Tíminn - 28.08.1963, Blaðsíða 7

Útgefcndi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Árnason — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Frétta-
stjóri: Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Davíðsson.
Ritstjómarskriistofur í Eddu húsinu, simar 18300—18305. Skrif
stofur Bankastr. 7. Afgr.sími 12323 Augl., sími 19523 Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 65.00 á mán. innan-
lands t Iausasölu kr. 4.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f —
Vandamál bænda
Um þessar mundir er að ljúka kosningum fulltrúa, sem
eiga sæti á aðalfundi Stéttarsambands bænda. Þessir full-
trúar eru kosnir á tveggja ára fresti og er stjórn sam-
bandsins kjörin til sama tíma. Stjórnarkjör fer fram á
íyrsta þingi eftir kjör fulltrúa. Ný stjórn verður því kjör-
in á aðalfundinum nú, en hann verður haldinn snemma
að landbúnaðinum að undanförnu Þessi mál mun bera
í næsta mánuði.
Fyrir aðalfundinum nú munu liggja óvenjulega stór
vandamál, sem stafa af því, að mjög hefur verið þrengt
hæst:
1. Leiðrétting á verðlagsgrundveilinum, sem afurðaverSið
til bænda byggist á. Sá grundvöilur, sem nú er miðað
við, er á margan hátt svo rangur, að bændur bera stór-
um minna frá borði en réttmætt er.
2. Landbúnaðinum verði tryggt stóraukin stofnlán, er
veitt verði til lengri tíma og með lægri vöxtum en nú
á sér stað. í öllum nálægum löndwm eru landbúnaðin-
um tryggð sérstaklega hagstæð kjör á stofnlánum, sem
stafar af því, að hann þarf tiltölulega meira fjármagn
og skilar arði síðar en aðrir atvinnuvegir. Hér hafa
vextir verið stórhækkaðir á stofnlánum og lánstíminn
verið styttur, enda býr íslenzkur landbúnaður nú við
verri kjör í þessum efnum en landbúnaður nokkurra
annarra nágrannaþjóða okkar Á sama tíma er lánsfé
„fryst" í Seðlabankanum, svo að hundruðum millj. kr.
skiptir.
3. Fyrirtækjum þeim, sem annast sölu landbúnaðaraf-
urða, verði tryggð stóraukin afurðalán, svo að hægt sé
að greiða bændum nokkurn veginn fullt verð við af-
hendingu varanna. Sá dráttur, sem nú á sér stað í þess-
um efnum vegna skorts á afurðalánum, veldur bænd-
um miklum erfiðleikum. Alls sfaftar í nágrannalöndum
okkar veifa bankar slík afurðalán eftir þörfum.
Mörg fleiri mikilvæg mál bíða aðaífundar Stéttarsam-
bandsins. Hér hefur aðeins verið drepið á þau, sem mest
eru aðkallandi.
Það er þjcðinni jafnt efnahagsleg sem menningarleg
nauðsyn að landbúnaðurinn sé blómiegur og vaxandi at-
vinnugrein. Þess vegna ber að vænta. að sanngjörnum
óskum bænda um leiðréttingar á málum þeirra, verði vel
tekið, bæði af stjórnarvöldum og öðrum landsmönnum.
Bankahöftin
Þegar núv. ríkisstjórn kom til vaida, var það yfirlýst
stefna hennar að draga úr höftum.
Þeir, sem undanfarið hafa komið ; biðstofur bankanna,
geta gert ser glógga grein fyrir þvi, bvernig þetta loforð
hefur verið efnt.
Þar hafa biðraðirnar aldrei verið eins langar og nú
Ef þannig heldur áfram, væri það ekkert uppnefni á núv
ríkisstjórn að kalla hana biðraðastjórn.
Ástæðan til þessara miklu biðraða er ekki skortur á
lánsfé. Féð er „fryst” í Seðlabankanum, svo hundruð
um millj. kr. skiptir.
Svo hælir stjórnin sér af því að hafa létt af höftum,
þótt þau séu nú meiri en nokkru sinr.i fyrr!
PEREGRMflE WARSTH0RNE: • nnr.-"-.,-
Fer Macmillan næst til Peking?
Hlutverk Breta a'ð vinna ad bættri sambúð víð Kínverja?
YFIR lífi okkar vofir ægileg-
ur skuggi af mekki kjarnorku-
sprenginga og af þeim sökum
ht.iótum vig að fyllast fögnuði
og r.ýrri von í hvert sinn, sem
geisli rýfur rökkrið, hversu
daufur sem hann kann að vera.
Takrnarkag bann við kjamorku
tiirauíium er tvímælalaust slík
ur vonarbjarmi.
