Tíminn - 28.09.1963, Blaðsíða 7

Tíminn - 28.09.1963, Blaðsíða 7
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN Framkvæmdastjóri: Tómas Árnason. — Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Frétta- stjóri: Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Daviðsson. Ritstjórnarskrifstofur 1 Eddu húsinu, simar 18300—18305. Skrif stofur Bankastr. 7. Afgr.sími 12323. Augl., simi 19523. AOrar skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 80,00 á mán. innan- lands. f lausasölu, kr. 4.00 eint — Prentsmiöjan EDDA h.f — Meíra benzín Fólk veitir því glögga athygli, að það, sem öðru frem- ur einkennir dýrtíðarfióð það, sem (yfir dynur þessi miss- iri, er sú forusta, sem stjórnarvöld iandsins hafa um það að magna dýrtíðina. Stjórnarvöldm ganga á undan með flestar hækkanir, og kauphækkamr koma oftast sem ó- hjákvæmileg afieiðing til mótvæ^'s Nýjasta og eitt gleggsta dæmið um þetta eru hækkanir þær, sem ríkisstjórnin hefur skeilt á öll gjöld til pósts og síma. Þessi gjöld hafa áður hækkað stórlega í tíð þessar- ar ríkisstjórnar, sum oftar en ainu sinni. Nú er nýrri stórhækkun dembí vfir,' til jafnaðar um 20% en á ýms- um liðum 25—30%. Áður fyrr var gengið út frá bvi og talið eðlilegt, að stofnun eins og síminn fengi nokKurt fé úr ríkissjóði tii starfrækslu og nýbygginga, enda um að ræða menningar- tæki, sem eðlilegt er að þjóðin byggi upp með sameigin- legu átaki. Nú er þetta afnumið með öllu, og ríkisstjórn- in virðist meira að segja gæta þess að hafa vaðið fyrir neðan sig og ekki hika við að hafa ötula forystu um hækkanir verðlags og dýrtíðar i því sem öðru. í dýrtíðarakstri sínum er ríkisstjórnin ósínk að stiga á benzíngjafann, auka við eldsneyti dýrtíðarinnar, „spýta ; 1“ farartækið, gefa meira „benzín.“ Hin stórfellda hækk- un á afnotagjöldum og þjónustu posts og síma er meira benzín í dýrtíðarakstrinum. ; ekilssætinu lætur ekki að sér hæða. Ný rafvæðingaráætlun Það er öllum í fersku minni, að eitt hið fyrsta verk þeirrar ríkisst.jórnar, sem kenmr sig við viðreisn, var að umturna gersamlega rafvæðingaráætlun þeirri, sem Alþingi hafði sett og var í miðjum klíðum framkvæmda. Þetta hafði í för með sér mikla seinkun framkvæmda og mikið óréttlæti, þar sem raskað var gersamlega þeim akvörðunum sem teknar höfðu verið um það, hvenær einstakar byggðir og landshlutar fengju rafmagn. í heild voru áhrifin þau að draga mjög úr framkvæmd- um, fækka ráðgerðum stórvirkjunum og háspennulínum til dreifingar frá stórvirkjunum, en í þess stað látið í veðri vaka, að bæta ætti þetta upp með dísilstöðvum á vmsum stöðum. Þær framkvæmdir hafa þó flestar verið kák eitt og lítinn vanda leyst, enda vanhugsaðar frá upp- hafi. Afleiðingin hefur verið sú, að rafvæðingarfram- kvæmdir síðustu ára hafa verið allt of litlar, skipulags- lausar og handahófskenndar, og miklu færri hafa fengið rafmagn, en fyrri áætlun gerði ráð fyrir Öllum er þó ljóst, að svo margbrotið kerfi sem alls- herjar rafvæðingu landsins má ekki setja með slíku fálmi Þess vegna er það eitt brýnasta verkefni, sem fyrir liggur nú. að gera nýja