Tíminn - 02.03.1963, Page 6

MINNING
Sigfús Þ. Ofjörð
í dag er til grafar borinn að
Laugardælum í Ámessýslu hinn
kunni brautryðjandi um véltækni
í sveitum austanfjalls, Sigfús
Öfiörð á Lækjamót'i í Sandvíkur-
hreppi, en hann andað'ist eftir
stutta legu á Sjúkrahúsi Selfoss
laugardaginn 23. febr. s.l.
Fyrirtæki þau og félög, er Sig-
fús starfaði lengst og mest fyrir
svo sem Flóaáveitufélagið, Rækt-
unar-amband Flóa- og Skeiða-
manna og Verkfærasjóður Árnes-
sýslu, heiðra minningu hans með
því að kosta útförina. Sigfús var
fæddur 13. febr. 1892 að Austur-
hlíð í Gnúpverjahreppi. Voru for
eldrar hans hjónin Þórarinn Vig-
fússon Öfjörð, Þórarinssonar Ö-
fjörð. sýslumanns í Rangárvalla-
og Vestur-Skaftafellssýslum, Magn
ússonar klausturhaldara Þórarins-
sonar að Munkaþverá og Guðný
Oddsdóttir frá Ey i Landeyjum.
Þau hjón bjuggu fyrst i Austur-
hlíð, en siðan lengi í Fossnesi.
Þau voru vinsæl og vel metin, og
var Þórarinn búhöldur góður. —
Hlaut hann heiðursverðlaun fyrir
jarðabætur
Um þær mundir, sem Sigfús
fæddist, bjó Guðmundur Jónsson
frá Kvoslæk./f Fljótsihlíð ásamt :
konu sinni, Guðlaugu Jónsdóttir
frá Neistastöðum að Hjálmholts-
koti í Hraungerðishreppi. Vinátta (
var mikil milli Austurhlíðar og j
Hjálmsholtskotshjóna. og þar sem [
Hiálmsholtskotshjón höfðu þá enn ;
ekki eignazt börn, þá buðu þau ;
Austurhlíðarhjónum barnfóstur. |
Var þessu vináttuboði tekið. og
fór Sigfús þá rúmlega misseris-
gams’1 að Hjálmholtskoti og ólst
þar síðan upp. Naut hann mikils
ástríkis af fósturforeldrum sínum
cg breyttist það í engu. þót.t þeim
sjálfum fæddust börn eins og síð- j
sr varð, en börn þeirra voru tvö, j
og er annað þeirra á lífi, Guðlaug ;
síðari kona Margríms Gíslasonar, ’
fyrrv. lögregluþjóns í Reykjavík. j
Hjálmsholtskotshjónin voru sér-
staklega barngóð, og fékk Sigfús
að njóta bernsku og æskuáranna
við tiltölulega meira frjálsræði og
eftirlæti en algengt var á beim
timum. Ekki var lögboðin barna-
fræðsla þá komin til sögu, og var J
Sigfús því aldrei í skóla, en tima
og tíma var hann hafður við nám
hjá Margréti Eiríksdóttur síðar
húsfreýju í Haga i Gnúpverja- j
hreppi. Margrét var þá nýlega kom
in frá námi og var orðlögð fyrir:
góðar gáfur og kennarahæfileika. I
Sivfús- 'rar strax i bernsku fiör-
mikill og hugkvæmur um margt og
vildi snemma reyna getu sína við
ýmisleg viðfangsefni Sérstaklega
leit hann smiðatól fóstra síns hýru
auga og reyndi þait við alls konar
klambur. Beindist sköpunargáfa (
hans á þessu sviði bæði að tré og i
járni.
Fóstri Sigfúsar lét sem ekkert
væri, þótt nokkur efniviður færi
forgörðum og tól brygðu biti í
höndum drengsins. Við þetta frjáls
ræði, er Sigfús naut í æsku, glædd
ist athafnaþrá hans. og hinir með
fæddu hæfileikar þroskuðust og
sóttu f það horf, sem síðar varð
svo gagnlegt samtíðarmönnum
hans, er áttu eftir að njóta bæði
fiölbreytilegra verka Sigfúsar og
leiðsagnar á ýmsum sviðum. í
æsku vann Sigfús öll þau störf,
er til féllu. Hann var sláttumaður
ágætur og ötull við heyskap. Marg
ar vetrarvertíðir stundaði hann sjó
róðra frá Stokkseyri og Þorláks-
höfn og var í því sem öðru hlut-
gengur vel.
Vefari var hann ágætur, skaut
: I1
skyttunni ott og títt og skilaði
áferðarfallsgum voðum. Yndi
hafði Sigfús af skepnum og var
sýnt um að hjálpa og hjúkra sjúk
um dýrum.
