Tíminn - 18.08.1963, Blaðsíða 7

útgefc ndl: FRAMSÓKNÖRHLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason _ Kitstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Frétta-
stjóri: Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Davíðsson.
Ritstjórnarskrifstofur f Eddu húsinu. símar 18300—18305 Skrif
stofur Bankastr 7 Afgr.sími 12323 Augl., simi 19523 Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 65.00 á mán. innan-
lands. t lausasölu kr 4.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f —
Kaupmönnum vantreyst
Engin blöS komu út að þessu sinni á hátíðisdegi verzl-
unarmannastéttarinnar vegna blaðamannaverkfallsins.
Meðal verzlunarmanna hefur verið haít. orð á því, að þetta
hafi verið heppilegt fyrir Sjálfstæðisflokkinn.
Fram að þessu hafa forkólfar Sjálfstæðisflokksins verið
nær óþreytandi í því að lýsa yfir trú sinni á frjálsa verzl-
un og frjálsa samkeppni. Þeir hafa sagzt hafa fyllsta
traust til kaupmanna og annarra milliliða. Þessir aðilar
myndu tryggja almenningi hagstæðast verðlag og bezta
þjónustu, ef þeir fengu að njóta sín í írjálsri samkeppni.
Þegar á hólminn kemur, trúa forkólfar Sjálfstæðis-
flokksins bersýnilega ekki á þessi slagorð sín.
Hér hefur um langt skeið venð haldið uppi verðlags-
höftum. Þetta hefur verið byggt á því, að vöruframboð
væri a. m. k. öðru hvoru ónógt og því gæti frjáls sam-
keppni ekki fyllilega notið sín. Undir svipuðum kringum-
stæðum hefur verðlagshöftum verið beitt í nágranna-
löndum okkar. Þar hefur hins vegar verið dregið úr
þeim í hlutfalli við aukið vöruframboð. Nú eru því sama
cg engin verðlagshöft í nágrannalöndum okkar, nema
helzt í sambandi við húsnæði.
Ríkisstjórnin segist nú vera búin að tryggja fullnægj-
andi vörpframboð, enda ekki neitt kraftaverk vegna góð-
ærisins við sjávarsíðuna. Samt heldur hún sama dauða-
haldi í verðlagshöftin og fyrr.
Þetta getur ekki stafað af öðru en því, að forráðamenn
Sjálfstæðisflokksins, sem öllu ráða um stefnu stjórnar-
innar, vantreysta frjálsri verzlun og frjálsri samkeppni,
þegar á hólminn kemur. Þeir telja íslenzka kaupmenn
cg verzlunarmenn ekki verðskulda sama traust og t. d.
stjórnir Danmerkur, Noregs og Svíþjóðar sýna kaup-
mönnum og verzlunarmönnum í þeim löndum.
Þetta mat forráðamanna Sjálfstæðisflokksins á íslenzk-
um kaupmönnum og verzlunarmönnum liggur nú eins
lióst fyrir og verða má.
Forráðamenn Sjálfstæðisflokksins hafa því vafalaust
ekki verið neitt hryggir yfir því. að angin blöð komu út
á hátíðisdegi verzlunarmanna og þeir gátu því sparað
sér öll orð um þessi mál.
Guðmundur í.
Stjórnarblöðin keppast nú við að bera á móti því, að
lun fyrirhuguðu legufæri í Hvalfiiði séu ætluð her-
skipum.
Guðmundur í. Guðmundsson utanríkisráðherra hefur
hins vegar lýst yfir því, fyrst i viðtali við fulltrúa frá
Framsóknarflokknum og síðar i viðtali við fulltrúa frá
Alþýðubandalaginu að hin fydrliuguðu legufæri séu
ætluð herskipum eða kafbátum. ef nauðsyn þykir bera
til, en til þess að tryggja það, að betta verði ekki mis-
notað, verði notkun þeirra háð sórstoku leyfi ríkisstjórn-
arinnar hverju sinni. Hver og einn getur svo dæmt af
atburðum undangenginna daga hvort stjórnin muni synja
um leyfi, ef Nato biður um það
Guðmundur í. hefur ekki verið talinn sérlega vandaður
í umgengni við sannleikann. Það er kaldhæðni örlaganna,
að stjórnarblöðin skuli reyna að geva hann að ósanninda-
manni, þegar hann áreiðanlega segir satt.
