Alþýðublaðið - 29.12.1942, Síða 4

4
-iA.
Útcrefandi: Alþýðafiokburinn.
Kitstjori: Stefán Pjetorsson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsitu. ri6 yerfisgötu.
Slmar ritstjórnar: 4901 og
4002.
afgreíðsiu: 4900 Og
4906.
Verð i lausasölu 40 aura
AlþýðuprentsiuiSjan h.f.
' f
Fjárhagur
ríkissjóðs.
ÞAÐ er öllum hugsandi
mönnum Ijóst, að verð-
hækkunarbann það, sem rík-
isstjórnin gaf út rétt fyrir jól-
in og gilda á til febrúarloka,
er ekki nema bráðabirgðaráð-
stöfun gegn dýrtíðinni, gerð til
þess eins að stöðva dýrtíðarflóð
ið í bili meðan verið er að und-
irbúa og byggja upp varanlegri
og öruggari varnir gegn því.
Haldi verðhækkunin áfram úti
í heimi, eins og allar líkur eru
til, getur verðhækkunarbann
eitt út af fyrir sig vitanlega
ekki hindrað það, að dýrtíðin
haldi einnig áfram að vaxa hér
•hjá okkur. Þá verður að grípa
til fleiri ráða til þess að halda
henni í skefjum, og fer þá ekfei
hjá því, að stórkostlegum fjár-
upphæðum verði að verja til
slíkra dýrtíðarráðstafana úr
ríkissjóði, eins og raunar alltaf
hefir verið reiknað með, þegar
um dýrtíðarráðstafanir hefir
verið rætt.
En hvað ætti líka að verða
því til fyrirstöðu, að ríkissjóð-
ur gæti lagt fram það fé, sem til
þarf, munu menn spyrja? Hafa
tekjur hans ekki farið langt
fram úr öllum áætlunum og
langt fram úr útgjöldunum
undanfarin ár? Hefir hann ekki
safnað tekjuafgangi, sem nem-
Ur tugmilljómun króna? Sagði
ekki Olafur Thors tveimur dög-
um fyrir kosningarnar í júlí í
sumar: „Á síðasta ári nam
tek j uafgangurinn 17 milljón-
um“, og „með hinum nýju
skattalögum ætti að öðru ó-
breyttu að mega vona, að af-
gangur í ár yrði 20—25 mill-
jónir króna“? Og bætti ekki
Ólafur Thors því við þessar yf-
irlýsingar, að hann svæfi ró-
legri, þegar ríkið hefði þannig
eignast 40 milljónir, er það gæti
varið til stórra nýrra mann-
virkja að ófriðarlokum? Jú,
þetta og margt fleira sagði
Ólafur Thors, eins og íesa má í
Morgunblaðinu 3. júlí í sumar.
Og hvað skyldu menn því efast
um,' að ríkissjóður gæti lagt
fram nokkrar milljónir, ef á
þarf að halda, til þess, sem allra
nauðsynlegast er — að afstýra
yfirvofandi hruni af völdum
vaxandi verðbólgu og dýrtíðar?
Svo öruggir hafa menn verið
í trúnni á yfirlýsingar Ólafs
Thors og aðrar líkar um fjár-
hag ríkissjóðs, að þeim hefir
til skamms tíma ekki dottið
annað í hug, en að hægðarleik-
ur einn myndi vera fyrir hann,
að standast straum af hinum
marg fyrirhuguðu og marg um-
ræddu dýrtíðarráðstöfunum.
En hvað kemur í ljós við um-
ræðurnar, sem fram fóru á al-
þingi fyrir jólin um heimiíd-
ina handa hinni nýju ríkisstjórn '
til að gefa út verðhækkunar-
bannið? Haraldur Guðmunds-
son varpaði þeirra spurningu
fram, hvernig ríkissjóður muni
vera undir það búinn, að leggja
fram fé til væntanlegra dýrtíð-
arráðstafana. Hann benti í því
sambandí á, að talið sé, að rík-
issjóður muni aðeins á því ári,
____________ALÞYÐUBLAÐIÐ_____________
Magnús V. Jóhannesson:
Sumarbústaðirnir f Fossvogi.
