Tíminn - 28.11.1963, Blaðsíða 6

Engin ástæða að draga lengur að taka
ákvörðun um smíði hafrannsóknarskips
ÁÆTLAÐ ER AÐ SLÍKT SKIP MUNI KOSTA UM 50 MILLJÖNIR MEÐ ÖLLUM ÚTBÚNAÐI — 9 MILLJÓNIR ERU TIL I SJÓÐI
TIL SKIPASMÍÐINNAR EN SKIPASMÍÐASTÖÐVAR LÁNA ALLT UPP í 90% AF STOFNKOSTNAÐI — SKORAÐ Á RÍKIS-
STJÓRNINA AÐ TAKA ÁKVÖRÐUN STRAX OG AFLA SÉR LÁNSHEIMILDAR ALÞINGIS.
Emil Jónsson, sjávarútvegs
málaráðherra, svaraði í gær
fyrirspurn í sameinuðu þingi
um smíði hafrannsóknarskips.
Fyrirspurn þessa bar Jón
Skaftason fram. Fyrirspurn
Jóns var í þremur liðum:
1. Hafa verið gerðir samning-
ar eða ákvörðun tekin af
Itæstv. ríkisstjórn um smíði
hafrannsóknaskips í þágu
sjávarútvegsins?
2. Hve mikið fé er fyrir hendi
til smíði skipsins?
3. Hvað er talið, að vel búið
rannsóknarskip kosti nú?
Jón Skaftason sagði, að á und-
anförnum árum hefði verið mik-
ið rætt um þörf
íslendinga fyrir
alhliða rannsókn-
arskip til haf- og
fiskirannsókna,
sem jafnframt
gæti annazt fiski-
leit. íslendingar
hafa eignazt hæfa
og velmennta
stétt fiskifræð-
inga, sem hefur unnið mjög gott
starf í þágu íslenzks sjávarútvegs
við erfið skilyrði að ýmsu leyti.
Með byggingu hins glæsilega
húss Fiskifélagsins við Skúlagötu
og þeirri aðstöðu sem Fiskideild
Atvinnudeildar Háskólans hefir
fengið þar, má segja, að búið hafi
verið vel að starfsemi fiskifræð-
inga okkar i landi um nokkra
framtíð a.m.k.
Öðru máli gegnir um aðstöðu
þeirra til að rækja starf sitt á
sjónum, sem þó er sízt veigaminna
atriði. Þar hafa þeir þurft að
notast við skip landhelgisgæzl-
unnar eða togara, sem leigðir hafa
verið til skamms tíma í senn. Það
hefir stundum reynzt erfiðleikum
bundið að leita samkomulags við
Landhelygisgæzluna, um leigu á
skipum, vegna anríkis hjá henni,
og ekki hægt að fá skip þar, hve-
nær sem þörf krafði. Og ef leigja
þyrfti togara í hverja fiskileitar-
ferð yrði það dýrt og ódrjúgt.
Þörfin fyrir vel búið rannsókna-
skip hefir síðustu árin orðið æ
brýnni, þar eð mörg störf hafa
hlaðizt á Fiskideildina í sambandi
við vísindalega friðun fiskimiða,
sem ekki er hægt að sinna nema
hafa yfir að ráða góðum tækjum.
Flestar þjóðir, sem búa við
sjávarútveg, þótt hvergi sé í sama
mæli og við, hafa skilið þörfina á
haf- og fiskirannsóknum fyrir af-
komu sjávarútvegsins og breytt í
samræmi við það. .nimnu
Þannig hefi ég fengið upplýs-
ingái- um að Norðmenn háfi byggt
4 úthafsrannsóknaskip eftir síð-
ustu styrjöld, Bretar 6, Þjóðverjar
5, auk fjölda smærri ransókna-
skipa. Bandaríkin eiga nú í smið-
um 72 hafrannsóknaskip og
reynsl'a allra þessara þjóða af starf
semi þeirra, er sú sama: sú að
þeim fjármunum væri vel varið.
íslendingar hafa enn þá ekki eign
azt sitt hafrannsóknaskip og hægt
hefir miðað í áttina að því marki.
Vil ég við þetta tækifæri rifja
upp sögu þessa máls á háttv. Al-
þingi, eins og ég hefi getað rakið
hana, og gefa þær upplýsingar aðr-
ar, sem ég hefi aflað mér varð-
andi „rannsóknaskipsmálið".
Á Alþingi 1&52 flutti þáv. háttv.
þingmaður Borgfirðinga Pétur
Ottesen tillögu um athugun á smíði
hafrannsóknaskips og 4. febr. ’53
var samþykkt tillaga um rann-
sóknaskip og fiskileit.
í framhaldi af samþykkt þess-
arar tillögu, fór fram verkfræði-
leg athugun á ýmsum möguleikum
til notkunar á eldri skipum í þess-
um tilgangi, t.d. varðskpsins Ægi.
í Ijós kom, að Ægi var ekki hægt
að nota sem almennt ransókna-
skip, nema með stórkostlegum
breytingum, sem taldar voru vafa-
samar, m.a. vegna aldurs skipsins,
sem byggt var 1929.
