launþegasamtökin sömdu
um kauphækkanir á miðju ári
1961 voru þær jafnharðan teknar
aftur með nýrri gengislækkun.
Höfuðtilgangur þeirrar gengis-!
lækkunar var vafalaust sá, að sýna
mönnum í eitt skipti fyrir öll, að
kaupgjaldsbaráttan svaraði ekki
kostnaði, þar sem hækkanirnar
væru teknar jafnóðum aftur með
hækkuðu vöruverði.
En hvernig eru þá kjör Iðju-
fólks í dag miðað við 1958 og ’59,
kaupmáttur launa er hvorki meira
eða minna heldur en 25—30% lak-
ari en 1958—9. í hagskýrslum er
talið að vísitölufjölskylda þurfi
sér til framfærslu kr. 84.417.-----
á ári, — nákvæmt er nú talið —
þó er húsnæðiskostnaður ekki tal-
inn meiri en kr. 10.710 — eða tæp
ar kr. 900.00 á mánuði. Nú hefur
Iðjuverkamaður kr. 5.660,00 á mán
uði, á ári kr. 67.920,00; það vant-
ar sem sagt kr. 16.437,00 upp á til
þess að hann geti orðið gjaldgeng
ur vísitölufjölskyldufaðir ríkis-
stjórnarinnar og þessi vísitölufjöl
skyldumaður verður að búa á göt
unni, hann á nefnilega engar kr
10.710,00 til þess að leigja sér rík-
isstjórnar-fjölskylduíbúð.
Svona er nú komið fyrir þeim,
sem ætla að láta sér nægja 8 st.
vinnudag. Finnst Alþýðuflokknum
ekki hann hafa haldið vel vöku
— Ræða Einars Eisteinssonar, formannsefnis
C-listans í Iðjukosningunum
' stefnt að því, að skerða frelsi laun
þegasamtakanna til þess að ráða
sjálf sínum innri málum.
Góðir Iðjufélagar! Við skulurn
strengja þess heit, að haga kjara-
baráttu okkar á þann veg að við
ráðum málum okkar sjálf, því að
sjálf er höndin hollust.
Eg hef nú rætt um andstöðu
stjórnarflokkanna fyrir bættum
kjörum okkar og lélegan ái'angur
núverandi stjórnar Iðju, fyrir
raunverulegum kjarabótum okk-
ur til handa. f þessu sambandi
vildi ég leyfa mér að minnast á
með örfáum orðum hversu ólíkt
er farið hjá ríkisstjórn okkar í
launamálum og hjá frændum okk
ar D'önum. Hjá ríkisstjórn Dana
standa fyrir dyrum nýjar efna-
hagsráðstafanir, þar dettur ríkis-
stjórninni ekki í hug að leggja
fram efnahagsáætlanir, nema með
fullri vitund forystumanna vinn-
andi stétta, jafnvel íhaldssíjórnin
brezka, mun vart gera stórfelldar
efnahagsráðstaf.anir án samráfs
við stéttarsamtökin. Eg vil þvi
spyrja. Finnst ykkur íslenzka rík
| isstjórnin fara líkt að? Voru laun
þegasamtökin spurð þegar sein-
ustu gengisfellingu var skellt yf-
ir? Nei, og aftur nei. Síðasta geng
j jsfelling var hnefahögg f andli!
;illra launþega, og hafði þar að
auki engan rétt á sér. Það er har
að búa við það, að á sama 'tí
I sem þjóðartekjurnar aukast, skuhi
kjör launþega fara versnandi.
| Hér verður því að brjóta hia
í baráttu Iðjufólks fyrir raunveru
jlegum kjarabótum. Fyrsta skilyrð-
! ið er að s jórn Iðju verði skipuð
á þann hátt, að hagsmunir sitji
í fyrirrúmi, og það eitt ráði úr-
' slitum f kjarabaráttunni, Sem leið
1 Framhald a 13 síðu
Fimm daga
vinnuvika
— Ræða Einars Eysteinssonar, formannsefnis
C-listans í Iðju-kosningunum
EINAR EYSTEINSSON
sinni í baráttunni fyrir styltingu
vinnuvikunnar. Krafa okkar Iðju-
fólks verður að vera sú, að 8 st.
vinna á dag nægi fyrir viðunandi
lífskjörum, það getur ekki gengið
til lengdar að við þurfum að
þræla 10—14 stundir á degi hverj
um fyrir nauðþurftum og dugar
varla til. Á það má benda, að á
sama tíma, sem vinnufíminn hér
er alltaf að lengjast, búa hliðgtæð
ar stéttir í nágrannalöndum qkk-
ar við 45 stunda vihnuvikú og er
fremur rætt um að stytta þann
vinnutíma heldur en að lengja.