Hr. hálfdán eiríksson
kaupmaður fer enn á
stúfana í Alþýðublaðinu 5. þ. m.
til þess að gera tilraun til að
sýna, að ástæðan fyrir því, að
hann og íólagar hans vilja ekki
láta sumarbústaði sína til af-
nota handa húsnæðislausu
fólki sé sú, að bústaðirnir séu
•efcki íbúðarhæfir.
Eg skal nú gera Hálfdáni og
félögum hans nokkur skil. —
Hálfdán segir í grein sinni, að
ég hafi gefið i skyn, að lýsing
hans í Þjóðviljanum 20. f. m.
hafi verið til að „sverta bústað-
ina.“ Þetta er ekki rétt. Eg gaf
það ekki í skyn, heldur sannaði
ég að svo var, með ummælum
Hálfdánar sjálfs: „Við höfum
þá ekki annað að gera en að
sverta sumarbústaðina svo, að
enginn þori að flytja í þá!“ Eft-
ir þessi ummæli kom grein í
Þjóðviljanum. Hálfdán segir:
„Við viljurn fá úr því skorið,
hver hefir talið skýli þessi íbúð-
arhæf.“ Þarna á hann við bú-
staðina og hann þykist hafa him
in höndum tekið með því að
birta hluta af bréfi mínu til
húsaleigunefndar og byrjar á
því, „en ég tel að flestir þeirra
muni reynast íbúðarhæfir,“ en
sleppir því í bréfinu, þar sem ég
skýri frá, að ég hafi ekki skoðað
bústaðina af því að ég hafi ekki
haft heimild til þess og ennfr.
að ég myndi láta mitt álit uppi,
þegar ég fengi tækifæri til að
skoða hvernig bústaðirnir væru
byggðir, en þetta skipti máli
og því birti ég bréfið í heild í
Alþýðublaðinu. Eg skal engum
getum að því leiða, hvort þessi
framkoma Hálfdánar er með-
fædd hvöt eða vani, að hafa
rangt við, en hvoft sem er, er
það ljótt, en kemur honum þó
ekki til hagsbóta, því ég stend
við það álit í bréfinu, sem hann
byggir á sekt á hendur mér.
Þegar ég fór að hugsa um að
fá afnot af sumarbústöðum, —
taldi ég rétt að taka til afnota
fyrst þá bústaði, sem næstir
eru bænum. Sendi ég þá til að
athuga bústaðina við Bústaða-
veg og Fossvogsveg, sem ekki
var í búið, og þeir reyndust þá
vera 21. Eg sendi þá með þréfi
mínu, 12. okt., því bréfi, sem
Hálfdán vitnar í og slítur í sund
ur, lista yfir eigendur þessa 21
bústaðar, sem ummælin eiga
við, að ég telji flesta muni reyn
ast íbúðahæfa. Húsaleigunefnd
♦
sendi mér svo úrskurði um
leigunám á 8 þeirra, en hina
13 var ýmist flutt í eða fyrir
húsaleigunefnd færðar sönnur.
á að þeim væri ráðstafað. Sam-
kvæmt þessu eru 13 af 21 í-
búðarhæfir, en 8, sem ekki er
skorið úr um, svo það stendur
óhaggað, að flestir bústaðirnir
eru leiguhæfir, þó eitthvað
gangi frá af þessum 8, sem þó er
ekki sannað. Það er rétt að geta
þess, að húsaleigunefndin tjáði
mér, að hún hefði gefið eig-
endum þessara 8 sumarbústaða
kost á því að ráðstafa bústöð-
unum til íbúðar, en þeir hefðu
neitað því og tveir þeirra neit-
að nefndinni um aðgang að
sumarbústöðunum til þess að
hún gæti gengið úr skugga um,
hvort þeir væru íbúðarhæfir.
Slíkur mótþrói, sem hér er
lýst, á ekkert skylt við aðvörun
til yfirvaldanna um að setja
ekki húsnæðislaust fólk í óíbúð-
arhæít húsnæði. Það eru aðrar
hvatir, sem liggja þar á bak við
og skal síðar skýrt frá þeim.
