Tíminn - 23.07.1963, Blaðsíða 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Fraittkvsemdastjóri: Tómas Ámason. — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og IndriSi
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Frétta-
stjóri: Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Davíðsson.
Ritstjómarskrifstofur í Eddu húsinu, símar 18300—18305. Skrif
stofur Bankastr. 7. Afgr.sími 12323. Augl., sími 19523. Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftairgjald kr. 65.00 á mán. innan-
lands. í lausasölu kr. 4.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f, —
Framtak og samhjálp
hinna mörgu
í RÆÐU ÞEIRRI, sem Ólafur Thors forsætisráðherra
flutti 17. júní siðastliðinn, rifjaði hann m. a. upp nokkur
orð Jóns Sigurðssonar, sem vissulega er vert að menn
festi sér í minni. Þau voru á þessa leið:
„Það, sem vér höfum helzt fyrir augum, að
þyrfti til undirbúnings, er almennar framkvæmdir til
að efla atvinnuvegu landsins og gróða landsmanna. —
Enginn getur neitað því, að land vort hefur nægar
og óþrjótandi auðsuppsprettur fyrir dugnaðarmenn,
bæði til lands og sjós, og svo mikið atvinnufrelsi, að
hver og einn getur leitað sér gagns og neytt krafta
sinna, svo sem hann hefur dáð og menningu til. En
ekki verður þess neytt með svo miklu afli og lagi
þegar hver kúrir í sínu horni, eins og þegar margir
eru samtaka og hver leggur sitt fram, til þess að fá
því fram komið, sem mest er í varið og ofvaxið er
einstökum mönnum".
í þessum ummælum Jóns forseta. eins og svo mörg-
um öðrum ummælum hans kemur það glöggt í ljós hví-
Ilka áherzlu hann lagði á samhjálp og samvinnu fjöldans
íil að leysa margháttuð viðfangsefni og efla þannig fram-
farir og hagsæld þjóðarinnar. Jón forseti var einn bezti
boðberi samvinnunnar, sem þjóðin hefur átt.
Reynzla hefur sannarlega staðfest, að ekkert er ör-
uggari undirstaða framfara og hagsældar en að efla
framtak og samhjálp hinna mörgu, en treysta ekki um
of á framtak hmna fáu og sterku Emkaframtakið getur
notið sín vel á mörgum sviðum, en mjög víða þarf sam-
hjálpin og samvinnan einnig að koma til, þegar leysa þarf
hin stærri og margþættari viðfangsefni. Þess vegna þarí
jöfnum höndum að glæða framtak og samhjálp hinna
mörgu.
Þetta er ekki sízt ástæða til að hafa hugfast nú, þar
s-m stjórnarvöldin stefna að því að draga fjármagn og yfii
rað á fáar hendur. Slíkt stuðlar að bví að lama framtak
iiiiina mörgu og möguleika þeirra iil samhjálpar. Slík>
íeur, draga úr því átaki og afli, sem annars væri hægt
að leggja fram til uppbyggingar Það mun enn reynast
rétt, sem Jón forseti sagði fyrii 100 árum, að aldrei
verður frelsisins neytt „með svo mik.u afli og lagi, þegat
hver kúrir í sínu horni, eins og þegar margir eru sam
taka og hver leggur sitt fram, cil 'pess að fá þvi fram
komið, sem mest er í varið og of mxið er einstökum
mönnum“.
Biskup í Skáihoiti
ÞAÐ KOM glöggt íram i ræðu buKups, er hann veittj
Skálholtsstað móttöku fyrir hönd kirkjunnar, að mark
mið hennar verður að endurreisa þai biskupsstólinn.
Þetta sama kemur einnig fram i ályktun kirkjuráðs
er það gerði á fundi sínum 19. þ. n. um framtíð Skái
holts sem kirkjulegrar miðstöðvar
Hins vegar kemur það fram næo> í ræðu biskups o
ályktun kirkjuráðs, að eigi skuli rasað um ráð frair
beldur fyrst tekin ákvörðun um andurreistan biskupstó‘
Skálholti eftir að athugað hefur verið. hvernig ha>
muni falla bezt inn í framtíðarskipun xirkiulegra mála
Þetta er hyggilegt En svo nmn 'nörgum finnást
eigi hafj Skálholt heimt að öllu tyrr. stöðu sina fyrr e,
þar er bæði skóli og biskupssetur
j Vér hugsum með fögnuði til
þeirrar sögu, sem er framundan
Ávarp forseta íslands að lokinni vígslu Skálholtskirkju 21. þ.m.
