Tíminn - 23.04.1963, Blaðsíða 2

Srafa þ-ir milfarS?
Framhald af 16 síðu.
manns. Þá er og gizkað á, að um
50 þeirra hafi komizt lifandi ,
land. Þar var vistin köld, eins og
við er að' búast, og munu margir
'rafa króknað í kuldanum og far-
izt í sandbleytum. Nokkrum þeirra
varð þó bjargað.
Heimildum ber ekki saman um,
h'versu mikið bjargaðist af farmi.
Telja má þó mjög sennilegt, að
lítið sem ekkert hafi bjargazt af
eðalsteinum og dýrum málmum,
en vitað er, að allmikið rak af
dýrum klæðum. Var á orði haft,
að Öræfinaar hefðu notað silki
í reiðinga og þess háttar á eftir,
en annars var úrskurðað, að allt,
er ræki úr skipinu, væri konungs-
eign. Má teija ugglaust, að mestur
hluti hins dýra farms só enn í
flakinu, hv.ar svo sem það er nið-
urkomið.
Siðan þessi atburður varð, hafa
aðstæður eystra breytzt mikið.
Jökulvötnin hafa borið ógrynni
sands fram til sjávar, og sá staður,
er þá var skammt úti í sjó, er nú
uppi í landi. „Het Wapen van
Amsterdam” hefur vafalaust tekið
niðri nokkuð utan flæðarmáls og
þar sefur það grafizt í sand. Því
hefur ekki verið unnt að bjarga
neinni þungavöru úr því. Vafa-
laust má hins vegar telja, að skips-
flaksins sé nú aðleita uppi í sand
inum.
Undanfanð hafa nokkrir menn
leitað flaksins á sandinum eystra.
í fyrra fundu leitarmenn málm i
jörð nálægc 15 kílómetrum vest-
an Ingólfshöfða, með aðstoð mæli
tækja. Staðurinn, sem mælirinn
sýndi málminn á, mun vera um 600
r.ietra uppi í landi. Þessi staðar
ákvörðun kemur mjög vel heim
við munnmælasagnir um strand-
staðinn.
Ekki var þá unnt að rannsaka
staðinn nánar, en fyrir nokkrum
dögum hóldu þeir enn á vettvang,
og þá með aðra tegund mælitækja
en fyrr. Sýndu þessir málmar einn
ig málm í jörðu á sama stað. í
dag fóru þeir svo aftur á sand-
inn og að þessu sinni með tæki
til að bora niður i sandinn. Er
ætlunin að ná kjarna úr þvi, sem
þarna er að finna, til þess að
ékvarða, hvort þar sé um að ræða
íiak „Het Wapen van Amsterdam”.
Má vera, að nokkur bið verði á
því, að upp verði gefið, hvað
þarna er að finna, ef líkur eru
á þ<ví að hið dýrmæta flak sé
íundið.
Eins og fyrr segir, var farmur-
inn talinn geysilega dýrmætur.
Fornar heimildir telja, að hann
hafi verið metinn á 43 tunnur
gulls, en með núgildandi verðlagi
vantar elcki ýkja mikið á, að það
jafngildi einum milljarði íslenzkra
króna. Þótt eitthvað hafi rekið
úr farminum og annað skemmzt,
bætist nú það við, að þarna er
um mjög merkar fornminjar að
ræða, og kunnugir telja, að líkur
séu á, að flakið sé mjög lítið
skemmt í sandinum, skipið sé þar
jafnvel í svo gott sem heilu lagi.
Reyndist svo, myndi hér um að
ræða einhvern merkasta fund af
slíku tagi á síðari árum og lítill
vafi, að sú „fiskisaga” flygi út
um allan heim.
Sem fyrr segir, er staðurinn,
sem þeir félagar leita nú á, um
15 kílómetrum vestan Ingólfs-
höfða. Það er rétt austan óss Skeið
arár, eins og hann er í dag. Er
þarna mjög erfitt um vik og alls
ekki fært á staðinn, nema á þelta-
farartækjum. Þeir félagar hafa
tvo beltisbíla staðsetta á Núpsstað
og í þeim ösla þeir yfir vötn og
sandbleytur. Mun td dæmis aljs
ófært á hestum á staðinn. Verða
þeir þapna því í ró og næði.
Staðurinn er á Skaftafellsfjör-
um. Landeigendur hafa sett það
skilyrði, að leitarmenn séu ekki
á þessum slóðum. um það leyti, er
selurinn kæpir, og eru tímatak-
mörkin um 20. apríl.
Nýjar
Gunnar Leistikow hefur
skrifað okkur fréttabréf um
kvikmyndir frá New York,
og þær myndir, sem hann
f jallar um að þessu sinni eru
„The Birds", leikstjóri Al-
fred Hitchcock og „The
Great Escape", leikstjóri
John Sturges. Hér á eftir
fer bréf Gunnars í íslenzkri
þýðingu.
