Alþýðublaðið - 29.12.1942, Qupperneq 6

.M *w
Leikkonan Leslie Brooks í nýju'm fruEmlegum búningi.

Horpálfsstaðakaipin og
landnði iogólfs irursoau
A£) má teljast lofsvert,
hvað forráðamenn Reykja-
víkur hafa á margan hátt snúizt
frá hinni kotungslegu þröng-
isýni, sem ríkti hér í bæjar-
stjórninni fyrir nokkrum árum,
til viðunandi fram'kvæmdahug-
ar fyrir bæjarins hönd.
Mér dettur í hug dæmi til
Btaðfestingar á þessu. Fyrir
rúmum 20 árum stóð Reykja-
víkurbæ til boða S'kildinganes-
eignin hér við Skerjafjörð fyrir
nokkrar þúsundir króna, en bæj-
arstjórnin hafnaði boðinu, bæn-
um, til ómetanlegs tjóns. En nú
eru keyptar jarðeignir allfjarri
bænum fyrir 2 milijónir króna.
Tímarnir breytast og menn-
imi með. Það hefir sannast nú
eins og oft áður.
Þeir, sem haf.a unnig að þess-
um málum, eiga þakkir skilið
hjá öllum Reykvíkingum, því
að þetta mun verða þýðingar-
mxkið spor fyrir Reykjavík í
iramtíðinni.
Mér þykir aðeins vera sá galli
á pessu, að lanciö er of lítið, sem
bærinn kaupir þarna. Ég vil að
rann fcaupi nokKrar jarðir í við-
bót, ef hann getur fengið þær
Ég vil láta bæinn eiga allt
iand upp að Varmá og í stefnu
frá Reykjum suður að Geithálsi.
Ég géri engar tillögur um það,
’hvernig beri að nota þetta land.
Það á auðvitað fyrst og fremst
að rækta það.
Landrými Reykjavíkur yrði
um langt skeið allmikið, þegar
þetta væri komio í kring. Þá
ætti Reykjavíkurbær Ulfarsíell
með hinni fögru Hamra'hlíð
innan vébanda sinna, og fyndist
mér það út af fyrir sig skemmti
legt. Þar ætti að byggja hress-
ingarskála. Þangað þykir mörg-
um gaman að korna, iþví að út-
sýni af Úlfarsfelli er mifcið og
fagurt. Líklegast af engu öðru
lelli á Mosfellssveitinni fegurra.
Það mætti nefna margt í sam-
bandi við slík jarðakaup, en ég
fer ekkert út í það núna.
Rey-kjavík var fyrsta land-
námsjörðin á íslandi og var þá
stærri en öll GÚllbringusýsla
er nú.
Ingólfur Arnarson nam land
allt milli HvaiLfjarðar og ÖMus-
ár. Sogið, sem nú er orðið þýð-
ingarmesta tlífæð Reykjavíkur,
réð landamerkjum að austan
hjá Ingólfi.
Jarðhiti er nægur í landnámi
hans til þess að hita upp stóra
borg, jafnvel margar borgir
eins stórar og Rey'kjavík.
Ræktanlegt land og engjar á
landnámsjörðinni gæti gefið af
sér hey til að fóðra fénað, þar á
meðal kýr, sem Reykvíkingar,
þótt þeir væru helmingi fleiri
gætu lifað af.
Og þannig mœtti telja margt
fleira, sem þessi landnámsjörð
hefir í sér fólgið.
Með nútíma þekkingu mætti
framleiða flest af því, sem fólk-
ig þarf til að lifa af, og líklega
nægilegt handa öllum á heim-
i'linu. En það munu nú búa á
landnámsjörðinni nálægt því
2/5 allra landsmanna.
Það væri jafnvel engin fjar-
stæða, þó að Reykvíkingar
tækju það á stefnuskrá sína, að
vinna aftur landnám Ingólfs
Arnarsonar.
Ingóifur var trúmaður eftir
eþinrar aldar siðum. Hann fóx
guðunum leiðsögn sína er hann
sigldi til landsins. Og guðirnir
vísuðu ihonum leið til Reykja-
víkur. Þeir vissu, hvað eftir-
komendur hans myndu þurfa
stórt land til að lifa af, og hann
fór eftir vísbendingu þeirra,
þegar bann nam land sitt.