í ágústmánuði 1953 voru hins
vegar sett asdictæki í „Ægi“, sem!
kostuðu þá um 1 miljón króna, og
reynzt hafa mjög vel. Þannig njptti í
nota skipið til alm. síld^rleitai?,, án:
stórvægilegra breytinga. Sú dýrðj
mun þó vart standa lengi, því að
eftir því. sem mér er tjáð, — hefir
30 ára flokkunarviðgerð ekki far-
ið fram á skipinu enn þá, og mun
það því sigla á undanþágu.
Er augljóst, að ekki svarar
kostnaði, að leggja í stórvægilegar |
breytingar á svo gömlu skipi, er
aldrei myndi koma að fullum not-
um sem rannsóknaskip.
Þrátt fyrir samþykkt framan- [
FRAMLEIÐNIA UKNINGIN
MIKIL í LANDBÚNAÐINUM
í gær var framhaldið í sam-
einuðu þingi fyrri umræðu um
tillögu Framsóknarmanna um
samningu nýrrar þjóðhags-
áætlunar þar sem mark hag-
vaxtarins yrði sett hærra en
í áætlun ríkisstjórnarinnar.
Aðeins einn ræðumaður komst
að í gær, Ingólfur Jónsson,
landbúnaðarráðherra, en
margir voru á mælendaskrá
eftir hinar miklu árásarræðu
Gylfa Þ. Gíslasonar, viðskipta-
málaráðherra, á íslenzkan land
búnað í fyrri viku. Ingólfur
talaði hlýlegar um landbúnað
inn en Gvifi og andmælti þ«í
að framleiðni í íslenzkum land
búnaði hefði verið lítil, — og
skammaði Framsókn fyrir að
hafa unnið slælega að málefn-
um landbúnaðarins. Stangað-
ist það reyndar líka á við mál
flutning Gylfa, því að ræða
hans byggðist á því, að Fram-
sóknarflokkurinn hefði gert
alltof mikið fyrir landbúnað-
inn.
Ingólfur Jónsson sagði, að hag-
vöxturinn myndi ekkert aukast við
það, þótt tillaga
Framsóknar-
■manna yrði sam-
þykkt, og taldi á-
æltun ríkisstjórn-
arinnar hina full-
komnustu að allri
gerð. Framleiðni |
í landbúnaði hef-
ur verið mikil ogi
núverandi stjórn
hefur staðið miklu betur að land-
búnaðarmálunum en meðan Fram-
sókn réð og taldi að um stefnu i
breytingu hefði verið að ræða aði
því leyti. Talsvert væri reyndar
um það, að jarðir færu í eyði en
stöðugt bætast við ný nýbýli og
ræktunarmöguleikar eru nægir í
landinu. Þá þakkaði ráðherrann
núverandi ríkisstjórn vélvæðing-
una í landbúnaðinum. Þá nefndi
hann tölur um fjölda fólks við
landbúnað, 1901 hefðu 71.3%
þjóðarinna. lifað af landbúnaði,
1940 ,31.6%, 1950 21.7% og 1960
18.8%. Þrátt fyrir þetta, hefur
framleiðslan haldið áfram að vaxa.
Mjólkurframleiðslan ykist stöðugt
og kjötframleiðslan líka. Þetta
sýnir, að í landbúnaðinum hefur
orðið mikil framleiðslu- og fram-
leiðniaukning. Þá ræddi ráðherr-
ann að lokum um möguleika á auk
inni verðmætasköpun í landbún-j
aðinum, t.d. verksmiðju, sem j
skildi þel fra togi og áttfaldaði
verðmæti ullarinnar, en í undir-
búningi væri að hefja rannsóknir
á því, hvort unnt væri að koma
upp slíkri verksmiðju. og er skýrt
ýtarlega frá því máli á forsíðu
blaðsins í dag.
greindrar þingsályktunartillögu,
miðaði lítið í áttina, og það er
fyrst rúrnum 5 árum síðar, á valda-
tíma vinstri stjórnarinnar, að í
lögin um útflutningssjóð o.fl., frá
29. maí 1958, er tekinn upp tekju
stofn til hafrannsóknaskips. í 10.
gr. þeirra laga segir, að 1/13 hluti
af 65% álagi á útflutningsgjald
skuli renna til haf- og fiskirann-
sóknaskips, „er ríkisstjórnin lætur
byggja í samráði við fiskideild
Atvinnudeildar Háskóla ^íslands"
eins og segir í lögunum.
Haustið 1958 samþykkti þáv.
sjávarútvegsmálaráðherra Lúðvík
Jósepsson, að beiðni Fiskideildar,
að til landsins kæmi skipaverk-
fræðingur frá FAO, Matvæla- og
landbúnaðarstofnun S. Þ., er mikla
reynslu hafði í smíði hafrann-
sóknaskipa. Gerði hann teikningar
að fyrirkomulagi rannsóknaskips
ásamt byggingarlýsingu, í okt.
