Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 28.10.1934, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Hveravi
Eftir Gísla Halldórsson,
v<. rkfræðing.
r k j a n i r
á Ítalí
IÐNAÐARBORGIN LARDERELLQ j
f Alþýðublaðimi 15., 16. og 27.
júní hiefir áður verið skýrt nokk-
uð fná hveravirkjunum í sam-
bandi við þá möguleika, sem enn
liggja órannsakaðir í Hengiinium.
En til þess að giefa mönnutn
betur hugmynd um þær guful-
hvera-virkjanir, sem annars stað-
ar hafa verið framkvæmdar, bað
ritstjóri Alþýðfublaðsins mi'g um
eftirfarandi gr&in.
Að sköpim og vkkjim gufu-
hvera með borunum til raímagns-
framleiðsJu er ekki að éins hug-
myndaflug, sést af því, að í
ítalíu hafa þegar verið virkjuð
um 20 000 bestöfl, og er rafmagn-
ið eitt eftir háspennulinum (16 000
og 40 000 Volt) til Siena, Valder-
mo, Toscana, Florenz, Livomo,
Piombino og Massa.
Til samanburðar skal þess get-
ið, að með virkjun Sogsins, s>em
nú stendur fyrir dyrum, er gert
Táð fyrir að beizla nál. 6000 Kest-
öfl eða að, eins tœpan pri’&jung
pess afls, sem pegar hefir verið
virkjad ít ti.búnum gufi.hve wm á
ítal'm.
Forstjóri ítölsku hveravirkj-
ananna og fyrsti maður í
hejmi, sem virkjaði gufuhveri
til rafmagnsframleiðslu, Sena-
tor, prinz Ginori Confi, segir
í fyrirlestri, er hann hélt í
brezka visindafélaginu The
Royal Sodety of Arts 1933,
eitthvað á þessa leið: JFrá
náttúrfunéhr hendi voru a&
\eins fáir af hverunum gufu-
huerir■ Gufuhverir voru í
rauninni fnekar undantekniing-
in heldur en neglan og komu
a óeins fram, ef sérs.taklega
stóð á. Á flestum stöðum
þéttist gufan af rigningar-
vatni, og myndaðist vellandi
pyttur þar sem gufan kom
tupp úr jörðinni."
Itölsku gufuhverimir og
20 000 starfandi h&stöfl enu
að mestu leyti sköpunarverk
Ginori Contis.
Meðfram stnðnd Toscana-hér-
áðsins í Mið-ltalíu eru mikil jarð-
hitasvæði. Em þau eins konar
eftinstöðvar ógurlegra jarðelda
og umbrota á tertiera tímabilinu
svokallaða. Finst fjöldinn aliur
af hverum og laugum á þessum
slóð'um.
Á venjulegu korti af ítalíu má
finna aðal-hverasvæðið nál. 20
km. suður af bænum Volterna,
en hanin liggur milli Pisa og Si-
ena.
Rómverjar sóttu fynmm staði
þessa vegna heilsusamlegra baða,
er þar var að finna og notuð
vonu lengi fnarn eftin öldum.
En fyrstu rannsóknir á hver-
unum gerði Þjóðverjinn Hoeför,
sem sýndi fram á, að í þeim
var tðluverð bóráýra. Var þá
byrjað á bórsýruvinslu, ee hún
gekk heldur erfiðlega þangað til
maður að nafni Franoois de Lar-
derel kom iðnaði þ'essum á fast-
an fót. Eftir honum er þorpið,
sem þama hefir vaxið upp, nefnt
LARDERELLO.
1827 tók Franoois de Larderel
upp á því að nota jarðgufu til að
hita upp bórsýmpönnumar og
eima þannig buit vatn úr sýr-
unni. En við það varð hún sterk-
ari. Var þetta fyrsta tilraunin til
að starfrækja hitaorku hver-
anjna.
Tilraunir t'.l að bora í fjöllin í
kringum hverina voru fyrst gerð-
ar 1832. Verða boranir þó ekki
algengar fyr en um 1837. Em
þá starfandi 8 bórverksmiðjur.
1904 tók Ginori Conti við stjóm
verksmiðjanna og fór hann fljótt
að velta því fyrir sér, hvort eigi
myndi hægt að hafa gagn af
hveragufunni á annam og betri
hátt en til bórsýmvins I unnar —
eins og hún fór fram þá. Enda
voru þá erfiðir tímar fyrir bór-
iðnaðinn vegna samkeppni frá
Ameríku.
Það, sem framkvæimt hafði ver-
ið af borunum, þegar Ginori Gon-
ti kom til sögunnar, var af mjög
skornum skamti. Holurnar voiu
grunnar og í hæsta lagi 10” víð-
ar. Gufuhola, er gaf af sér 3600
kg. af gufu á klt, þótti með af-
brigðum sterk. Annars hafði
raunverulega ekkert verið gert til
að mæla þrýsting, hita og gufu-
rnagn hveranna.
Ginori Conti sá strax, að það,
sem fyrst þurfti að gera, var
að framkvæma slíkar mælingar.
Við mælingamar kom í ljós,
að gufan var yfirhituð og að
hún hafði að geyma töluvert He-
lium. Mun nú vera farið að vinna
það úr gufunni.
En fyrstu tilraunina til véla-
orkuvinslu úr jarðgufu gerði Gi-
nori Conti 6. júlí 1904, og mun
það vera í fyrsta skifti í verald-
arsöigunni, að nokkur maður
reynir að beizla jarðelda og taka
þá í sína þjónustu. Er óhætt að
telja þessa tilraun tákna tíma-
mót á sínu sviði. Ginori Conti
notaði við tilraunina smá stokk-
gufuvél með útbúnaði, er skyldi
koma; í veg fyrir að efni í guf-
unni æti málminn í véliinirui. Við
vélina var tengdur rafall.
Eld:i er nú hægt að segja, að
þarna væri ógætilega af stað far-
ið. En reynslan af þessar vél
varð svo góð, að sett var upp
stærri vél af líkri gerð 1905.
En það var ekki fyr en 1912,
að ákveðið var að stíga miklu
stæira spor og reisa aflstöð, er
framleiddi nokkux hundmð hest-
öfl. Hafði hin áðumefnda vél þá
gengið tmflanalaust allan tím-
ann.
Þar eð jarðgufan var mjög
þrýstingslítil, var sjálfvalið að
nota eimsnældur til aflvinslunm-
ar, því að þær nota lágspenta
gufu bezt allra véla.
Gufan snýr eimsnældunini 4
sama hátt eins og vindur vind-
myllu. En gufustraumurinn verð-
ur þeim mun hraðari, sem þrýst-
ingsmunurinn er meiri framan-
vert ojg aftanvert við snældu-
vængina, og þeim mun meiri orka
næst úr vélinni.
Nú er það svo, að ef gufa er
Skæ/d í loíttómu rúmi, þá mynd-
ast í því sog, er verður þeim
mun meira, sem gufan er kæld!
meira.