Herra bisfcup, gáðir fslendingar
og gestir!
Tuttugasta öldin er liin nýja
landnáensöld íslands. Á fáum ára-
tugum hefur þjóðin reist fleiri,
veglegri og varanlegri byggingar
en dœmi finnast til frá upphafi
íslandsbyggðar, bæði í sveit og
bæ. En í þeirri þróun dróst ikirkj-
an aftur úr allt of víða. Timbur-
kirkjumar, sem leystu torfkirkj-
urnar af hólmi, voru að vísu marg
ar laglegar, en þær hrömuðu
fljétt. Örfáar kirkjur voru úr
varanlegu efni, og þær hafa orðið
þjóðinni kærar. Misræmið mUli
mannabústaða og guðshúss óx og
varð áhyggjuefni. En hvergi var
þó niðurlægingin meir áberandi
en á hinum fornhelga stað, Skál-
holti, þar sem móðurkirkja og
höfuðkirkja Íslands hafði fyrr-
um staðið, enda rúmlega hálf önn
ur öld síðan fjárkláði, móðuharð
indi og önnur áiföll höfðu kippt
fótunum, fjárhagslega undan
stólnum. Sú raunasaga verður
hér ekki rakin nánar.
Við batnandi hag hafa breyt-
ingar orðið í þessu efni. Veglegar
kirkjur hafa risið og eru enn að
rísa víðs vegar um land, úr var-
anlegu efni, sem standast mun
tímans tönn um ókomnar aldir.
Það er gleðiefni hvað almenning-
ur hefur sýnt mikinn áhuga og
fórnfýsi um kirkjubyggingar, og
ékki slður hitt, hve samtaká fólk
, er almehnt um þessi mál, þó hér
-' sé á stundum fleira 'gétt' aðí'á-
greiningsefni en nauðsyn ber til.
Kirkjan er einingarafl með þjóð
vorri. Án kirkju vilja cnenn ekki
vera, kirkju, sem setur svip sinn
á byggðarlagið, kirkju, þar sem
safnast er saman á gleði- og al-
vörustundum lífsins tU tilbeiðslu
og sálubótar.
Svo er fyrir þakkandi, að Skál
holt hefur ekki orðið útundan.
Kristnisagan hefur kailað á fram
kvæmdir. Að vísu getum vér ekki
byggt upp hvern sögustað. En
Skálholt er í kirkjusögunni sam-
bærilegt við Þingvelli í stiórn-
málasögunni, og þannig í sveit
sett, að staðurinn getur jafnt
þjónað nútíð og framtíð sem for-
tíðinni. Staðurinn er miðsveitis
milli heiða og jökla, fjalls og
fjöru. í breiðasta héraði landsins,
sem á mikla og örugga framtíð
fyrir höndum. Til Skálholts ligg-
ur greið kirkjugata. En viðfangs-
efnið var ofvjða öðrum en þjóð-
inni í heild. Ríkisstjórnir, Al-
þingi og allur almenningur, með
tilstyrk einstakra manna og
frændþjóða vorra á Norðurlönd
u«n, hafa lagzt á eitt um að gera

*
Forsetl íslands, Ásgelr Ásgeirsson, flytur ávarp í Skálholtskirkju.
þá. v.eglegu kirkju, sem biskup
íslánds hefur nú vígt fyrir
stundu. Vér erum hér saman-
komin tU að fagna miklum at-
burði, jafnvel tímamótum í sögu
íslenzkrar þjóðkirkju.