Hálfdán segir, að ég hafi fal-
ast eftir skýli sínu. Þetta er
ekki rétt. Hálfdán átti ekki tal
við mig fyrr en eftir að húsa-
leigunefnd hafði úrskurðað
leigunámið og .því ástæðulaust
fyrir mig að fara bónarveg að
Hálfdáni, enda þýðingarlaust,
því ég hafði aldrei heyrt það
um Hálfdán, að greiðasemd við
náungann stæði hagsmunum
hans ofar.
Hálídán vill sýna fram á ó-
nákvæmni mína í starfi, að ég
„hafi bent á það, að bráða-
birgðalögin frá 29. sept. þ. á.
heimiluðu að taka húsnæði, sem
gera mætti íbúðarhæft, en í úr-
skurði húsaleigunefndarinnar
fyrir leigunáminu sé ekki til-
vitnað í þessa lagagrein.“ Eg
vil segja Hálfdáni, að hjá mér
er engin ónákvæmni í þessu.
Mér er sama á hvaða forsendum
húsaleigunefndin leggur mér til
húsnæði til handa húsnæðis-
lausu fólki. Húsnæðið má gera
íbúðarhæft, ef það er það ekki
fyrir, hverjar sem forsendurnar
fyrir leigunáminu eru. Hálfdáni
virðist að ég hafi tekið sinna-
skiptum sem fyrrverandi verka-
lýðsleiðtogi og birtir það gleið-
letrað. Af hverju? Af því að'
starf mitt skaðar að hans áliti
hans hagsmuni. Hálfdán segir,
að ég „reki erindi auðmannanna
og taki ekki sumarskýli þess
eina auðmanns, sem eigi skýli í
Fossvogi, sem sé íbúðarhæft “
Eg rek erindi húsnæðisleysingj-
anna, sem í þessu tilfelli eru
þeir snauðu, já, snauðari en
Hálfdán. Menn, sem ekki hafa
þak yfir höfuðið, en það hefir
hann og auk þess á hann sum-
arbústað, sem hann notar ekki
nú.
Eg get ekki svarað dylgjum
um hlutdrægni, af því að Hálf-
dán nefnir ekki nafn auðmanns-
ins eða hvar skýli hans er, en
því er áður svarað, að fyrst var
ákveðið að taka bústaðina sem
næst voru bænum og ef ur.i-
ræddur sumarbústgður er inn
á milli iþessara 21, er ég skrif-
aði húsaleigunefnd um, þá er
þáð á valdi nefndarinnar að
gera ákvarðanir viðvíkjandi því.
Sé sumarbústaðurinn aftur á
móti utan þeirra, þá kemur að
honum síðar. Eg tel enga á-
stæðu til að gera meira í sum ir-
bústaðamálinu fyrr en séð verð
ur, hvaða gildi úrskurðir húsa-
leigunefndarinnar hafa. Einmitt
vegna þess, að ég er ekki breytt-
ur frá því ég var verkalýðsfor-
ingi, þá tók ég að mér 29. sept.
eða daginn fyrir haustflutning-
ÞJOÐVILJINN heldur áfram
að herjast fyrir þeirri
kröfu kommúnista, að íslenzka
ríkið taki opinberlega afstöðu
til ófriðarins, segi isvo að segja
möndulvelduhum stríð á hend-
ur. Og samtímis stimplar hann
alla þá, sem ekki vilja, að við
vopnlaus þ'jóð, víkjutmi frá 'hlut-
leysisyfirlýsingu okkar, sem
„vini fasismans", sem „vilji
setjia smánarblett á íslenzku
lþjóðina“. í ritstjórnargrein í
Þjóðviljanum á Þorláksmessu
var farið eftirfarandi orðum um
þetta:
„Öll veröldin mótmælir. Allt
hið siðaða mannkyn lýsir hatri
sínu og fyrirlitningu á þessum níð-
ingum, sem sýna mestan dugnað í
því að drepa varnarlausar konur
og börn, útrýma vopnlausum karl-
mönnum, svelta fanga og pína
sjúka.