1958.
í Alþýðubl. 13. nóv. 1960 var
frá því sagt, að hæstvirtur sjávar-
útvegsmálaráðherra hefði á aðal-
fundi L.Í.Ú., þá um haustið, skýrt
frá því, að gengið hafi verið frá
teikningum til útboðs á haíránn-
sókna- og fiskileitarskipi. Ekkert
varð þó úr framkvæmdum, og tæp-
um þrem árum síðar, skýrði sami
hæstvirtur ráðherra frá þvi í Al-
þýðubl., 9. júní s.l., að smíði á
fullkomnu rannsóknaskipi sé enn
í undirbúningi, og er þá undir-
búningur búinn að standa síðan
haustið 1958 eða í rúm 5 ár, án
þess að bóli á framkvæmdum að
því bezt verður séð.
Mér er tjáð, að þær teikningar,
sem gerðar voru af rannsóknaskipi
1958, og mér skilst, að séu þær
nýjustu, sem til eru, séu nú af
fagmönnum taldar á ýmsan hátt
úreltar, enda þróun í gerð rann-
sóknaskipa mjög hröð. Sýnir þetta,
að óskynsamlegt er að leggja
mikla vinnu og kostnað í undir-
búning að smíði rannsóknaskips,
nema ákvörðun hafi áður verið
tekin um smíði þess. Á meðan að
slík ákvörðun er ekki fyrir hendi,
má segja að allt málið sé í lausu
lofti.
Með lögum um efnahagsmál frá
1960, var ákveðið að 3% af út-
fl'utningsgjaldi skuli renna til
smíði haf- og fiskirannsóknaskips
þannig, að nú hlýtur að vera til í
sjóði talsverð fjárhæð, sem safn-
azt hefir allt frá 1958 með skatt-
lagningu á útfluttar sjávarafurðir.
Er ekki ósennilegt, að sú fjár-
hæð ásamt með þeim lánsmögu-
leikum hjá erl. skipasmíðastöð, er
skipið kynni að smíða, nægði til að
standa undir byggingarkostnaði
þess. Væntanlega upplýsir hæstv.
ráðherra um það atriði hér á eftir.
Á fjárlögum undanfarin ár hefir
staðið allveruleg fjárveiting til
aím. fiskileitar, fiskimiðaleitar,
síldarleitar og veiðarfæratilrauna.
Væntanlegt rannsóknaskip
myndi að mestu leyti annast þessi
hlutverk, og má því segja, að
kostnaður við það sé fyrst og
fremst spursmál um stofnkostnað
þess, þar eð rekstur þess er að
mikl leyti tryggður með núverandi
fjárframlögum til þessara mála.
Emil Jónsson, sjávarútvegsmála-
ráðherra svaraði því til, að engir
Framhald é 15. sfðu.
★★ Gylfi Þ. Gíslason svaraði í gær fyrirspurn frá Gils Guðmunds-
syni um byggingamál Listasafns íslands. Hafði Gils spurt um
það, hve mikið fé væri tiltækt nú þegar til byggingarinnar, hvort
aflað hefði verið lóðar undir bygginguna og hvort aðrar ráð-
stafanir hafi verið gerðar, svo sem athuganir á því, með hvaða
hætti hyggilegast væri að byggia, hvort byggja ætti í áföngum
á stórri lóð eða byggja stórhýsi á þröngri lóð. — Gylfi Þ. Gísla-
son, menntamálaráðherra, sagði, að um næstu áramót myndu
verða til um 3V2 miljón krónur til byggingarinnar. Óskað
hefur verið eftir lóð hjá borginni, en heildarskipulag af borg-
inni er ekkert til ennþá. Hefur ekki verið talin ástæða til að gera
frekar í málinu meðan ekkert skipulag er fyrir hendi og ekki
heldur mcira fé eða opnar fjáröflunarleiðir.
★★ Gils Guðmundsson taldi að menn mættu Iengi bíða þess að
upp risi bygging yfir Listasafn íslands, nema fjárveitingarvald-
ið, borgaryfirvöld og framkvæmdavaldið gerðu stórt átak til að
hrinda þessu máli fram og taldi viðeigandi að gera átak í mál-
inu í sambandi við 20 ára afmæli lýðveldisins á næsta ári.
★★ Gísli Guðmundsson beindi því til ráðherra, hvort ekki væri rétt
að athuga, hvort ekki væri hyggilegt, að byggja yfir listaverk
í eigu ríkisins á fleiri stöðum en hér í Reykjavík. Vaxandi
áhugi væri út um landið að eiga kost á sýningum listaverka.
★★ Gylfi Þ. Gíslason sagði, að sú hugmynd hefði aldrei komið fram
hjá stjórn listasafnsins eða menntamálaráðuneytinu að byggja
yfir listasafnið á mörgum stöðum. Hins vegar hefði stjórn Lista-
safns íslands nú í athugun, hvort kleift sé að koma upp farand-
sýningum á listaverkum.
6
T í M I N N, fimmtudaginn 28. nóvember 1963