Á stjórnartímabili íhaldsstjórn-
arinnar hefur hvað eftir annað
verið gerð árás á samningsrétt
verkalýðsfélaganna og launakjör
ákveðin af lögskipuðum gerðar-
dómi í stað frjálsra samninga,
eins og vinnulöggjöfin gerir ráð
fyrir. Og ekki hefur verið látið
við það sitja, heldur er nú einnig
Eg mun ekki ræð'a um stjórn-
mál né deilur pólitískra flokka á
þessum fundi. Eg álít, ag á fundi
sem þessum eigi ag ræða fyrst og
fremst um sérmál Iðju og Iðju-
félaga. Að vísu er það svo, að
það snertir að sjálfsögðu meira og
ininna hag okkar launþega, hvern
ig landinu er stjórnað, og þau mál
megum við ekki láta okkur óvið-
komandi. En afstöðu til þeirra
mála eígum við að taka aðallega
á öðrum vettvangi og við önnur
tækifæri, og á ég þar sérstaklega
við þingkosningar. Þó verður að
1 gæta þess, að þegar kosið er í
verkalýðsfélögum, þurfa kosninga
úrslitin samt að vera þau, að ekki
sé hægt að túlka þau sem stuðning
við ranga stjórnarstefnu.
Eg vil í þessu sambandi minna
á þá staðreynd, að almenningur
hefur orðið fyrir mikilli kjara-
skerðingu undanfarin ár af völd-
um gengislækkana og annarra að-
gerða ríkisvaldsins. Þetta hafa
menn orðið að vinna upp með
lengri vinnutíma og það hefur þó
i ekki nægt. Þetta hefur gerzt, þrát«
fyrir vaxandi þjóðartekjur. Það
sýnir ótvírætt að sú stjómar-
: stetna, sem nú er fylgt, er ekki
hagstæð launþegum. Þess vegna
viéri það óheppilegt fyrir Ið'jufólk
og ánnað launafólk, ef úrslit stjórn
arkosninganna í Iðju nú yrðu á
þann veg, að hægt væri að telja
það sigur fyrir þessa stjómar-
stcfnu. En þannig yrði það túlk-
að, ef B-listinn ynni á.
Eg tel, að það eigi ekki aðeins
að vera verkefni félagsskapar eins
og Iðju að vinna að kauphækkun-
um, þótt sjálfsagt sé, að slikur fé-
iagsskapur vinni að því, að laun-
þegar fái það kaup, sem þeim
réttilega ber á hverjum tíma. Verk

Iðja hefur brugðizt
í kjarabaráttunni
— Ræða Hannesar H. Jónssonar
Góð'ir Iðjufélagar!
í þeim kosningum, sem nú eru
framundan í félagi okkar, hafa
komið fram þrír listar, frá komm-
únistum, frá stjórn og trúnaðar-
ráði og frá lýðræðissinnuðum
vinstri mönnum.
Nú kann einhver að spyrja sem
svo: Er ekki allt í stakasta lagi?
Hafið þið ekki fengið hækkað
kaup, styttn vinnutíma eða lækk-
að vöruverð? Jú, mikil ósköp,
kaupið hefur hækkað, en sá bögg-
ull fylgir skammrifi, að dýrtíðar-
draugurinn, sem „viðreisnar“-
stjórnin lofaði að kveða sem ræki
legast niður, hefur magnazt svo
mjög, að nú lifir helzt enginn a,
því kaupi, sem 8 stunda vinnudag-
ur lætur í té. Nú verða flestir þeir,
sem vinna samkvæmt Iðjutaxta að'
leggja á sig 10—12 stunda vinnu-
dag og jafnvel lengur, ef þeir
eiga að standa straum af þeim
sem
HANNES H. JÓNSSON
kostnaði sem nútíma heimili
krefst, og verða þó ekki sakaðir
um að safna þeim sjóðum
mölur og ryð fá grandað.