Mín persónulega skoBun er stt,
að síðasta hrollvekja Alfreds
Hitchcocks, Fuglarnir, sé
heimskuleg kvikmynd. En sú
skoðun skiptir kannski engu
máli, þar sem ég hef ekkert vit
á hrollvekjum. Þær hafa ekki
hrollvekjandi áhrif, heldur þvert
á móti, ég hlæ yfirleitt á öllum
hræðilegustu stöðunum. En þessi
kvikmynd fær alls staðar mjög
góða dóma, þó að mér finnist
það heimskulegt, að þúsundir
fugla safnist saman, til að hefna
sín á mannkyninu fyrir árásir og
fjöldamorð á fuglum í fleiri
hundruð ár, en þannig útskýrir
Hitchcocó myndina. Eg vissi
ekki að krákur og hrafnar væru
svo vel að sér í mannkynssögunni
að þeir vissu, hvað dunið hefði
yfir forfeður þeirra!
f sambandi við frumsýningu
myndarinnar kom Hitchcock til
New York, þar sem ég fékk tæki
færi til að hitta hann, ásamt
fleiri blaðamönnum. Eg hafði
aldrei séð hann áður, og það
kom mér á óvart, að hann skyldi
vera elskulegur og vingjarnleg-
ur eldri maður með ríka kímni-
gáfu og spéglampa í augunum.
Einn blaðamaðurinn vildi
gjarnan víta, hvers vegna Hitch-
occk gerði eingöngu hrollvekjur
af þessu tagi, og því svaraði
Hitchock til, að það væri það,
sem hann bezt gæti gert. Hann
hefði reynt margt annað á þess-
um 63 árum, sem hann hefði lifr
að, en ekkert gengið eins vel og
þetta. Og þegar fólk vill endi-
lega sjá hrollvekjandi myndir,
því þá ekki að láta að óskum
þess, bætti hann við.
Síðan útskýrði hann fyrir okk-
ur, hvermg farið væri að því að
taka mynd, þar sem 1400 finkur,
300 spörvar, 50 endur, 125 krákur
og þúsundir hrafna fara með
helztu aðalhlutverkin. Eg spurði
hann m. a. annars að því, hvern-
ig hann færi að því að segja
fuglunum fyrir verkum.
Það haiði verið mjög auðvelt,
sagði Hitchcock, í fyrsta lagi
hefði hann haft mjög góðan fugla
temjara dð nafni Ray Berwick
sér til hjálpar. Og í öðru lagi, þá
byggjast veigamestu atriðin á
sjónhverfinum, en í þeim er
Hitchcock hreinn meistari. Aðal-
vandamálið í sambandi við þessar
sjónhverfingar er að ná tveimur
ólíkum upptökum á þriðju film-
una. Eitt af óhugnanlegri atrið-
unum er t. d. af hundruðum af
krákum og hröfnum, sem ráðast á
hóp skólabarna, sem reyna að
flýja. Börnin voru kvikmynduð
úti á götu, en fuglarnir í kvik-
myndaverinu.
En annurs staðar í myndinni er
fólk og fuglar raunverulega í
slagsmálum. Rod Taylor, sem fer
með aðalhlutverkið, er tvisvar
sinnum bitinn af mágum, og
Tippi Hedren, hin nýja sænsk-
—o-0-o—
þeirra, sem ég hef reynt að lýsa.
Myndin er löng, þ-2ggja tíma,
en full af æsahdi, og sumum
skemmtilegum atburðum, cn allt
er þetta sannsögulegt og eðlilegt.
Hlutverkin eru 45, og þar af
16 aðalhlutverk. Veður var mjög
óhagstætt allan þann tíma, sem
upptakan stóð yfir og olli það
miklum erfiðleikum, en Sturges
er ráðagóður maður, eins og eft-
irfarandi saga sýnir.
í einu áhrifamiklu atriði flýr
einn liðsíoringinn yfir grýttan
og illfæran veg á stolnu bifhjóli,
og rétt á cftir honum er SS-mað-
ur. Vandamálið var svo það, að
ieikarinn, sem lék liðsforingjann
var svo góður hjólreiðamaður,
að Þjóðverjinn hafði alls ekki
við honum. Eftir nokkrar mis-
heppnaðar tilraunir datt Sturges
í hug, að klæða liðsfornigjann í
SS-einkennisbúning og kvikmynd
að'i svo leikarann í báðum gerv-
unum. Síðan klippti hann film-
una niður og límdi liðsforingjann
og SS-manninn inn á til skiptis,
þannig að engan áhorfenda renn-
ir grun í að liðsforinginn er í
rauninni að elta sjálfan sig.