og vandlega rafvæðingaráætlun í stað hinnar fyrri, sem rifin var niður og miðaða við treyttar aðstæður um lokaframkvæmdir allsherjarraf- væðingar i landinu, er tryggi öllum landsmönnum raf- magn fyrir ákveðinn tíma, og svo verði búið um hnúta að þeirri áætlun verði ekki umturnað. Það er hlutverk Alþingis að segja ríkisstjórninni hrein- lega fyrir verkum í þessu efni, og þjóðin ætlast til þess. Dýrtíðardraugurinn situr við opinbert veizlubor i. Þótt dýrtíðardraugurinn hafi um langt skeið verið umsvifameiri og á meiri ferð hér á landi en víð- ast' hvar annars staðar, og menn greini á um, hverjir hafi nært hann bezt á hverjum tíma, eru þó flestir sammála um, ag núverandi ríkisstjórn hafi öðrum fremur ver- ið aflgjafi hans síðastliðin ár. Um árabil hefur mönnum verið ljóst, að nauðsynlegt var, að stöðva vísitöluskrúfuna í verðlag- inu, en til þess að slíkt væri auð- ið, þurfti að haga kjarasamning- ingum 1961? Það var ráðherravald. spyrja. Hvers vegna hefir ríkis- Það var ríkisst'jórnin á íslandi. stjórnin ekki fellt gengið 1962 og Hún byrjaði á því ag láta blöð sín '963, ef það var nauðsynlegt 1961. kalla samningana „svikasamninga" Getur 12% lcauphækkun gert geng- SÍS. Hún lét sömu blöð kalla alla, isfellingu nauðsynlega ef 25% sem að málinu unnu, kommúnista. T)i 90% kauphækkun gerir það Hún viðurkenndi raunar þá stað- ekki í svipuðu árferði? Sumir reynd, að hin áætlaða kjarabót segja: Núverandi ríkisstjórn er samkvæmt samningunum, væri ekki á móti verð'bólgu. Hún virðist aðeins hluti af þeirri kjaraskerð- vilja biómlega verðbólgu. Þess ingu, er hún sjálf kom í kring vegna er rangt að telja hana hafa 1960, en hún taldi línurit sín og s’-egið met ( ábyrgðarleysi 1961, er hjal um sérfræði sanna, að kjara- *1-ún felldi gengið að óþörfu, ógilti skerðing en ekki kjarabót væri ella kiarasamninga úl tveggja ára leiðin til að Ireysta efnahag þjóð- °S dekkaði veizluborð fyrir dýr- um þannig, að samið væri sam-' armnar. tiðardrauginn Aðrir segja: Hvern t'ímis um kauphækkanir og aug- Ánnan daginn virtist ríkisstjórn á *kl!j,a j56113; þvl ?.ð 1 2,00' ljósar afleiðingar af þeim. Með ln, reið yúr því, að Framsókn og -hl Alþvðublaðsms fyrir faum dog öðrum hætti var ekki auðið að.SIS hefðu með kjarasamningunum nm er lo§ð aherzla a „verndun tryggja raunverulegar kjarabæt- stolið frá sér sérfræðilegri aðferð kronunnar‘ ur, án þess að þær þynntust út íj111 verðbólugstöðvunar, en hinn dýrtíðarflóði á skömmum tíma. | daginn virtist hún haldin hræðslu Tilraunir í þessa átt fyrir 1960 om svo góða síldarvertíð þá um ,0f,ur Framsoknar til að .-vernda strönduðu á öðrum aðilum en rík- sumarið, að erfitt yrði fyrir hana isvaldinu, en eftir 1960 verður að að ógilda hina nýgerðu kjarasamn - inga. Oll afstaða ríkisstjórnarinn- ar þessa dagana minnti á sturlun vegna þess að á íslandi skyldi vera til svo ábyrg stjórnarandstaða, að ,, . hún væri raunverulega farin að Með rokum mun þvi vart neitao, i 6 : ihrff.rlir.rfji tilrannin sem: stl°rna vandasomustu malum þioð telja, ag þær hafi beinlínis verið eyðilagðar af viðreisnarstjórninni