Waiter Lippman?! ritar um al|?|éðamál:B
Verða Bandaríkin að draga úr
aðstoð og fjárfestingu erlendis?
Ireiðslujöfnuður þeirra er stöðugt óhagsfæður,

DILLON, fjármálaráðherra
IRÁÐSTAFANIR þær, sem
Bandaríkjastjórn hefur nýlega
gert í baróttunni við hallann á
greiðslujöfnuðinum vlð út-
lönd, eru bersýnilega aðeins
til bráðabirgða. Óhjákvæmi-
legt var að hafast eitthvað
að, þar sem hallinn minnk-
aði ekki á s.l. ári. En eins og
ástatt er í alþjóðlegum fjár-
málum voru bráðabirgðaráð-
stafanir einar taldar heppi-
legar.
Alvarlegust og líklegust til
áhrifa er uppástungan um að
draga úr straumi dollara frá
Bandaríkjunum til fjárfest-
ingar erlendis. Þessum á-
rangri á að ná með því að
skattleggja sölu útlendinga á
erl. verðbréfum til langs tíma
á bandarískum markaði.
Þessi skattur á að gilda í tvö
ár og renna út 16. ágúst 1965.
Hann gerir útlendingum dýr-
ara að afla sér fjár á banda-
rískum peningamarkaði. Ekki
á þó að hrófla við beinni fjár
festingu bandarískra fyrir-
tækja í verksmiðjubygging-
um og tækjum erlendis.
ENGINN getur verið viss
um að ráðstafanirnar og á-
hrif þeirra á fjármálaástand-
ið leiði til greiðslujafnaðar á
þessum tveimur árum. Jafn-
yel þó að svo verði, „munum
við“, eins og forsetinn hefir
orðað það, „verða að minnka
þann dollaraforða, sem við
sjáum öðrum þjóðum fyrir,
samtímis því, sem við vinnum
bug á greiðsluhallanum"
Þetta leiðir til alvarlegra tak-
markana á heimsviðskiptun-
um og efnahagslegri þróun.
Verði vart samdráttaráhrifa,
sem líklegt er ,verður þörf á
víðtækum endurbótum á al-
þjóðlegum peningaviðskipt-
um.
Ef til vill er rétt að segja,
að Bandaríkjastjórn hafi til
þessa verið andstæð slíkum
endurbótum en Bretar óskað
þeirra, en þeir hafa, ásamt
okkur, þann erfiða heiður
og þau þungbæru forréttindi
að sjá heiminum fyrir vara-
gjaldeyrisforða. Margir banda
í'ískir sérfræðingar, bæði í
ríkisstjórn og utan hennar,
eru fylgjandi umfangsmikl-
um endurbótum. Að undan-
förnu hefir forsetinn sýnt
mikinn áhuga í þessu efni.
Afstaða forráðamanna
bandaríska fjármálaráðuneyt
isins hefir verið sú, að frjáls-
ar umræður uir allar stór-
vægilegar breytingar á pen-
ingaviðskiptakerfi heimsins
muni draga úr trú manna á
dollarann og varanleika hans
Einu heilbrigðu og öruggu
ráðstafanirnar séu þær, sem
unnt er að undirbúa „prívat“
og framkvæma með sem allra
minnstu almennu umtali, en
samkomulagi við fjármálaráð
herra annarra landa og
stjórnendur aðaibanka.