Stórkosaegasta flóttatilraunin,
sem stríðsfangar' hafa nokkru
sinni gert, átti sér stað árið 1944
í fangabúðum í Þýzkalandi, þeg-
ar 68 brezkum, kanadiskum,
amgrískum og pólskum liðsfor-
ingjum tókst á einni nóttu að
flýja eftir löngum göngum, sem
þeir höfðu grafið undir gadda-
vírsgirðinguna, sem umkringdi
fangabúðimar, beint fyrir fram-
an augun á Þjóðverjunum. í
rúmlega ár höfðu 600 liðsfor-
ingjar unnið að undirbúningi
flóttans með mestu leynd, þeir
höfðu falsað vegafréf og endur-
nýjað venjuleg föt og þýzka ein-
kennisklæðnaði, og loks hafði
þeim tekizt að grafa, ekki ein,
heldur þrjú göng til að flýja í
gegnum. Ætlunin var að láta
250 manns flýja á einni nóttu,
en þegar 68 voru komnir út,
hrasaði sá 69 og gerði við það
dálítinn hávaða. Þjóðverjarnir
heyrðu til hans, fundu opið með
ljóskösturum og byrjuðu að
skjóta, þannig að þeir sem eftir
voru komust ekki út. Af þeim
68, sem tókst ag flýja komust
aðeins 3 aftur til föðurlands síns.
Einn komst heilu og höldnu til
Spánar, og tveir komust á sænskt
skip eftir að hafa róið eftir
þýzku ánum, alla leið frá Bay-
ern niður að úthafinu. 15 af þeim
sem náðust voru aftur fluttir í
fangabúðirnar og hinir 50 voru
,.drepnir af Gestapo, til að sýna
föngum fram á, hvað bi’ði þeirra,
ef þeir reyndu að hafa sig í
frammi.
Flótta þessum hefur verið lýst
: bók eftir einn af fyrrverandi
föngum ' þessum fangabúðum,
Paul Brickhill að nafni, og heit-
ii bókin ,,The Great Escape”. Nú
hcfur bók þessi verið kvikmynd-
ug af Mirisch Company, en leik-
stjóri er John Sturges. Þetta er
nýjasta stóra kvikmyndafélagið
í Ameríku, og leggur það heiður
sinn í það, að gera góðar mynd-
ir. Og ekki verður annað sagt.
en ag „The Great Escape, sem
frumsýnd verður í London þann
21. júni, sé mjög góð mynd.
Leikstjónnn og framleðianrl
mn, John Sturges, sagði blaða-
mönnum, að flestir hefðu varað
Leikarinn Steven McQueen fer með eitt aðalhlutverkið í
kvikmyndinni „The Great Escape" og sést hann hér að ofan.
Á neðri myndinni er það einnig hann, sem verður fyrir árás
SS-mannanna.
kvikmyndir
ættaða stjarna, sem Hitchcock
uppgötvaði, verður fyrir árás af
fuglum, sem einn af hjálparmönn
unum hendir í höfuðið á henni,
þar sem liann stendur bak við
kvikmyndavélarnar.
Áður en Hitchcock byrjaði á
myndinni var honum ráðlagt, að
hafa fuglavini og fuglafræðinga
sér til hjáipar, og þag gerði hann
með því, að láta þá leika með í
myndinni. Á einum stað útskýrir
fuglafræðingur það fyrir áhorf-
endum, að það sem þeir hafi ver-
ig að enda við að sjá, geti ekki
komið fyrir í raunveruleikanum,
þar sem óiíkir fuglar, eins og t. d.
krákur go mágar sameinist aldrei
um neitt. í næsta atriði sést svo
í gegnum glugga, hvernig krák-
ur og mágar ráðast sameiginlega
á íbúa lítils sjávarþorps.
En þetta er algjörlega óhugs-
andi, skaut einn blaðamaðurinn
inn í.
Veit ég það, svaraði Hitch-
cock, en það skiptir engu máli.
Þag rökrétta er alltaf dálítið
leiðinlegt, sérstaklega í kvik-
myndum.
hann vig því að gera stríðsmynd,
þar sem svo mikið væri orðið af
þeim. En hann sagði, að fyrir sér
væri þetta alls ekki stríðsmynd,
þó að hún gerist í stríðinu. Fyrir
mér er þetta dæmi um hverju
maðurinn getur áorkað við erfið-
ustu aðstæður, ef hann bara legg
ur sig fram. Það er nú einu sinni
skylda hvers liðsforingja að
reyna að fiýja, ef hann er tekinn
til fanga, og ef hann sleppur
ekki, að reyna að láta sem flesta
leita ag sér til að veikja vörn
óvinarins. Það er einmitt þelta,
sem þessir liðsforingjar gerðu,
og það er hið stórkostlega átak
2
T í M I N N, þriðjudagur 23. apríl. 1963. —