II. að áhrifaríkasta tilraunin, sem, gerð hefir verið til endurbóta á j þessu sviði, einkum varðandi erfið asta atriðið, var sú tilraun, er samvinnusamtokin og Framsókn- armenn gerðu í samvinnu við verkalýðssamtökin 1961, en með viturlegum samningum, er þessir aðilar gerð,u þá, var afstýrt alls- herjarverkföllum um allt land. Kjarasamningarnir, er þessir að- ilar höfðu þá forustu um, fólu í sér eftirgreind nýmæli: 1. Samið var til langs tíma og miðað við að samningarnir tryggðu talsverða raunverulega kjarabót. 2. Samið var jafnframt kaup- hækkuninni um hinar agljósu af- leiðingar af kauphækkuninni, eða þá hækkun, sem yrði á landbún- aðarvörum, iðnaðarvörum o.fl. nauðsynjum vegna kauphækkan- anna. Var þetta gert til þess, að þær hækkanir sköpuðu ekki víxl- hækkanir síðar á samningstímabil- inu. 3. Til að tryggja, aðj ca. helm- ingurinn af hinni umsömdu 10— 12% kauphækkun yrði raunveru- leg kjarabót, voru samningarnir með þeim fyrirvara, að þeir féllu úr gildi fyrirvaralítið, ef gengis- felling eða ónauðsynleg skatt- heimta yrði ákveðin til að gera að engu þann höfuðtilgang samning- anna, að sameina dýrtíðarstöðvun og raunverulega kjarabót 4. í samningunum fólst trygging fyrir því, as í lok samningstíma- bilsins gætu samningsaðilar ekki gert kröfu um hækkun vegna víxb áhrifa launa og vöruverðs, enda léti ríkisvaldið samningana af- skiptalausa, eða léði þeim eðli- legan stuðning. Þessara samninga mun lengi minnzt, sem hinna viturlegustu, er gerðir hafa verið í þessu efni um langt skeið. Er sérstök ástæða til að leiða hugann að þeim nú, því að hefði ríkisvaldið stutt þessa samninga, er gild ástæða til að ætla, að í dag væri kaup og verð- lag svipað og það var, er nefndir samningar voru gerðir 1961. í þess stað er nú glundroði og óðadýrtíð. III. Hvaða afl var það, sem hindraði verðstöðvunina og kjarabótina, sem fólst í nefndum kjarasamn- annnar. Eftir nokkra daga kom hið raun verulega svar ríkisstjórnarinnar við „svikasamningunum" svo- nefndu. Gengi ísl. krónunnar var fellt um 13%, og þar með felldir úr gildi af ríkisstjórninni allir kjarasamningáf fínflahdíiíu. ■ Um- saminn vinnufriður í minnst tvö ár var þar meg úr sögunni, og um leið verðstöðvunin og kjarabótin, er fólst í hinum nýju samningum. Ekki fylgdi gengisfellingunni nein greinargerð um nauðsyn slíkra ráð stafana, og því síður hvers vegna gengisfellingin var 13% en ekki einhver önnur prósenta. Ekki taldi ríkisstjórnin fært að bíða með þessa ráðstöfun sína til loka síld- veiðivertíðar, eða nokkrar vikur, því að ef vertíðin yrði góð, gætu hinar glannalegu hefndarráðstaf- anir hennar orðið augljósari en ella. Með þessum aðgerðum sínum fékk ríkisstjómin vitanlega auð- veldari aðstöðu til takmarkalítillar skattheimtu, enda hefir hún notað þá aðstöðu þannig, að t.d. 1962 var skattheimta hennar um fram ríkisþarfir svo há, ag áhrif hennar á vöruverð og bein skattgjöld manna framkölluðu og jafngiltu þörf fyrir ca. 10% almenna kaup- hækkun. Er þessi þáttur tákn- rænn um skikúng núverandi ríkis- stjórnar á þeim atriðum, er gæta þarf hófs um, ef hindra