Tíminn - 18.08.1963, Síða 6

Hótel Borg
Jóhannes Jósefsson glímu-
kappi átti nýlega áttræðisaf-
mæli. í tilefni af því er vert
að minnast þess, að Jóhannes
notaði fé það, sem hann haföi
aflað sér með karlmennsku
sinni og íþróttum, til að reisa
Hótel Borg, sem var hin merki
legasta framkvæmd á sínum
tima. Hótel Borg setti menn-
ingarbrag í Reykjavík og jók
álit þjóðarinnar í augum
margra erlendra ferðamanna,
sem hingað komu. Jóhannes
heiur selt Hótel Borg fyrir
noai&u, en rekstri hennar er
haldið vel í horfinu af hinum
nýju eigendum hennar.
Vert er að geta þess, aö Jó-
hannesi hefði orðið stórum
örðugra en ella að ráðast í
þessa framkvæmd og hún ef
til vill orðið honum ókleif, ef
hann hefði ekki notið góðrar
fyrirgreiðslu ríkisvaldsins.
Jónas Jónsson var þá mennta-
og dómsmálaráðherra og
studdi Jóhannes á margan
hátt í þessu merka brautryðj-
endastarfi hans.
Talsvert brestur hins vegar
á það, svo að ekki sé meira
sagt, að núverandi ríkisstjórn
sýni svipaðan stuðning í sam-
bandi við byggingu Hótel
Sögu, sem er álika merkileg
og nauðsynleg framkvæmd nú
og Hótel Borg var á sinni tíð.
Aukning gistihúsa er nauð-
synleg vegna sívaxandi ferða-
mannastraums til landsins.
Það myndi áreiðanlega borga
sig vel fyrir þjóðarheildina, ef
veitt væri lánsfé, sem svaráði'
andvirði tveggja til þriggja,
bogara, til að bæta móttöku-
skilyrði fyrir ferðamenn, m.a.
út um landið. Það hvetur
menn hins vegar ekki til að
ráðast í þessa atvinnugrein,
sem á að geta orðið stór og
vaxandi í framtiðinni, ef látið
er ógert að tryggja henni við-
unandi lánsfé, eins og á sér
stað með Hótel Sögu.
Verkfall blaðamanna
Nýlega er lokið tveggja
vlkna löngu verkfalli blaða-
manna. Sennilega hefði aldr-
ei komið til þess, ef sátta-
semjari hefði byrjað nógu
snemma á sáttaumleitunum.
Þetta er augljóst dæmi þess,
aö sáttaumleltanir i sam-
bandi við vinnudeilur eru hér
i hreinasta ólagi. Þær byrja
yfirleitt ekki fyrr en alveg er
komið að verkfalli og eru sið-
an oft látnar liggja niðri vik-
um saman eftir að verkfall er
hafið. Þessu þarf að breyta.
Sáttaumleitanir þurfa að
byrja miklu fyrr og fylgja
þeim fastar eftir.
Mikið er nú rætt um endur-
skoðun vinnulöggjafarinnar. í
herbúðum Sjálfstæðisflokks-
ins er talað um, að flokkurinn
geti ekki losað sig við draug-
ana, en svo kallar Mbl. for-
ustumenn Alþýðuflokksins,
íyrr en búið sé að nota þá til
að koma á nýrri og strangari
vinnulöggjöf. Margt í vinnu-
löggjöfinni þarf að breytast,
en að þeim breytingum á að
vinna eins og í nágrannalönd
um okkar. Samtök vinnuveit-
enda og launþega eiga að
koma sér saman um megin-
drætti nýrra reglna um kaup-
deilur og verkföll. Viðræður
umræddra aðila um þetta
efni þarf að hefja sem fyrst.
Hitt væri rangt og háskalegt,
að Alþingi færi að skipta sér
af málinu áður en slíkir samn
ingar hefðu verið þrautreynd-
ir, og þó allra helzt ef sett
yrði löggjöf, er annar aðilinn
teldi ósanngjarna. Sambúðar-
mál stéttanna á aö leysa með
samningum og samkomulagi,
en ekki með valdboði annars
aðilans, sem kann að hafa
þingmeirihluta að baki sér í
dag, en missir hann svo ef til
vill á morgun. Slikt gæti leitt
til aukinna stéttarátaka og
hefndaraðgerða á vixl.
Núgildandi vinnulöggjöf
var sett i fullu samráði vlð
báða aðila. Þá leikreglu á ekki
að brjóta.