En á íslandi er þagað. Varnar-
lausasta smáþjóð veraldarinnar,
sem ekki hefir neitt á að treysta,
nema drengskap annarra þjóða og
virðingu þeirra fyrir mannréttind-
um, ef hún á að halda frelsi sínu,
— hefir ekki mótmælt, hefir ekki
látið í ljós andstyggð sína á fas-
ismanum svo rækilega að ekki
verði um það villzt hvar hún
stendur.
Og ekki nóg með það.
Þegar Sósíalistaflokkurinn, —
eini flokkurinn, sem alltaf hefir
haft ákveðna stefnu í utanríkis-
málum íslendinga — sýnir fram á
hver nauðsyn íslendingum sé á því,
að skera upp úr um með hvorum
samúð þeirra sé á frelsisstríðinu
gegn fasisrpanum, ef'_ þeir vilji
halda sjálfsvirðingu sinni og ekki
glata virðingu annarra þjóða, —
þá eru til slík úrþvætti hér á ís-
landi, sem beint eða óbeint taka
upp hanzkann fyrir Hitler, reyna
að afflytja stefnu Sósíalistaflokks-
ins í utanríkismálum og hræða
fólkið frá því að gera það, sem rétt
er.
Þessir íorsvarsmenn fasismans á
íslandi gera nú allt, sem þeir geta
til þess að fá íslenzku þjóðina til
þess að láta sem frelsisstríðið gegn
fasismanum komi henni ekkert við.
.... Nú vilja þeir setja á hana
Þriðjudagur 29. desember 194$
Listmálara
Olíulitir,
Léreft,
Vatnslitir,
Pappír.
Lauoavegl 4. Slmi 2131.
ana að reyna að koma húsnæð-
islausu fólki undir þak, hafandi
ekkert til að styðjast við, ann-
að en vonir um þegnskap þeirra,
sem ættu sumarbústaði. Þegar
enginn fékkst til að reyna að
leysa þetta vandamál og bæj-
arráð einróma bað mig að taka
að mér forystu í málinu, og ein-
mitt vegna þess, að ég hafði
helgað mikið af frístundum
mínum í mörg ár verkalýðsmál-
um, til að vinna þeim gagn, er
skarðan hlut bera frá borði, —
rann blóðið til skyldunnar og
ég fann, að mér var skylt að
sýna þegnskap. Mér fannst ég
standa illa að vígi að neita að
gera tilraun til að koma þeim
að liði, sem verst. voru settir,
þeim er búa við ömurlegustu
kjör einstæðingsskaparins, sem
Frh. á 6. síðu.
smánarblett kaldrifjaðs stríðs-
gróðalýðs í augum annarra þjóða.“
Ekki vantar nú frýjunarorðm
og ólíkt er nú skrifað því, sem
skrifað var fyrir þremur árum,
þegar ékki mátti láta svo samúð
í ljós með Bandamiönnum í
blaði hér á landi, að Þjóðviljinn
teldi það ekki óþolandi brot á
hlutleysi öfekiar — og er það
þó sitt hvað, hvort blöð eða
einstaklinjgar taka þannig af-
stöðu til ófriðarins eða ríkið
sjálft. En þá — fyrir þremur
árum — var Rússland helduir
ekki komið í stríðið, öðru nær;
þá var það enn í vináttubanda-
lagi við Hitlcr, og fannst það
enginn „smánarblettur11 á sér,
þótt það tæki ekki opinberlega
afstöðu gegn nazismanum. Þá,
9. okt. 1939, skrifaði Isvestia,
aðalb'lað sovétstj órnarinnar:
„Stóra Bretland og Frakkland
lýsa yfir því, að það sé aðalmark-
mið ófriðarins, já hið eina mark-
mið, að eyðileggja Hitlerismann.