Flestir okkar eru nú í sumar-
leyfi eða í þann veginn að hefja
það. Vig erum því ánægð með
þetta eins og það er. Engan fýs
ir ag gruna það, sem vel er
gert. Þetta á þó ef til vill enn
betur við um leiðtoga þjóðanna
en þegnana sjálfa. Stjórnir að-
ildarríkjanna þriggja leggja
eins og sakir standa mesta á-
herzlu á að gylla kosti bannsins
og gera litið úr hættunum, sem
eru þvi samfara.
Macmillan mistekst flest
heima fyrir og fýsir því að færa
sönnur á, ag honum geti enn
vel tekizt á erlendum vettvangi
Kennedy getur átt ,von á að
heiftarlegar kynþáttaóeirðir
brjótist út í landi hans þegar
á þessu sumri og honum er því
kappsmál, að þag gerist ekki
samtímis þvi, sem að steðja
erfið vandkvæði út á við. For-
seti Baridaríkjanna býr í fyrsta
sinn eflir stríðig við þær að-
stæður, að honum hlýtur að
vera umbugað um að ná sam-
komulagi út á við, jafnvel þó
að þvi fylgi nokkur áhætta
Hugsum okkur til dæmis erfið
leika hans, ef ákafar kynþátta-
deilur br.vtust út í Washington
— sem teljast verður næsta
líklegt, - samtímis endúrnýj-
g uðum átokum út af Berlín.
Ástæður Krustjoffs kunna þó
að vers enn brýnni en ástæður
hin.na leiðtoganna Harðnandi
átök vig Kínverja hljóta að vera
honum mjög mikil hvatning til
að reyna að ná samkomulagi
við Bi-ndaríkjamenn. Það
mmnkaði ekki aðeins líkurnar
á að þeir notfærðu sér erfið-
leika hans, heldur hlýtur hann
að vera síðúr uggandi í átökun
ura við Kínverja ef hann er sér
þess meðvitandi, að hinn vest-
ræni heimur er á hans bandi
ÞEGAR litið er á þessar á
stæður tyrir samKomulagi aust
urs og vesturs, að minnsta ko-sti
i svip, kemur það ekki á óvænt
að öllum þremur ríkisstjórnun-
um skul þykja samkomulagið
um Hlraunabannið sérlega
heppilegt Það hefir þann mikla
kost, að bæta andrúmsloftig ti)
nsuna, bæði áferðar og í raun
og veru, án þess að breyta
r.okkru um jafnvægi máttarins.
Sennilega má færa rök fyrir
að meiri árangurs megi ekki
með neinni sanngirni vænta.
jafn harðan hnút og samskipti
þjóða i milli eru reyrð í um
þessar mundir. Hvers vegna
crum við þá sum að burðast
með efasemdir í þessu sam
bandi?
Eg vii taka fram strax, að
ir.ér þykir ekki trúlegt ag fyrir
Krustjcfí vaki nein annarleg
sjónarmið í þessu sambandi.
Hann vil! eðlilega komast hjá
því af eiga í köldu stríði á
tveimur vígstöðum í senn, og
óskar auðvitað eftir ag komast
hjá þeirri lömun, sem hlýtur að
ieiða af ótakmörkuðu vígbúnað
arkapphlaupi. Þetta þarf ekki
að koma í veg fyrir ag í sam
komulaginu felist veruleg hætta
MACMILLAN
Fyrir seinustu þingkosningar I
Bretlandi styrkti Macmillan mjög
aðstöðu sína með því að fara til
Moskvu og sýna þannig, að hann
vildi gera sitt til að bæta sambúð
stórveldanna. í meðfylgjandi
grein er raett um, hvórt svipað
ferðalag til Peking nú, myndi
ekki bæta aðstöðu Macmillans
fyrir næstu kosningar. Jafnframt
er bent á, hvort ekkl sé vafasamt
fyrir vesturveldin að einangra
Kínverja.
fyrir-Vesturveldin en hagur fyr
ir Rússí sem hvorugur geri
s?r að “vo komnu máli nokkra
skýra grein fyrir.
FYR-Sl skulum við líta á af-
leiðíngarnar í vestri. Við verð-
um ag gera rág fyrir framhald-
andi sar.ikomulagsumleitunum
um bau efni, sem eru hvað
flókriust og geta valdið hvað
me.-lri sundrungu í stjórnmál-
um Evrópu Meðal þessa má
nefna minnkaðan herafla í
Þýzkalandi. ekki-árásar-sátt-
ráála op. jafnvel brotthvarf er-
i’endra herja. Allt getur þetta
vrldið íleitnum grunsemdum
og nagandi ótta innan vest-
rænna samtaka, einkum þó í
Þýzkalandi. Bretar og Banda-
ríkjamenr verði álitnir eiga
upptökin ag þessu og af þeim
sökun kunna Þjóðverjar og
Frakkar að þokast enn næh
hvorir öðrum á næstu mánuð-
um. Svo virtist, sem hin mikla
'mgsjón de Gaulles væri að
verða ag engu, en nú kann hún
ug giæðast alveg nýju og öfl-
ugu lífi.
