Tíminn - 03.03.1963, Blaðsíða 7

Utgofandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Franikvæmdastjóri: Tómas Arnason Ritstjórar: Þórarinn
Þó'rarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Auglýs-
ingastjóri: Sigurjón Davíðsson Ritstjórnarskrifstofur i Eddu-
liúsinu Afgreiðsla, auglýsingar og aðrar skrifstofur í Banka.
stræti 7. Símar: 18300—18305. — Auglýsingaslxni: 19523. Af.
greiðslusími 12323. — Askriftargjald kr. 65.00 á mánuði innan.
tands. t lausasölu kr. 4.00 eint. — Prentsmiðjan Edda h.f. —
Athyglisverð ummæli
Einars og Hannesar
Ef stéttarfélög eiga að ná tilætluðum árangri, veröa
þau að setja hagsmuni félagsmanna sinna ofar pólitísk-
«m sjónarmiðum. Þetta ræddi Einar Eysteinsson, for-
inannsefni lýðræðissinnaðra vinstri manna í Iðju á fundi
íélagsins síðastliðið fimmtudagskvöld. Einar sagði m. a.:
„Það orkar varla tvímælis að hinn harði pólitíski f lokka-
dráttur, sem orðinn er í nær öllum launþegasamtökum,
er að '/»rða og er þegar orðinn stéttarfélagsskapnum yfir-
sterkari. Þessa þróun mála álít ég til mikillar óþurftar
fyrir launþegasamtökin. Eg hygg cð launþegasamtök-
um sé bezt borgið með þeirri stjórn, sem metur félags-
samtökin meir, en þann pólitíska flokk, sem stjórn félags-
skaparins kann að fylgja. Og það hlýtur að vera frum-
krafa Iðjufólks að stjórn þess, setji hagsmuni þess ofar
hagsmunum einhvers stjórnmálaflokks. Það á ekkert
skylt við það að stjórnarmeðlimir megi ekki hafa ákveðn-
ar pólitískar skoðanir, heldur það eitt að.hagsmunir fé-
fagsskaparins — hagsmunir Iðjufólks — eiga að sitja
í fyrirrúmi hjá þeirir stjórn, sem Iðjufólk velur sér.
En er þessu nú svo farið? Hefur núverandi stjórn Iðju
látið hagsmuni okkar sitja í fyrirrúmi fyrir hagsmunum
núverandi ríkisstjórnar? Eg spyr ykkur öll, hér í þessum
fundarsal, finnst ykkur stjórn Iðju hafa haldið þannig á
málum, að þess gæti, að hagsmuna okkar hafi verið
drengilega gætt? Eg svara þessu neitandi, ég álít að
hagsmuna okkar hafi verið illa gætt, en hagsmunir nú-
verandi ríkisstjórnar látnir sitja í fyrirrúmi. Eða hvern-
ig stendur eiginlega á því að á árunum 1957—'58 hafði
stjórn Iðju forgöngu um kjarabætur. en síðan er þessi
sama stjórn orðinn taglhnýtingur annarra verkalýðsfé-
laga."
Hannes H. Jónsson, sem einnig talaði af hálfu lýðræð-
issinnaðra vinstri manna, vék að þessu sama. Hann sagði:
„En nú skulum við athuga hvaðan þær kjarabætur eru
komnar, sem við höfum fengið nú á árunum 1961—'63.
Eg hygg að enginn geti neitað, að þær eigum við að
þakka samningum á milli Verkalýðsfélagsins Iðju á Akur-
eyri annars vegpr og fyrirtækja samvinnumanna hins veg-
ar. Þessir samningar urðu til þess, að mörg verkalýðsfé-
lög fengu þessa kjarabót, en stjórn Iðju var ekkert að
flýta sér að fá sömu samninga til handa sínum meðlim-
um fyrr en flest önnur verkalýðsfélög höfðu komið þeim
á áður. En hvaða ástæður geta verið fyrir því, að stjórn
Iðju hefur látið undir höfuð leggjast að hafa á hendi
frumkvæðið um þessar kjarabætur, sem henni ber að
mínu áliti að hafa, vegna þess að þetta er stærsta stéttar-
félag iðnverkafólks á landinu. Það hlýtur að stafa af því
að sú stjórn, sem nú er við völd í Iðju, er hnýtt pólitísk-
um böndum flestum þeim aðilum, sem hún á að semja
við um kaup og kiör og það eru þeir sem ráða því raun-
verulega hvenær samningar eru undirritaðir og hvenær
ekki.