Árið 1920 gekk Sigfús að eiga
Láru Guðmundsdóttur frá Sól-
heimum í Hrunamannahreppi, og
hófu þau ’ búskap þag sama ár á
Glóru í Gnúpverjahreppi. Hepp-
inn var Sigfús í vali maka síns.
Lára er góð kona, sem studdi
mann sinn með dáð og drengskap
slla tið. Þeim varð 6 bama auðið
en misstu eitt þeirra. Öll eru börn
in dugmikil og góðir þegnar lands
ins og bera merki góðrar ættar og
góðra uppeldisáhrifa, en segja
má, að frú Lára hafi orðið að
inna uppeldisstarfið að mestu ein
af hendi vegna sífelldrar fjarveru
Sigfúsar frá heimilinu við hin
margvíslegu störf út á við. Sigfús
unni konu sínni miög. r> - homim
var vel ljós sá mikli þáttur, sem
hún átti í lífsstarfi hans og að
án hennar hefði hann aldrei getað
skilað því mikla verki. sem eftir
hann liggur. Ekki byrjaði búskap-
ur þeirra hjóna vel í Glóru, því
að Sigfús veiktist þar af stíf-
krampa, sem er allóvenjulegur og
illkynjaður sjúkdómur. Töldu
læknar litla von um bata, en þó
fór svo, að ekki voru úti dagar
Sigfúsar og mikið starf átti hinn
ungi, lífsþyrsti atorkumaður eftir
fð vinna. Næst.a vor fór hann að
Syðri-Brúnavöllum og keypti þá
jörð. Þá voru erfiðir tímar. Ekki
var Sigfús lengi á Brúnavöllum.
Seldi hann jörðina og réðist til
Flóaáveitunnar, en þá var verið að
hefja framkv. við það mikla mann-
virki. Hin mikla grafvél, sem hafði
verið notuð við aðalskurð Skeiðaá-
veitunnar, var flutt niður í Flða
og hóf hún að grafa aðalskurð á-
veitunnar vorið 1923. Unnið-var í
vöktum með vél þessari, en jarð-
vegurinn var aðallega brunahraun
og kiappir, sem varð að sprengja
rr.eð dynamiti. Við þetta vann Sig-
fús. Var hann skóflumaður, sem
kallað var, og mokaði jarðveginum
upp úr skurðinum á sinni vakt og
stjórnaði einnig sprengingunum.
Skóflumaðtirinn varð að vinna
bæði með höndum og fótum við
að stjórna mokstrinum og var það
hið mesta erfiðisverk. Lýsti Sig-
fús því svo. að það væri líkast
því að binda hey alla daga. Grefti
og frágangi aðalskurðarins var
ekki lokið fyrr en árið 1929. Síðan
varð að færa út nokkurn hluta
hinna miklu ruðninga. Var það
verk unnið með dráttarvél á jám-
hjólum, og var það fyrsta dráttar-
vélin, sem keypt var hér í Flóan
um. Fyrsta haustið, sem Sigfús
vann við gratvélina, flutti hann að
Haga í Sandvíkurhreppi, en fjórum
árum síðar að Votmúlanorðurkoti
i sömu sveit. Þá jörð keypti hann
og húsaði hana að nútíma hætti
og gerði þar miklar umbætur og
r.efndi síðan bæ sinn Lækjamót.
Bjó hann þar svo til dauðadags,
en hafði fyrir nokkrum árum af-
hent elzta syni sínum, Guðmundi
jörð og bú. Eftir að Sigfús kom
að Lækjamóti, hófst fyrír alvöru
hið umsvifamikla brautryðjanda-
starf hans
Á ævitíð þeirrar kynslóðar, sem
Stgfús tilheyrði, hafa gerzt þær
mestu breytingar, sem orðið hafa
á lífsvenjum og lífsskilyrðum
manna yfii’leitt. Þessar breyting-
ar hafa gerzt með þeim hætti, að
rnenn hafa alltaf verið að rífa nið-
ur og byggja upp að nýju og kasta
frá sér því, sem gamalt var, og fá
í staðinn nýtt og áður óþekkt. Allt
hefur þetta miðað að bættum lífs-
skilyrðum. Sigfús Öfjörð féll vel
inn í slíka tíma, því að hann átti
strax ungur hugsjónir um betri
iífskjör fyrir alla. Hann var að
því leyti mað'ur fjöldans, að hann
vildi láta alla njóta betra lífs og
fegurra en fyrri kynslóðir höfðu
átt við að búa.