Mikil ótíðindi
Um langt skeið hafa ekki
gerzt hérlendis meiri ótlðindi
en þau, að rikisstjórnin virð-
ist hafa ákveðið að veita Atl-
antshafsbandalaginu leyfi til
að koma upp flota- og kaf-
bátastöð í Hvalfirði. Atlants-
hafsbandalagið hefur oft far-
ið fram á þetta áður, en því
verið hafnað, enda Framsókn-
arflokkurinn þá setið i stjórn.
Enn síður er ástæða til þess að
veróa við óskum um þetta nú
en áöur, þar sem frjðarhorfur
virðast nú batnandi eftir sam
komulagið um tilraunabann-
ið. Af byggingu flota- og kaf-
bátastöðvar í Hvalfirði, mun
augljóslega hljótast þrennt:
1. ísland verður til þess að
stuðla að auknu vígbúnaðar-
kapphlaupi, þegar friðarhorf-
ur eru að batna. Slíkt gæti
orðið til að auka spennu og
tortryggni stórveldanna að
nýju.
2. ísland yrði miklu fremur
en ella skotmark vetnis-
sprengju, ef til stríðs kæmi.
Moore aðmíráll lýsti því I við-
tali við blaðamenn í fyrra, að
Keflavíkurflugvöllur væri svo
litil varnarstöð, að vart yrði
varpað á hana kjarnorku-
sprengju. Um kafbáta- og
flotastöð gildir vitanlega allt
öðru máli, þar sem t.d. flug-
skeytakafbátar eru ein helztu
árásarvopn nútimans.
3. Miklu örðugra yrði að
framfylgja þeirri, yfirlýstu
stefnu allra flokka að láta
herinn fara, þegar friðvæn-
legra yrði I heiminum. Erlend-
ur hernaðaraðili, sem hefur
komið sér upp kafbáta- og
flotastöð í Hvalfirði mun ó-
gjarnan vilja láta hana af
hendi.
Geymslurúmið verð-
ur þrefaldað
Stj órnarblöðin reyna að
■
HÓTEL BORG
beita hinum furðulegustu
blekkingum til að gera lítið úr
þeim framkvæmdum, sem
stjórnin virðist staðráðin í að
leyfa Nato nú þegar. Helzt er
látið líta svo út, að hér sé að-
eins um að ræða endurnýjun
á þeirri olíustöð, sem fyrir er
i Hvalfirði og herinn hefu:
þar á leí'gu?rffið"|é^tí er, 'St
býggð vérð;fjf;l^ ný^’g'ííuftöð, er
mun taka tvöfalt meira magn
en sú stöð tekur, sem talað er
um að endurnýja. Um helm-
ingur gömlu stöðvarinnar hef
ur líka nýlega verið endur-
bættur og þarfnast ekki end-
urnýjunar um langa framtíð.
„Endurnýjunin", sem stjórn-
arblöðin tala um, er því raun-
verulega fólgin í því, að
geimslurúm fyrir olíu I Hval-
firði verður um það bil þre-
faldað.
Hverjum dettur í hug, að
ráðizt sé í þá framkvæmd að
auka þannig geymslurúmið,
nema annað meira sé í ráði
en að auka birgðirnar, sem
hafa reynzt nægar til þessa,
þótt þær væru ekki nema y3
af því, sem nú er ráWn"”'t að
geyma í Hvalfirð’n
Legufærin
Aukning olíugeyma í Hval-
firði, er ekki nema nokkur
hluti þeirra framkvæmda,
sem fyrirhugaðar eru. Til við-
bótar á að byggja stóra haf-
skipabryggju eða bryggjúr. og
a.m.k. 4—5 botnfest legufæri.
í Hvalfirði er nú fyrir eltt
iegufæri, sem er ætlað olíu-
skipum og fullnægir alveg
þörfum oliustöðvar, þar sem
einnig á að reisa bryggju, sem
stðr skip eiga að geta notað.
Vegna ollustöðvar eru hin
nýju legufæri þvi alveg óþörf.
Hinum nýju legufærum á að
fylgja sú kvöð samkvæmt frá-
sögn stjórnarblaðanna, „að
þau má ekki nota nema með
sérstöku leyfi rikisstjórnar-
innar hverju sinni og þegar
sérstök nauðsyn krefur.“
Þessi kvöð væri vissulega ó-
þörf, ef legufærin ætti aðeins
að nota fyrir olíuskip. Kvöð
•’þfes'i1 l¥r" sétö eihgöngu vegna
þess, að legufærin eru ætluð
kafbátum og herskipum,
enda lýsti utanrikisráðherra
yfir því í viðtalí slnu við full-
trúa Framsóknarflokksins, að
þau yrðu notuð þannig, ef
ískyggilegá þætti horfa. Það
getur svo hver sagt sér sjálf-
ur, hvort ríkisstjórn, er leyfir
byggingu botnfestu legufær.
anna, myndi neita um leyfi til
að nota þau, ef fram á það
yrði farið.