á sífellda verðbólgu. Ríkisstjórnin hælir sér nú sjálf af þessu, og þá væntan- lega einnig af þeirri dýrtíð, er hin óþarfa skattheimta hefir skapað. IV. og í næsta blaði er leiðarinn ems konar harmagrátur um að ríkisstjórninn' líki ekki til- lögur Fr, krónuna“. en ríkisstjórnin sjálf nafi engar tillögur um slíkt um (ram háa vexti og lánsfjárhöft, sem í þrjú ár, að því er virðist, hafi fremur örvað verðbólgu en lundrað hana. Um slíkt ræða menn nú í skammdeginu. Síðan gengisfellingarævintýrinu lauk, eru nú liðin rúm tvö ár. Óða- dýrtiðinni siðan þarf ekki að lýsa. Ríkisstjórnin er hætt að tala um hengiflug og „svikasamninga“. Henni virðist þykja undanhaldið þægilegt og ráðherrastólarnir svo mjúkir, að hræðslan hvarflar ekki að henni í dýrtíðarfluginu fram af brúninni. Um lendingarstaðinn hirðir hún lítt. enda hefir hún áður lýst slíku sem kjarkleysi. Það er gamalt I fari fslendinga, að hyggja að ævintýrum í skamm- deginu. Nú i skammdeginu 1963 velta menn fyrir sér gengisfell- ingarævintýrinu frá 1961. Þeir Er núverandi rikisstjórn kom Úl valda, tilkynnti hún, að efna- hagsmálin yrðu leyst með aðstoð sérfræðinga. Jafnframt gaf hún þá skýringu, að leiðarljósið í stefn u.ini væru hinir „gömlu góðu dag- ar“. Þetta skildu menn á þann vpg. að ríkisstjórnin teldi sig finna bezta lausn á vandanum í hinni gömlu sjálfvirku og íhaldssömu hagstefnu, sem menn þekktu bæði hér og víðar fyrir 30 til 40 árum. Su samþykkt ríkisstjórnarinnar, að 1 hefa ekki afskipti af launasamtök- um, vinnudeilum og kjarasamning 'Jm renndu stoðum undir þennan skilning. Leyndi sér því ekki, að launasamtökin myndu búast til varnar gegn hinni boðuðu stjórn- arstefnu. Launamanna-samtökin töldu því í upphafi, að í stjórnarstefnunni rælist ákvörðun um kjaraskerð- ingu. Sliku vildu þau ekki una. Til greina töldu þau koma stöðvun á kjarabótum takmarkaðan tíma, el nauðsyn krefði, en alls ekki valdboðna kjaraskerðingu. Aðfar- ir ríkisstjórnarinnar 1961 studdu túlkun launamanna á stjórnarstefn unni, jafnframt því sem þær að- farir boðuðu gengisfellingar og tak markalauss verðbólgu gegn öllum kjarabótum. Eftir gengisfellinguna 1961 fór dýrtíðarskriðan að herða ferðina og hefir stöðugt haldið hraðanum siðan. í hefndarráðstöfunum ríkis- stjórnarinnar 1961 er því að finna pina aðalástæðuna fýrir óðaverð- brlgunni, sem menn horfa á í dag. Með þeim hefndarráðstöfunum var og slegið á útrétta hönd stjórn- arandstöðunnar til verðstöðvunar. eins og áður er sagt. Það þarf því ósvffinn kjark til þess í dag. af stjórnarblaði, að tala um vernd un krónunnar og biðja stjómar- andstöðuna um tillögur til bjarg- ar Ætli tillögum stjórnarandstöð- unnar nú yrði ekki mætt með svip ucum skilningi ríkisstjórnarinnar Og 1961? Launamenn telja framkomu rík- isstjórnarinnar 1961 hafa verið með þeim hætti, að hún sjálf eigi að gera tillögur um verndun krón- unnar í dag. Sú króna er svika- króna og kemur í stað þeirrar krónu er kjarasamningarnir 1961 Framhald á 13. sfðu. 2 T í M I N N, laugardagur 28. september 1963. —

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.