Svo er hamrað á því í blöðum þeim, er styðja stjórn
iðju, að þær kjarabætur sem iðnverkafólk hefur fengið
séu „pólitísk skemmdarstarfsemi". Ekki hef ég séð að
stjórn Iðju hafi mótmælt þessum ásökunum, en samt er
erfitt að trúa, að þeir álíti þessar kiarabætur sem iðn-
verkafólk hefur fengið ómaklegar því til handa."
Þegar pólitísk sjónarmið eru þannig farin að ráða i
verkalýðssamtökum. er vissulega komið í óefni. Því má
hiklaust taka undir þessi lokaorð Hannesar H. Jónsson-
ar á Iðiufundinum:
„Það er ekki nokkur vafi að það er fjöldi af fólki sem
hefur á uudanförnum árum orðið vitni að því að tog-
Walter Lippmann ritar um alþjóðamál:M
Sí> vinna hinn mesta sigur, ef
þeim tekst að leysa Kongómálið
Eisenhower vantreysti Bandaríkjunum til að ieysa vandann.
ÓLÍKLEGT er, að nokkur
sé ánægður með ástand mála
í Kongó. Ekki verður komið
auga á neina fljótvirka lausn
á þeim vanda, Sem þar er við
að stríða. Ef leggja á dóm á
það, seim Sameinuðu þjóðirnar
hafa þegar gert í Kongó og
eins hitt, sem Bandaríkin hafa
áunnið innan Sameinuðu þjóð-
anna, verður fyrst að gera sér
ljósa þá grundvallarstaðreynd,
að Kongó er stórt, auðugt og
óháð ríki, sem ekki er undir
það búið að stjórna sér sjálft,
nema með utanaðkomandi að-
stoð.
Þegar sagt er, að Sameinuðu
þjóðirnar hafi í upphafi ekki
gert ráð fyrir neinu svo um
fangsmiklu fyrirtæki, hvork’
hernaðarlega né tæknilega, þá
er það ekki nema satt. Höfund-
ar stofnskrárinnar 1945 sáu
ekki fyrir ástandið f Kongó
1960, né yfirleitt hvað gerðist,
þegar nýlenduveldin yrðu upp
hafin. Ef ég man rétt, þá voru
á sveimi óljósar hugmyndir
um, að nýlendunum yrði gef-
ið frelsi smátt og smátt, þegar
yfirdrottnarnir væru búnir að
mennta þær til sjálfsstjórnar,
eins og Bretar fóru að með Ind
land, og Bandaríkin með
Fi'lippseyjar. Þetta átti að vera
fyrirmyndin að frelsun ný-
lendnanna að svo miklu leyti
sem um málið var yfirleitt
hugsað.
F,N SVO mikið er víst, að
Belgar fylgdu ekki þessu for-
dæmi í Kongó og Portúgalar
fylgja því ekki í Angóla, sem
líklega verður annað Kongó. —
Gagnvart Kongó ræður það úr
slitum, að ríkið fékk pólitískt
frelsi án nægilegs undirbún-
ings.
í Kongó var enginn háskóli
fyrr en árið 1954 og aðeins sára
fáir Kongóbúar hlutu háskóla
menntun í Evrópu. Þegar
Kongó fékk sjálfstæði árið
1960 höfðu aðeins um 30
Kongóbúar lokið háskólanámi.
Árið 1958 stunduðu enn aðeins
18 þúsund af 13 milljónum
íbúa í landinu nám í fram
haldsskólum. Belgar stærðu
sig af undirbúningsmenntun og
atvinnumenntun Kongóbúa og
heilbrigðisþjónustunni í land-
inu. Því var ekki að ástæðu-
lausu haldið fram, að Kongó
væri „sýningarnýlenda'1. En
Kongó var nýlenda og ekkert
nema nýlenda allt fram á þann
dag, að þv; var gefið frelsi.
ÞAÐ ER ekki nema eðlilegt
KASAVUBU
forseti Kongó
ADOULA
forsætisráðherra Kongó
að spurt sé, hvort ekki hefðt
verið hægt að fresta frelsis-
veitingunni. Belgiska stjórnin
leit ekki þannig á málið. Þegar
óeirðirnar urðu i Leopoldville
í janúar árið 1959, sættu Belg-
ar sig við þá hugmynd, að
Kongó fengi frelsi með tíman-
um. Leiðtogar Kongó-búa
fylgdu fast á eftir, Belgar létu
undan síga og ákváðu, að frels
ið skyldi veitt 30. júní 1960.
Þetta var auðvitað allt of
snemmt. Framkvæmdina brast
allt öryggi, þar sem allan und-
irbúning sjálfstjórnarinnar
vantaði.