Bands.ríkjamönnum kann að
virðist aiveg eðlilegt að taka
þessá áhættu á sig til þess að
araga úr vígbúnaðarkapphlaup
Inu En það horfir á annan veg
við fyrir Bretum að verða óhjá-
kvæmiiega fyrir andúð Þjóð
Verja. Fari svo. ag samkomu-
iagsumleitunum verði fram
haldjð — ef til vill seint á
næstá an — undir handleiðslu
Harcids-Wilsons og í þeim anda
sem Verkamgnnaflokkurinn að-
hyllist, gætu áfleiðingarnar orð
ið hinar alvarlegustu, bæði fyr-
ir einingu Evrópuþjóðanna og
þjóðanna beggja vegna Atiants
bafsins.
SENNILEGAR afleiðingar i
austri kunna þó að verða enn
hættulegri en horfur eru á í
Evrópu sjálfri. Þag hefir efa-
laust verig tilgangur Krustjoffs
með undirritun samkomulags-
ins að draga úr útgjöldum við'
vígbúnaðarkapphlaupið til þess
að geta. beint meiru fjármagni
að því ag bæta lífskjörin heima
fynr og auka aðstoð við erlend
ar þjóðir Og þetta er í sjálfu
sér 'lofsverður tilgangur.
En hvernig má búast við að
Krustjcff noti styrkta aðstöðu
heima fyrir og aukið fjárhags-
legt vald út á við? Líklega má
telja, að hann berjist innan
flokksins fyrir einbeittari af-
stöðu en áð'ur gagnvart Kínverj
uni og reyni að einangra Kína
frá vinum þess og bandamönn-
u:n 1 Suður-Austur-Asíu og ann
irs staðar.
Eins og sakir standa hafa
Vesturvcldin tilhneigingu til að
vera þessum sjónarmiðum
hlynnt. Krustjoff virðist vera
tiltolulega hættulaus, ef hann
er borinn saman vig Mao, næst
um „einn af oss“. Þegar Hitler
réðist ? Sovétríkin 1941 var
Stalín fagnað sem sönnum vini
og bandamanni. Þessi afstaða
var skynsamleg 1941 og auðvelt
er að leiða rök að því í dag,
ag hagsmunir Rússa og Vestur
veldanna fari saman þegar um
sé að ræða að annar vitfirringur
só reiðubúinn að ota heiminum
aítur út ; ófæru. Okkur varð á
sú skysss 1941—’45 að' sjá ekki
ncgu snemma fyrir á hvern hátt
Stálín gæti notfært sér sameig-
inlegan sigur yfir Hitler til þess
ag skaðí’ hagsmuni Ve^turveld-
anna, eins og hann gerði í Yalta
og Potsdam.
VES.TURVELDIN geta átt á
hættu að sagan endurtaki sig,
ef þau iaka þátt í hertri afstöðu
Rússa gagnvart Kínverjum á
næstu arum, eða láta sér hana
vel líka. Þau kunna að hafa
gcrzt óvitandi sek um þetta nú
þegar, þai sem samkomulagið
um tilraunabannig var undir-
ritað einmitt í sömu vikunni
og deila Rússa og Kínverja
náði hámarki.
Við kunnum að verða að að-
stoða Rússa í herferð á hendur
Kína, ^em auðveldlega gæti
sundrað þvi, ef hún væri nægi-
iega óvægin og hefð'i í för með
sér útilokun fjárhagslegrar að-
stoðar Tök Mao kynnu ag veikj
ast svo, ag fylgjendur Rússa
ir.nan kommúnistaflokksins
yrðu ofan á, þó að þeir séu að
vísu vanmegna eins og sakir
standn. Efnahagslegt öngþveiti
gæti eitt ti! víðtækrar upp-
lausnar sem innrás frá For-
mósu kynni að auka á.
Þetta gæti gefið Rússum á-
tyllu og afsökun til að leggja
undir sig Manchuríu og Sink-
iang, en þa? eru landsvæði, sem
þeir girnast og hafa girnzt frá
fornu íari og eru mjög mikils
verð. oæði frá hemaðarlegu og
efnahagslegu sjónarmiði. Yrði
þessi hiið upp á teningnum
heíðu V?sturveldin óvart hjálp
ag Rússum til að styrkja að-
stöðu sína afar mikið í austri.
cins og þau óafvitandi studdu
Staiín tii samsvarandi eflingar
í Austur-Evrópu eftir' stríðið.
VEGNA þess er mjög áríð-
andi að Vesturveldin hefji ekki
nýtt tímabii vináttu milli Aust
urs og Vesturs nema gera eitt-
hvað gagnvart Kínverjum.
Bandaríkjamenn kunna ein-
hvern tima í framtíðinni að 1
Framhald A’I3 s!8u
T ( M I N N, miðvlkudagurinn 28. ágúst 1963--