Þótt Sigfús væri með öllu ólærð
ur til munns og handa, eins og
sagt er, þá vildi nú samt svo ein-
kennilega til, að hann varð á stóru
svæði leiðtogi og brautryðjandi á
sviði margvíslegrar véla- og tækni-
þróunar, og á vissum sviðum braut
hann ísinn fyrir. alja lancjsmenn,
| eins og þegar hann árið 19*12 fékk
Árna Eylands til þess að panta
fyrir sig fyrstu jarðýtuna frá
Ameríku, sem keypt var til lands-
ins, og hóf með henni jarðræktar-
siörf og vegalagningu fyrstur allra
manna á fslandi. Slík framsýni og
framtak er svo einstakt, að ekki
má gleymast. Góðir og traustir
stuðningsmenn hollra framfara,
þeir Einar Pálsson, bankastjóri,
og Gísli Jónsson, hreppstjóri,
studdu Sigfús fjárhagslega til
þessa verks, en hann var þá enn
íremur efnalítill maður. Áður
hafði Sjgfús verið með dráttarvél-
ar við jarðvinnslu hjá bændum,
en nú stækkuðu verkefnin, því að
ekki stóð á bændunum að hagnýta
hin nýju og stórvirku tæki. Þegar
Ræktunarsamband Flóa- og Skeiða
manna var stofnað 1946, tók Sigfús
öð sér umráð og eftirlit með vél-
um þess og tækjum og verkstjórn
■ við ræktunarframkvæmdimar. —
Hafði hann þar til umráða skurð-
gröfur og jarðýtur auk ýmissa ann
arra tækja, en auk þess tók hann
að sér vegavinnuvélar sýslunnar
og framkvæmdir á viðhaldi sýslu-
vega í miklum hluta Árnessýslu.
Þá hafði hann og með höndum við
hald á Flóaáveitukerfinu. En Sig-
fús fékkst við fleira en jarðýtur,
dráttarvélar og skurðgröfur, jarð-
ræktarframkvæmdir og viðhald
vega. Hann vildi líka koma tækn-
inni inn í bæina, inn á sjálf heim-
ilin til húsmæðranna. Hann lagði
vatnsleiðslur og skolpleiðsiur, kom
upp miðstöðvarhitun á bæjum,
breytti gömlum eldavélagörmum
með því að setja í þær olíukynding
artæki, svo að eldiviðar- og ösku-
burður hvarf úr sögunni, og ekki
var minnst um að vera, þegar
vindrafstöðvarnar komu til að bera
birtu í dimma bæi. Þá var Sigfús
í essinu sínu þegar hann var bú-
inn'að reka myrkrið út úr kotun-
um, en hann útvegaði og setti upp
fjölda vindrafstöðva.
Þegar menn báðu Sigfús að út-
vega sér þessa og þvílíka hluti,
koma þeim upp og kenna sér að
nota tæknina, þá spurði Sigfús
ckki, hvort eða hvenær menn gætu
borgað. Hann gerði allt fyrir alla
og ekki sízt fyrir þá fátæku og fór
glaður og ánægður að verki loknu,
þó að greiðslan kæmi ekki fyrr
en seinna.
Sigfús Öfjörð var áreiðanlegur
maður til orða og verka og mátti
ekki vamm sitt vita í neinu. Hon-
um tókst ótrúlega vel að komast
hjá aðkasti sem verkstjóri þeirra
stofnana, er hann vann hjá. Þó
átti sér stað, að menn hreyttu ónot
um til hans, ef þeir þóttust ekki
fr vélarnar og tækin til vinnu,
þegar þeim kom bezt. Sigfús var,
eins og flestir hrekklausir menn
eru, nokkuð viðkvæmur fyrir slíku
í fyrstu, en tamdi sér hógværð og
að láta ekki á sér festa ósann-
gjarna dóma.
Á æskuárum las Sigfús allmikið
og bjó vel að því, enda var hann
greindur vel. Hann hafði og þá
gáfu sem kom sér vel í starfinu
rð vera glöggur mannþekkjari. —
Ekki fékkst Sigfús við opinber
málefni, nema hann var í hrepps-
nefnd frá 1947 til síðasta vors, að
hann gaf ekki kost á sér til þeirra
starfa lengur. Hann var tillögugóð-
ur og vinsæll í því starfi. Sveit-
ungar Sigfúsar í Sandvíkurhreppi
kunnu vel að meta mannkosti hans
og hæfileika. Sýndu þeir honum
þann heiður, þegar hann varð sjö-
tugur, að þeir létu listamann móta
höfuð hans og andlitsdrætti í eir
og ætla að láta Byggðasafn Árnes-
sýslu fá afsteypu úr gipsi til varð-
veizlu. Er þeim slíkur höfðings-
skapur til sóma.
Sigfús Öfjörð var háttvís mað-
ur og tranaði sér hvergi fram, en
góðir hæfileikar og mannkostir
og jákvæð afstaða til verkefna og
framfaramála samtíðarinnar í sam
bandi við tækni og bætt lífskjör
skipuðu honum í röð meðal
fremstu manna í atvinnulífi ís-
iendinga undanfarin 30;—40 ár.