Hver einasti maður hefir fullan
rétt til þess að verja eða berjast
gegn þessari eða hinni heimsskoð-
un, en að eyða mannslífum vegna
andstöðu við ákveðnar hugmyndir
eða heimsskoðanir — það er á-
stæðulaus og hlægileg grimmd. —
Það er gagnslaust að reyna að eyða
lífsskoðun með eldi og sverði. Það
er smekksatriði hvort menn eru
meðmæltir eða andstæðir Hitler-
ismanum. — En að heyja stríð til
eyðileggingar Hitlerismanum, það
er glæpsamleg heimska.“
Þannig var nú tónninn í
höfuðblaði hins rússneska
kommíúmsma fyrir þremur ár-
um. Og ekki muna menn til
þess ,að Þjóðviljinn stimplaði
forystumenn rússnesku þjóðar-
innar fyrir slík skrif sem neina
„vini fa:si'smans“, sem vildu
setja s.mónarblett á rússnesku
þjqðina“. Og skyldi maður þó
ætla, að það 'hefði staðið tölu-
vert nær hinu hervædda stór-
veldi, að taka afstöðu til ófrið-
arins þá þegar, heldur en okkur,
vopnlausri smáþjóð, sem vin-
ir þess hér, vi'Ija nú óhnir
ota út 'í stríðið.
sem nú er að líða, verða að
greiðá í uppbætur á útfluttar
landbúnaðarafurðir, ullj gærur,
og kjöt, um 25 milljónir króna,
samkvæmt þingsályktun, sem
samþykkt var á þingi í sumar.
Rikisstjórninni varð svarafátt
við spurningu Haralds. Fjár-
málaráðherrann, Björn Ólafs-
son, varð að biðja um frest til
að svara henni.
*
u
Þegar sjálf ríkisstjórnin virð-
ist þannig ekki hafa hugmynd
um, hvernig fjárhagur rílcis-
sjóðs er, þá er vitanlega ekki
létt fyrir aðra, að gera sér neina
ljósa grie'in fyrir ,honum. En
standist þær ágizkanir, sem Har- \
aldur Guðmundsson gat um, að
ríkissjóður verði að greiða :im
25 milljónir króna í uppbætur
á útfluttar landbúnaðarafurðir
aðeins á árinu 1942, þá hljóta
menn að fara að efast um, að
miikið geti orðið eftir af þeim
40 milljóna tekjuafgangi
tveggja síðustu ára, sem Ólaf-
ur Thors talaði svo digurbarka-
lega um fyrir kosningarnar í
sumar. Því að svo fáar eru þær
ekki, skuldbindingarnar, þar
fyrir utan, sem ríkissjóði hafa
verið lagðar á herðar undir
hinni marglofuðu fjármála-
stjórn Sjálfstæðisflokksins. Og
máske er líka hvergi nærri séð
fyrir .endann á þeím útgjöld-
um enn, sem ríkissjóði hafa ver
ið bökuð með hinni fáheyrðu
þingsályktun frá í-sumar um ó-
takmarkaðar uppbætur á út-
fluttar landbúnaðarafurðir. Eða
hvaða áhrif halda menn að sú
þingsályktun hafi haft t. d. á
uílarverðið hér heima hjá okk-
ur? Og hvernig skyldi hin nýja
ríkisstjórn snúast við þeim kröf
um, sem heyrzt hefir að sumar
ullarverksmiðjurnar hafi kom-
ið með til hennar um að ríkis-
sjóður greiði þeim mismuninn
á því verði, sem þær greiddu
fyrir ullina áður en hin fræga
þingsályktun var samþykkt, og
því, sem þær hafa orðið að
greiða fyrir ullina síðan?
Sem sagt: Það eru ekki öll
kurl komin til grafar enn. Og
þó nægilega mikið til þess, að
alvarleg ástæða er til að ót.tast
um fjárhag ríkissjóðs, þrátt fyr-
ir allan hinn mikla og marg um-
talaða tekjuafgang síðustu
tveggja ára. Það getur því varla
talizt viðunandi lengur, að þing
°g þjóð séu látin í óvissu um
það, hvernig ástæður ríkissjóðs
raunverulega eru, enda ber nú
brýna nauðsyn til þess, vegna
'hinna fyrirhuguðu dýrtíðarráð-
stafan ,að rannsókn á því sé lát-
in fara fram hið allra fyrsta.