Legufærin þýða það, að
hægt verður að gera Hval-
fjörð að kafbátalægi með
fárra minútna fyrirvara.
Aðeins áfangi
Þær framkvæmdir, sem hér
eru ráðgerðar, munu kosta
mörg hundruð millj. kr. Hver
og einn getur sagt sér það
sjálfur, að Nato myndi ekki
leggja slíkt fé af mörkum,
nema það ætlaði sér að hafa
bækistöð í Hvalfirði til fram-
búðar og stækka hana eftir
þörfum.
Hershöfðingjarnir í Nato
hafa oft farið fram á það að
mega reisa öfluga flotastöð í
Hvalfirði, jafnvel að sprengja
þar inn í fjöll skotfærageymsl
ur og kafbátalægi. Fyllsta á-
stæða er til að ætla, að þær
framkvæmdir, sem nú eru fyr
irhugaðar, séu aðeins upnhaf
að öðru meira. Af pólitlskum
ástæðum þykir hins vegar
heppilegast að framkvæma
UM MENN OG MALEFNl
verkið í áföngum. Það, sem
stefnt er að„ sé m.ö.o. fram-
tíðarstöð fyrir flota og kaf-
báta Atlantshafsbandalags-
ríkjanna á Norður-Atlants-
hafi.
Afstaða Framsóknar
flokksins.
Eins og áður hefur verið
rakið, hafa oft .áður komið
fram óskir frá Nato um, að
það fengi leyfi til að reisa öfl-
uga flotastöð í Hvalfirði.
Þessu hefur verið hafnað
vegna þess, að Framsóknar-
flokkurinn átti fulltrúa í þeim
ríkisstjórnum, sem þá fóru
með völd. Framsóknarflokkur
inn hefur aldrei viljað ljá
máls á því, að aukin yrðu
neins konar hernaðarleg
mannvirki í Hvalfirði, og vís-
ast því til stuðnings til þeirra
1 öksemda, sem greint er frá
aér á undan. í samræmi við
baö brá Framsóknarflokkur-
nn fljótt við, er hann fékk
réttir af fyrirætlunum ríkis-
tjórnarinnar, og varð hann
ýrsti aðilinn til að mótmæla
þeim.
Sjálfstæðisflokkurinn og A1
þýðuflokkurinn hafa áður
staðið með Framsóknarflokkn
um i því að neita Nato um að
auka herbúnað í Hvalfirði. Nú
hafa þeir illu heilli breytt um
stefnu. Það breytir hins vegar
ekki neitt afstöðu Framsókn-
arflokksins.
Á NATO að ráða?
v -J'tt
í Morgunblaðihu er nú hald
ið uppi þeim áróðri, að það
séu svik við Nato að vilja
ekki leyfa umræddar fram-
kvæmdir í Hvalfiröi. Stefna
þelrra, sem standa að Mbl., er
bersýnilega sú, að það eigi að
leyfa allt, sem Nato fer fram
á. Sú virðist orðin stefna
þeirra manna, sem ráða Sjálf
stæðisflokknum og þar með
ríkisstjórninni. Af því má vel
marka, að ekki mun standa á
ríkisstjórninni að leyfa flota-
stöð og kafbátastöð í Hval-
firði.
Ríkisstjórnir annarra Nato-
landa fara hins vegar öðru
vísi að. Þær gera sér ljóst, að
hershöfðingjarnir í Nato eru
kröfuharðir og misvitrir, og
að meta verður kröfur þeirra
í því ljósi. Engin stjórn er
skuldbundin til að fallast á
annað en það, sem hún sjálf
vill og telur rétt. Allar ríkis-
stjórnir Natolandanna hafa
lika hafnað meiru og minna
af kröfum Nato um framlög,
herskyldutíma, og erlendar
herstöðvar. Ekki sízt hafa
ríkisstjórnir Noregs og Dan-
merkur gert þetta.
Forráðamenn Sjálfstæðis-
flokksins og Alþýðuflokksins
eru hins vegar á öðru máli.
Þeir telja rétt að gefa hers-
höfðingjum Nato algert sjálf-
dæmi. Það, sem þeir biðja
um, skulu þeir fá. Þessi stefna
er nú prédikuð í Mbl., og
Framsóknarflokkurinn áfelld
ur fyrir að vilja ekki fylgja
henni. Það sýnir bezt þá
hættu, sem hér er á ferðum,
ef þjóðin bregður ekki við
fljótt og einbeittlega.
T f M I N N, sunnudagurinn 18. ágúst 1963. —
6