Þannig sáu guðimir fyrir
þörfum okkar fyrir þúsund ár-
um síðaan. En hjá guðunum er
einn dagur sem þúsund ár og
þúsund ár sem einn dagur.
M, G.
MJÞWUBLA&W
Frh. af 4. síðu.
verða að tvístra heimilum sín-
um og ráðstafa konum og börn-
um sitt í hverja áttina eins og
niðursetningum. Hver er nær
stefnu verkalýðsins, sá, sem
tekur petta starf að sér, ver öll
um starfstíma og frístunáum
sínum í pað, eða hinn, sem tor-
veldar starfið?
Þá kem ég að síðustu ákær-
unni í grein Hálfdáns. Hann
segir, að ef mér væri „áhuga-
mál að koma húsnæðislausum
undir þak, ætti ég að nota heim
ild í bráðabirgðalögunum og
bera út utanbæjarfólk.“ Það er
nú ekki hlaupið að því að bera
fólk úr íbúðum án úrskurðar og
ekki mitt starf að rannsaka
hverjir hafa ólöglegt húsnæði.
Það er rannsóknarmál, sem
ráðuneytið hefir falið sérstök-
uan setudómara og langi listinn
um þessa menn, sem Hálfdán
segir, að sé hjá mér, er hjá setu
dómaranum. Svo eitt enn. —
Bráðabirgðalögin frá 29. sept.
s.l. heimila umræddan útburð,
en það er ljóst, að utanbæjar-
fólk, sem út verður borið, getur
ekki hafst við á götunni, frem-
ur en aðrir, og liggur þá í hlut-
arins eðli, ef viðkomendur geta
ekki ráðstafað sér og ‘sínum
undir þak, að þeir þarfnast
hjálpar, enda var það álit hús-
næðisnefndarinnar, sem í eru
þeir bæjarfulitrúarnir, Björn
Bjarnason og Jón Axel Péturs-
son, sem allt vildu gera málinu
til gagns, að eins og ástatt var
og með þeim bráðabirgðalög-
um sem fengust, væri eina ráð-
ið til að bjarga< fólki frá ömur-
legustu húsnæðisvandræðum í
vetur að taka sumarbústaði og
flýtja í þá utanbæjarmenn, en
abæjarmenn í þeirra hús-
svo það er í rauninni hr.
ífdáh Eiríksson, sem er vald-
ur að því, að ekki er hægt að
framkvæma útburði. Hefði ég
slíkt vald, liði ég ekki mótþróa
sumarbústaðaeigendanna. Hálf-
dán segir: „Þegar útburður' er
hafinn, ætti hann (þ. e. ég) að
byrja á Nýlendugötu 22,“ húsi
mínu. Með þessu vill Hálfdán
gefa í skyn, að ég leigi utan-
bæjarmanni, en sannleikurinn
er sá, að leigjendur mínir, að
undanteknum hr. Karli Þorfinns
syni, kaupmanni, sem flutti í í-
búð mína, en hann er gamall
bæjarmaður, eru allir búnir að
vera í húsinu í mörg ár. Sá síð-
asti flutti inn fyrir 5 árum. En
ef svo skyldi reynast, að utan-
bæjarmaður sé í mínu húsi, í ó-
löglegu húsnæði í framleigu hjá
öðrum, þá er það víst, að um
hann verður látið gilda sama
og um aðra og væri þá gott að
eiga innhlaup í sumarbústað
Halfdáínar. Ég skil vel, að þeim,
sem eiga sumarbústaði og hafa
lagt í þá mikið starf, sé annt
um að þeir séu ekki eyðilagðir
og sjálfsagt er, að í slíkar íbúðir
verði sett valið fólk í umgengni
— en sumarbústaðaeigendur
ættu líka að geta sett sig í spor
húsnæðisleysingjanna, sem
verða að tvístra heimilum sín-
um eða ráðstafa fjölskyldunum.
Sumarbústaðaeigendurnir ættu
líka að hugsa um það, að þótt
þeir eigi nú húsnæði til dvalar
og annað til vara, þá eru
nú þeir tímar, að áður en varir
geta einhverjir þeirra staðið í
sporum húsnæðisleysingjanna
og tilfinningarnar fyrir sumar-
bústöðunum réttlæta engan
veginn það, að sýna mótþróa
gegn því, að sumarbústaðimir
séu notaðir til handa húsnæðis-
lausu fólki.