En nú skulum við athuga hvað-
an þær kjarabætur eru komnar,
sem við höfum fengið nú á árinu
1962—’63. Eg hygg að enginn geti
neitað að þær eigum við að þakka
samningum á milli Verkalýðsfé-
xagsins Iðju á Akureyri annars
vegar og fyrirtækja samvinnu-
manna hins vegar. Þessir samn-
ingar urð'u til þess, að mörg verka
lýðsfélög fengu þessa kjarabót,
en stjórn Iðju var ekkert a'ð flýta
sér að fá sömu samninga til handa
sínum meðlimum fyrr en flest
önnur verkalýðsfélög höfðu komið
þeim á áður. En hvaða ástæður
geta verið fyrir því, að stjórn Iðju
hefur látið undir höfuð leggjast að
hafa á hendi frumkvæðið um þess-
ar kjarabætur, sem henni ber að
minu áliti að hafa, vegna þess að
þetta er stærsta stéttarfélag iðn-
verkafólks á landinu. Það hlýt-
framhald á 13 síðu.
ALDA ÞÓRÐARDÓTTIR
j efni Iðju á ekki síður að vera það
! að vinna að bættum kjörum á ann
an hátt. f þyí sambandi er ég
; hlynnt ákvæðisvinnu og tel hana
! hafa gefizt vel í því fyrirtæki, þar
sem ég vinn. Eg tel ákvæðisvinnu
ekki aðeins líklega til að tryggja
hærra kaup, heldur auki hún líka
! vinnugleð'ina Fólk finnur þá bet-
I ur, að góð vinnubrögð bera árang-
! ur í bættum hag. En ég álít að
þetta eigi ekki aðeins að koma
íram í bættum launakjörum, held
ur líka í styttum vinnutíma. Eg
hefi unnið hjá fyrirtækjum bæði
í Bandaríkjunum, Noregi. og Dan-
mörku og kynnzt því, að þar hef-
ur iðnaðarfólk haft frí á laugar-
dögum, án þess að vinnutími hafi
nokkug lengzt hina dagana. eins
og hér gerist í þeirn fyrirtækjum,
þar sem ekki er unnið á laugar-
dögum. Með því ag bæta vinnu-
afköstin og vinnuskilyrðin, hafa
menn getað stytt vinnutímann,
það er, afnumið laugardagsvinn-
■ una, án þess að þetta hafi nokkuð
dregið úr framleiðslunni eða
kaupið hafi verið lækkað eða
unnið hafi verið lengur aðra daga.
Þetta álít ég, að þurfi að koma
hér, því að það er mjög mikils-
vert að geta haft laugardagana
fría og geta þá sinnt betur ýmsum
nauðsynlegum einkastörfum. Eg
held að þessu væri hægt að koma
í framkvæmd hjá mörgum eða
flestum fyrirtækjum með góðe
samkomulagi milli starfsfólks o£
atvinnurekenda, en sennilega
kemst þetta þó ekki á nógu fljótt,
nema stjórn Iðju taki að sér for_
ustuna í þessum efnum, það yrði
að sjálfsögðu miklu áhrifameira
en ef starfsfólk einstakra fyrir-
tækja reyndi að vinna að þessi
hvert á sínum stað,
Eg álít, að stjórn Iðju hafi ver
ið allt of tomlát í þessum efnuir.
og mörgum öðrum á undanförnum
árum. Hún hefur orðið tómlátari
en ella vegna þess, hve öflugan
meirihluta hún hefur haft í stjóm
arkosningunum. Eg tel líklegt að
fylgi hennar sé enn svo sterkt,
að ekki sé líklegt, að henni verði
steypt úr sessi að' þessu sinni. En
bað á að vera hægt að skapa henni
meira aðhald og knýja hana þann-
ig til þess að vinna betur. Það
verður tvímælalaust bezt gert með
því að efla fylgi C-listans.
Eg vil láta í ljós undrun mína
yfir því, hve hefur verið deilt á for
mannsefni C-Iistans, Einar Ey-
__ Framhald a 13. elðu.

nSstudagur 1. marz 1963. —
9