Skálholtskirkja var og verður
dómikirkja. Minna nafn hæfir
henni ekki. Hún er nú veglegasta
kirkja á voru landi svo sem áður
var. Kirkjusmíðin hefur tekizt
með ágætum. Kirkjan er fögur og
tignarleg, og á þó eftir að íklæff-
ast fullum skrúða. Hún minnir á
dómkirkju Brynjólfs biskups
Hún helgast af mikilli sögu. Hér
er heilagur völlur, sami grunnur
og allar eldri Skálholtskirkjur
hafa staðið á. Hér reika svipir
margra hinna ágætustu manna
fortíðarinnar. Kirkjan er ný-
byggð og nývígð, og þó finnst
mér, á þessari stundu, hún vera
aldagömul. Hin ósýnilega Skál-
holtskirkja hefur alltaf fyrirfund-
ist, og stígur nú fram í allri sinni
tign, þegar þokunni léttir. Móðu
harðindum Skálholtsstaðar er af
létt, slitinn örlagaþráður knýtt-
ur á ný og endurvígður. Vér
hugsum nú ekki síður með fögn
uði til þeirrar sögu, sem er fram
undan en hinnar, sem er liðin
og skráð.
Ég tók óðan n-okkuð djúpt í ár-
inni um tímamót í íslenzkri
kirkjusögu. En þá átti ég við,
að þessi hátíð er tvíþætt. Annars
vegar kirkjuvígsla og fyrsta
skóflustunga að nýjum Skálholts
skóla, og hins vegar afhending
Skálholtsstaðar með meðgjöf í
hendur þjóðkirkjunni, sem fram
fer innan stundar Þróunin er
skýr. Þjóð-kirkjan fær vaxandi
sjálfsstjóm, og hefur nú þegar
meira sjálfstæði gagnvart ríkis-
valdinu en átt hefur sér stað frá
siðaskiptum. Þessi þróun er bæði
æskileg og áhættulaus. Þjóðkirkj
an er enginn keppinautur hins
veraldlega valds Hennar starf er
að efla trú bæta siði og styrkja
íslenzka þjóðmenningu Eins og
kirkjan hefur «ú verið vígð, á
hún aftur að vígja oss tb imann-
dóms og þegnskapar. hjálpa oss
til að rata veginn, nálgast sann-
leikann, og bera tilhlýðilega lotn-
ingu fyrir lífinu og tilverunnar
hinztu rökum.
Vér árnum öll einhuga, þjóð-
kirkju íslands og Skálholtsstað,
gæfu og gengis í Guðs nafni.
lyktun kirkjuráðs um
Á fundi sínum 19. júlí 1963 sam
þykkti Kirkjuráð einróma álykt-
un þá, sem hér fer á eftir:
,,Kirkjuráð lítur svo á, að fram
tíð hinnar íslenzku þjóð-kirkju sé
nátengd viðreisn þeirri, sem nú
et hafin í Skálholti og telur því
að haga beri einstöku-m fram-
kvæmdum með tilliti til heildar-
skipulags staðarins og þess mark
miðs. að hann verði alhliða menn
ir.garmiðstöð og aflgjafi i kristni
lífi þjóarinnar.
' Telur Kirkjuráð, að frumskil-
yrði þess, að því markmiði verði
náð sé, að í Skálholti verði kirkju-
leg miðstöð í sem fyllstum mæli
og hafi kirkjan þar svo góða starfs
aðstöðu, er framast má verða, og
hafi á að skipa sem fullkomnustu
starfsliffi og forustu.
Leggur þvi Kirkjuráð til:
1. að komið verði upp lýðháskóla,
er starfi í anda hinnar norrænu
lýðháskólahreyfingar jafnframt því
að hann þjálfi starfslið handa kirkj
unni (safnaðarmenn ýmiss konar
og þá ein-kum leiðbeinendur fyrir
æskulýðinn).
í sambandi við skólann fari fra’m
námskeiðsstarfsemi og mót sero
haldin kunna að verða fyrir mn-
lenda og erlenda þátttakendur.
2. að komið verði upp mennta-
skóla, er nái einnig yfir miðskóla
stigið. Skólinn stefnj að því með
kennslu sinni og uppeldisáhnfum.
að nemendur mótist þar af kristi-
legri lífsskoðun og verði að öðru
jöfnu hæfari til guðfræðináms
3. aðkoma upp prestaskóla (pas-
Framhald á 13 sfðu.
T í M I N N, þriðjudagurínn 23. júli 1963. —
/