Þverbresturinn varð aðeins
sex dögum eftir að sjálfstæðið
fékkst. Ómenntaðir Kongó-her-
menn gerðu uppreisn gegn
belgískum yfirmönnum sínum
í kjölfar uppreisnarinnar
fylgdu hryðjuverk. Evrópu-
menn flýðu, og belgískar fall-
hlífasveitir hertóku helztu borg
irnar, gegn vilja landsstjórnar
innar. f þetta öngþveiti var
komið þegar stjórn Kongó leit
aði til Bandaríkjanna um hern
aðaraðstoð.
Svar Eisenhowers forseta
við þessari málaleitan réði úr
slitum um það, sem á ef’.ir
kom. Hann neitaði að sead x
bandarískar hersveitir og révi
Kongóstjórn til að biðja um
aðstoð Sameinuðu þjóðanna. —
Þannig gerðist það upphaglega
að Sameinuðu þjóðirnar urðu
aðili að Kongó.
ÞAÐ VORU því ekki samiök R
Afríku- og Asíuríkjanna, sem G
ýttu Sameinuðu þjóðunum inn M
í Kongó. Eisenhower forseti n
sneri sér ekki til Samcmuðu a
þjóðanna af því, að han.n vær; S
yfir sig hrifinn af peim eða «
Kongó, heldur af hinu, að ffl
bandarísk afskipti blöstu við
að öðrum kosti. Það hefði ver
ið óhyggilegt, — svo að vægi-
lega sé til orða tekið — með
hliðsjón af öllum öðrum flækj
um, sem við áttum í hvarvetna
um heim. Algert afskiptaleysi
befði alveg efalaust leitt til
þess, að Rússum hefði verið
boðið að hjálpa til við að
hrekja hina óvelkomnu Belga
á burt.
Hverjum þeim, sem vill
hugsa skýrt og óvilhallt um
það, sem gert hefur verið í
Kongó og gera þarf. er nauð-
synlegt að minnast þessarar
forsögu. Hún sýnir, að nú, þeg
ar búið er að binda endi á að-
skilnað Katanga, er meginvanú
inn skortur emhættismanna.
herforingja, tæknimenntaða
manna og kennara. Úr þessari
vöntun verður varla bætt með
menntun Kongó-búa sjálfra
fyrr en eftir heilan mannsald-
ur. Þangað til verða aðkomu
rnenn að skipa margar stöður,
bæði á vegum einkaaðila og
hins opinbera, og eitthvað vald
utan Kongó verður að hjálpa
til að halda uppi lögum og
reglu.
SAMBEINUÐU þjóðirnar og
Belgar eru þegar byrjaðir í
þessu verki, og þvi ættj aS
miða vel fram, úr þvj að bo«;
arastyrjöldinni er lokið. Ua
2000 Kongó-búa taka þátí 1
þjálfunaniámskeiðum umdir
umsjá Sameinuðu þjóðanpj.
Þær hafa útvegað þúsund av-
Ienda kennara og tæknifræð
inga Belgar leggja fram þjén
ustu 2000 þjálfaðra manna.
kennara, lækna og landbúnað
arsérfræðinga. Alls eru 40 þús.
Belgar í Kongó, einkum yj?
starfrækslu fyrirtækja, og
stuðla að framþróun landsrns.
Geti Sameinuðu þjóðirrw
lagt af mörkum það vald og
vernd, sem Kongó þarfnast.
tryggt áframhaldandi þjónustu
útlendinganna og útvogað í við
bót þá tækniaðsfoð. s»>ni ívauð
synleg er til framþróunar
vinna þær í málinu þann jojr-
sigur, sem en-gu SJVru yfirwaJdi
í heiminum hnffti sxifa-
azt að ná.
--------- - -
streitan sem háð er innan margra félaga er á góðri
leið að eyðileggja þau og heildarsamtök þeirra, Alþýðu-
samband íslands. Og þetta fólk skilur nauðsyn þess að
teynt sé að efla nýtt og hlutlausara afl innan verkalýðs-
samtakanna til þess að forða þeim frá glötun. Og það er
þetta fólk, sem mun fylkja sér um lista okkar í þessum
kosningum og það mun sjá til þess að sá árangur sem
við náum nú. verði því fólki hvatninq til að koma fram
á svið verkalýðsmála sem skilur nauðsyn hess að kjara-
barátta sé háð án óeðlilegrar íhlutunar stjórnmálaflokk-
anna."
Það er ekki sízt til að árétta þetta mikilsverða sjónar-
mið, sem það er mikilvægt, að listi lýðræðissinnaðra
vinstri manna nái góðum árangri í Iðjukosningunum.
T í M I N K,
srmnndagartnu 3. niarz 1963. —
7