FORRÁÐAMENN fjármála-
ráðuneytisins vona, að unnt
verði að halda við traustinu
á dollarann með gömlu
kunnu bankareglunni að láta
ekki kvisast neitt, sem geti
vakið efa um stöðu dollarans
Ef til vill verði nauðsynlegt
aö gera ráðstafanir til að
auka varaforðann, sem liggi
að baki alþjóðlega peninga-
viðskiptakerfinu, en um þess
ar ráðstafanir megi ekki ræða
opinberlega eða láta í veðri
vaka að þær séu sérlega mikil
vægar. Það álit verði að ríkja,
að kerfið sé óbreytanlegt og
óbifandi. Við verðum því að
fylgja þeirri reglu ,að endur-
bætur á peningaviðskipta-
kerfinu komi eftir að við höf-
um ráðið niðurlögum greiðslu
hallans, en ekki fyrr.
Þar seni forstöðumenn fjár
málaráðuneytisins fylgja þess
ari ströngu meginreglu, hafa
þeir verið önnum kafnir við
að athuga um aðferðir til að
vernda dollarann fyrir árás-
um af hálfu aðvífandi brask-
ara. Þeir hafa í þessu efni
mætt aðdáunarverðum skiln-
ingi og samvinnuvilja hjá
ráðamönnum erlendra aðal-
banka og eriendum fjármála-
ráðherrum, ekki sízt af hálfu
Frakka. En aðferðirnar hafa
ekki verið til þess ætlaðar að
leysa grunnvandann um
greiðsluhallann. 12. júlí s.l.
sagði Douglas Dillon fjár-
málaráðherra á fundi með
fjárhagsnefnd þingsins, að
framfarirnar hafi „verið svo
hægar og skrykkjóttar á liðnu
ári, að vonbrigðum olli.“
ÞETTA er ástæðan fyrir
því, að forsetinn hefir flutt
þinginu sinn langa boðskap.
en þar er m.a. uppástungan
um tveggja ára skattheimt-
una, sem á að draga úr fjár-
festingu Bandaríkjamanna ei
lendis. Þrátt fyrir ákafar
og ítrekaðar tilrauntr, er
greiðsluhalli Bandaríkjanna
í raun og veru um milljarð
dollara meiri en fram kemur.
Yfirlitið innifelur ýmislegt
það, sem Dillon fjármálaráð-
herra nefnir „sérstakar ráð-
stafanir“, og ekki er unnt að
endurtaka hvað eftir annað
með stuttu millibili. Þannig
hefir verið um að ræða
greiðslu gamalla skulda áður
en gert var ráð fyrir og fyrir-
framgreiðslu vopnasendinga.
Séu þessar „sérstöku ráð-
stafanir" undan skildar, er
greiðsluhallinn á þessu ári
enn álíka mikill og hann var
1962, en það var til muna of
mikið. Vegna þessa á stjórnin
við það erfiða viðfangsefni
að glíma að reyna að auka
útflutning Bandaríkjanna,
örva erlenda fjárfestingu í
Bandaríkjunum og draga um
leið úr dollarastrauminum úr
landi, og þá einkum með
þrennu móti:
1. Lækka hernaðarútgjöld-
in erlendis, en þau nema úr
um 2,4 milljörðum dollara á
ári.
2. Lækka fjárhagsaðstoð
við erlendar þjóðir ,en hún
nemur nú um 3,5 milljörðum
dollar á ári.
3. Lækka einkafjárfestingu
Bandaríkjamanna erlendis.
en hún nemur nú um 2,5
milljörðum dollara á ári.
ÞAÐ er erfitt verkefni, sem
forsetinn og fjármálaráðherr
ann hafa tekizt á hendur
enda þótt þeir reyni að láta
líta út fyrir að þeir séu von-
góðir um árangur. Ekki er
auðvelt að tryggja mikla
aukningu útflutnings einmitt
þegar svo stendur á, að sam-
keppni milli landa er mjög
harðnandi. Hernaðarútgjöid-
in er ekki unnt að lækka fyrri
en — og því aðeins — að mun
víðtækara samkomulag náist
við valdamenn Sovétrikjanna
en orðið er, og útlit er fyrir
að svo stöddu. Fjárhagsað-
stoð við erlendar þjóðir virð-
Framhald á 13. slSu.
T f M I N N, sunnudagurinn 18. ágúst 1963. —
J
/.!