Eg hefi hér að framan flett í
sundur biekkingavef Hálfdánar
í sumarbústaðamálunum og
hrakið dylgjur hans og aðdrótt-
anir í minn garð, en ég skal nú
snúa mér að því að sanna, að á-
stæðan fyrir mótþróa Hálfdán-
ar og félaga hans í sumarbú-
staðamálunum er ekki það, að
bústaðirnir séu ekki íbúðarhæf-
rr.
Dag nokkurn er ég kallaður á
fund borgarstjóra og eru þar
fyrir Háldán Eiríksson og Páll
Arnason, ver'zlunaxrmaður, sem
virtust koma þar fram fyrir
hönd þeirra 8 sumarbústaða-
eigenda, sem úrskurðaðir voru
af húsaleigunefnd til að láta af
hendi bústaði sína. Voru þeir
að biðja borgarstjóra um vernd
gegn yfirgangi mínum. Borgar-
stjóri spurði mig, hvort um-
getnir bústaðir hefðu ekki verið
skoðaðir. Eg skýrði frá því, að
húsaleigunefnd hefði gert það,
en ég teldi ástæðulaust að ég
legði dóm minn á mathæfni bú-
staðanna, fyrr en ég hefði feng-
ið ráðstöfunarrétt á þeim, en
þá myndi ég gera það. Hr. Páll
Árnason sagði, að húsaleigu-
nefnd hefði ekki skoðað alla bú
staðina. Eg skýrði frá því,^ að
það myndi vera rétt, því vara-
formaður húsaleigunefndar
hefði tjáð mér, að Páll og ann-
ar maður hefðu neitað nefnd-
inni um lykla að bústöðunum,
er þeir ætluðu að sannprófa
upplýsingar eigendanna, að
hér væri um að ræða óíbúðar-
hæfa bústaði. Varaformaður-
inn hefði ekki talið þörf á að.
opna bústaðina með fógeta-*
valdi, taldi synjun eigendanna
næga sönnun fyrir röngum upp
lýsingum. Hálfdán og Páll
lögðu þá fram vottorð um, að
bústaðirnir væru ekki íbúðar-
hæfir. Þegar þeim var sýnt fram
á, að ef ekki væri hægt að gera
þá íbúðarhæfa, þá yrðu þeir
ekki notaðir og gætu þeir sem
slíka bústaði ættu unað við það,
þá spurðu þeir um tryggingu
fyrir því að þeir fengju bú-
staðina til umráða næsta sum-
ar. Þegar borgarstjóri skýrði
frá því, að bústaðirnir yrðu
rýmdir aftur 14. maí, þá spurðu
þeir hver bætti tjón, sem
leigjendur gerðu. Þegar borgar-
stjóri skýrði frá, að leiga og út
lit bústaðanna yrði metið, svo
hægt væri að bæta það sem
skemmdist, en matið yrði fram-
kvæmt af hlutlausum mats-
mönnum, spurðu þeir: „Hvern-
ig á að bæta tré, sem brotin
verða?“ Þegar þeim var sagt, að
ósannað væri, að nokkurt tré
yrði brotið, þá kom ástæðan
fyrir mótþróanum við leigu-
náminu: „Okkur er illa við að
láta óvandabundið fólk flytja
í bústaði okkar, þetta er aleiga
okkar, þetta er byggt handa
börnum okkar, svo þau geti not
ið dvalar þar að sumri. I þetta
hefðum við ekki ráðist, ef okk-
ur hefði órað fyrir því, að þetta
yrði af okkur tekið“ og enn
herða þeir á: „Við brennum
heldur bústaði okkar, en að láta
nokkurn flytja þangað inn,"
segja þeir. Eg vænti þess, að
lesendunum verði ljóst, að það
er ekki umhyggja fyrir þeim,
er kynnu að búa í bústöðunum,
sem veldur mótþróanum, enda
virtist borgarstjóra þetta full-
ljóst. Hann sagði þeim, að svona
mættu þeir ekki hugsa og íala.