Það var gróði að kynnast hrein
um og heilsteyptum persónuleika
Sigfúsar og gott að starfa með
hinum bjartsýna umbótamanni,
um það ljúka þeir upp ejnum
munni, sem með honum störf-
uðu að framkvæmdum á félagsleg
um vettvangi bændanna. Það er
gæfa hverri kynslóð, að eiga slíka
menn sem flesta.
Eg votta konu hans og börnum
samúð mípa. Blessuð sé minning
Sigfúsar Öfjörð.
Ágúst Þorvaldsson
Þegar Sigfús Þ. Öfjörð leggur
upp í þá löngu ferð, sem okkur
öllum er búin, fyrr eða síðar —
vil ég ekki að hann fari svo frá
garði, að ekki fylgi honum nokkur
kveðjuorð frá mér, svo náinn vin-
ur sem hann hefur verið mér og
mínum, síðan við komum í ná-
grenni ha-ns.
Hann var fæddur að Fossnesi
[ í Gnúpverjahrepp, 13. febr. 1892,
I sonur hjónanna Þórarins Öfjörð,
: bónda þar, Vigfússonar, silfur-
smiðs og bónda í Ketilhaga Þórar-
inssonar Öfjörð sýslumanns og
Guðnýjar Oddsdóttur frá Ey í
Landeyjum.
Fárra vikna fór hann í fóstur
að Hjálmholtskoti í Flóa — þar
sem hann ólst upp, og tók síðan
ástfóstri við Flóann — öðrum
sveitum fremur — sem entist til
lok-a.
14. sept. 1920 kvongaðist har.n
Láru Guðmund-sdóttur frá Sól-
heimum í Hrunamannahreppi.
Lára er glæsileg myndarkona og
að allra dómi, er ha-n-a þekkja,
góð kona. Þau eignuðust sjö börn.
Tvær dætur misstu þau ungar,
en hin komust upp — ein dóttir
og fjórir synir — öll mikið dugn-
aðar- og myndarfólk — nú öll gift
og eiga afkomendur.
Um Lækjamótaheimilið vil ég
[vitna til hins gamla spa-kmælis —
að börnin séu spegilmynd heimil-
isins. Þá er sú spegilmynd, sem
hér blasir við slík, sem allir for-
eldrar geta verið ánægðir með og
stoltir af.
Þau átta ár, síðan við fyrst sá-
umst, er svo lítill hluti af hinni
löngu og merku starfssögu Sig-
fúsar, að han-a rek ég ekki hér —
enda mun það gert af öðrum — en
hvenær sem ræktunarsaga Suður-
lands verður sögð, verður ekki hjá
komizt að hans nafn verði þar oft
nefnt, svo mjög sem hann hefur
lagt til þeirra mála. Þau munu
ekki mörg býlin í niðursveitum
Árnessýslu, og raunar víðar um
Suðurland, sem ekki bera merki
hans. Það má segja, að hann gengi
í lið með skapara sínum við að
fegra og betra það umhverfi, sem
hann fór um, svo að f slóð hans
uxu ávallt tvö grös þar sem áður
var eitt. Þetta má í sannleika
segja að væri hugsjón hans og
lífsstarf.
Þegar framkvæmdir hófust við
Flóaáveituna, var hann þar einn
fremstur í flokki. Þar eygði hann
uppfylling þeirra draumsjóna
sinna að sjá hina miidu sléttu
Framhald á 13. síðu.
Kostaboð okkar er: 3 árgangar (960 bls.) fyrir 100 kr.
SAMTIÐIN
býður, þrátt fyrir síaukinn útgáfukostnað, óbreytt
áskriftarverð 1963.
10 blöð á ári fyrir aðeins 75 kr.
Blaðið flytur: Smásögur, skopsögur, getraunir,
kvennaþætti, stjörnuspádóma. skákgreinar, bridge-
greinar, samtöl og greinar við allra hæfi.
SAMTÍÐIN er heimilisblað allrar fjölskyldunnar.
Nýir áskrifendur fá 3 árganga fyrir 100 kr.
Póstsendið í dag eftirfarandi pöntun.
Eg undirrit. , óska að gerast áskrifandi að
SAMTÍÐINNl og sendi hér með 100 kr. fyrir ár-
gangana 1961, 1962 og 1963.
(Vinsamlegast sendið þetta i ábyrgðarbréfi eða
póstávísun).
Nafn:
Heimili:
Utanáskrift okkar er SAMTÍÐIN — Pósthólf 472, Rvík.
6
T f M I N N, laugardagur 2. marz 1963. —