Ástandið í hþsnæðismálunum
er alvarlegt. Við getum ckki
látið fólk dvelja undir bcrum
himni, það hlýtur ykkur að
vera ljóst. Ástandið er óvenju
legt og þess vegna verður að
grípa til óvenjulegra ráðsiaí-
ana, það er ekki vilji okkar að
ganga á rétt neins manns, beld-
ur er þörfin og hér er umi hús-
næði að ræða, sem eigendurnir
hafa ekki not fyrir, en aftur
trygging þeim til handa, að fá
umráðarétt á þeim trmja, er þeir
eru vanir að nota bústaðina.
Eg sé ekki annað en að þið
verðið að sýna þegnskap. Eitt-
hvað á þessa ieið mælti borg-
arstjóri, en sendimenn kvöddu
og fóru. Þeir urðu mér sam-
ferða út og áttu nokkurt sam-
tal við mig. Meðal annars
Þriðjudaguv 2% desembev .4^42
spurði Hálfdán mig að því, —
hvört hann mættí ekki ráöa
sjálfur, hver flytti í bústað
hans. Eg kvað nei við og sagði
að úr því að hann hefði
notað rétt sinn til þess, er húsa-
leigunefndin bauð honum, og ór
því að bústaðirnir væru tekuir
leigunámi til handa bæjar-
stjórn, réði húsnæðisráðunaut
ur hver flytti þangað. Þá spyr
Hálfdán mig, hvort hann geti
ekki komizt að samkomulagi
við mig, að mega sjálfur flytja
í bústaðinn og ég ráðstafaði í-
búð hans í bænum. Eg kvað
það geta tekizt. Hann kvaðst
heldur vilja það, ef kona hans
samþykkti það, heldur en að
láta óviðkomandi búa þar. Af
þessu er ekki hægt að draga
aðra ályktun en að bústaourinn
sé íbúðarhæfur fyrir einhvern
vin Hálfdánar eða hainn sjálfan,
en óíbúðarhæfur fyrir aðra.
Eg hefði óskað að vinna að
þessum málum í friði, án blaða
skrifa, eins og öðrum örðugum
málum, sem fallið hafa í minn
hlut að leysa, en þegar Hálf-
dán Eiríksson og umbjóðend-
ur hans koma fram til þess að
torvelda mál, sem lífsspursmál
er að leysa fljótt og þegar þeir
nota rangar ástæður til þess að
gegna sérhagsmunamálum sín-
um og leggjast svo lágt, að
reyna að gera mig tortryggileg-
an og torvelda mér starfið, þá
tel ég skylt að skýra viðskipti
mín og þeirra í umræddu máli
og legg það undir dóm almenn-
ings.
Magnús V. Jóhannesson.
HANNES Á HORNINU
Frh. af 5. síðu.
sem útvarpið getur annars veitt
okkur á þessari hátíð.
GESTAKVÖLD útvárpsins var
ágætt — og þó sérstaklega reiði-
lestur Tómasar Guðmundssonar
skálds. Hann var bezti presturinn
á þessum jólum. Sá eini þeirra,
sem ég heyrði, sem komst að efn-
inu. Barnatímar útvarpsins voru
líka ágætir og þó bar af barna-
tími K.F.U.M.-stúlknanna. Það var
barnatími fyrir yngstu börnin.
Þau skyldu til fullnustu samtal
brúðanna. Eg þekki litla stúlku,
sem gekk þegjandi frá útvarpinu
og til brúðanna sinna tveggja —
önnur var gömul en hin ný — og
ræddi við þær ein úti í horni langa
stund. — Það sem börnum þykir
gaman að, þykir okkur líka gam-
an að.
STÚLKA TÝNDIST — og fannst
aftur. Gömul kona, sem ekki gat
sagt hvar hún ætti heima hvarf.
Það kviknaði í húsi út frá kerta-
ljósi, maður datt í hitaveituskurð
og hélt að hann væri kominn heim
í rúm. Það var brotist inn og stol-
'ið áfengi frá prívatmönnum. Dar-
lan var myrtur og Rússar auglýsa'
sífelda sigra sína. — Það gerist
margt hjá mannfólkinu, jafnvel á
hátíð friðarins.
Hannes á horninu.
Nýjasta tízka í Ameríkú.